Morgunblaðið - 12.08.1986, Blaðsíða 28

28
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 12. ÁGÚST 1986
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aöstoöarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
Árvakur, Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guömundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aöalstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Kringlan 1, sími 83033.
Áskriftargjald 450 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 40 kr. eintakiö.
Berlínar-
múrinn 25 ára
Amorgun er aldarfjórð-
ungur liðinn frá því
stjórnvöld í Austur-Þýska-
landi hófu að reisa Berlínar-
múrinn til þess að koma í veg
fyrir, að þau sætu uppi með
ríki án þegna. En um leið og
þau lokuðu borgara Austur-
Þýskalands inni með stein-
blokkum, gaddavír og jarð-
sprengjum reistu þau sér,
„Þýska alþýðulýðveldinu" og
gervöllu stjómkerfi kommún-
ismans einhvem nöturlegasta
minnisvarða, sem sögur fara
af. Berlínarmúrinn er í senn
tákn og veruleiki. Hann er
annars vegar tákn um þá
ánauð, sem er óhjákvæmileg-
ur fylgifiskur sósíalismans.
Hins vegar er hann daglegur
veruleiki milljóna Þjóðveija,
sem fá ekki að fara frjálsir
ferða sinna.
Á þeim 25 áram, sem liðin
era frá því Berlínarmúrinn
var reistur, hefur tæplega
fímm þúsund mönnum tekist
að brjótast í gegn um hann.
Það er nokkurt afrek, þegar
tekið er tillit til þess, hversu
rammger hann er. Vitað er
um 73 menn, sem austur-
þýskir landamæraverðir hafa
skotið til bana við múrinn,
en fómarlömbin kunna að
vera mun fleiri. Á síðustu
áram hefur verið unnið að
því, að styrkja múrinn og efla
eftirlit við hann með nýjum
varðtumum og vopnum.
Stefnan er augljóslega sú, að
enginn skuli komast undan í
heimildarleysi, og þeim fer
líka fækkandi, sem sleppa eða
reyna flótta.
í fyrra fengu um 19 þús-
und Austur-Þjóðverjar leyfí
til að flytjast til Vestur-
Þýskalands og árið 1984
fengu 30 þúsund manns slíka
brottfararheimild. Þetta er
fagnaðarefni, en því miður
er skýringarinnar ekki að
Ieita í því, að viðhorf ráða-
manna í Austur-Þýskalandi
séu orðin mannúðlegri en
áður. Staðreyndin er sú, að
það era stjómvöld í Vestur-
Þýskalandi, sem keypt hafa
flestu þessu fólki frelsi fyrir
háar upphæðir. Hér er í raun-
inni um að ræða mansal með
öfugum formerkjum. Ágóða-
sjónarmið ráða því einnig að
hluta til, að Austur-Þjóðveij-
ar hafa síðustu misserin haft
milligöngu um að hleypa tug-
um þúsunda flóttamanna frá
Asíu og Afríku til Vestur-
Þýskalands um Berlín, en
austur-þýska ríkisflugfélagið
er talið hafa hagnast vera-
lega á þessum flutningum.
Önnur, og ekki síður mikil-
væg ástæða fyrir því, að
hliðum Berlínarmúrsins er
lokið upp fyrir hinu erlenda
flóttafólki, er vafalaust sú,
að austur-þýsk stjómvöld vita
að þessi flóttamannastraum-
ur veldur miklum vandræðum
í Vestur-Þýskalandi. Vestur-
Þjóðveijar eiga ekki auðvelt
með að leggja stein í götu
þessa útlenda flóttafólks. í
fyrsta lagi era um það ákvæði
í stjómarskrá Vestur-Þýska-
lands, að þeir sem sæta
pólitískum ofsóknum skuli
eiga griðastað í landinu. í
öðra lagi mundu aðgerðir
gegn útlendingunum jafn-
framt bitna á Austur-Þjóð-
veijum og á því leikur
naumast vafí, að til þess er
leikurinn gerður. í þriðja lagi
ber að hafa í huga, að vest-
ur-þýsk stjómvöld líta ekki
svo á að þýsku ríkin séu skil-
in í sundur af landamæram
í venjulegum skilningi. Með
flóttamannastraumnum frá
Asíu og Afríku era austur-
þýsk stjómvöld vafalaust að
knýja á um að hefðbundin
landamæravarsla verði tekin
upp af Vestur-Þjóðveijum.
Ef til vill má segja, að
Berlínarmúrinn sé ekki að-
eins minnismerki um
kommúnismann. Hann sé líka
til vitnis um vanmátt lýðræð-
isþjóðanna gagnvart yfír-
gangi alræðis- og ofbeldis-
stefna. Það er kannski til
lítils að deila um það nú, þeg-
ar múrinn hefur verið til
staðar í aldarfjórðung, hvort
mögulegt hefði verið að koma
í veg fyrir byggingu hans.
Hitt ætti ekki að þurfa að
vera deiluefni, að Berlínar-
múrinn er áhrifamikil áminn-
ing til íbúa hins fíjálsa heims
um að halda vöku sinni. Hann
er í fæstum orðum sagt hið
sýnilega ,jámtjald“, sem skil-
ur að veröld alræðis og
lýðræðis.
Hver er
— eftir Hólmgeir
Björnsson
Nýleg skattlagning hefur einkum
vakið athygli vegna óvæntrar
hækkunar tekjuskatts. Hver og einn
einstaklingur þurfti þó ekki að láta
sér bregða, því að auðvelt er að
reikna út væntanlegan skatt um
leið og talið er fram, eða hvað? Því
miður fylgja ekki upplýsingar um
væntanlega skattlagningu í leið-
beiningum um framtal, heldur þarf
að fylgjast með því, þegar þær birt-
ast í blöðum eða hringja í Skattstof-
una. Og svo eru álagningarreglum-
ar fremur sundurlausar, þetta em
nokkur stök ákvæði, sem mynda
ekki eina heild.
Hér á eftir er reynt að sýna skatt-
stigann, eins og hann er í raun,
með því að tengja saman álagning-
ar- og frádráttarákvæðin sam-
kvæmt upplýsingum á baksíðu
álagningarseðilsins. Ef eitthvað
reynist missagt er þess vænt, að
það verði leiðrétt, en svo verður það
matsatriði, hvort um verður kennt
vanhæfni greinarhöfundar eða
óljósum reglum. Sú leið er valin að
sýnajaðarskattinn, þ.e. það hlut-
fall, sem menn þurfa að greiða af
viðbótartekjum eða jaðartekjum.
Auk heildampphæðarinnar er þetta
sú stærð, sem mestu máli skiptir.
Hún sýnir, hve mikið aukatekjumar
hafa verið skattlagðar, eða hve
mikið muni verða eftir, ef auka-
tekna er aflað (og svo geta menn
líka séð, hve miklu menn hafa stol-
ið af náunga sínum með því að
gefa ekki allt upp til skatts).
Ekki er hér gerður greinarmunur
á því, hver skatturinn er. Allir skatt-
ar, sem leggjast á tekjur eru lagðir
saman, þ.e. tekjuskattur, útsvar,
kirkjugarðs- og sóknargjald. Þijú
síðast töldu gjöldin eru misjöfn eft-
ir sveitarfélögum. Notuð er álagn-
ingin í Reykjavík, útsvar 10,2% og
kirkjugarðs- og sóknargjald 0,59%
Tiltölulega fáir skattgreiðendur
munu nú geta talið fram svo háa
frádráttarliði, að fari fram úr 10%
af tekjum. Með því að takmarka
efnið við þá, sem nota 10%-regluna
eða lágmarksfrádráttinn 47,6 þús.
kr., er óþarft að gera greinarmun
á tekjustofni til álagningar útsvars
og tekjuskatts, heldur nægir að
halda sig við þann fyrrtalda og
umreikna tekjuskattstigann til sam-
ræmis. Lengd skattþrepanna verður
þá 302,2 þús. í stað 272 þús. þegar
lagt er á skattstofn telguskatts.
Sleppt er að taka með gjald í
framkvæmdasjóð aldraðra og áhrif
þess, að útsvar undir 890 kr. er
fellt niður.
Jaðarskatturinn
í 1. töflu er skattstigi einhleypra
manna og kvæntra karla (annars
hjóna) bamlausra. Við tekjur undir
201,5 þús. em fastir frádráttarliðir
hærri en reiknaður skattur. Jaðar-
skatturinn er aðeins kirkjugarðs-
og sóknargjald. Fastur frádráttur,
47,6 þús., hækkar mörkin milli 1.
og 2. skattþreps um þá upphæð í
349,8 þús. úr 302,2 þús., þar sem
þau væru ef 10%-reglan gilti. Jaðar-
skatturinn lækkar við 476 þús. kr.
tekjur, því að þá tekur 10% reglan
við. Hún hefur þau áhrif að tekju-
skattur af jaðartekjum lækkar um
einn tíunda úr 30,5% í 27,45%. Hjá
kvæntum körlum tekur 10%-reglan
þó seinna við en fram kemur í 1.
töflu, ef eiginkonan er tekjulægri
eins og algengast er. Reyndar ber
upplýsingum á framtalseyðublaði
ekki saman við áiagningarseðilinn
um þetta atriði, en gert er ráð fyr-
skal
ir að meiri nákvæmni sé gætt á
álagningarseðlinum og því er leitast
við að fara eftir því sem þar stendur.
Samsköttun hjóna
Fyrir nokkrum ámm vom uppi
háværar raddir um sérsköttun
hjóna. Býsna undarleg krafa það,
því að tekjur, og þar með skattlagn-
ing, em í raun sameiginlegar þar
til kemur að skiinaði. Samsköttunin
er því orðin hálfgerður feluleikur,
sem veldur því að erfíðara er að
átta sig á skattlagningunni heldur
en væri, ef samsköttunin væri op-
inská. Skattstiginn er sá sami og
hjá tveimur einstaklingum, ef bæði
hjón hafa tekjur yfir 476 þús. Við
lægri tekjur gildir 10%-reglan ekki
nema sameiginlegar tekjur séu und-
ir 952 þús. Ef tekjur annars hjóna
em undir 300 þús. kr. lækkar þetta
sameiginlega tekjumark nokkuð.
Skattstigi giftra kvenna er í 2.
töflu, annars vegar án fasts frá-
dráttar og hins vegar með. Best
hefði verið að sýna samsköttunar-
töflu, en ég hef ekki komið auga á
einfalda leið til þess. Hjónum nýtist
allur frádráttur konunnar með milli-
færslu. Að auki lengist lægsta
skattþrep eiginmannsins, ef telq'ur
eiginkonunnar em undir 302,2 þús.,
en annað skattþrep hans styttist
1. tafla. Jaðarskattur einstaklinga og kvæntra karla, barnlausra.
Tekjubil, þús. kr. Jaðarskattur % Athugasemdir
0-201,5 0,59 Aðeins kirkjugarðs- og sóknar- gjald
201,5-349,8 30,29
349,8-403 41,29
403 -476 43,29 Sjúkratryggingagjald bætist við
476 -604,4 40,24 10%-reglan tekur við
604,4- 51,94
2. tafia. Jaðarskattur giftra kvenna, barnlausra
Tekjubil þús. kr. Jaðarskattur án Jaðarskattur með
fasts frádráttar. % föstum frádrætti. %
0 -151,1 28,34 30,29
151,1-302,2 38,24 41,29
302,2-349,8 38,24 30,29
349,8-403 38,24 41,29
403 -604,4 40,24 43,29
604,4-652 51,94 43,29
652 - 51,94 54,29
Hvað segja skattakóngarnir um skattana?
Niðurgreiðslur var
leg ráðstöfun á skai
SKATTAKÓNGUR er sá ein-
staklingur kallaður, er greiðir
hæstu skatta í sínu skattaum-
dæmi. Sá einstakiingur, er
greiðir hæst gjöld á landinu þetta
árið, eins og svo mörg önnur, er
Þorvaldur Guðmundsson í Síld
og fisk. Morgunblaðið ræddi lítil-
iega við hann og fleiri skatta-
kónga um skattana og hvernig
því fé er innheimt er með þeim
er varið.
„Ætli ég fari ekki að
komast á eftirlaun sem
opinber starfsmaður“
— sagði Þorvaldur Guð-
mundsson í Síld og f isk
Þorvaldur kvaðst svo sem ekki
vera óánægður með skattana, enda
hefði hann ekkert á móti því að
greiða sinn skerf til samneyslunn-
ar. Þorvaldur var hins vegar þeirrar
skoðunar, að það mætti að mörgu
leyti veija skattinum betur. „Eg hef
ekkert á móti því að aðstoða bænd-
ur í öðmm búgreinum," sagði
Þorvaldur, og átti þá við niður-
greiðslumar, „en íslensk landbún-
aðarpólitík er hins vegar langt á
eftir tímanum. Sú miðstýring, sem
viðgengist hefur í t.d. framleiðslu
kindakjöts, hefur verið til mikils
vansa fyrir þá búgrein, því að öllum
er best að athafna sig á hinum
fijálsa markaði, í stað þess að láta
fýrrverandi bændur sem við stjóm-
völ em stjóma markaðnum."
Þorvaldur kvað svínaframleiðsluna
standa vel að vígi, þeir greiddu öll
sín gjöld og þægju enga styrki frá
hinu opinbera; „en ef við getum
aðstoðað bændur í öðmm búgrein-
um, er það ágætt, en um leið og
ríkið fer að skipta sér af svínafram-
leiðslunni, þá er ég hættur."
Aðspurður um það hvort hann
gerði sér grein fyrir því, hversu
mikið hann hafi í áranna rás lagt
til ríkisins í formi skatta, sagði
Þorvaldur að væri sjálfsagt einhver
slatti, „ætli ég fari ekki að komast
á eftirlaun sem opinber starfsmað-
ur?“
Þorvaldur greiðir 15.040.624
krónur í gjöld á þessu ári og greið-
ir meira í gjöid til ríkisins en t.d.
Reykjavíkurborg.
„Skattarnir koma
illa niður á fisk-
vinnslufólki“
— segir Soffanías Cecils-
son útgerðarmaður
á Grundarf irði
„Ég hef aldrei þurft að kvarta
undan sköttum og núna virðast mér
skattamir vera með svipuðu sniði
og áður,“ sagði Soffanías og bætti
því við, að frá því er hann bytjaði
að borga skatta, hefði hann ávallt
verið skattahæstur í sinni sveit og
allflest árin frá því að Vesturland
varð sérstakt skattaumdæmi hafi
hann verið hæstur í umdæminu.
Ástæðuna fyrir þessu, kvað hann
einfaldlega vera þá, að hann væri
einn af þeim örfáu, sem stæðu í
atvinnurekstri á eigin reikning.
Soffanías kvaðst ekkert hafa á