Morgunblaðið - 21.04.1985, Blaðsíða 12

12 B
MORGUNBLAÐÍÐ, SUNNUDAGUR 21. APRÍL 1985
VALDATAFL
BlóÖbaÖ á
bófaslóðum
Stjórnmálamenn í Marseille
tóku engum silkihönzkum
hver á öðrum í kosningunum sem
þar fóru fram á dögunum, en á
meðan átök þeirra stóðu sem hæst,
fór fram annars konar valdabar-
átta i undirheimum borgarinnar.
Þar var barizt upp á líf og dauða og
alls óvíst enn hvernig þessu lyktar.
1 þessari valdabaráttu hafa 23
látið lífið á níu mánuðum og er það
mesta mannfallið sem orðið hefur í
reiptoginu um yfirráð í undirheim-
um borgarinnar þar sem hvers
kyns lögleysa og spilling þrífst án
þess að borgaryfirvöld fái rönd við
reist. Hvergi í Frakklandi er meira
um eiturlyfjasölu, vændi, fjár-
hættuspil og aðra vafasama fjár-
plógsstarfsemi. Þarna er venjan sú
að höfuðpaurarnir haldi sig fjarri
vettvangi dagsins en beiti fyrir sig
launmorðingjum sem skilja engin
spor eftir sig. Lögreglan getur lítið
aðhafzt annað en kannað valinn og
reynt að ráða í gáturnar, en oft
verður fátt um svör.
Mestu blóði hefur verið úthellt
fyrir glæpaflokk þann sem kenndur
er við Gaetan Zampa, en er í svip-
FÓLKSFÆÐ
Vestur-þýska
vantar ungviðið
Eins og nú er málum háttað í
Vestur-Þýzkalandi eru mestar
horfur á að þjóðin deyi smám sam-
an út. Þar hefur fæðingum fækkað
svo mjög, að þeir sem safnast til
feðra sinna eru árlega 100.000 fleiri
en börnin sem líta dagsins ljós og
eiga að erfa landið. Af hálfu stjórn-
valda hefur ýmislegt verið reynt að
gera til að spyrna við fótum en
hugmyndir um „fjölskyldupólitík”,
er miði að því að auka fæðingar-
tíðni, þykja bera of mikinn keim af
stefnu nazistanna forðum sem álitu
það helzta hlutverk konunnar að ala
börn.
Helmut Kohl kanzlari hefur nú
kunngert nýja stefnu í fjölskyldu-
málum. Þar heyrir helzt til nýjunga
að konur og karlar eiga að „sýna
samstöðu" í því að auka fæðingar-
tíðnina og að annast uppvöxt af-
kvæmanna á fyrsta æviskeiðinu.
Samkvæmt þessari stefnu getur
karl eða kona tekið sér leyfi frá
störfum i heilt ár til að annast
ungbarn. Greiðslur fyrir vikið nema
um átta þúsund krónum á mánuði
og að þessu ári loknu hefur viðkom-
andi karl eða kona auk þess lagaleg-
an rétt til þess að ganga að nýju inn
í starfið sem hann eða hún gegndi
áður.
Heiner Geissler ráðherra æsku-
lýðs-, fjölskyldu- og heilbrigðismála
segir að miklu máli skipti fyrir kon-
ur að geta snúið aftur til fyrri starfa
eftir langt barnsburðarleyfi. — Að
öðrum kosti telji þær sig þurfa að
velja milli barnanna og vinnunnar.
Vestur-þýzka ríkisstjórnin hyggst
leggja fram sérstakt frumvarp þar
sem svo er kveðið á að atvinnurek-
endur megi ráða nýja starfsmenn í
stað þeirra sem fari í fæðingarorlof,
en verði síðan heimilt að segja þessu
afleysingafólki upp án nokkurra eft-
irmála þegar fastráðna starfsfólkið
lýkur barnsburðarleyfinu.
Þessi áform hafa þó mætt harðri
mótspyrnu. Konur eru uggandi um
að atvinnurekendur verði ekki
ginnkeyptir fyrir því að ráða kven-
fólk til starfa ef því fylgi sú kvöð að
það eigi rétt á eins árs fæðingaror-
lofi. Stjórnendur smærri fyrirtækja
segja að þessi tilhögun komi sér illa
fyrir þá og ýmsir fullyrða að auki að
inn eins og höfuðlaus her eftir fall
foringja síns. Zampa var ofsafeng-
inn og þunglyndur Napólíbúi sem
árum saman ríkti eins og ósýni-
legur guðfaðir yfir undirheimunum
við strendur Marseille. Hann hafð-
ist jafnan við í fylgsnum, þar til
lögreglunni tókst að ginna hann í
net sitt í nóvember árið 1983. Sex
vikum áður hafði Gilbert Hoareau,
sem stýrði næturklúbbum Zampa,
fallið fyrir tveimur grímuklæddum
morðingjum. Lögreglan sá sér leik
á borði og nokkrum dögum siðar
var eiginkona Zampa, Kristín að
nafni, handtekin ásamt 20 nánum
samstarfsmönnum hans. 1 fram-
haldi af því voru þau ákærð fyrir
spillingu og skattsvik.
Lögreglan hafði reiknað dæmið
þannig að Zampa yrði æfur vegna
handtöku Kristínar og það gekk
líka eftir. Hann var því ekki eins
var um sig og endranær, og lögregl-
unni tókst að hafa hendur í hári
hans í hrörlegu húsi við ströndina.
Þar var hann að undirbúa ógnar-
herferð gegn dómsmálayfirvöldum
í Marseille.
Eftir að Zampa komst undir
manna hendur fór geðheilsu hans
ört hrakandi. Á meðan réttarhöld-
in yfir eiginkonu hans og starfsfé-
lögum stóðu yfir reyndi hann tví-
vegis að svipta sig lífi. Loks fannst
hann dauður í fangaklefa sínum og
þetta muni leiða til þess að engar
konur sætti sig lengur við það
hlutskipti að vera bara húsmæður
og mæður.
Miklar umræður fóru fram um
málið á ráðstefnu Kristilegra demó-
krata í vetur en að lokum sættust
menn á málamiðlun. Hún var á þá
lund, að foreldri sem tæki sér árs-
leyfi til að hugsa um ungbarn gæti
snúið aftur til vinnu — en þó ekki
endilega til nákvæmlega sama
starfs og áður.
Framkvæmdanefnd flokksins hef-
ur gert samþykkt um að fullu jafn-
rétti karla og kvenna í daglegu lífi
verði náð um næstu aldamót. Sú
samþykkt felur í sér setningu sem
bætt var inn í hana gagngert til að
þóknast þeim sem eru fastheldnir á
hefðbundna skipan fjölskyldumála.
Hún hljóðar svo, að móðir og faðir
geti ekki undantekningarlaust geng-
ið hvort í störf annars.
Málamiðlunartillagan sem var
samþykkt á ráðstefnu flokksins er
þó ekki komin alla leið í höfn, því að
Kristilegir demókratar fara með
stjórn Vestur-Þýzkalands ásamt
Frjálsum demókrötum og þeir síð-
arnefndu hafa þegar lýst yfir að í
frjálsu markaðskerfi sé ekki unnt að
halda störfum fyrir fólk í langan
tíma. Jafnaðarmenn sem eru I
stjórnarandstöðu hafa lýst sig fylgj-
andi hugmyndum Kristilegra demó-
krata, en telja samt vafasamt að
unnt sé að framkvæma þær.
Þar við bætist að lagafróður
ráðgjafi hefur slegið því föstu
opinberlega að atvinnurekendur
geti neitað að fastráða konur nema
þær lýsi yfir að þær hafi ekki í
hyggju að eignast börn.
- TONY CATTEKALL
hafði hengt sig.
Mánuði áður en Zampa stytti sér
aldur var einn helzti keppinautur
hans á glæpabrautinni látinn laus
eftir að hafa afplánað 12 ára fang-
elsisvist vegna eiturlyfjasölu. Sá
náungi heitir Francis Vander-
berghe og gengur venjulega undir
nafninu Belgíski-Francis. Svo virð-
ist sem glæpasamtök Zampa hafi
selt hann í hendur lögreglunnar á
sínum tíma.
Eftir að Zampa var allur, mögn-
uðust ofbeldisverkin, þar féllu bæði
stórglæpamenn og minni spámenn.
En það sem mesta furðu vekur hjá
lögreglunni eru morðin á góðkunn-
ingjum hennar þremur sem nýlega
voru látnir lausir úr fangelsi. Þess-
ir menn voru allir „efnafræðingar",
þ.e. höfðu hlotið þjálfun í þeirri
erfiðu list að vinna hreint heróín
úr morfíni sem smyglað hafði verið
til Marseille frá löndunum við
austanvert Miðjarðarhaf.
Yfirleitt eru „efnafræðingar" í
svo miklum metum í glæpahring-
unum að þeim er oftast þyrmt,
enda þótt þeir eigi það til að gera
mistök og jafnvel að eyðileggja
milljóna virði af heróíni fyrir
handvömm. Fyrrum samstarfs-
maður þremenninganna telur að
þeir hafi verið drepnir vegna þess
að þeir hafi látið lögreglunni í té of
miklar upplýsingar þegar þeir voru
handteknir á sínum tíma.
Þetta er í þriðja sinn frá lokum
síðari heimsstyrjaldar sem harð-
vítug valdabarátta á sér stað í und-
irheimum Marseille. Átökum af
þessu tagi lyktar venjulega þannig
að nýr maður kemst til valda eftir
fall gamla harðstjórans og lætur
það þá verða sitt fyrsta verk að
ganga milli bols og höfuðs á fjöl-
skyldu hans og samstarfsmönnum.
— ROBIN SMYTH
ATVINNUS JUKDOM ARI
Tuttugu Og
fimm þúsund
bótakröfur
á einu bretti
Nú fer að styttast í að dagur
dómsins renni upp fyrir
bandaríska asbestiðnaðinum en
lögfræðingar eru sammála um, að
réttarhöldin, sem nú eru hafin í
San Francisco, muni verða þau
mestu, lengstu og dýrustu í sögu
Kaliforníuríkis. Um er að ræða
25.000 skaðabótakröfur á hendur
asbestfyrirtækjunum upp á einn
milljarð dollara og til sóknar og
varnar verða 108 lögfræðingar,
fimm stór asbestfyrirtæki, 75
tryggingarfyrirtæki og 96 lög-
fræðifyrirtæki.
Svo margir koma við sögu í
þessu máli, sem var loksins tekið
fyrir í síðasta mánuði eftir fimm
ára undirbúning og alls kyns taf-
ir, að ekki fannst neinn réttarsal-
ur nógu stór til að hýsa alla her-
ina. Var þess vegna gripið til þess
ráðs að taka á leigu tónleikahöll
og henni breytt í réttarsal með
rauðum dreglum og fíneríi. Kost-
aði það málsaðilana um 250.000
dollara.
í fyrsta hluta réttarhaldanna,
sem staðið getur í sex mánuði,
munu eigast við annars vegar
fimm stærstu asbestfyrirtækin í
Bandaríkjunum og 75 trygg-
ingarfyrirtæki hins vegar og
verður þá reynt að fá úr því skor-
ið hver sé bótaskyldur þeim millj-
ónum Bandaríkjamanna, sem nú
eru dauðvona af asbestsjúk-
dómum, einkum lungnakrabba.
Enginn efast um, að sjúklingun-
um verði dæmdar bætur en á
þessu stigi verður ekki ákveðið
hve miklar þær eiga að verða.
Örækar sannanir liggja fyrir
um beint samband á milli
„undraefnisins", sem einu sinni
var kallað, asbestsins, sem notað
var á 3000 mismunandi vegu í
iðnaði, og ýmissa lungnasjúk-
dóma. Sérfræðingar bandaríska
heilbrigðiseftirlitsins telja t.d.,
að allt að helmingur þeirra 8—10
milljóna manna, sem unnu með
asbest á dögum sfðari heims-
styrjaldar, muni deyja úr krabba-
meini eða sjúkdómi, sem kallast
„asbestosis".
Milli tíu og tuttugu einkaaðilar
hafa unnið mál gegn asbestfyrir-
tækjunum og verið dæmdar bæt-
ur, sem nema frá 16.000 dollurum
upp í 275.000 dollara, en það hef-
ur ekki orðið til að sefa reiði
þeirra þúsunda fjölskyldna, sem
nú eru að sligast undir sjúkra-
húskostnaðinum, með þá miklu
töf, sem orðið hefur á þessu máli.
„Asbestfyrirtækin verja millj-
ónum dollara til að berjast við sín
eigin tryggingarfélög," sagði
John Vermeulin, 75 ára gamall
formaður í samtökunum „Fórn-
arlömb asbestsins", „en við fáum
ekkert. Það er hneyksli."
Vermeulin vann í tíu ár hjá
Manville-fyrirtækinu, einu asb-
estfyrirtækjanna fimm, og fyrir
fjórum árum kom í ljós, að hann
þjáðist af „asbestosis". Nú verður
hann að fara allra sinna ferða
með súrefnishylki bundið við sig
og hann getur ekki nærst nema
um leiðsiu, sem liggur í gegnum
nefið.
Ein af ástæðunum fyrir því
hvað þetta mál er flókið og hefur
dregist á langinn er sú, að asb-
estsjúkdómarnir eru að búa um
sig í 15—30 ár. Sjúklingarnir
sumir halda því t.d. fram, að
tryggingarfélagið, sem þeir
skiptu við þegar þeir unnu við
asbestið, sé bótaskylt, en þessi
sömu tryggingarfélög standa fast
á því, að bótaskyldan eigi að
lenda á því fyrirtæki, sem við var
skipt þegar sjúkdómurinn fannst.
Lögfræðingar tryggingarfélag-
anna munu einnig koma með þá
röksemd í málinu, að framleið-
endurnir hafi vitandi vits falið
sannanir fyrir óhollustu asbests-
ins eða allt frá árinu 1935 þegar
breskir vísindamenn færðu fyrst
líkur að því, að það ylli krabba-
meini. Lögð verða fram bréf því
til sönnunar, að forsvarsmönnum
bandarískra fyrirtækja hafi verið
fullkunnugt um þetta mál úr
breskum iðnaðartímaritum en
þrátt fyrir það skipað starfs-
mönnum sínum að hafast ekki að
og bíða eftir „bandariskri rann-
sókna.
— WILLIAM SCOBIE
PAKISTAN
List getur
verið guðlast
eystra þar
■ ■
Ofgasinnaðir Múhameðstrú-
armenn í Pakistan hafa nú
beint spjótum sínum að merkasta
listaskóla landsins með þeim af-
leiðingum að honum hefur verið
lokað. Öfgasinnarnir fundu skólan-
um það helzt til foráttu að þar voru
málaðar myndir af mannslíkaman-
um. Svo mikil var heiftin að um 30
manns úr flokki þeirra réðust inn í
skólann, umturnuðu öllu í aðal-
skrifstofu hans og svívirtu starfs-
liðið.
Skólinn er í Lahore og hefur
starfað í 110 ár. Þar hafa verið
stundaðar allar greinar myndlistar
og húsagerðarlistar og nemendur
frá öllum landshornum haf sótzt
eftir að komast í hann. Margir hafa
síðan orðið nafntogaðir listamenn,
húsameistarar og auglýsingateikn-
arar.
Öfgasinnarnir höfðu ýmislegt að
athuga við starfsemi skólans. í
fyrsta lagi þótti þeim sem fyrr er
sagt með öllu ótækt að þar væri
mannslíkaminn málaður og i ann-
an stað voru þeir andsnúnir því að
karlar og konur ynnu hlið við hlið,
en samkvæmt kokkabókum öfga-
sinna skal aðskilnaður kynjanna
vera nær alger.
Undanfarin átta ár hefur
strangtrúnaður sett mark sitt á
flest svið þjóðlífsins f Pakistan að
undirlagi herforingjastjórnar Zia
ul Haq og listsköpun hefur ekki
farið varhluta af þessari stefnu.
Þeir sem mála myndir af fólki und-
ir merkjum raunsæisstefnunnar
eiga undir högg að sækja og fá ekki
að sýna verk sín. Það hefur leitt til
þess að margir listmálarar hafa
kosið að hverfa frá raunsæisstefn-
unni og mála nú „abstrakt* myndir
eða viðurkennd „stofumálverk“
sem ekki vekja deilur.
Listamenn sem mála eða gera
höggmyndir samkvæmt því sem
andinn blæs þeim í brjóst eiga
hinsvegar ekki sjö dagana sæla.
Ungur myndlistarkennari við lista-
skólann í Lahore reyndi í rúmt ár