Morgunblaðið - 04.05.1985, Blaðsíða 14

Morgunblaðið - 04.05.1985, Blaðsíða 14
14 MORGUNBLAÐIÐ. LAUGARDAGUR 4. MAÍ 1985 Jean-Pierre Jacquillat Kammertónleikar Die Kunst der Fuge Tónlist Jón Ásgeirsson Það var stór stund að eiga með meistara Bach, er Kammermúsík- klúbburinn stóð fyrir flutningi Die Kunst der Fuge. Flytjendur voru Sinnhoffer strengjakvartett- inn og Ragnar Björnsson orgel- leikari. Leikni Bachs í gerð fúgu- verka er ekki aðeins fólgin í tækni hans og kunnáttu í margbrotinni samfléttingu radda, heldur einnig að slíkur leikur með raddir var honum eðlilegur tjáningarmáti og því eru verk hans einnig „músísk“ upplifun. Þessu má að nokkru líkja við Shakespeare, sem lék sér að sonnettuforminu og virðist túlkun hans og tjáning ekki hafa verið trufluð af strangri form- gerðinni. Kúnst fúgunnar er í raun tvískipt að gerð, annars veg- ar fúgur i ýmsum formum og svo fjórir kanónar eða keðjur, eins og þess konar verk nefnast á ís- lensku. Auk þess eru ein spegil- fúgan til í gerð fyrir tvö hljóm- borðshljóðfæri en þeirri útfærslu var sleppt í flutningi verksins að þessu sinni. Það væri of langt mál að rekja gerðir hvers fúgukafla og margvíslegar ummyndanir stefja. Síðasti kaflinn, sem talið er að Bach hafi ætlað hafa sem fjögurra stefja fúgu, auðnaðist honum ekki að Ijúka við og er nafnstef hans þriðja stef fúgunnar. Ýmist er þessu fúga talin þriggja stefja og jafnvel var því haldið fram að hún tilheyrði ekki Kúnst fúgunnar, þar sem ekki er hægt að finna nein merki um aðal- stefið. Gustav Nottebohm, (1817—82) er var þýskur píanó- kennari (vinur Schumanns og Mendelsshons), ritaði mikið um tónlist og leysti gátuna um niður- lag síðustu fúgunnar. Hann sýndi fram á, að aðalstefið féll saman við þrjú fyrstu stef fúgunnar og því má telja að Bach hafi ætlað að ramma verkið inn með því að enda verkið á fjórfaldri fúgu, þar sem fjórða stefið væri það sama og í upphafi verksins. Þetta niðurlag sem því miður verður aldrei hægt að heyra, er samt sem áður svo stórbrotin hugmynd og vitnis- burður um þá stórkostlegu bygg- ingartækni, sem þessi furðulegi og einstæði snillingur réð yfir. Til gamans er rétt að sýna þessa hugmynd Nottebohms. Nótnadæmi: Flutningur verksins var í heild mjög góður þó deila megi um hvort túlka beri tónlist meistar- ans af mikilli tilfinningu eða leit- að sé eftir þeim blæ í flutningi, sem menn geta getið sér til um. Þá eru deilur jafnan miklar um ýmist hrynræn atriði og einnig mætti deila um röð þáttanna. í gerð verksins er fylgt ákveðinni þróun í útfærslu fúguformsins en með því að færa þættina til er þessari skipan að nokkru raskað, þó á smekklegan máta sé að því staðið. Fyrir bragðið týndust t.d. kanón- þættirnir. sem vel hefði mátt leika í röð og mynda með þeim eins kon- ar milliþátt fyrir orgeleinleik. Það að leika kanónana á orgel á vel við, því þessi verk eru tvírödduð og mætti á gott orgel gera ýmislegt fallegt með „registeringu" radda. Ragnar Björnsson flutti kanónana á köflum vel, þó deila megi t.d. um útfærslu hans á „sexólunum" í „tólfundarkanóninum". í heild voru þetta magnaðir tónleikar. Það sem mest áhrif hafði á undir- ritaðan var flutningurinn á átt- undu fúgunni, þriggja radda verki er var númer 13 í uppfærslu Sinn- hoffer kvartettins og sömuleiðis flutningurinn á elleftu fúgunni er var leikin sem númer 14. Þessi verk ásamt síðustu fúgunni eru ótrúlega mögnuð verk, falleg og voru mjög vel flutt. Trúlega eru þessir tónleikar einhverjir þeir merkilegustu sem haldnir hafa verið lengi og ástæða til að hvetja Kammermúsíkklúbbinn að athuga um endurtekningu tónleikanna, sem voru óvenjulega vel sóttir. Tónlist Egill Friöleifsson Bústaðakirkja 2.4. ’85. Flytjendur: Sinfóníuhljómsveit ís- lands. Stjórnandi: Jean-Pierre Jacquillat. Einleikarar: Szymon Kuran fiðla, Kristján Þ. Stephensen óbó, Pétur Þorvaldsson selló, Sigurður Mark- ússon fagott. Efnisskrá: Joh. Chr. Bach: Sinfónía fyrir tvöfalda hljómsveit, Es-dúr op. 18 nr. 1. J. Haydn: „Symphonie concertante" fyrir fiðlu, óbó, selló, fagott og hljómsveiL F. Schubert: Sinfónía nr. 5 í B-dúr. Síðustu kammertónleikar Sin- fóníuhljómsveitarinnar á þessu starfsári fóru fram í Bústaða- kirkju sl. fimmtudagskvöld. Þessi kammertónleikaröð var ágæt nýj- ung og gaf tækifæri til að fást við ýmiss verk, sem ekki eiga heima á hefðbundnum fimmtudagstónleik- um í Háskólabíói. í þetta sinn virtist hins vegar vera vorhugur í tónlistarunnendum. Aðsókn var dræm og undirtektir eftir því. Það er raunar ekki nýtt að gestum fækki með hækkandi sól. Fremur má það teljast regla en undan- tekning. Það tók hljómsveitina líka sinn tíma að komast almenni- lega í gang. Leikur hennar í fyrsta verkinu, sem var Sinfónía fyrir tvöfalda hljómsveit eftir Jóhann Christian Hach, var fremur í ætt við rútínu en áhugaverða með- höndlun. Svo vill til að höfundur- inn, Jóhann Christian Bach, einn af mörgum sonum Jóhanns Seb- astians, á 250 ára afmæli á þessu ári og mætti gjarnan minnast þess með öllum hinum. Jóhann Christi- an hefur löngum staðið í skugga föður sins og raunar bróður síns Carls Filips Emanuels einnig. En þessi sinfónía hans í sínu sér- kennilega formi býr yfir vissum þokka, sem Jean-Pierre Jacquillat Upphafj t >í ^ [iííOttf *' ir*-/ fauj^nna r i3yL‘*Tf »4|j. *“*• A' ~ r-r 1 b - i p -e- Wf Htfu nna r p r;° Vmt Frelsisstríð kattarins Leiklist Bolli Gústafsson Leikfélag Akureyrar: KÖTTURINN sem fer sínar eigin leiðir. Ævintýraleikur byggður á sam- nefndri sögu eftir Rudyard Kipling. Höfundur leiks, söngtexta og tónlist- ar: Ólafur Haukur Símonarson. Leikstjóri: Sigrún Valbergsdóttir. Leikmynd og búningar: Messíana Tómasdóttir. Lýsing: Alfreð Alfreðsson. Hljóðfæraleikur og útsetning tónlist- ar: Gunnar Þórðarson. ólafur Haukur hefur valið eitt af ævintýrum enska nóbelsskálds- ins Rudyards Kipling, gert úr því leikrit og prýtt það eigin ljóðum og tónlist. Ólafur Haukur er sög- unni trúr frá upphafi til enda. Sætir það nokkurri furðu, því ær- in ástæða hefði verið að velja fleiri frumlega útúrkróka og bæta við litríku persónusafni með það fyrir augum að gera úr sögunni ennþá skemmtilegra og sjálfstæð- ara leikhúsverk. Saga Kiplings er með afbrigðum snjöll og sannar- Iega er hægt að leggja út af henni á ýmsa vegu eins og flestum vel gerðum dæmisögum. Tortryggni kattarins gagnvart manninum kemur t.d. vel fram í þessu vel gerða erindi Ólafs úr vögguvísu þess fyrrnefnda yfir afkvæmi þess síðarnefnda: „Ó mannsins son með haga hönd og hrollvekjandi lipurt skyn, þú munt i býtið brjóta lönd og berjast við þitt eigið kyn.“ Fyrir utan frelsisumræðuna, sem sprettur af upphaflegu sög- unni, þá víkur Olafur Haukur ögn að pólitík líðandi stundar í söngtextum eins og t.d. í trúar- játningu hundsins: „Er nokkur tryggari, trúrri í raun? Ég tek að mér skitverk fyrir lágmarkslaun. Ef húsbóndinn bendír ég hendist af stað hávær og glefsinn eins og siðdegisblað* Og hann lætur villimanninn dásama menningarlífið með sannfæringarkrafti. Hann telur sig heldur betur skilja tilgang þess, er hann syngur sjálfum- glaður „ó, blessaða menningarlíf! Halló, elsku menningarlíf! Já, ég sagði menningarlíf! Hundar og apar, konur og kýr komið og sjáið hvað í mér býr. Ég hegg skóginn í spón, því skal ég lofa, malbika yfir og fer svo að sofa.“ Frumskógur Kiplings var oftast mynd af heimi siðmennt- aðra manna, þar sem heilög lögmál ríkja, og í ljósi þeirra er siðgæði dýranna reynt. Þegar öllu er á botninn hvolft, þá er leikritið um köttinn ekki barna- leikrit. Sagan er góð kveikja í ádeiluverk ætlað fullorðnum. Sönglögin eru ekki svo hrífandi, að börnin söngli þau á leiðinni heim úr leikhúsinu. Þetta verk hlýtur að vekja þá spurn, hvort fslenskum höfundum gangi yfir- leitt andhælis að skrifa leikrit fyrir börn. Vinsældir leikrita Thorbjörns Egner virðast skyggja á hverja tilraun, sem gerð er með sýningar á barna- leikritum eftir innlenda höf- unda. Það er vert að kanna, hvað veldur þessari kreppu, sem hindrar hjartanlega leikgleði og barnslegt ímyndunarafl. Svo sem fyrr er getið, þá er líkinga- saga Kiplings ágætt listaverk, sem vert er að halda á loft. Hinu verður vart neitað, að skorti höf- unda efnisuppsprettu í eigin hugarheimi, mætti sækja ýmsar verðugar hugmyndir í fslenskar bókmenntir eða í þjóðsagnaarf- inn, sem auðvelt væri að leggja út af, samræma nútímaaðstæð- um og getur höfðað jafnt til barna og fullorðinna. Ekki vil ég draga hæfileika ólafs Hauks í efa, en hann hefði áreiðanlega getað gert betur og valið snjall- ari leiðir. Leikstjórinn, Sigrún Valbergsdóttir, hefur vandað verk sitt og náð sérlega góðri samstillingu leikara. Hún velur þann kost að leggja áherslu á at- ferliseinkenni dýranna, en slepp- ir að mestu líkingum í gervi og förðun, sem hefur verið algeng- ara í barnaleikritum. Gagnvart börnum hygg ég að þetta sé mis- ráðið, en leikarar verða að leggja sig meira fram og þeim tekst það með ágætum í þessari sýningu- Leikmynd Messíönu Tómasdótt- ur framkallar ekki þann ævin- týraheim skógarins, sem gleður augað, heldur dul hellanna og drungalegan steinaldarsvip. Hér varð og að taka tillit til að- stæðna, þar sem leikmynd Piaf- sýningarinnar er hulin að baki- Góð ljósabeiting bætir verulega um, en lýsing er í höndum Al- freðs Alfreðssonar. Því miður komst ég ekki til að sjá frumsýningu, en mér var tjáð að önnur sýning hefði staðið
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.