Morgunblaðið - 23.12.1984, Blaðsíða 38

38
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 23. DESEMBER 1984

(iar
iiv
eftir Elínu Pálmadóttur
í Betlehem er barn oss fætt,
syngjum við á hverjum jólum.
Og hlustum á frásögn Mattheus-
ar af því að Jesús hafi verið
fæddur i Betlehem og lýsingu
Lúkasar á því hvernig María
lagði frumburð sinn í jötu, af því
ekki var rúm fyrir hana í gisti-
húsinu. Allt frá fyrstu meðvit-
uðu jólunum vitum við að jólin
eru til að halda upp á daginn
þegar Jesús fæddist í Betlehem
suður í Gyðingalandi. Einn ís-
lendingur á ferð á þeim slóðum
verður því dulítið kindarlegur
þegar hann heyrir dregið í efa að
þetta sé sögulega rétt. Miklu lík-
legra sé að fæðingarstaðurinn sé
Nazaret þar sem María og Jósep
bjuggu og þar sem Jesús ólst
upp.
„Sjáðu til, fyrir okkur er Jesús
söguleg persóna, merkilegur
maður úr mannkynssögunni og
alveg eins og annars staðar er
alltaf að koma fram ný vitneskja
frá þessum tíma,“ sagði ung
Gyðingakona þegar við ókum
þarna um þurra, grýtta sléttuna
í sumar á ieið til Nazaret og hún
sá furðusvipinn á gesti sínum.
Þá hafði nýlega verið efnt til
umræðuþáttar í ísraelska sjón-
varpinu um sannfræðina í ævi-
sögu Jesú. Þar leiddu saman
hesta sína spekingar og fræði-
menn í ýmsum trúgreinum. Var
víst ekki síður rökrætt af sann-
færingu um uppruna og sann-
leiksgildi ákveðinna frásagna í
Nýja testamentinu, staðsetningu
þeirra og persónur, en þegar ís-
lenskir fræðimenn og áhuga-
menn leiða saman hesta sína um
sögupersónur Njálu í íslenska
útvarpinu. En ein spurningin í
nefndum sjónvarpsþætti var ein-
mitt: Hvað segir kristinn maður
þegar nýjar, óyggjandi sannanir
koma fram við uppgröft eða í
nýjum handritum?
Vaknar spurningin: Skiptir í
rauninni nokkru höfuðmáli hvar
Jesúbarnið fæddist eða hvenær
það var (Heródes var víst dáinn
fyrir Krists burð). Það skipti
mig enn minna máli eftir að
hafa komið til Betlehem, þar
sem túristanir ruddust um og
tróðu sér skríðandi inn í hell-
isskútann undir Fæðingarkirkj-
unni til að fá af sér mynd liggj-
andi í jötu frelsarans. Þarna
reisti Konstantín keisari fyrstu
kirkjuna á 4. öld og boraði holu
niður í hellinn úr henni, svo að
trúaðir mættu gægjast þar nið-
ur. Núverandi kirkja mun vera
krossfarakirkja frá 11. öld og er
sungin þar messa á hverju að-
fangadagskvöldi fyrir hinar
ýmsu greinar kristinna og píla-
grímar streyma að. Mikið er um
múslima í Betlehem, en borgar-
stjórinn, Elias Frej, er kristinn
arabi og kommúnisti, eins og
reyndar líka borarstjórinn í ara-
babænum Nazaret. Honum lá að
sjálfsögðu mest á hjarta að fá
ferðafólk í bæinn sinn og lýsti
því mörgum orðum hve allt væri
nú friðsælt og öruggt í Betlehem.
Öryggisgæsla frábær, ekki síst
um jólin. Grandalausi íslending-
urinn gekk að aflokinni friðar-
tölu til hans til að leggja fram
spurningu. Jakar miklir spruttu
upp í kring um borgarstjórann.
Ekki fór á milli mála að þar fóru
tortryggnir lífverðir. En líklega
er til öruggara sæti en borgar-
stjórasæti í arababæ í landi
Gyðinga, ekki síst þar sem fimm
ættkvíslir araba berjast um
völdin.
Varla ætti atriði eins og ná-
kvæmur fæðingarstaður frelsar-
ans að trufla okkur Íslendinga,
a.m.k. eftir að í ljós er komið í
skoðanakönnun að við teljum
okkur vera mjög trúhneigð
(68%), þótt við ekki trúum á
persónulegan guð. Og ekki virð-
ist sá boðskapur hafa komist til
skila þrátt fyrir skipulagðan
boðunarher í 1000 ár að helst
þurfi að trúa á Jesúm Krist til
að teljast kristinn. í öðrum
heimshlutum telja menn sig
varla guðstrúar hvað þá kristna,
sem trúa á anda, hvort sem það
er alheimsandi eða andar for-
feðranna. En öll þurfa manna-
börn að trúa á eitthvað. Ég hefi
verið á „hátíð hungruðu and-
anna“ í Malasíu, þar sem þeir
færa anda forfeðra sinna á leiðin
mat og láta loga hjá þeim ljós,
eins og tekið hefur verið upp hér
á landi. Og frá Nígeríu á ég tré-
styttu sem í á að búa látinn tví-
buri. Aldrei hefur manni þó
dottið í hug að það jafnaðist á
við að trúa á einn guð upp á is-
lensku.
„Sigríður fór að sjá að sumt
gat ekki verið satt sem stóð í
ritningunni ... Þ v í meir sem
hún rannsakaði þess meira
hrundi úr byggingunni ... “ ,
sagði Þorgils gjallandi í sögu
sinni Gamalt og nýtt. Margt hef-
ur vísast skolast til og mörg við-
bótin lagst til á styttri leið en
2000 árum gegn um mannlegar
umbætur og tungumálaþýðing-
ar. Margar upplýsingar hafa
raunar komið í ljós á undanförn-
um áratugum síðan tveir bedú-
inadrengir fundu á árinu 1947 í
djúpum helli í Kúmran faldar
leirkrukkur með leður- og kop-
arhandritum, er reyndust vera
upphafið að stórmerku bóka-
safni Essena. En miðstöð þessa
trúarsöfnuðar mun hafa staðið
þarna skammt frá við Dauðahaf-
ið á öldunum fyrir fæðingu
Krists og á uppvaxtarárum
hans. Þeir fræðimenn sem rann-
sakað hafa handritin hafa síðan
fundið ótal merki þess að hug-
myndir, trú og kenningar Jesú
Krists, Jóhannesar skírara og
Páls postula og fleiri séu frá
Essenum komnar. Megi þar
finna margar þeirra setninga
sem Jesús boðaði, m.a. í Fjall-
ræðunni. Og t.d. eru bæði skírn-
in og kvöldmáltíðin frá Essen-
um. Ýmislegt bendi því til þess
að Jesús frá Nazaret hafi haft
náin kynni af trúflokki þessum
og menn velta fyrir sér hvort
hann hafi ekki þessi 19 ár, frá
12—30 ára, setið við þann
menntabrunn hjá munkunum
við Dauðahafið. Hafi sem sagt
ekki verið menntunarsnauður
sveitadrengur heldur vel lesinn
fræðari, sem samsamaði það
sem hann fann fegurst i lífi og
kenningum sinni eigin frumlegu
og fágætu andagift, betrumbætti
það, jók við og umfram allt lifði
sjálfur í samræmi við þær kenn-
ingar.
Um áratug eftir að fyrstu
handritin sjö komu í dagsljósið,
þýddi Haraldur Jóhannesson
hagfræðingur bók eftir Edmund
Wilson um handritin frá Dauða-
hafi. Skrýtið hve lítil umræða
varð um þau hér. Gyðingar hafa
síðan grafið upp rústirnar af
miðstöð Essenanna við Dauða-
haf og byggt í Jerúsalem stór-
fallegt og merkilegt handrita-
safn yfir handritin. Þegar ég
kom þar í sumar var til sýnis eitt
merkasta ritið „Handbók í hegð-
un“.
Síðan hafa verið að finnast í
hellum þarna á strönd Dauða-
hafsins brot úr dýrmætum
handritum frá því fyrir Krists-
burð. Og nú fyrir jólin er einmitt
komin út hér bók um þetta, „Ár-
in þöglu í ævi Jesú“, eftir dr.
Charles Francis Potter, sem
bókaútgáfan Þjóðsaga tileinkar
ári biblíunnar á íslandi 1984 og
gefur út í þýðingu Árelíusar Ní-
elssonar og Gísla ólafssonar.
Þar segir m.a: „ Fyrir undarlega
tilviljun hefur fundurinn í 3.
heilinum fyrir 13 árum, rétt hjá
fæðingarhellinum og hellisgröf-
inni, og það sem þar fannst,
varpað nýju ljósi og vakið at-
hygli á þessum ástsæla „syni
guðs“. Já, í 3. hellinum og síðan í
hundruðum hella, sem sumir
höfðu að geyma þúsundir hand-
rita og handritabrota, sem
skyndilega kröfðust endurmats,
endurskoðunar og jafnvel leið-
réttinga á mörgu því sem við
höfum talið sjálfsagt um biblí-
una, kristindóminn og jafnvel
Jesúm sjálfan".
Satt að segja hafði koman til
Kumran í allri auðninni við
Dauðahafið og síðan í hið glæsi-
lega handritasafn í Jerúsalem
meiri áhrif á mig til styrktar
trúarlegum taugum og kristnu
siðgæði en koman á túristastað-
ina í Betlehem og Nazaret. En
slíkt er smekksatriði.
w'r-l
rtifi

c

v
r* h**} **■ **
bt*
T*'*-*'1
yyv> 1
PRISMA