Morgunblaðið - 21.04.1985, Blaðsíða 19

jfLift
á nöfnum sem ekki voru fyrirséð-
ar. Nafngjafir eru tískufyrirbrigði
eins og margt annað. Þær hafa
breyst feiknarlega mikið á þessum
tíma. Eitt nafn hefur farið sér-
staklega illa með okkur á Hagstof-
unni. Það er kvenmannsnafnið
Linda, en nú eru um 600 konur
með þessu nafni. Það var sára-
sjaldgæft hér á árum áður. Sér-
staklega er Linda Björk orðin al-
geng nafngift. Konur sem bera
nafnið Björk sem fyrsta nafn eru
nú 300 og tæplega 2.000 konur
bera þetta nafn sem millinafn.
Björk var einnig sárasjaldgæft
fyrir 1948. Þessar breytingar á
nafngiftum hafa valdið því að það
er orðið ákaflega þröngt á sumum
stöðum í þessu talnakerfi og erfitt
orðið að úthluta númerum. Það
hefur orðið til þess að grípa hefur
orðið til þess óyndisúrræðis að
nota á ný nafnnúmer þeirra sem
látnir eru. Enn verra er ástandið
orðið í fyrirtækjaskránni. Þar eru
líka mjög miklar breytingar, nöfn-
um breytt eða fyrirtæki lögð
niður. Nafnnúmerakerfið er ennþá
notað til að raða nöfnum í staf-
rófsröð. Af því leiðir að ef um
nafnbreytingar er að ræða þá
verður að gefa ný nafnnúmer.
Nafnabreytingar einstaklinga eru
líka alltaf einhverjar. Fyrir kemur
að úthlutað er númerum sem aðrir
hafa átt nokkrum árum áður en
jafnvel þó viðkomandi einstakl-
ingur sé allur fyrir mörgum árum
eða fyrirtæki lagt niður, þá getur
númerið staðið eftir vegna fyrri
skuldbindinga. Af þessum sökum
er nú í bígerð að breyta þessu
nafnnúmerakerfi og taka upp í
staðinn fastar auðkennistölur
fyrir einstaklinga og fyrirtæki í
þjóðskrá sem fylgja einstaklingn-
um og fyrirtækjum frá upphafi og
alla tíð.“
Nýtt kerfi
Að sögn hagstofustjóra er ekki
enn búið að ákveða alveg hvaða
talnakerfi verður fyrir valinu, en
það er einkum tvennt sem kemur
til greina. Það er annars vegar að
halda átta stafa númerum en gera
þau að föstum númerum sem ekki
standa í neinu sérstöku samhengi
við nöfn manna. Hinn möguleik-
inn, og sá sem talinn er álitlegri,
er að fara að nota núverandi fæð-
ingarnúmer sem auðkennistölu
einstaklinga í þjóðskrá og búa til
samsvarandi stofndagsnúmer
fyrir fyrirtæki. Kost átta stafa
númera kvað Hallgrímur vera
þann að hægt væri að nota áfram
allar skrár sem nú eru til og
byggjast á nafnnúmerum. Ókost-
irnir eru hins vegar þeir að núm-
erið stendur ekki í neinu samhengi
við eitt né neitt, er langt og erfitt
að muna það. Jafnframt er það
ókostur að það eru þegar í gangi
skrár sem byggjast á fæðingar-
númerum og þær skrár verða ekki
lagðar niður, þannig að með þessu
fyrirkomulagi yrði að viðhalda
skrám með tvenns konar númera-
kerfum.
Fæðingarnúmer er, að sögn
Hallgríms, að mörgu leyti heppi-
legur kostur, það er þegar til er
stutt, þriggja stafa númer, sem
bætist aftan við fæðingardag,
mánuð og ár. Fæðingarnúmer eru
þegar notuð í heilbrigðis- og
tryggingakerfinu að hluta. Enn-
fremur er það kostur við fæðing-
arnúmer að þá er hægt að raða
fólki í eðlilega aldursröð. Á hinn
bóginn kvað Hallgrímur það ókost
að ef farið yrði að beita fæð-
ingarnúmerum sem „þjóðskrártöl-
um“ þá þyrfti að breyta mörgum
þeim skrám sem nú eru í notkun
t.d. skattskrá gjaldheimtu, ýmsum
skrám einkaaðila o.fl. Þessi breyt-
ing er að sögn Hallgríms bæði
tímafrek og dýr ef gera þarf hana
sérstaklega.
„Þessi fyrirhugaða breyting,"
segir Hallgrímur, „er hluti af
endurskipulagningu þjóðskrár
sem nú er unnið að. Sú endurskoð-
un miðar að því annars vegar að
breyta vinnuaðferðum og gera
skrána þjálli og notadrýgri og
ennfremur að því að gefa henni
„hraustlegra og betra útlit, gera
hana meira aðlaðandi". Meiningin
er að fara nú að rita öll nöfn rétt
og fara að nota alla broddstafi
stafrófsins. Jafnframt á nú að
fara að skrifa hana bæði með há-
stöfum og lágstöfum í stað ein-
tómra hástafa eins og nú er gert.
Jafnframt verður gefinn kostur á
að heimilisföng séu rituð í þágu-
falli.“
Skylt að afmá nöfn
úr skrám
Hallgrímur gat þess að nýlega
hafi Hagstofan vakið athygli al-
mennings á lagaákvæði frá 1981,
þess efnis að ef fólk óskar eftir þá
er skylt að afmá nöfn þess af
skrám sem notaðar eru til útsend-
ingar dreifibréfa, auglýsinga,
áróðurs o.þ.h. í kjölfar þessa sagði
Hallgrímur að talsverður hópur
hafi notað sér þetta og látið afmá
nöfn sín. Auðvitað er hér ekki um
að ræða að fólk geti strokað sig út
af þjoðskrá eða þeim skrám sem
notaáar eru til að senda út skatt-
seðla eða önnur erindi frá opin-
berum aðilum.
Önnur viðgangsefni
Hallgrímur Snorrason hag-
stofustjóri sagði að önnur
meginviðfangsefni Hagstofunar
væru upplýsingasöfnun um efna-
hags- og félagsmál og skýrslugerð
eins og fyrr var greint frá. Hér má
m.a. nefna mannfjöldaskýrslur,
skýrslu um fædda, dána og flutta
o.s.frv. Annað mikið verkefni eru
skýrslur um inn- og útflutning.
Sérstaklega eru innflutnings-
skýrslur tíma- og mannfrekar,
enda hefur innflutningur og fjöl-
breytni hans aukist mjög á undan-
förnum árum. Slíkar skýrslur eru
um það bil tuttugu þúsund á mán-
uði að sögn Hallgríms. Ekki má
gleyma einu mikilvagasta verkefni
Hagstofunar, útreikningi á verð-
laagsvísitölu, þ.e.vísitölu
framfærslukostnaðar og bygg-
ingarvísitölu. Þessar vísitölur eru
nú reiknaðar mánaðarlega. Þær
eru ómissandi sem upplýsingar
um breytingar á verðlagi í landinu
að sögn Hallgríms. Að auki kvað
hann vera um að ræða ýmis verk-
efni, m.a. dómsmálaskýrslur, bíla-
skýrslur, sveitarsjóðareikninga,
ýmsar skýrslur um samgöngur og
sitthvað fleira. Þá gat hann þess
að nú sé unnið að úrvinnslu mann-
talsins 1981. Hagstofan annast
einnig útgáfu ýmissa skýrslna t.d.
mánaðarlega útgáfu Hagtíðinda.
Þá er nýlega útkomin á vegum
stofnunarinnar tölfræðihandbók
sem hefur að geyma ákaflega
margvíslegar upplýsingar um land
og þjóðarbúskap.
Upplýsingagjöf
Hallgrímur gat þess ennfremur
að upplýsingagjöf af ýmsu tagi
væri mjög fyrirferðarmikil þáttur
í starfsemi Hagstofunnar, bæði
við almenning um málefni sem
varða þjóðskrá, svo og við stofnan-
ir, bæði innlendar og erlendar, á
sviði efnahagsmála, fyrirtækja og
einstaklinga.
Á Hagstofan að
vera ráðuneyti?
í drögum að frumvarpi um
stjórnarráð sem verið hefur til
umræðu, er gert ráð fyrir að Hag-
stofan verði ekki ráðuneyti eins og
hún er nú. Þegar hagstofustjóri
var spurður álits á þessari ráða-
gerð svaraði hann: „Mér finnst
þetta ekki skipta meginmáli, þetta
er breyting sem myndi fyrst og
fremst snerta formlega stöðu
Hagstofunnar. Ég tel að Hagstof-
an þurfi að hafa býsna sterka og
sjálfstæða stöðu eins og hún hefur
nú. Staða Hagstofunnar er í raun-
inni vel viðunandi og ekki virðist
knýjandi nauðsyn á að gera slíka
breytingu. Að mínu mati virðist
eðlilegra að svona breyting verði
gerð í tengslum við endurskoðun á
verkaskiptingu þeirra stofnana
sem nú vinna að öflun upplýsinga
og skýrslugerð um efnahagsmál
fremur en að hún sé gerð ein, út af
fyrir sig.“
Texti: Guörún Guölaugsdóttir.
Unglingur frá öðru landi
— tilþín!
AFS hefur yfir 25 ára reynslu í nemendaskiptum milli íslands og
annarra landa. Skiptinemarnir koma ýmist til sumardvalar í tvo
mánuöi eöa til ársdvalar frá 20. ágúst 1985.
Vill þín fjölskylda leggja okkur liö og taka aö sér skiptinema?
Haföu samband og kannaöu máliö.
AFS á íslandi, P O. Box 752, Sími: 91-25450.
Hverfisgötu 39. 121 Reykjavík. Opiö virka daga 14—17.
á íslandi
með /jölda stórravinninga
Utanlandsferö
fyrír 130 krónur?
utan/erðir mánaðarlega
MIÐI ER MÖGULEIKI
___HAPPDRETTI_________
Dvalarheimilis aldraðra sjómanna