Morgunblaðið - 26.01.1986, Page 11

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 26. JANÚAR1986
B 11
Hltler og Mussolini
hugmyndir og trúði aðeins á „at-
hafnir", sem áttu að koma í stað
fastmótaðrar stefnu. Þó fékkst
hann yfírleitt ekki til að hefjast
handa nema tilneyddur.
Hann vildi öllu ráða og vekja
hrifningu, en var sjaldan öruggur
með sig. Hann vanrækti starf sitt
og las aðeins þær skýrslur sendi-
manna, sem höfðu að geyma per-
sónulegar athugasemdir um hann
sjálfan. Eina athugasemdin, sem
hann ritaði á spássíu í stjómarskjöl-
um, var orðið „Importante" (mikil-
vægt).
Enginn þorði að andmæla honum
og hann var duttlungafullur og
haldinn mikilli sjálfsblekkingu.
Hann kenndi ítölum að „skynja í
stað þess að hugsa" og vildi að
þeir gerðu sig ánægða með gífur-
yrði og yfírborðslegar sýningar og
segðu „Duce hefur alltaf rétt fyrir
sér“.
Frá fyrstu tíð taldi Mussolini
Hitler „algerlega bijálaðan" og
nazisma óskiljanlegt norður-
evrópskt fyrirbæri.
Hann kallaði Gyðingahatur
„þýzka löstinn" og sagði að í landi,
sem byggi við heilbrigt stjómarfar,
gæti ekkert „Gyðingavandamál"
verið til. Hitler bað hann um áritaða
ljósmynd 1926, en beiðninni var
synjað. Að lokum skaraði Hitler
fram úr honum á öllum sviðum.
Mussolini var fjandmaður kirkj-
unnar frá unga aldri, en trúarlegar
efasemdir ásóttu hann síðustu árin.
Mussolini (með stráhatt) við konungshöllina þegar konungur kvaddi hann
á sinn fund og fól honum stjórnarmyndun.
ClaraPetacci,
sem MussoUni hélt
við í 13 ár.
-m.
vettvang og þeir gengu fylktu liði
um götumar.
Giacamo Matteotti, þingmaður
sósíalista, var myrtur í júní 1924,
en stjóm Mussolinis var ekki nándar
nærri eins grimm og stjóm nazista
í Þýzkalandi. Mussolini notaði
morðið til að treysta sig í sessi og
koma á fasisma.
Hann varð frægur fyrir það að
! éftir að hann komst til valda fóm
. járnbrautarlestir að halda áætlun
og koma og fara á réttum tíma.
! Hann samdi við páfa um stöðu og
' málefni kaþólsku kirkjunnar. Hann
ræsti fram nokkrar mýrar og lagði
nokkrar hraðbrautir, en stefna hans
í efnahagsmálum beið skipbrot.
Honum tókst ekki að fá ítali til
að vinna að almenningsheill, e.t.v.
vegna þess að það var þjóðarsiður
á Italíu að koma ár sinni fyrir borð
með mútum og með því að nota
fjölskyldusambönd.
Stjóm fasista skildi ekki eftir sig
djúp spor. Eftir stríðið varð Italía
lýðræðisríki, rétt eins og fasistar
hefðu aldrei farið með völdin.
Mussolini ávann sér virðingu
margra kunnra manna, þótt ýmsum
hafi þótt lítið til hans koma. Brezki
blaðaútgefandinn Rothermere lá-
varður likti honum við Cromwell,
rektor Columbia-háskóla í Banda-
ríkjunum líkti honum við Napoleon
og William O’Connell, kardináli í
Boston, taldi hann snilling.
Jafnólíkir menn og Fiorello La
Guardia, borgarstjóri í New York,
og rithöfundurinn George Bemard
Shaw létu í ljós aðdáun á honum
og franski stjómskörungurinn Ar-
istide Briand kallaði hann „merkan
og góðan mann“.
Ef til vill hefði Mussolini fengið
virðulegan sess í sögunni, ef hann
hefði látizt 1936, þegar hann stóð
á hátindi frægðar sinnar. Aðeins
níu árum síðar var hann vinalaus,
lítilsvirtur, líkamlegt rekald og
„andlega dauður“ eins og einn
fangavarða hans lýsti honum.
í raun og vem var Mussolini
aðeins venjulegur meðalmaður.
Hann var ekki gæddur jámvilja og
óskeikulli dómgreind, eins og hon-
um var lýst í áróðri fasista. Hann
var öllu heldur góður blaðamaður
og ræðumaður. Hann hafði fáar
Hann var góður fjölskyldufaðir og
hefði helzt kosið að lifa kyrrlátu,
en þó ekki mjög virðulegu, Qöl-
skyldulífí. Hann átti stefnumót með
hjákonum sínum á skrifstofutíma í
Palazzo Venezia (stjómarráðinu)
og þeim lauk oft með því að hann
lék á fiðlu, en af lítilli snilld.
Einu sinni játaði Mussolini að
hann væri öllu fremur bijálað skáld
en stjómmálaleiðtogi. Þegar seig á
ógæfíihliðina hjá honum svaraði
hann eigin spumingu um hvað
fasismi væri með þessum orðum:
„Það má kalla hann óskynsemi."
Þegar til kom hmndi fasisminn eins
og spilaborg á einni nóttu, án þess
að nokkur reyndi að bjarga honum.
Sjónvarpsmyndaflokkurinn gefur
litla hugmynd um hvemig Mussolini
var í raun og vem, en myndaflokk-
urinn fjallar ekki fyrst og fremst
um Mussolini. Hann íjallar ekki síð-
ur um tengdason hans, Ciano
greifa, og Eddu konu hans, dóttur
Mussolinis.
Farið er hratt yfír sögu þar til
árið 1943, þegar her Bandamenn
gengur á land á Sikiley og ítalir
reyna að losa sig úr stríðinu. Muss-
olini viðurkennir sjálfur að það sé
óhjákvæmilegt og segir nánustu
samstarfsmönnum sínum að hann
ætli að tilkynna Hitler að ítalir séu
hættir í stríðinu. En hann kom sér
ekki til að segja það á síðasta fundi
hans með Hitler í Feltre og þegar
hann sneri aftur til Rómar sagði
hann að stríðið yrði að halda áfram.
Á fundi í stórráði fasista 24. júlí
1943 samþykkti mikill meirihluti
fulltrúanna vantraust á Mussolini
undir forystu Dino Grandi. Daginn
eftir gekk Mussolini á fund konungs
AMSTRAD
Fjölbreytt og vandaö námskeið í notkun
hinna vinsælu Amstrad tölva
Dagskrá:
★ Grundvallaratriði við
notkun Amstrad
★ Helstu jaðartæki tölva
★ Forritunarmál
★ Amstrad Basic
★ Teikning og tón list
með Amstrad
★ Ritvinnsla með Am-
strad
★ Töflureiknirinn Sup-
ercalc
★ Gagnasafnskerfið
DFM
★ Ýmisforritá Amstrad
Tími 28., 30. jan. 4. 7. feb.
Unglingar kl. 16.30—19.30.
Fullorðnir kl. 20-23.
Innritun í símum 687590 og 686790
Tölvufræðslan
Ármúla 36, Reykjavík.
GETUM
VIÐ
AÐSTOÐAÐ
Um áramótin tóku ný útvarpslög gildi. Einkaréttur
Ríkisútvarpsins veröur afnuminn og aðrir aöilar munu
fá tímabundiö leyfi til útvarps fyrir afmórkuö svæði.
Ríkisútvarpið væntir þess aö nýjar útvarpsstöðvar
veiti holla samkeppni og kosti jafnan kapps um aö hafa
margþætt og vandað efni í dagskrám sínum, sem
stuðli að aukinni fjölbreytni í útvarpsmálum lands-
manna.
Þeim, sem hyggja nú á útvarpsrekstur, skal bent á,
að í 16. gr. nýrra útvarpslaga er svofellt ákvæði:
„Heimilt er Rikisútvarpinu að leigja öðrum
aðilum afnot af tækjabúnaði sínum til
útsendingar. “
í dreifikerfi Ríkisútvarpsins, sem nær um land allt,
felast nokkrir nýtingarmöguleikar sem gætu komið
öðrum aðilum að gagni.
Ríkisútvarpið vill hér með vekja athygli á þessu
ákvæði útvarpslaganna og er, eftir því sem aðstæður
leyfa, reiðubúið að fylgja því eftir, þegar í Ijós kemur
hver áhugi er á samstarfi og hverjar þarfir annarra eru
fyrir leiguafnot af útsendingarbúnaði Ríkisútvarpsins.
Tekið skal fram, að þetta á aðeins við um útsendingu
efnis en ekki dagskrárgerð.
Þeir sem áhuga hafa á könnun þessa máls sendi
skriflegar umsóknir til skrifstofu útvarpsstjóra, Ríkis-
útvarpinu, pósthólf 120, Skúlagötu 4, Reykjavík fyrir
10. febrúar 1986.
RÍKISÚTVARPIÐ
UTVARP
ALLRA
LANDS-
MANNA