Morgunblaðið - 04.05.1985, Síða 43

43
MORGUNBLADIÐ, LAUGARDAGyR 4. MAÍ 1985
Minning:
Jónína Einars-
dóttir Keflavík
Fædd 26. febrúar 1899
Dáin 25. aprfl 1985
Það var alltaf mikið tilhlökkun-
arefni þegar fór að vora og sumra
suður í Keflavík að von var á Jónu
okkar með drengina sína tvo inn-
an úr Reykjavík, Einar og Björn,
til að dvelja þar töluvert langan
tíma, en það gerði hún á hverju
sumri. Hún bjó þá hjá móður sinni
Kristínu Magnúsdóttur í Jónshúsi,
en kom á hverjum degi til tengda-
móður sinnar i læknishúsið, til að
vera henni til hressingar og
ánægju. Til að spila við hana og á
allan hátt stytta henni stundir, en
tengdamóðir hennar Jóhanna
Andrea Knudsen, kona Þorgríms
Þórðarsonar, læknis, átti við lang-
varandi vanheilsu að stríða. Hún
fékk heilablóðfall um sextugt og
þótt hún stæði fyrir heimili sínu
með hjálp sinna tryggu og góðu
vinkvenna Sigríðar Magnúsdóttur
og Guðrúnar Eiríksdóttur, þá voru
dagarnir oft lengi að líða og þung-
ir henni, sem bundin var við stól-
inn sinn allar stundir.
Það var eins og öllum létti og
tilveran breytti um svip strax og
Jóna kom inn í húsiö til okkar, svo
hýr í bragði, róleg og einlæg. Þá
gat maður kastað af sér öllum
áhyggjum, sem óneitanlega hvíldu
á ungum herðum og bægt burt
kvíða um að eitthvað henti nú
ömmu. Og sumarið var þá sann-
arlega komið. Oft sátum við sam-
an frændsystkinin við Doddi,
Ninni og Bjössi, í hvönninni við
Jónshús eða á forstofutröppunum
heima í læknishúsi. Það var ósköp
notalegt að lifa.
Stefán Björnsson, eiginmaður
Jónu, var sonur Jóhönnu Andreu,
af fyrra hjónabandi hennar. Fyrri
maður Jóhönnu var séra Björn
Stefánsson, prestur í Sandfelli I
Öræfum. Með honum átti hún tvo
syni, Ludvig Árna, sem hún missti
nokkurra mánaða gamlan, og
Stefán. Séra Björn dó eftir fjög-
urra ára sambúð. Hann var þá
þrjátíu og fjögurra ára gamall, en
Jóhanna tuttugu og þriggja ára.
Mikið ástríki var á milli þeirra
mæðgina alla tíð og var Stefán á
allan hátt metinn til jafns við
börn þeirra Jóhönnu og Þorgríms.
Það er óhætt að segja að strax
eftir að Jóna og Stefán gengu í
hjónaband hafi tekist góð vinátta
á milli tengdafólksins sem óx eftir
að tímar liðu og úr varð vinátta og
virðing. ógleymanlegar eru mér
stundirnar og dagarnir eftir að J6-
hanna amma mín var látin og
Þorgrímur afi minn orðinn aldr-
aður og heilsulaus, þegar Jóna
kom með handavinnu sina eða bók
til að líta í og sat hjá honum
hljóðlát og þögul að vanda. Frá
henni stafaði styrkur og samúð,
sem hann þarfnaðist svo mjög. Þá
voru þau hjónin Jóna og Stefán
flutt frá Reykjavík til Keflavíkur.
Fyrst eftir að þau fluttu suður
bjuggu þau í Jónshúsi, það var
ekki stórt hús, en þangað fannst
mér svo gott að koma. fdag finnst
mér ég muni eftir hverjum hlut,
hverjum krók og kima. Drifahvíta
stiganum hennar Kristínar, lista-
verkinu, sem geymdi fótsporin öll,
næstum því mjallhvítur eftir
sandinn, sem hann var strokinn
með af natni. í því húsi var virð-
ing borin fyrir öllum nauðsynleg-
um hlutum og fátt eitt annað inn-
anstokks en það eitt, er til nauð-
synja horfði.
Margir voru fleiri en við heima
hjá okkur, er nutu vináttu Jónu.
Minnisstæð eru hjónin Valdís og
Möller símstjóri, ég held að þau
hafi ekki verið mörg kvöldin sem
hún ekki leit þangað inn til þess
að bjóða góða nótt. Það var kvöld-
gangan hennar, því að húsin stóðu
hvort á móti öðru við götuna.
Valdís Möller var elskuleg kona,
sem ljóma stafaði af. Fleiri og
fleiri voru í vinahópnum, alda-
vinkona hennar Sólrún Vilhjálms-
dóttir og uppeldisforeldrar henn-
ar, Sólrún og Þórður, og svo marg-
ir í nágrenninu. Mér hefur alltaf
fundist þegar ég hef hugsað til
Jónu að hún hafi verið svolítið
göldrótt, og galdurinn var aðal-
lega í því fólginn hvað hún var
ótrúlega lagin við að ná vináttu
við dýrin og börnin.
En hvað ég man vel eftir henni
þegar hún sat á tröppunni heima í
Jónshúsi með hann Vögg sinn í
fanginu. Löngu seinna var svo
hundurinn Strákur tryggur föru-
nautur fjölskyldunnar. Minntist
Jóna þessara vina sinna með mik-
illi hlýju, sem mér fannst oft
blandin söknuði.
Heimilisfólkið á Vallargötunni
var auk þeirra hjóna börn þeirra
þrjú. Einar sem var elstur, Björn
og Jóhanna. Kristín Magnúsdóttir
móðir Jónu var til heimilis hjá
dóttur sinni og tengdasyni árum
saman og var mikil vinátta milli
hennar og Stefáns tengdasonar
hennar. Það var elskulegt og
menningarlegt heimili Jónu og
Stefáns. Þar voru góðar bók-
menntir í heiðri hafðar. Húsbónd-
inn var afar sönghneigður maður
og hafði yndi af allri góðri tónlist.
Stefán var gæddur fagurri söng-
rödd. Teiknari var hann og út-
skurðarmaður, hafði hann lært út-
skurð og teiknun hjá Stefáni Ei-
ríkssyni í Reykjavík. Síðar kenndi
hann teiknun við Gagnfræðaskóla
Akureyrar. Húsmóðirin notaði
hverja stund, sem til féll til lest-
urs góðra bóka og fáar konur hefi
ég þekkt sem höfðu gleggra auga
en hún fyrir öllu spaugilegu í um-
hverfinu.
Það má með sanni segja, að við
sem áttum áfram heima í Keflavík
eftir að húsbændurnir í læknis-
húsinu féllu frá nutum góðs af
vináttu og tryggð þessa fólks. Stoð
og stytta læknisheimilisins Sigríð-
ur Magnúsdóttir átti sitt annað
heimili hjá Jónu og Stefáni alla
tíð og hjá Jónu eftir að Stefán féll
frá.
Nokkru eftir lát Þorgríms Þórð-
arsonar, en hann var um langan
tíma sparisjóðsstjóri Sparisjóðs-
ins í Keflavík, tók Stefán við því
starfi og stundaði það til dauða-
dags, en hann lést 1944.
Ludvig Þorgrímsson vann við
Sparisjóðinn nokkra mánuði eftir
lát föður síns, en lést af slysförum
og tók Stefán þá að fullu við starf-
inu.
Fljótlega eftir lát manns síns
hóf Jóna störf við Sparisjóðinn og
stundaði þau til sjötugs. Jóna
starfaði af áhuga að félagsmálum
í Keflavík meðan heilsan leyfði.
Slysavarnafélagi íslands, Kvenfé-
lagi Keflavíkur og Sjálfstæðis-
kvennafélaginu Sókn.
Jóna fæddist í Keflavík 26.
febrúar 1899, hún lést á sumar-
daginn fyrsta 25. apríl. Foreldrar
hennar voru Kristín Magnúsdóttir
fædd á Þórustöðum á Miðnesi og
Einar Árnason, sjómaður, fæddur
á Rembihnút á Miðnesi. Einar
drukknaði af fiskibáti frá Mjóa-
firði 16. september 1911, þá var
Jóna 12 ára gömul. Var það henni
mikill missir.
Börn Jónu og Stefáns eru öll
búsett og starfandi í Keflavík,
Einar, útvarpsvirkjameistari,
kona hans er Kristjana Jakobs-
dóttir, Björn, skrifstofumaður,
kona hans er Helga Kristinsdóttir,
Jóhanna, hjúkrunarfræðingur,
hennar maður er Hafsteinn Magn-
ússon, starfsmaður hjá Kaupfé-
lagi Suðurnesja.
Innilegar þakkir fylgja henni
frá mér og fólki mínu.
Birna Jónsdóttir
Minning:
Sigvaldi Hjálmarsson
Sigvaldi Hjálmarsson, rithöf-
undur og fyrrverandi blaðamaður,
lést I London 17. þessa mánaðar.
Sigvaldi Hjálmarsson fæddist 6.
október 1921 á Skeggsstöðum í
Svartárdal í A-Húnavatnssýslu.
Eiginkona hans, Bjarney Alex-
andersdóttir og dóttir þeirra ólöf
Elfu Sigvaldadóttur, afabörnum
og hans nánustu, votta ég samúð
mína.
Sigvaldi Hjálmarsson var einn
þeirra manna, sem hafði mikið að
gefa sínum samferðamönnum,
vegna afstööu sinnar til lifsins og
til þeirrar stóru spurningar, að
vera manneskja.
Ég hrapaði
fram af hengiflugi
andartaksins
sumardag einn
í Svartárdal
Enn er ég að hrapa
Enn er sumar
í Svartárdal
Með þessum orðum minnist
hann þess, þegar hann ungur mað-
ur hóf göngu sina út i lífið heiman
frá Skeggsstöðum.
Útlegi
Með samhljóða
atkvæðum
er mér vísað á brott
úr nútímanum
enégflý
inni fjarlæga tið
þar sem engir sjást
á ferli
nema útlagar
sem einungis vita
hvert þeir eru ekki
að fara
horfa í augun
á sjálfum sér
og breiða andartakið
yfir sálina
Þetta ljóð er fyrsta ljóðið í
ljóðabókinni „Víðáttur", eftir Sig-
valda Hjálmarsson.
Bókin kom út nú fyrir síðustu
jól, og fékk hinar bestu móttökur,
enda bera þessi ljóð höfundi sin-
um einstakt vitni.
í þessum mystisku ljóðum kannar
höfundurinn lif sitt. Hann horfir
þar i augun á sjálfum sér.
Sérhver maður skrifar í sínu
daglega lífi ævisögu sina, og um
leið eftirmæli sin.
— Þegar vinur og samferða-
maður hverfur af sjónarsviðinu,
blasa þau við manni svo skýr þessi
óvæntu skuggaskil lífs og dauða.
Sigvaldi hafði um nokkurt skeið
átt við heilsufarslega erfiðleika að
striða og vissi mæta vel að stundin
var að liða hjá.
Þó elur maður jafnan þá von i
brjósti að enn gefist tími. En allt
liður hjá.
Allt liður hjá, er setning sem er
hugleiðingar verð, bæði í gleði og
sorg.
Tómarúm
Allt líður hjá
nema tómarúmið
tóma
sem lifir —
sem grasið er málað á
málverk án striga
málverk án málara
en einnig hann
líðurhjá ...
Sigvaldi er látinn.
Hann var i lífi sínu andans
maður, þar fór hann enga sneið-
inga, heldur brattan veg.
Sem er sú viðleitni að lifna and-
lega aftur og aftur.
— Hann var rannsakandi og
áhorfandi og þvi einstaklega for-
dómalaus og frjáls maður.
Sigvaldi var einn þeirra manna
sem hafði vakið sinn andlega
mann, og þegar hann hefur raun-
verulega vaknað með einstakl-
ingnum, þá er það hann sem síðan
vegur og metur allt.
Hinn raunverulegi starfsvett-
vangur er þá hið innra með mann-
inum sjálfum. Þar sem hann vakir
draumlausri vöku dagvana og
náttvana.
— Sigvaldi Hjálmarsson starf-
aði i heimi hins andlega manns.
Sem líkja má við það að hafa
endaskipti á veröldinni, í vissum
skilningi.
— Þegar það að horfa út, verð-
ur það að horfa inn.
— Þá getur ekkert annað skeð
en það, að einstaklingnum verði
visað á brott úr nútímanum.
— Þesskonar brottvisun er al-
gjörlega ný upplifun á þvi að vera,
einnig þvi að vera i mannfélaginu.
— Þá er það hinn andlegi mað-
ur, sem er orðinn stjórnandi í öllu
daglegu lifi. Hann hefur hvorki
nafn, nafnnúmer, né nokkurt emb-
ætti.
— Hann er allt annað, annað
mat, önnur sýn, allt önnur tilfinn-
ing fyrir því að vera til.
Aðsjá
Alheimurinn
er auga
sem starir
í tómið
Með því auga
horfi ég
Með því auga
horfið tómið
Þetta er eitt af ljóðum Sigvalda
i áðurnefndri bók. Það er eitt ein-
kenni á þeim, sem á vissan hátt
yfirgefa formið og halda á dýpri
mið.
— Að þeir gæða allt form
flæðandi lífi og alla tilfinningu
skýru formi.
— Þetta er mörgutn sinnum
meira virði en hægt er að útskýra.
— í ritverkum sínum og ræðum
fjallaði Sigvaldi Hjálmarsson
jafnan um hugræn og heimspeki-
leg efni.
— Hann hafði þar betri tök en
almennt er, vegna sinnar djúpu og
skörpu hugsunar og það að kenna
og leiðbeina var einn rikasti þátt-
ur í eðli hans.
— Sigvaldi stundaði allt sitt
verk af einstakri alvöru og hann
miðlaði reynslu sinni og þekkingu
til þeirra sem til hans leituðu og
sérhverjum gat hann mætt, þar
sem viðkomandi var staddur, af
næmu innsæi, og leitt þá til rýmri
skilnings á þeirra hugrænu við-
fangsefnum.
— Það er vandasamt verk að
hlú að andlegum gróðri, sem vex í
vitund annarra manna og
mönnum er það misvel gefið að
vera þar garðyrkjumaður.
— Sigvaldi var einn þeirra
góðu.
— Ekkert var því eðlilegra en
að mikið væri til hans leitað.
Hann sat ekki í neinum fílabeins-
turni, hann var miklu nær því að
vera á víðavangi.
— Sigvaldi Hjálmarsson var
maður spurningarinnar, hann
gekk hennar endalausa veg, sem
liggur inn i hið óþekkta, inn í sí-
fellda hugræna endurfæðingu.
— Nú er hann horfinn inn í hið
óþekkta, handan við landamæri
lífs og dauða.
— Einn þeirra pilagríma á
jörðu hér, sem vissi aðeins hvert
hann var ekki að fara.
— Ljóðabókin „Víðáttur" var
þinn svanasöngur. Ég þakka þér
þann ómfagra óminn og fyrir alla
vináttu þina og túnað, sem er
mörgum sinnum meira virði en
hægt er að útskýra. Og að síðustu
þin eigin orð:
Logi
Þegar sálin hrynur
inni svart holið
logar á einu kerti
Sá logi blaktir
Hann blaktir
fyrir andardrættinum
óendanlega.
Snorri Sveinn Fríðríksson
t
Þökkum innilega auösýnda samúö og vinarhug viö andlát og útför
móöur okkar, tengdamóöur og ömmu,
JÓNU KRISTÓFERSDÓTTUR,
Skipholti 48.
Þökkum sérstaklega hjúkrunarfólki á deild 13-D Landspítalanum,
svo og samstarfsfólki hennar.
Andrós Indrióason, Valgeröur Ingimaradóttir,
Gunnar Þór Indriöaaon, Elin SJÖfn Svarrladóttir,
Ester Andréadóttir, Ásta Andréadóttir,
Elma Líaa Gunnaradóttir, Nína BJÖrk Gunnaradóttlr,
Tlnna Dögg Gunnaradóttir.
Legsteinar
granít
Opéöaliadaga,
— t-1— i-«i-i
•mHNQ atOXJ
og halgar..
marmari
ij.
Unnarbraut 19, Saitjamamasi,
símar 620609 og 72818.