Morgunblaðið - 28.07.1985, Side 11

B 11
MORGUNBLADIÐ. SUNNUDAGUR 28. JtJLÍ 1985
góðar vonir um að finna leiðir til
að unnt verði að hjálpa slíkum
einstaklingum með sérkennslu í
tæka tíð þannig að komast megi
hjá því að skólaganga þeirra mis-
takist.
Starfshópurinn við Harvard
hefur einnig haft til athugunar
einstaklinga sem hafa haft í
frammi sjúklegt félagslegt athæfi,
s. s. líkamsmeiðingar. Enda þótt
CAT-myndir af heila þeirra hafi
verið eðlilegar og venjulegar
myndir af taugastarfseminni
einnig, kom BEAM auga á
ákveðna missmíð i ennisblaði
heila þeirra. „Það leikur enginn
vafi á því að margháttað sjúklegt
félagslegt athæfi á sér líffræði-
legar orsakir," sagði dr. Duffy.
„Þannig að unnt væri að uppgötva
slíka einstaklinga áður en illa fer
og koma í veg fyrir að slíkt eigi sér
stað — ef vilji er fyrir hendi."
Þeir sem vinna að þessum rann-
sóknum gera sér grein fyrir því að
þær hafa í för með sér erfið sið-
ferðileg úrlausnarefni. Þannig sér
dr. John hjá New York-háskóla
t. d. fram á þann möguleika að
„bðrn verði útilokuð frá námi af
þeirri ástæðu að heili þeirra
standist ekki ákveðinn saman-
burð, svo og það að fólk sem komið
er til ára sinna missi vinnuna af
þvi að athugun leiði i ljós að heili
þeirra sé farinn að gefa sig.“
Þegar litið er á kostnaðarhlið-
ina og aukina aðhaldssemi ráða-
manna hvarvetna í þeim efnum
hefðu þessi nýju tæki vart getað
er kostnaður í sambandi við PET-
meðferð hvers sjúklings í kringum
eitt þúsund dalir eða um 40 þús-
und ísl. krónur eða meira, og allt
að 34 þús. ísl. kr. fyrir MRI-með-
ferð og 14 þús. fyrir CAT.
Kostnaðurinn fer hækkandi.
Nýlega skýrði tækniáætlananefnd
Bandaríkjaþings frá því að 30%
þeirrar hækkunar sem átti sér
stað á kostnaði vegna Medicare á
árunum 1977—82 hefði orðið
vegna háþróaðra tækninýjunga,
s.s. CAT og MRI.
Afleiðingin hefur orðið sú að
þessi tæki eru orðin einn helzti
blóraböggull stjórnmálamanna.
„Kostnaður vegna heilbrigðismála
er orðinn eins og óseðjandi hít og
þetta eru fjármunir sem ég vildi
ráðstafa til annars — svo sem
fræðslumála, almannavarna og
viðgerða á vegum og brúm sem eru
í niðurníðslu,“ sagði ríkisstjórinn í
New Jersey á fundi í samtökum
ríkisstjórna allra fylkja í Banda-
ríkjunum í febrúar 1984.
Opinberir embættismenn á sviði
heilsugæzlu eru líka farnir að at-
huga sinn gang. Yfirmaður heil-
brigðismála í New York-ríki, dr.
David Axelrod, hafði áður lagt til
að hafnað væri fjárveitingar-
beiðni Memorial Sloan-Ketter-
ing-krabbameinsstöðvarinnar
vegna kaupa á MRI-búnaði sem
átti að kosta 4 milljónir dala. Var
þetta í fyrsta sinn sem meirihátt-
ar sjúkrastofnun þar sem læknis-
fræðileg kennsla fer fram hefur
verið neitað um fé til kaupa á
opinberra aðila, en fyrirtækið er
meðal þeirra fremstu er framleiða
CAT- og MRI-skyggna. „Hættan
er í því fólgin að við höldum að
okkur höndum þar til við verðum
komnir svo langt að við getum,
með því að líta um öxl, gert okkur
grein fyrir skelfilegum atburðum
sem þá hafa átt sér stað.“
Innan læknavísindanna eru þeir
margir sem álíta að læknisfræði-
leg tækni hafi á ósanngjarnan
hátt orðið bitbein þeirra sem vilja
halda opinberri eyðslu í skefjum.
„Þetta virðist vera eini vettvang-
urinn þar sem magn er ekki til
bóta,“ segir dr. James H. Sam-
mons, aðstoðarframkvæmdastjóri
American Medical Association.
Þar við bætist að margir læknar
halda því fram að þegar öll kurl
komi til grafar séu nýju heila-
rannsóknatækin ódýrari kostur en
tímafrekar og sársaukafullar
rannsóknir á taugakerfinu sem
hingað til hafa tíðkazt. „Varðandi
aðra tækni verður niðurstaðan sú
hin sama,“ segir dr. Whalen um
þetta atriði.
Margir eru þeirrar skoðunar að
kostnaður við kaup á þessum
tækjum muni fara minnkandi eft-
ir því sem framleiðslumagnið fer
vaxandi og um leið muni mörg
tækjanna verða sjálfsagður liður í
almennri heilsugæzlu og rann-
sóknum er taka til fjöldans, og af-
leiðingin af þessu verði sú að vitn-
eskja um starfsemi heilans og
ástand einstaklingsins verði öll
önnur en nú er.
Tölvumynd af heilastarfsem-
inni eins og hún kemur fram
á skjá BEAM-skyggnis.
komið fram á sjónarsviðið á
óheppilegri tíma. Stofnkostnaður
þeirra er svo mikill að ráða-
mönnum hrýs hugur við slíkum
fjárfestingum. Sem dæmi má
nefna að BEAM-skyggnir kostar í
Bandaríkjunum sem svarar 32
milljónum ísl. króna og CAT-
skyggnir allt að 40 milljónum.
MRI-útbúnaður kostar 40—160
milljónir og PET-skyggnir 120
milljónir, en þá er innifalinn ör-
eindahraðall sem framleiðir
geislavirkt efni sem nauðsynlegt
er við starfrækslu tækisins, svo og
tölva. Ennfremur er þess að gæta
að flest þessara tækja krefjast
sérhæfðs og hámenntaðs starfs-
fólks sem er hálaunað. Vísinda-
menn gera sér vonir um að kostn-
aðurinn muni lækka eftir því sem
framleiðsla þessara tækja eykst.
Að sögn dr. Josephs P. Whalen,
forstöðumanns geislalækninga-
deildar New York-sjúkrahússins,
tækjum sem hún hefur metið sem
mikilvæga viðbót við þann búnað
sem fyrir var. „Með því að tak-
marka útbreiðslu NMR,“ (Nuclear
Magnetic Resonance — sem er
annað heiti á MRI) segir dr. Axel-
rod, „erum við að reyna að ná
hæfilegu jafnvægi í þeim árangri
sem unnt er að ná og kostnaðar-
aukningu í heilbrigðiskerfinu."
Enda þótt þessari stofnun hafi að
lokum tekizt að fá samþykki fyrir
fjárveitingunni vegna MRI-búnað-
arins hafa verið settar strangar
reglur um fjölda þeirra sjúkra-
stofnana í New York-ríki sem
mega afla sér slikra tækja og eru
þær um þessar mundir 13 talsins.
„Við höfum af því áhyggjur að
tæknilegum framförum í þágu
læknavísindanna skuli vera skorð-
ur settar,“ segir Robert M. Molit-
er, sem stjórnar þeirri deild Gen-
eral Electric-fyrirtækisins sem
hefur með höndum verkefni í þágu
Þrátt fyrir þetta hafa margar
sjúkrastofnanir í Bandaríkjunum
lagt á hilluna áætlanir um kaup á
nýjustu gerðum CAT-skyggna,
MRI-búnaðar og PET- og BEAM-
tækjum.
Þeir vísindamenn eru margir
sem óttast að verði þessi nýju tæki
ekki nýtt svo sem kostur er vegna
þess kostnaðar sem óhjákvæmi-
legur er vegna tæknilegrar þróun-
ar þeirra, verða örlög þeirra þau
að verða einskonar furðufyrirbæri
og tæknileg ráðgáta. „Umræður
um að halda niðri kostnaði er
freistandi þangað til maður fær
slag, heilaæxli eða ólæknandi höf-
uðmein,“ segir dr. LaFrance. „Þá
víll maður láta greina það og láta
lækna sig eins fljótt og vel og
sársaukalítið og nokkur kostur er
— og það er einmitt það sem þessi
tæki geta gert.“
(ÍJr The New York Times Vlagazine.)
Fmlssem
\ tuglim
ífluq oa bíl
FEWUMSTMB
FEWAMmÖÐINNI
15.736
15.736
Flug og bíll miðað við 4 í bíl verð kr. 15.736.
barnaafsláttur kr. 7.100. Brottför föstudaga,
STOKKHÓLMUR 19.309
Flug og bíll verð kr. 19.309 miðað við 4 í bíl,
barnaafsláttur kr. 8.800. Brottför föstudaga.
Flug og bíll verð kr. 14.861 miðað við 4 í bíl,
barnaafsláttur kr. 6.700. Brottför laugardaga.
Flug og bill verð kr. 13.251 miðað við 4 í bíl,
barnaafsláttur kr. 5.800. Brottför fimmtudaga.
14.861
13.251
13.251

Flug og bíll verð kr. 13.251 miðað við 4 í bíl,
barnaafsláttur kr. 5.800. Brottför fimmtudaga.

LUXEMBOURG 14.S24
Flug og bíll verð kr. 14.524 miðað við 4 í bíl,
barnaafsláttur kr. 6.700. Brottför alla föstudaga
og laugardaga.

15.443
Flug og bíll verk kr. 15.443 miðað við 4 í bíl,
barnaafsláttur kr. 6.700. Brottför föstudaga.

KAUPMHÖFN 16.578
Flug og bíll verð kr. 16.578 miðað við 4 í bí!,
barnaafsláttur kr. 7.600. Brottför laugardaga.

FRANKFURT 14.467
Flug og bíll verð kr. 14.467 miðað við 4 í bíl,
barnaafsláttur kr. 6.700. Brottför sunnudaga.
SALZBURG

12.244
1
ÞYSKII SUMARHUSINa. ...
í OBERALLGÁU 14.045
Flug og bíll verð kr. 12.244 miðað við 4 í bíl,
barnaafsláttur kr. 5.200. Brottför miðvikudaga.
Oberallgáu tilheyrir Bæjaralandi, sem af mörgum er talið eitt
fegursta hérað Þýskalands. Bæjaraland er skógi vaxið, með
djúpa dali, tignarleg fjöll og gömul fögur þorp. Flug/bíll/íbúð:
Hjón með tvö börní viku kr. 14.045,- per mann. Ma. er innifalið
söluskattur og kaskótrygging v/bíls.
_m FEROA..
11MIÐSTODIN
AÐALSTRÆTI 9 S. 28133