Morgunblaðið - 25.01.1986, Síða 40

40
MORGUNBLAÐIÐ, LAUG ARDAGUR 25. JANÚAR1986
Minning:
Jón Páll Friðmunds-
son málarameistari
Fæddur 17. október 1903
Dáinn 16. janúar 1986
Gamall og góður Keflvíkingur er
genginn.
Jón Páll Friðmundsson málara-
meistari lést 16. janúar sl. áttatíu
og tveggja ára að aldri.
Jón Páll fæddist í Keflavík 17.
október 1903. Hann var sonur hjón-
anna Sigurbjargar Pálsdóttur, f. 16.
október 1880 ogd. 19. janúar 1926,
og Friðmundar Jónssonar, f. 8.
september 1869 og d. 10. janúar
1906.
Eins og sjá má af framansögðu
var Jón Páll aðeins 3ja ára þegar
hann missti föður sinn. Nú hófst
erfíður kafli í lífl þeirra Jón Páls
og móður hans. Eins og þá var títt,
var ekki um annað að ræða en að
selja eigur þeirra hjóna svo ekki
bættist við ómegð hreppsins. Sigur-
björg varð þvf að sjá um sig og
soninn líkt og segir frá í mörgum
sögum frá þessu tímabili og fyrr.
Sigurbjörg átti því Iáni að fagna
að komast í vist hjá heiðurshjónun-
um Guðrúnu Einarsdóttur og Ólafi
Ambjömssyni, sem ráku myndar-
heimili. Þar dvaldi Jón Páll sín
æskuár í skjóli móður sinnar og
minntist þeirra ára ætíð með mikili
hlýju til þeirra hjóna í „Bakaríinu"
og baraa þeirra.
Jón Páll sagði skemmtilega frá
og sögumar af því þegar hann gekk
til prestsins á Kálfatjöm minna
mann á þann reginmun á sam-
göngum þá og nú, en þá þótti ekki
mikið fyrir böm að ganga inn á
strönd þegar spumingar hófust og
til baka þegar spumingavikunni
** Iauk. Auk þess varf Jón Páll svo
frægur að fara gangandi með móð-
ur sinni til Reykjavíkur þegar hann
var 8 ára og tók ferðin tvo daga
hvora leið.
Um fermingu hófst alvara lífsins
og stundaði hann aðallega sjó-
mennsku næstu 20 árin á vélbátum
úr Keflavík, bæði á línu og netum.
Þá var vinnuaðstaða um borð í bát-
um önnur en nú, en þá lágu menn
á hnjánum við vinnu sína, eins og
við að greiða úr netum og fleira.
Þessi erfíðisvinna sagði til sín þegar
Jón Páll fór að eldast, sem vonlegt
var.
Á seinni ámm sjómannsferils síns
stundaði Jón Páll málarastörf hjá
" vini sínum Guðna Magnússyni mál-
arameistara, þegar hann var ekki
á vertíð og lauk sveinsprófi í iðninni
1937 — en lög um iðnfræðslu frá
1929 gerðu það kleift án þess að
fara í iðnskóla, sem vom varla til
á þeim tíma. Jón Páll stundaði síðan
málarastörf sem sjálfstæður meist-
ari eða í samvinnu við Guðna
Magnússon vin sinn, þar til fyrir
rúmu ári.
Eitt mesta afrek sem Jón Páll
vann á lífsleiðinni tel ég vera þegar
hann reisti móður sinni hús að
Suðurgötu 5. Var hann um tvítugt
þegar framkvæmdir hófust og lauk
þeim árið 1925, eða þegar hann var
22ja ára. En sá sorglegi atburður
gerðist að móðir hans féll frá árið
1926, en söm er gerð Jóns Páls og
sýnir vel hvem mann hann hafði
að geyma og hversu duglegur og
vinnusamur hann var og fylgdi það
honum alla ævi. Þess má geta um
leið að hann bjó í þessu húsi þar
til yflr lauk.
Lífsbaráttan var oft erfíð hjá Jóni
Páli framan af ævi, en samt má
segja að hann hafí verið gæfumaður
þegar á allt er litið. Hans stærsta
gæfusfKjr var þegar hann gekk í
hjónaband 1. september 1927, með
Ingileif Ingimundardóttur frá
Litla-Hvammi í Reykjavík. Þau áttu
saman hamingjuríka sambúð í 35
ár, en hún lést 23. september 1962
og var öllum harmur í huga sem
hana þekktu, slík ágætis kona var
hún. Þeim Ingileif og Jóni Páli varð
tveggja bama auðið, Sigurbjargar,
sem fædd er 9. febrúar 1928 og
Þorbjargar, sem fædd er 1. júní
1934.
Ég undirritaður kynntist Jóni
Páli árið 1943 þegar ég gerðist
lærlingur hjá honum í málaraiðn
fyrir tilstilli eldri dóttur hans, Sigur-
bjargar, sem síðar varð eiginkona
mín. Það varð því gæfa mín að
vera Jóni Páli samtíða í rúm 40 ár
og af því hef ég margt lært sem ég
verð ævinlega þakklátur fyrir. Jón
Páll var léttur í lund og eflaust
hefur það hjálpað honum oft á lífs-
leiðinni. Hann átti einnig sérlega
gott með að umgangast ungt fólk,
sem laðaðist að honum, og ekki síst
afkomendur hans. Því fínnst mér
rétt að geta þess, sem nýfermdur
afkomandi hans í þriðja ættlið
sagði, þegar hann var búinn að átta
sig á því að langafí var dáinn: „Það
er mikið áfall að fá svona frétt,
því afí var líka vinur minn, ekki
bara afi.“ Þessi stutta setning segir
meira en langar ræður um þann
mann sem Jón Páll hafði að geyma
og gæti orðið okkur sem kynntust
honum til eftirbreytni.
Jón Páll var vel lesinn og vel
heima í bókmenntum, en honum var
ekki gjamt að ræða um trúmál við
hvem sem var. Þó held ég að hann
hafí verið líkur aldamótakynslóðinni
og haft sinn bamalærdóm fyrir sig.
Sagt hefur verið: „Maður er vera
sem veit skil á hlutunum sem hann
getur ekki skilið." Eitt er víst í
þessu sambandi, að Jón Páll virtist
öðlast aukinn andlegan þrótt eftir
því sem nær dró endalokunum. Sem
dæmi má þar nefna að hann fékk
að koma heim síðustu dagana, milli
hádegis- og kvöldmatar, af sjúkra-
húsinu. Þá var eins og hann þyrfti
að" gera hluti sem hann gat gert
áður. Hann tók út bflinn sinn einn
daginn og ók á þá staði í og við
Keflavík sem honum þótti alla jafna
mest gaman að skoða. Þótt hann
léti á engu bera, er ekki nema von
að sá gmnur læðist að manni að
hann hafí vitað að hveiju stefndi.
Ég er svo þreyttur og þollaus,
af þreytu ergráturinn sprottinn.
Gefmérgieðinaaftur,
gleymdu mér ekki drottinn.
(Stefán frá Hvítadal)
Hvert sem ferð míns kæra vinar
er heitið, mun hugur minn fylgja
honum á ókunnum leiðum í von um
að leiðir okkar muni liggja saman
aftur. Og ég veit að honum mun
vel tekið, hvar sem leiðir liggja.
Hjartans þakkir fyrir samfylgdina,
sem var of stutt.
Öllum ættingjum Jóns Páls,
venslafólki og vinum sendi ég inni-
legar samúðarkveéijur.
Þorbergur Friðriksson
Vinur minn og samstarfsmaður
um langt skeið, Jón Páll Friðmunds-
son, lést í Sjúkrahúsi Keflavíkur,
þ. 16. þ.m. Hann fæddist í Keflavík.
Foreldrar hans vom Sigurbjörg
Pálsdóttir (f. 1880, d. 1926) og
Friðmundur Jónsson, sjómaður (f.
1869, d. 1906). Sigpirbjörg var lengi
vinnukona í Bakaríinu hjá þeim
hjónum Guðrúnu Einarsdóttur og
Olafí Ambjömssyni, kaupmanni.
Friðmundur var frá Halldórsstöðum
á Vatnsleysuströnd.
Jón Páll ólst upp í Bakaríinu með
móður sinni. Árið 1927 kvæntist
hann hinn ágætustu konu. Það var
Ingileif Ingimundardóttir frá Litla-
Hvammi við Reykjavík. Árið 1925
byggði hann sér húsið á Suðurgötu
5, í Keflavík, og hefur hann búið í
því alla tíð síðan.
Hjónaband þeirra var mjög til
fyrirmyndar, enda var Ingileif hvers
manns hugljúfi. Var það Jóni Páli
mikið harmsefni þegar hún féll frá
fyrir aldur fram árið 1962. Þau
höfðu eignast tvær dætur: Sigur-
björgu, sem gift er Þorbergi Frið-
rikssyni, málarameistara og for-
stjóra, og Þorbjörgu, sem gift er
Eyjólfi Eysteinssyni, sjúkrahús-
stjóra.
Ekki giftist Jón Páll aftur en
hafði stundum ráðskonur. En lengst
af hefur hann verið einsamall, en
notið aðstoðar og umhyggju dætra
sinna, sem hann var mjög þakklátur
fyrir.
Jón Páll fór snemma að vinna
alla algenga vinnu. Var landmaður
og landformaður við báta á vertíð-
um. Árið 1929 fór hann að starfa
við málaraiðn hjá Bimi Bjamasyni,
málarameistara, sem bjó hér þá, en
fluttist til Hafnarfjarðar árið eftir.
Samstarf okkar Jóns Páls hófst árið
1930. Átti ég þá heima í Innri-
Njarðvík, en hafði starfað nokkuð
hér í Keflavík árið áður. Var það
ekki síst fyrir áeggjan hans að ég
fór að starfa hér í Keflavík, og
opnuðu þau hjón heimili sitt fyrir
mér. Hvorugur okkar átti bfl í þá
daga, en reiðhjólin voru einu farar-
og flutningatækin.
Jón Páll lauk sveinsprófí í mál-
araiðn 1937 og fékk meistarabréf
1941. Starfaði síðan við iðn sína
meðan kraftar leyfðu og útskrifaði
nokkra nema.
Þegar umsvifin fóru að aukast
og nemum og hjálparmönnum að
flölga, þótti okkur heppilegra að
starfa sitt í hvom lagi, en vináttan
hélst óbreytt alla tíð.
Jón Páll var einn af stofnendum
Iðnaðarmannafélags Suðumesja og
félagi þess alla tíð.
Ég þakka Jóni Páli fyrir langt
og gott samstarf og vináttu alla tíð
og fari vel minn gamii vinur. Ég
kem bráðum.
Guðni Magnússon
Jón Páll Friðmundsson, málara-
meistari er allur.
Mér er það kærkomið að minnast
Jóns Páls tengdaföður míns og
vinar við fráfall hans.
Það fækkar nú óðum í aldamóta-
kynslóðinni, þeim sem lögðu gmnd-
völlinn að því þjóðfélagi sem við
búum í. Jón PáJl var dæmigerður
fulltrúi þeirrar kynslóðar.
Jón Páll samviskusamastur og
féll aldrei verk úr hendi. Hann var
vel lesinn og hafði góða þekkingu
þó að skólaganga hans hafi ekki
verið löng, en á þeim tfma er hann
ólst upp var ekki sama tækifærí til
langrar skólagöngu eins og nú er.
Kynni mín af Jóni Páli hófust
þegar ég kynntist dóttur hans
Þorbjörgu, en um 15 ára skeið héld-
um við Þorbjörg heimili að Suður-
götu 5, Keflavík þar sem Jón Páll
bjó ásamt konu sinni Ingileif Ingi-
mundardóttur. Miklir kærleikar
vom með þeim hjónum, en Ingileif
lést um aldur fram árið 1962.
Eins og áður sagði, vomm við
hjónin í sambýli með þeim hjónum
fyrst, og síðan honum einum um
15 ára skeið að Suðurgötu 5, en
þar er sonur Þorbjargar konu
minnar, Ingi Valur Jóhannesson,
fæddur og síðustu ár sambýlisins
bættust tveir synir okkar Þorbjarg-
ar í hópinn, Eysteinn og Jón Páll.
Synir okkar, Ingi Valur, Jón Páll
og Eysteinn, kveðja nú afa sinn
með söknuði, en hann var ekki
einungis afí þeirra heldur góður
vinurogfélagi.
Jón Páll gat átt það til að vera
glettinn og naut hann þess mjög í
ellinni að umgangast ungt fólk.
Sérstaka ánægju hafði hann af
heimsókn afkomenda sinna og segja
má að Suðurgata 5 hafí verið þeirra
annað heimili.
Við hjónin og synir okkar þökk-
um Jóni Páli góða samfylgd í lífinu.
Eyjólfur Eysteinsson
Þegar andlátsfregn afa barst
okkur ættingjum hans 16. janúar
sl. kom hún okkur mjög á óvart.
Ástæðan er ofur eðlileg í sjálfu sér,
við reiknuðum ekkert með þessum
möguleika, þó svo ekki verði litið
framhjá staðreyndum.
Afí var hress í lund og skap-
góður, auk þess var hann unglegur
miðað við aldur, þess vegna kom
þetta svo á óvart.
Ég þekkti afa frá þvf ég man
eftir mér og Suðurgata 5 var mitt
annað heimili, enda fjölskyldubönd-
in sterk. Ég vann hjá afa frá 15
ára aldri við málningarvinnu og
vann hann einnig sjálfur á meðan
heilsa hans leyfði.
Urðum við afí mjög góðir vinir,
þó sérstaklega hin síðari ár, og er
því failinn frá bæði góður afi og
góður vinur.
En ég vil trúa því að nú líði afa
vel á æðra tilverustigi og sé búinn
að hitta ömmu aftur.
Blessuð sé minning elsku afa og
megi góður Guð vemda hann og
blessa.
Friðrik Þorbergsson
Hann afí minn Jón Páll málara-
meistari, er dáinn. Farsælli lífs-
göngu göfugs manns er nú lokið.
Afí gekk glaður til móts við eilífðina
með hlýjar minningar um einlæg
og sterk tengsl við dætur sínar
tvær, tengdasyni, bamaböm, og
bamabamaböm og vini.
Afí var glaðvær og traustur
maður með hlýtt viðmót. Hann
hafði gott skap sem sáði ró og
gleði. Afí bjó flesta ævidaga sína á
Suðurgötu 5 í Keflavík. Þar naut
hann sín jafnan best í nálægð af-
komenda. Ég fæddist í því góða húsi
og átti þar heima mín æskuár.
Tengsl mín við afa og ömmu vom
þess vegna mjög náin og naut ég
umhyggju beggja í ríkum mæli.
Afí minn, Jón Páll, var sonur
Friðmundar Jónssonar og Sigur-
bjargar Pálsdóttur. Afí fæddist í
Keflavík 17. október 1903. Faðir
hans lést þegar hann var 3 ára og
ólst hann upp hjá móður sinni sem
var vinnukona hjá Guðrúnu í „Bak-
aríinu" og Ólafi Ambjömssyni. Afí
byijaði snemma að vinna eins og
lífsbaráttan í þá daga bauð al-
þýðubömum. Man ég að hann
nefndi oft við mig erfiðar ferðir á
unglingsámm sínum milli Njarðvík-
ur og Keflavíkur með físk í hjól-
bömm. Fyrstu starfsárin vann hann
almenn störf við sjávarútveg.
Afí missti móður sína skömmu
áður en hann gat flutt inn í húsið
við Suðurgötuna. Um líkt leyti birt-
ist honum nýr sólargeisli sem var
amma mín Ingileif Ingimundardótt-
ir. Þau hófu búskap árið 1927 sem
einkenndist alla tíð af gagnkvæmri
virðingu og trúnaði. Amma var
einstaklega ljúf og skemmtileg
kona. Eg minnist ánægjulegra
samvemstunda með henni. Göngu-
ferðir niðrí fískbúð til Kidda fisksala
og leiðsögn í námi og leik er mér
ógleymanlegt.
Amma lést árið 1962 og var það
afa mikili missir. Þá sem og alltaf
var lífsgæfa hans, dætumar tvær
Sigurbjörg og Þorbjörg, samhentar
ásamt eiginmönnum sínum í vel-
gjörðum sínum við hann. Yngri
. <
É—■

itlfiTfTif