Morgunblaðið - 23.12.1984, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 23. DESEMBER 1984
33
Ljós loga allan sólarhringinn í ör-
yggisskyni en samt vilja margar
konur ekki þiggja gistingu þarna af
ótta við rán eða líkamsárás.
Sjá: Pokafólkið
MYNDBANDAFARALDUR|1
Hrjóta úr4
sér hroll-
vekjurnar
í skóla-
stofunum
Skólab'.i-n fara grútsyfjuð af
stað í skólann á morgnana,
geispa alla leiðina og sitja hálf-
dottandi í tímum. Hins vegar eru
þau glaðvakandi þegar líður á
kvöldið og þá með allan hugann
við glæpamyndir í sjónvarpi eða á
myndbandi. Að þessari niðurstöðu
hefur brezk þingnefnd komizt og
lýst í skýrslu til þingsins.
Ef stráksnáði sniglast áfram á
leiðinni í skólann með ólundar-
svip, er skýringin líklega sú, að
hann hafi vakað hálfa nóttina og
horft á kvikmyndir af mynd-
bandstæki fjölskyldunnar.
Þingnefnd sú sem hér um ræðir
fjallaði um menntun, vísindi og
listir. t skóla einum var henni
tjáð, að 9—10 ára gömul börn
væru sofnuð fram á borðin á ell-
efta tímanum á morgnana. Einn
nefndarmanna hafði eftirfarandi
orð eftir kennara einum við þenn-
an skóla: „Ég hef ekki brjóst í mér
til að vekja þau, því að þetta er
eini svefninn sem þau fá.“
Harry Greenway kvaðst hafa
komizt að raun um, að um 80%
fjölskyldna barna í ónefndum
skóla ættu myndbandstæki og að
margir horfðu á myndir af þeim
fram yfir miðnætti.
Nefndarmönnum var skýrt frá
atviki, sem átti sér stað í grunn-
skóla í Cardiff. Þar hafði komið í
Ijós að allir nemendur í átta ára
bekk höfðu vakað frameftir og
horft á svæsna hryllingsmynd, að
einungis einum undanskildum.
Þessi eini nemandi fékk líka að
heyra að hann ætti einkar ábyrga
foreldra og þótti honum lofið gott.
Síðan hrökk samt upp úr honum
að hann myndi nú samt horfa á
myndina. Foreldrar hans hefðu
nefnilega tekið hana upp á band,
svo að hann gæti séð hana að
skóladegi loknum.
Peter Griffin, formaður brezka
kennarasambandsins, upplýsir að
mikil brögð séu að því, að börn fái
að horfa á nánast hvað sem er í
sjónvarpi og af myndböndum. Þau
fá að horfa á ofbeldismyndir þar
sem gróft orðbragð er viðhaft —
og börn líkja eftir því sem fyrir
þeim er haft,“ bætir hann við.
Joan Davenport, yfirkennari við
grunnskóla í Manchester og full-
trúi í framkvæmdanefnd kennara-
sambandsins, segir að margir af
nemendum hennar horfi á upptök-
ur af myndböndum langt fram eft-
ir nóttum og hafi jafnvel sjón-
varpstæki inni í herbergjum sín-
um. „Þegar komið er fram undir
hádegi eru margir þeirra enda
orðnir úrvinda af þreytu.“ Hún
telur brýnt að kennarar eigi þess
kost að ræða við foreldra um þetta
vandamál og ennfremur þurfi þeir
að geta rætt við sérfræðinga, til
dæmis á sviði heilsugæzlu.
— ANDREW MONCUR
BLÁA BLÓÐlÐ]
Titillinn er ekki
túskildings virði
Fyrir þá Finna, sem hafa bíátt
blóð í æðum, eru dagarnir
heldur dapurlegir nú um stundir.
Sá tími er liðinn þegar finnsku að-
alsmönnunum var fagnað við
sænsku hirðina eða fengu áheyrn
hjá Rússakeisara. Að leita sér
frægðar og frama í þjónustu kon-
ungs eða keisara heyrir nú bara
sögunni til.
Aðrir finnskir minnihlutahóp-
ar, eins og t.d. Samar og Moskvu-
sinnaðir kommúnistar, ná a.m.k.
eyrum fjölmiðlanna öðru hverju,
en því er ekki að heilsa með aðal-
inn, sem er algerlega úti í kuldan-
um og virðist ekki eiga þaðan aft-
urkvæmt.
í Finnlandi eru enn við lýði um
170 fjölskyldur greifa, baróna eða
annarra aðalsmanna og á hverju
ári lognast út af ein eða tvær í
mestu rólegheitum. Ekkert virðist
heldur geta komið í veg fyrir að
tegundin verði aldauða að lokum,
enda stendur hún uppi ein og
óstudd, fær ekki einu sinni styrk
frá ríkinu. Hús aðalsins, sem var
reist árið 1863 í gamla borgarhlut-
anum í Helsinki, verður t.d. að
bjargast með því að leigja hluta
húsnæðisins undir gullfiskasafn.
Helsti ættfræðingur aðalsins,
Erich von Ungern-Sternberg bar-
VITRINGARNIR |
Ný jólastjarna
Ajóladag mun ný stjarna birt-
ast á næturhimninum og eins
og frægur fynrrennari hennar
mun hún aðeins lýsa upp festing-
una í stutta stund áður en hún
hverfur sjónum. Að þessu sinni
mun stjarnan þó ekki boða komu
vitringa úr austurvegi eða annars
staðar frá, því að það eru þeir
sjálfir, sem standa að stjörnu-
smíðinni í nafni visindanna.
Þegar stjarnan birtist fyrst
verður hún álíka björt og aðrar
stjörnur, en síðan þenst hún út í
gulan hnött, verður svo fjólublá og
fær hala, sem breiðist yfir him-
inhvolfið. Þessi stórkostlega sýn-
ing mun ekki eiga sér stað yfir
Betlehem heldur yfir Kaliforníu
og þeir, sem halda hana, eru
breskir, þýskir og bandarískir vís-
indamenn. Þeir hafa í sameiningu
unnið að ákveðnu gervihnatta-
verkefni og stjarnan verður mynd-
uð þannig, að frá einum af þremur
gervihnöttunum verður sleppt
fimm punda hylki með baríum og
það síðan sprengt í 105.000 km
hæð yfir Kyrrahafi.
Þar mun baríumið jónast og
rannsóknatæki í hinum gervi-
hnöttunum tveimur munu fylgjast
með víxlverkunum milli þess og
geislunar sólar og segulsviðs jarð-
ar.
Þetta verður í annað sinn sem
vísindamennirnir, sem vinna við
AMPTE-áætlunina, búa til gervi-
halastjörnu. Þeir gerðu það fyrst í
september sl., en þá sprakk hún út
á þeim tíma sem sólin skein á
hana og var því ósýnileg. Það er
hins vegar bara tilviljun, að jólin
urðu fyrir valinu að þessu sinni.
„Það vill bara svo til, að gervi-
hnettirnir verða í hagstæðustu
stöðu sinni á jóladag," sgði einn
vísindamannanna.
- ROBIN MCKIE
ón, gerir sér engar grillur um völd
og áhrif stéttarinnar í Finnlandi
nú á dögum. „Þau eru engin," segir
hann. „Jafnvel þeir Finnar, sem
einu sinni börðust fyrir því að út-
rýma aðlinum, eru búnir að
gleyma þeirri hugsjón sinni,"
sagði Sternberg.
Staða finnska aðalsins hefur
alltaf verið dálitið skrítin. Hann
hefur aldrei haft nein mannafor-
ráð, því að samkvæmt lögum voru
bændur frjálsbornir menn og
jafnvel eftir að landið komst undir
Alexander I Rússakeisara á árun-
um 1808—09, héldu hinar stéttirn-
ar, klerkar, borgarar og bændur,
réttindum sínum.
Flestar finnsku aðalsmanna-
fjölskyldurnar eiga ættir sínar að
rekja til Þýskalands, Svíþjóðar
eða nýlendnanna við Eystrasalt,
hinna fornu heimkynna germ-
önsku riddaranna. Nokkur blóð-
blöndun átti sér síðar stað við
skoska málaliða með ættarnöfn-
unum Fraser, Ogilvie og von
Wright, en ennþá er sænskan það
tungumál sem aðalsmönnum
finnst samboðnast stöðu sinni og
stétt.
Finnski aðallinn nýtur enn
lagalegrar viðurkenningar og ætt-
arskrárnar eru færðar samvisku-
samlega. Hins vegar kemur ekki
maður í manns stað, ólíkt því sem
er t.d. í Bretlandi. Margur aðals-
maðurinn hefur snúið sér að versl-
un og viðskiptum og sumir flust til
Bandaríkjanna þar sem titlinum
er sýnd ögn meiri virðing. „Sumir
aðalsmannasonanna hafa jafnvel
gengið í kommúnistaflokkinn,"
segir Sternberg barón og hristir
höfuðið.
Veggir í Húsi aðalsins eru þakt-
ir skjaldarmerkjum og á bak við
fiskabúrin má lesa út úr steindum
gluggunum sögu um horfna dýrð
og riddaramennsku, sem enginn
kann lengur að meta. Leifarnar af
finnska aðlinum koma hér saman
á þriggja ára fresti til að ræða sín
mál, en sú umræða vekur engan
áhuga annarra. Þó er ekki ólíklegt,
að þessa litlu ögurstund upplifi
aðallinn pínulítið leiftur af fornri
frægð, en það fer ekkert lengra.
Koivisto forseti þarf ekki að hafa
áhyggjur af vangaveltunum.
„Stjórninni er alveg sama um
okkur,“ segir baróninn dapur á
svip og tekur vendilega til á
skrifborðinu sínu.
— SIMON TISDALL