Morgunblaðið - 21.06.1985, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 21. JÚNÍ 1985
Dómurinn yfir Arne Treholt:
Lygndi aftur augun-
um og drúpti höfði
- þegar dómurinn var kveðinn upp
Ónlo, 20. júní. Frá frétUriUra MorgunblaðsinN.
TVISVAR sinnum lygndi Arne Tre-
holt augunum aftur og drúpti síðan
höfði. I>að voru einu viðbrögðin,
sem mesti njósnari í Noregssög-
unni sýndi þegar dómurinn var
kveðinn upp yfir honum í morgun.
Astrid Rynning, dómsforseti, las
dóminn upp styrkum rómi og tók
lesturinn ekki nema tvær mínútur.
Réttarsalur númer 23 í dóm-
húsinu í Ósló var troðinn út úr
dyrum og öll sæti upptekin af
fulltrúum fjölmiðlanna, inn-
lendra og útlendra blaða, út-
varps og sjónvarps. Aftast stóðu
um 30 manns í hnapp og þeirra á
meðal starfsmenn norsku leyni-
þjónustunnar, sem áttu þátt í að
leysa „Treholtsmálið".
Arne Treholt kom í réttarsal-
inn aðeins tveimur mínútum áð-
ur en dómurinn var lesinn upp
Arne Treholt
og vakti það athygli viðstaddra
hvernig hann var klæddur. Við
réttarhöldin hefur hann alltaf
verið í dökkum fötum en nú var
hann í fyrsta sinn í ljósum,
sumarlegum fatnaði. Fannst
sumum það benda til, að hann
hefði kannski átt von á annarri
niðurstöðu en raun varð á.
Nú var dómurinn kveðinn upp.
Treholt stóð í sakborningastúk-
unni með krosslagðar hendur á
brjósti og leit áhyggjufullur á
dómarana. Hann leit niður og
lygndi aftur augunum þegar
hann heyrði orðin „20 ára fang-
elsi“.
Viðbrögðin í réttarsalnum
voru mikil. Margir tóku andköf
og þeir, sem í eftirvæntingunni
höfðu staðið á fætur, settust aft-
ur. Fáir höfðu búist við, að dóm-
urinn yrði svona harður. Treholt
settist líka og horfði svipbrigða-
laus út í salinn.
Arne Treholt með íraska leyniþjónustumanninum Rahdi A. Mohammed.
Myndin var tekin í Aþenu í október 1983.
Mestu njósnirnar
í háskóla hersins
Sú hlið málsins getur orðið að hitamáli
Ósló, 20. júní. Frá fréttariUra Morgunblaðsins.
LÍKLEGT þykir, að dómurinn yf- urn pólitískan eftirmála og geti
ir Arne Treholt muni hafa nokk-
Fundinn sekur um öll
ákæruatriði nema eitt
Hefði átt að vita frá fyrstu stundu
hvað vakti fyrir Sovétmönnunum
segir f forsendum dómsins
Ósló, 20. júní. Frá frétUriUra MorjfunblaAainn.
DÓMURINN yfir Arne Treholt, 20 ára fangelsi, er hámarksrefsing sam-
kvæmt norskum lögum og á friðartímum hefur enginn maður, sakaður
um njósnir, fengið harðari dóm. Að mati dómaranna er Treholt stórnjósn-
ari, sem hefur valdið öryggishagsmunum norska ríkisins alvarlegum
skaða.
Það tók langan tíma að lesa
forsendurnar fyrir dómnum.
Hófst lesturinn klukkan 9.45 um
morguninn og stóð allan daginn
til klukkan 20.30 um kvöldið. í
forsendunum, sem sumar voru
lesnar fyrir luktum dyrum, seg-
ir, að sambandið milli Treholts
og fyrsta KGB-tengiliðs hans
hafi þróast á dæmigerðan hátt, á
þann veg, sem jafnan tíðkast
þegar menn eru fengnir til að
starfa sem njósnarar. Treholt
hefði átt að vita það frá fyrstu
stundu hvað raunverulega vakti
fyrir Sovétmönnunum. Dómar-
arnir nefna það, að Treholt
hljóti að hafa haft mjög óraun-
sæjar hugmyndir um sjálfan sig
og eigið mikilvægi og komi það
t.d. fram í þeim orðum hans, að
hann hafi með sambandinu við
KGB viljað byggja brú milli
austurs og vesturs.
Treholt var fundinn sekur um
öll ákæruatriðin nema eitt en í
því var haldið fram, að hann
hefði bent íröskum leyniþjón-
ustumönnum á Norðmenn, sem
líklegir væru til að starfa fyrir
þá. Hann var einnig sýknaður í
nokkrum undirgreinum ákæru-
liðanna, það þótti t.d. ekki sann-
að að hann hefði afhent skjöl um
hraðlið Natos, en sannanirnar að
öðru leyti þóttu ærnar til að
dæma hann í 20 ára fangelsi,
sem er þyngsta refsing fyrir
njósnir samkvæmt norskum lög-
um.
Dómararnir komust að þeirri
niðurstöðu, að Treholt hefði
starfað fyrir KGB, sovésku
leyniþjónustuna, á árunum
1974—84 og fyrir írösku leyni-
þjónustuna frá 1981—83. Segja
þeir, að mestum skaða hafi hann
valdið þegar hann var nemandi í
háskóla hersins og telja sannað,
að hann hafi á þeim tíma komið
ýmsum mjög mikilvægum upp-
lýsingum til Gennadys Titov,
hershöfðingja í KGB. Raunar
virðast þeir ekki vera í neinum
vafa um, að upplýsingarnar hafi
verið miklu meiri en nefnt er í
ákærunni en fyrir því skortir þó
sannanir.
Dómararnir segjast engan
trúnað leggja á þá fullyrðingu
Treholts, að hann hafi reynt að
slíta sambandið við Sovétmenn-
ina árið 1983 og taka það ekki
gilt, að hann hafi sleppt fundi
með Titov í Helsinki til að gefa
Þessi mynd var tekin leynilega af Arne Treholt með KGB-hershöfðingj-
anum Gennady Titov i Vín árið 1983.
til kynna, að hann væri hættur
að starfa með þeim. Benda þeir
á, að Treholt hafi síðar átt tvo
fundi með Titov í Helsinki og
verið á leið til fundar við hann í
Vín þegar hann var handtekinn.
„Það er ekki sennilegt, að hers-
höfðingi í KGB komi til afar
leynilegs fundar erlendis við
starfsmann norska utanríkis-
ráðuneytisins í þeim tilgangi
einum að spjalla við hann um
stjórnmál almennt og njóta fé-
lagsskapar hans í nokkra
klukkutíma,“ segir orðrétt í for-
sendum dómsins.
Nú í kvöld var ekki vitað hvort
Arne Treholt ætlaði að áfrýja
dómnum. Hann og verjendur
hans munu fyrst kynna sér
niðurstöðuna til hlítar áður en
þeir ákveða að skjóta henni til
hæstaréttar, sem getur raunar
ekki breytt sektardómnum sjálf-
um, heldur aðeins refsingunni.
orðið að nokkru hitamáli í þing-
inu. Er ástæðan sú, að þótt ýmsir
háttsettir menn í ríkisstjórninni
hafi vitað, að Treholt var grunað-
ur um njósnir, leyfðu þeir samt,
að hann settist í háskóla hersins.
Starfsmenn norsku leyni-
þjónustunnar grunaði tiltölu-
lega snemma, að Treholt stund-
aði njósnir fyrir Sovétmenn, og
ræddu um það við varnarmála-
ráðherrann, utanríkisráðherr-
ann og forsætisráðherrann þeg-
ar Treholt sótti um að komast
sem nemandi í háskóla hersins.
Samt sem áður var ákveðið í
samráði við lögregluna að sam-
þykkja umsókn hans og því
borið við, að ella kynni hann að
fá veður af því, að hann lægi
undir grun.
Dómararnir í máli Arnes
Treholt komust hins vegar að
þeirri niðurstöðu, að það hefði
einmitt verið í háskóla hersins,
sem hann komst yfir mikilvæg-
ustu upplýsingarnar, t.d. um
varnarviðbúnað norska hersins.
Norski herinn hefur af þeim
sökum orðið að endurskipu-
Ieggja varnirnar að hluta með
gífurlegum kostnaði. Gro Harl-
em Brundtland, formaður
Verkamannaflokksins, hefur
gefið í skyn, að hún muni taka
þetta mál upp á þingi.
Staðfestir hve málið
er mikið og alvarlegt
— sagði Káre Willoch um dóminn yfir Treholt
Ösló, 20. júní. AP.
THORSTEIN Treholt, faðir Arnes Treholt, sem í dag var dæmdur í
20 ára fangelsi fyrir njósnir í þágu Sovétríkjanna, var meðal þeirra
fyrstu, sem létu í Ijós álit sitt á dómnum.
Jafnvel áður en tekið var til
við að lesa upp forsendurnar
fyrir dómnum sagði hann við
fréttamann NTB-fréttastof-
unnar, að hann skildi ekki hve
refsingin væri hörð. „Verjend-
urnir fóru fram á algera sýknu
og ég skil þá kröfu þannig, að
saksóknarinn hafi ekki getað
fært fram óyggjandi sannanir
fyrir sektinni," sagði Thor-
stein Treholt.
Kari Storækre, fyrrum eig-
inkona Treholts, þau eru nú
skilin, kvaðst hafa ákveðið að
segja ekkert um dóminn þegar
fréttamenn inntu hana álits.
Thorbjörn Fröysnes, ráðu-
neytisstjóri í utanríkisráðu-
neytinu, hafði þetta að segja
um dóminn yfir Treholt:
„Dómsniðurstaðan sýnir vel
hve málið er alvarlegt en það
er rétt að taka það fram, að
endanleg niðurstaða fæst ekki
fyrr en í hæstarétti ef málinu
verður áfrýjað." Carl August
Fleischer, lagaprófessor og
Kari Storækre, fyrrum eiginkona
TreholLs.
ráðgjafi utanríkisráðuneytis-
ins, tók undir orð Fröysnes og
bætti því við, að dómurinn
sýndi „hve alvarlegt það er
þegar sérstök öfl reyna að
skaða hagsmuni norsku þjóð-
arinnar með aðstoð norsks
borgara".
„Með dómnum er staðfest
hve málið er umfangsmikið og
alvarlegt. Hann minnir líka á,
að norska þjóðin verður að
vera vel á verði gagnvart þeim,
sem vilja öryggi hennar og
sjálfstæði feigt, og á það hve
starfsemi leyniþjónustunnar
er nauðsynleg," sagði Káre
Willoch, forsætisráðherra, um
niðurstöðuna í málinu gegn
Arne Treholt.