Morgunblaðið - 07.08.1985, Síða 50

50
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 7. ÁGÚST 1985
/ ÞINGHLÉI
eftir STEFÁN FRIÐBJARNARSON
Bjórbann
Slitur af bannlögum frá 1912
Ekki er sopið ölið þó á Alþingi sé rætt
• Vínveitingahús vórn 56 talsins
fyrir rúmum tveimur árum, í maí-
mánuði 1983: 28 í Reykjavík, 16 I
kaupstöðum og 12 í strjálbýli.
• Vínveitingahús eru ekki helmingi
fleirl í dag — en hér um bil þó. Jón
Helgason, dómsmálaráðherra, sagði
þau 91 talsins í þingrsðu 4. júní sl.:
42 í Reykjavík, 29 í kaupstöðum en
20 í strjálbýli.
• Á rúmum tveimur árum hefur
vínsöluhúsum fjölgað um 35 í land-
inu eða 62,5%, þar af um 14 eða 50%
í Reykjavík, um 13 eða 81,25% í öðr-
um kaupstöðum og um 8 eða 66,66%
í sýslum.
Fjölgun vínveitingahúsa
Jón Helgason, sem gegnt hefur
embætti dómsmálaráðherra frá
því ríkisstjórn Steingríms Her-
mannssonar var mynduð á fyrri
hluta árs 1983, gaf framangreind-
ar upplýsingar í svari við fyrir-
spurn frá Helga Seljan (Abl.).
Ráðherrann sagði orðrétt:
„Ástæðan fyrir fjölgun (innskot:
vínsöluleyfa) er fyrst og fremst
mikil fjölgun umsókna eftir leyf-
um. Árin 1981—1983 hafði vínveit-
ingahúsum fjölgað allmikið og
sérstaklega úti á landi. Þar munar
sennilega mest um sumarhótel, en
þá var bætt við vínveitingaleyfum
til þeirra sem rekin vóru aðeins
yfir sumarið, t.d. Edduhótel-
anna... k þeim tveim árum sem
liðin eru hefur húsunum fjölgað
um 35, en fjögur hafa hætt rekstri
og þar af hafa tvö ekki fengið
endurnýj unarleyf i.“
Helgi Seljan komst þannig að
orði, er hann bar fram fyrirspurn
sína:
„Tvennt þótti mér athyglisvert.
Annars vegar sú staðreynd að
hæstvirt ríkisstjórn hefði ekkert
gert með áfangatillögur stjórn-
skipaðarar nefndar um stefnu-
mörkun í áfengismálum, í raun-
inni ekki tekið afstöðu til neinnar
þeirrar. Hins vegar sú uggvænlega
þróun á fjölgun vínveitingaleyfa
sem orðið hefur sl. tvö ár og nem-
ur um 50%.“ Siðar leiðrétti Helgi
prósentutöluna, taldi hana eiga að
vera 63%.
Guðrún Helgadóttir (Abl.) sagði
hinsvegar í sömu umræðu:
„k síðustu árum hefur orðið
bylting í íslenzkri matargerð og
íslenzkri veitingahúsamenningu
og veitingahúsum hefur einfald-
lega fjölgað, sem betur fer. Því
fylgir auðvitað að þegar búinn er
til sómsamlegur matur { sóma-
samlegu veitingahúsi fer veitinga-
húsið fram á að hægt sé að veita
vín með matnum. Þetta er hin
raunverulega ástæða fyrir þessum
fjölda, hæstvirtur ráðherra, og
það er ekkert við hann að sakast
um það, nema síður sé, að veita
þessi leyfi."
Hér mælir Guðrún af hrein-
skiptni, eins og henni er iagið.
„Bjórlíkhús“: Krókur
á móti bragði
Helgi Seljan, alþingismaður,
gagnrýndi í fyrirspurn sinni fjölg-
un vínsöluhúsa. Rót þessarar
fjölgunar taldi hann auðfundna.
Orðrétt sagði hann:
„Munar þar mestu um bjórlík-
húsin svokölluðu sem þotið hafa
upp eins og gorkúlur og framar
öðru skapað grundvöll að kröfunni
um áfengan bjór sem frjálsastan,
eins og ekki þarf hér að rekja.“
Gagnrýni á fjölgun vínsöluleyfa,
réttmæt eða ekki réttmæt, beinist
fyrst fremst að dómsmálaráð-
herra, sem endanlega veitir leyfin,
en jafnframt að sveitarstjórnum,
en samþykki þeirra fyrir vínsölu-
leyfi hefur verið nauðsynlegur
undanfari leyfisveitingar.
Gagnrýni þessi hefur dregið
dilk á eftir sér. Jón Helgason,
dómsmálaráðherra, beitir nú krók
móti eigin bragði, þ.e. eigin veit-
ingavaldi. Samkvæmt ákvörðun
ráðherra verða rétt kjörnar sveit-
arstjórnir ekki lengur sá umsagn-
araðili, sem mestu skiptir, heldur
ráðgefandi nefndir á þeirra veg-
um, áfengisvarnanefndir.
Það hefur valdið nokkrum úlfa-
þyt að ráðgefandi nefnd skuli á
þennan veg — með ráðherraúr-
skurði — skákað fram fyrir sveit-
arstjórn, sem sækir umboð sitt
beint til viðkomandi íbúa.
Áfengisvarnanefndir hafa og fram
til þessa að drýgstum hluta verið
skipaðar yfirlýstum andstæðing-
um vínneyzlu, en búast má við, að
ákvörðun ráðherra bindi endahnút
á þá hefð.
Dómsmálaráðherra hyggst, að
því er virðist, standa í skálkaskjóli
áfengisvarnanefnda varðandi
framtíðarákvörðun um veitingu
eða ekki veitingu vínsöluleyfa.
Þetta heitir víst að koma sér upp
blóraböggli.
Þingmenn í
loftfímleikum
Hér verður ekki rakin saga
bjórmálsins á Alþingi. Hún er öll-
um kunn. Loftfimleikar þingsins í
því máli verða lengi i minnum
hafðir. Hinsvegar verður lftillega
skyggnzt í röksemdir þeirra, sem
bjór vilja leyfa.
Talsmenn þess að leyfa sölu
meðalsterks öls i landinu benda
m.a. á eftirfarandi:
• Ríkið sjálft stendur fyrir
bruggun og innflutningi áfengra
drykkja. Það selur næstum allar
tegundir áfengis, veikra sem
sterkra, nema bjór. Veikustu teg-
undir vina hafa svipaðan alkó-
hólstyrkleika og sterkustu tegund-
ir bjórs.
• Farmenn, flugliðar og ferða- “
fólk, flytja bjór löglega inn í land-
ið. Rikið sjálft heimilar sölu hans
i flughöfninni í Keflavik. Heima-
sitjandi einir hafa ekki rétt til
bjórkaupa.
• Fullyrðingar hafa komið fram
um „svartan markað" á bjór, sem
þá fer fram hjá skattakerfi rikis-
ins.
• Bjórgerðarefni eru seld í fjöl-
mörgum verzlunum.
• „Bjórlíkhús", eins og Helgi Selj-
an kallar þau, ófá, standa öllum
opin.
Jón Baldvin Hannibalsson (A),
fyrsti flutningsmaður bjórfrum-
varpsins, sagði tilganginn með
flutningi þess vera:
• 1) að draga úr hinni miklu
neyzlu sterkra drykkja
• 2) að breyta drykkjusiðum
þjóðarinnar til hins betra
• 3) að afla ríkissjóði tekna
• 4) að efla íslenzkan iðnað, þ.e.
framleiðsluiðnað öls og gos-
drykkja
• 5) að samræma áfengislöggjöf-
ina.
Kjarnapunktar í röksemd bjór-
manna eru að betri sé lögleg en
ólögleg bjórdrykkja; betra sé að
fólk hafi aðgang að gæðabjór en
göróttu bjórlíki; órökrétt sé að
leyfa sölu allra tegunda áfengis
nema þess veikasta.
Viðbót ofan á
aðra drykkju
Þeir, sem mæla gegn bjór, tí-
unda einnig sínar röksemdir. Þeir
segja m.a.:
• Bjórinn dregur ekki úr áfeng-
isneyzlu, sem fyrir er í landinu,
heldur verður viðbót við hana.
• Bjórinn nær til yngri aldurs-
hópa en sterkari drykkir.
• Hann nær og frekar inn á vinn-
ustaði.
• Aukin áfengisneyzla segir til
sín í vexti þeirra vandamála, sem
af vínnautn stafa, og varða heill
og hamingju manna, lög- og
heilsugæzlu.
Ef þessar staðhæfingar eiga að
ráða ferð, sem ýmsir telja, verður
hinsvegar, til að hafa samræmi i
hlutunum: að banna alla sölu og
notkun bjórs í landinu; innflutn-
ing ferðamanna, flugliða og far-
manna; sölu bjórgerðarefna; loka
ölstofum; herða tökin á svörtum
markaði bjórs.
Einn þingmaður, sem studdi
bjórinn, Stefán Benediktsson (BJ),
hefur boðað frumvarp um slíkt út-
fært bjórbann næsta haust, sem
rökrétt framhald af þvi að Alþingi
felldi bjórfrumvarpið.
Enn um fræðimanns-
íbúð í Jónshúsi
— eftir Sverri
Tómasson
Einar Ágústsson sendiherra
svaraði opnu bréfi mínu um
fræðimannsíbúð í Jónshúsi,
Kaupmannahöfn, í Morgun-
blaðinu 20.7. sl. Það ber að
þakka þegar starfsmenn ríkis-
ins láta svo lítið að svara
opinberlega fyrirspurnum.
Sérstaklega er þakkarvert að
stjórn hússins hefur látið birta
skrá um dvalargesti íbúðar-
innar. Hún talar sínu máli,
skráin sú, einkum þó síðari
hluti hennar, þar sem tróna
sýslumenn, prestar, kennarar
og alþingismenn. Manni fljúga
ósjálfrátt í hug gömlu vinnu-
hjúaverðlaunin, silfursvipa og
gullúr, sem gefin voru hús-
bóndahollu vinnufólki eftir
langa og dygga þjónustu. En
nú verð ég að grípa til orða
Konráðs Gíslasonar, þar sem
hann skírskotar til frægrar
doktorsvarnar Repps: Absit
risus, absit scurrilitas (burt
víki hlátur og skrípalæti) og
snúa mér að meginefni þessa
pistils.
í svari Einars Ágústssonar
kemur í ljós að hússtjórn hefur
frá árinu 1980 auglýst íbúðina
þannig að hún væri einnig til
afnota fyrir listamenn, en slíkt
felur í sér brot á reglugerðinni
um húsið, því að ekki er annað
að sjá en hún sé enn í fullu
gildi og ekki hafi verið leitað
eftir samþykki forseta alþingis
á breytingunni. Þar að auki
verður að líta svo á að auglýs-
ingin stangist á við 6. lið reglu-
gerðarinnar, því að listsköpun
má auðveidlega sinna á íslandi
og ekki verða færð gild rök
fyrir því að andinn komi frek-
ar yfir listamenn í Höfn en
heima á Fróni.
Það skal tekið fram að þessi
póstur er ekki ritaður til þess
að spilla fyrir þvi að listamenn
þjóðarinnar fái að njóta sín
Sverrir Tómasson
bæði í Kaupinhöfn og annars
staðar, en við sem hlutlausir
erum af snilldinni og köllumst
fræðimenn, eigum ekki í
marga sjóði að sækja. Eins og
ég tók fram í fyrri grein minni
eru íslensk bókasöfn svo fátæk
að þau geta ekki fullnægt fróð-
leiksþorsta okkar, ekki einu
sinni í þeirri grein sem hefur
verið nefnd því háfleyga nafni,
„íslensk fræði“. Þessu veldur
fyrst og fremst fjárskortur,
því að ráðamenn safnanna
vilja allt gera sem í þeirra
valdi stendur til að liðsinna
okkur. í Höfn er safnkostur
ríkulegur eins og sæmir menn-
ingarþjóð og þar að auki eru
þar geymd íslensk handrit og
skjöl sem getur verið erfitt að
fá lánuð til íslands. Þetta er
ástæðan fyrir því að fræði-
menn vilja dveljast um sinn í
Höfn.
Að lokum fer ég fram á það
að hússtjórn geri grein fyrir
hvaða rannsóknir íbúar fræði-
mannsíbúðar á mélinu 2.9.
1985—31.8. 1986 hyggjast
stunda. Svari stjórnin ekki
verður að líta á úthlutun henn-
ar sem einbera scurrilitas, at-
höfn sem á frekar heima í sirk-
us og tívolí en í virðulegu húsi,
kennt við Jón Sigurðsson.
Höíundur er sérfræðingur í mið-
aldahókmenntum og vinnur í
stofnun Árna Magnússonar.
Sumarskóli
Baháí’a
FRÁ 2. til 11. ágúst munu Bahá’íar
halda árlegan sumarskóla í hús-
mæóraskólanum á Akureyri. Þar er
gert ráð fyrir að um það bil 70 gestir
skólans muni eyða deginum fram á
kvöld við leik og störf.
Heiðursgestur sumarskólans
verður dr. Hermann Grossmann,
sem býr í Finnlandi. Hann mun
meðal annars flytja fyrirlestra um
framlag ungmenna til alþjóðaárs
æskunnar.
Fimmtudagskvöldið 8. ágúst
verður fræðslu- og skemmti-
dagskrá fyrir almenning, þar sem
fjallað verður um nauðsyn þess að
friðarviðleitni hefjist á einstakl-
ingsgrundvelli og leiði þaðan til
stærri þjóðfélagseininga. Aðgang-
ur er ókeypis og opinn almenningi.
Dagskráin hefst klukkan 20.30 i
húsmæðraskólanum.
(Úr rréttatilkynningu.)
Fata-spil hf. opn-
ar saumastofu
FATA-SPIL hf. hóf nýlega fata-
framleiðslu og opnaði alhliða
saumastofu í Miðstræti 3a. Mun
fólk geta fengið leiðbeiningar og
aðstoð við saumaskap auk þess
sem saumastofan tekur að sér all-
an saumaskap.