Morgunblaðið - 15.09.1985, Qupperneq 11

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAOUR 15. SEPTEMBER 1985
B 11
Ég sló til, en horfurnar voru ekki
glæsilegar, engin flugbraut á
Hvanneyri, engin ljós til að lýsa
mér og flugvél mín að auki ljóslaus
um stundarsakir. Samt fékk ég
sérstakt leyfi til að fara í loftið
og freista þess að komast til barns-
ins.
Svo lagði ég af stað og ætlaði
fyrst yfir fjöllin, en varð frá að
hverfa vegna veðursins. Fór ég því
fram undan og flaug inn Borgar-
fjörðinn. Ég hafði beðið fyrir þeim
boðum til Hvanneyrarmanna, að
þeir kveiktu mikið bál á góðu slétt-
lendi þar sem ég gæti lent og voru
þeir í viðbragðsstöðu er ég nálgað-
ist, þvi þeir heyrðu til vélarinnar
langt að. Ég flaug einu sinni yfir
þá og lenti svo heilu og höldnu.
Dreif að menn og þar i hópi var
faðir barnsins og hélt hann á því.
Fylgdi hann syni sínum litla til
Reykjavíkur og gekk heimferðin
miklum mun betur en ferðin upp
eftir, enda þekkti ég þá bestu flug-
leiðina. Það beið bíll á Reykjavík-
urflugvelli sem flutti barnið á
sjúkrahús og það eina sem ég held
að ég hafi vitað um málalyktir var
að barnið hefði lifað af. En hvaða
fólk þetta var vissi ég ekki fyrr
en löngu seinna.
— Svo var það þegar ég kom til
íslands núna, meira en 30 árum
síðar, að ég hafði upp á þessu fólki
og hitti það í fyrsta sinn síðan á
þessari örlagaríku nótt. Barnið
litia er Brynjar Haraldsson tækni-
fræðingur, en faðirinn Haraldur
Sigurjónsson. Þegar ég hringdi í
föðurinn varð hann glaður að
heyra frá mér aftur. Sagði hann
við mig að ég hefði „gert sér mik-
inn greiða", að koma syni sínum
undir læknishendur. Það eru
kannski ellimörk að finna allt í
einu að svona hlutir skipti mann
máli svona löngu seinna. Ef svo
er, verður bara að hafa það, en
þetta situr í mér og mér líður vel
að hafa þarna komið til hjálpar,
ekki síst nú, svona löngu síðar að
sjá hvað hefur orðið úr barninu.
En hvað með atvinnu
og fyrirtækið?
„Alltaf langaði mig til þess að
stofna mitt eigið fyrirtæki, en sá
hvernig mönnum gekk með slíkt
hér heima. Það var alls kyns hafta-
pólitík í gangi, sennilega nauðsyn-
leg, en hún dró úr mér kjark að
fara af stað með fyrirtæki á
heimaslóðum. Ég sá mín bestu ár
framundan og vildi ekki tefla
möguleikunum í tvísýnu. Því flutt-
umst við hjónin til Bandaríkjanna
í janúar 1950. Við völdum Kali-
forníu fremur en Minnesota, því
ekki vildum við flytja til kaldara
lands en íslands. Fyrstu sex árin
vann ég hjá ýmsum fyrirtækjum
á meðan við komum okkur fyrir,
en árið 1956 stofnaði ég „Bach-
mann Industries" og var fyrirtæk-
ið lítið annað en nafnið er það
fæddist.
Ég sá annmarka á öllu mögulegu
í iðnaði og gat hannað tæki sem
gerðu fyrirtækjum kleift að nýta
betur hráefnin og bæta þannig
framleiðsluna. Fyrst einbeitti ég
mér að gúmmiiðnaðinum, þeirri
hlið hans sem snýr að bílaiðnaði,
en mikið af gúmmíi er notað í
hverja bifreið. Síðar fór fyrirtækið
að færa út kvíarnar og framleiða
tæki og hluti fyrir landbúnaðinn
og málmiðnaðinn. Þetta var auð-
vitað harður bardagi í fyrstu og
það má segja að það sé alltaf
harður bardagi að reka fyrirtæki
almennilega. En Bandaríkjamenn
eru ótrúlega íhaldssamir, þeir voru
nýbúnir að vinna stríðið og voru
ákaflega ánægðir með sig og sitt.
Þarna hófst hjá mér 30 ára stríð
að koma framleiðslu minni á
markaðinn og það var enginn leik-
ur. Smám saman vann ég þó á og
þá fór fyrst virkilega að ganga
vel, er Japanir fóru að sauma að
Bandaríkjamönnum í bílaiðnaðin-
um. Þá voru gömlu meðulin allt i
einu orðin úrelt. Þá var farið að
hlusta á mig.
Reksturinn fyrir innanlands-
markaðinn gengur vel, en fyrir
þremur árum varð gengi dollarans
svo hátt, að við urðum að hætta
að flytja framleiðslu til útlanda.
Stærð fyrirtækisins er þvi breyti-
leg, hjá mér vinna allt að 50 manns
þegar mest er umað vera, en nú
anna um 20 manns öllu saman."
Þegar setið er og rætt við ólaf
fer ekki á milli mála að hann talar
mjög góða íslensku þrátt fyrir
mörg ár í Bandaríkjunum og
bandarísksur hreimur er vart
merkjanlegur. Ólafur var beðinn
að svara því hvernig gengi að við-
halda móðurmálinu:
„Það gengur svona og svona. Ég
myndi segja að við Hulda kona
mín tölum góða íslensku eins og
hún var töluð árið 1950 þegar við
hurfum af landi brott. Síðan hefur
íslenskan vaxið ákaflega, fjöldi
nýyrða er nú í notkun og fjarri
því að við þekkjum þau öll. Þetta
getur valdið misskilningi og oftar
en einu sinni stend ég sjálfan mig
að því að vera að hugsa á ensku
og reyna síðan að tjá hug minn á
íslensku. Það fer oft öðru vísi en
ætlað er.“
En er betra að búa fyrir
vestan en á Fróni?
„Ef litið er á möguleikana sem
fólk hefur þá held ég að svo sé. Ég
lærði fljótt að bera mikla virðingu
fyrir þeim mönnum á íslandi sem
hafa getað haldið úti atvinnu-
rekstri sínum og líka þeim sem
hafa orðið að lúta í lægra haldi,
því það er mikið basl að reka fyrir-
tæki á íslandi af ýmsum sökum.
Ráðamenn verða að koma auga á
að einstaklingsframtak og einka-
rekstur má ekki kæfa. Annars vil
ég ekki farea um of út í stjórnmál,
helst ekki. Ef við litum á aðra
þætti, þykir okkur Huldu alltaf
jafn gaman og ómissandi að heim-
sækja gamla landið, hitta gamla
vini og kunningja, rifja upp þetta
fallega land og anda að sér hinu
hreina lofti. Loftslagið í Klaiforníu
er sérstaklega þægilegt, en þar er
líka mengun með í dæminu og það
finnur maður best þegar maður
stígur út úr flugvélinni á Keflavík-
urflugvelli, þá er munurinn hvað
skarpastur.
Heldur þú að þið hjón-
in eigið eftir að koma
heim, alkomin, einn
góðan veðurdag?
„Það eru heldur litlar líkur til
þess úr þvi sem komið er. Börn
okkar þrjú, Erla, Viktoría og ólaf-
ur, eiga öll sínar fjölskyldur í
Kaliforníu og barnabörnin eru
orðin fimm talsins. Hafi ræturnar
ekki verið nógu djúpar fyrir, þá
hafa barnabörnin fest þær tryggi-
lega. Það væri miklu frekar að við
bættum sambandið, kæmum oftar
í heimsókn ...
— gg-
Ekkert
áhugaleysi
hjá Þjóð-
minjasafninu
„ÞAÐ ER ekki vegna áhugaleysis
heldur vegna fjársveltis og slæms
aðbúnaðar Þjóðminjasafnsins sem
við höfum ekki enn komist til að
skoða mannvistarleifar að Gelti í
Grímsnesi.“ Þetta sagði Guðmundur
Ólafsson fornleifafræðingur í sam-
tali við blaðið í gær vegna fréttar um
fund mannvistarleifa í Grímsnesi,
en í fréttinni er sagt að Þjóðminja-
safnið hafi sýnt málinu lítinn áhuga.
Guðmundur sagðist vera á för-
um í Grímsnesið nú um helgina,
en sökum mannfæðar hefði ekki
verið hægt að senda fornleifa-
fræðing fyrr, þar sem starfsfólk
hefur verið í sumarfríi.
„Þegar hringt var frá Gelti var
ég erlendis, en hafði samband við
þau strax er ég kom til landsins og
samdist okkur um að ég kæmi nú
um helgina. Það er ekkert áhuga-
leysi á ferðinni hjá Þjóðminja-
safninu," sagði Guðmundur Ólafs-
son.
Gott sumar hjá
ferðaþjónustubændum
„ÞETI A hefur gengið vel í sumar. Sumarið er eitt það besta hjá bændum
sem veita þessa þjónustu,“ sagði Oddný Björgvinsdóttir, framkvæmdastjóri
Ferðaþjónustu bænda, þegar hún var spurð að því hvernig gengið hefði hjá
ferðaþjónustubændum í sumar.
Oddný sagði að það færðist mjög
í vöxt að íslendingar notfærðu sér
sveitagistinguna. Hún sagði að þeir
sem prófuðu að gista á sveitaheimil-
um líkaði það vel og byggðist aukn-
ingin á því. Hún sagði að í sumar
hefði verið mikil aukning í eftir-
spurn eftir sumarhúsum, svo að
hvergi nærri hefði verið hægt að
anna eftirspurninni. Því væri lögð
megináhersla á það nú að auka
framboðið á því, bæði með því að
fjölga húsum hjá þeim sem væru
með þessa þjónustu og bæta nýjum
bæjum við. Sagði Oddný að sum-
staðar hefðu verið byggð ný sumar-
hús til þessarar þjónustu en annar-
staðar hefðu gömul íbúðarhús verið
gerð upp og Ieigð út.
Oddný sagði að nýtingin væri
nokkuð misjöfn eftir landshlutum,
en stöðug og jöfn aukning hefði verið
yfir allt landið. Sem dæmi nefndi
hún að á Suðurlandi hefði eftir-
spurnin verið slík að ferðaþjónustu-
bændur hefðu þurft að hafna jafn
mörgum og þeir gátu tekið í gistingu
og að í Mývatnssveit hefði verið
100% nýting.
Helsta nýjungin næsta sumar hjá
Ferðaþjónustunni er að gera gott
yfirlit yfir örnefni næsta nágrennis
bæjanna, sögu og möguleika til úti-
vistar og gera dagskrá sem hægt
yrði að bjóða gestunum upp á.
Hjartaskurð-
lækningar
hér-
lendis þegar
á næsta ári?
AÐ SÖGN Mattíasar Bjarna-
sonar heilbrigðis- og trygginga-
ráðherra er ekkert því til fyrir-
stöðu að hjartaskurðlækningar
geti hafist hér á landi snemma
á næsta ári, ef Alþingi sam-
þykkir tillögur ráðuneytisins
um að ráða sérhæft starfsfólk
að Landspítalanum.
Hjartarannsóknardeild
tekur til starfa á Landspítal-
anum innan nokkurra vikna
en hún er nauðsynleg undir-
staða þess að hægt sé að taka
upp hjartaskurðlækningar
hér á landi. Nú eru tveir
læknar í þjálfun í hjarta-
skurðlækningum í Uppsölum
í Svíþjóð og fyrstu hjúkrun-
arfræðingarnir fara til þjálf-
unar á þessu hausti.
Gert er ráð fyrir að með
tilkomu hjartaskurðlækn-
ingadeildar á Landspítalan-
um verði unnt að sinna flest-
um hjartasjúklingum, en í
fyrra fóru 193 sjúklingar til
Bretlands í þessum erinda-
gjörðum og 10 til Bandaríkj-
anna. Þá hafa æðaútvíkkanir
rutt sér til rúms víða um
heim en með tilkomu hjarta-
skurðlækningadeildar verður
hægt að framkvæma þær hér
á landi.

Verslunar- og
skrifstofuhúsnæði
á góðum stað
Um er að ræða:
~T~ 350 m2 verslunar/lager húsnæði á götuhæð.
__ Opin aðkoma, mikil lofthæð.
600 m2 húsnæði á 2. hæð.
(Hugsanlega í tvennu lagi 250 + 350 m2).
Þetta er eftirsóttur staður. 2ja mínútna gangur frá
Hlemmi. Góð bílastæði. Húsnæðið er allt opið,
milliveggjalaust og tilbúið til innréttinga eftir þörfum
viðkomandi.
Allar upplýsingar gefur Gátun, bókhaldsþjónusta, Vigfús Árnason
Ármúla 38 (Selmúla), sími 84700.