Morgunblaðið - 11.12.1986, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 11. DESEMBER 1986
Borðnautar
Bókmenntir
Vigdís Grímsdóttir
Borðnautar
Bolli Gústavsson
Teikningar: Hringur Jóhannes-
son. Útgefandi: Menningarsjóð-
ur.
Að því leyti eru ljóð Bolla
Gústavssonar í bókinni Borðnautar
rómantísk að þau vísa til horfínnar
tíðar og tilvísunin er full aðdáunar.
Ef til vill leynsit eitthvað í gömlum
tíma sem er eftirsóknarvert fyrir
nútímamanneskjuna. Kannski lætur
henni vel að setjast niður í amstri
daganna og hugleiða Guð sinn og
hver veit nema hún nálgist þá aftur
þann sannleika sem hún svo óðum
fjarlægist. Og kannski lætur henni
vel að tylla sér með höfundi í ör-
uggt sæti og líta yfir landið og
náttúruna. Skoða með honum
myndir af minnisverðum mönnum.
Ég nota orðin eftilvill og kannski
afþvíað ég held að mörg nútíma-
manneskjan sé ekki rómantísk á
sama hátt og höfundur og þess
vegna kunni hún erfiðlega að virða
anda bókarinnar, kunni erfíðlega
að ferðast með höfundi. Ég held líka
að sýn Bolla í þessari bók sé oft og
tíðum sýn þess manns sem lítur
ofaná tíðina með augnaráði sem
hrekkur til baka og kýs að dvelja í
notalegri kyrrð eigin tilveru, rifja
upp minnisverð tíðindi og svo þau
önnur sem fyrir höfundi eru ljóslif-
andi. Slíkt er ekkert einsdæmi því
höfundur hlýtur að felast að ein-
hveiju marki í bókum sínum,
stundum ljóst, stundum leynt, og
oftast með það í huga hverju hann
hefur að miðla öðrum. Starf höfund-
arins, staða hans í þjóðfélaginu, trú
hans og líðan hlýtur þá líka að ein-
hveiju leyti að móta þau yrkisefni
sem hann velur sér. Manneskjan er
nú ekki merkilegri en það að hún
stendur sjálfri sér næst, þrátt fyrir
allt. Skáldið og manneskjan í því
lifa saman skringilegu lífí og verða
að fínna sér leið til að miðla hinum
minnisverðu tíðindum til lesandans,
víkka út hugskot hans. Sú leið er
vandfarin einsog allir vita.
Séra Bolli Gústavsson er starfí
sínu trúr, í trú sinni sannfærður, í
stíl sínum prestlegur oft og tíðum.
Þetta þykist ég geta lært fljótt af
bókinni Borðnautar, efnisvali
skáldsins og gerð margra Ijóða hans.
Bókin skiptist í fimm hluta og
hefur Hringur Jóhannesson listmál-
ari myndskreytt ljóðin og hann er
anda þeirra trúr og það sem meira
er þá eru teikningamar oft andinn
sjálfur. Hvemig? Jú, þær eru nefni-
lega ekki aðeins hliðstæður ljóðanna
heldur gegna oft því hlutverki að
kveikja í ljóðunum líf, em ómissandi
umleiðog þær em sjálfstæður list-
heimur.
Fyrsti hluti bókarinnar heitir Al-
manaksljóð. í honum em að fínna
stutt ljóð, annaðhvort beinar ljóð-
myndir eða líkingaljóð. Stundum
dregur höfundur nákvæmlega,
stundum ekki, og þegar ljóðin lifna
ekki lífga þau myndir Hrings. Ég
birti hér tvö ljóð til marks um ofan-
greint. Ljóðin í þessum fyrsta hluta
em hugleiðingar skáldsins tengdar
ýmsum þeim dögum sem em merk-
isdagar í huga þess, þau bera
dögunum vitni og eiga að vekja les-
andanum hughrif skáldsins.
Blaóburöarfólk
óskast!
ÚTHVERFI
Ártúnshöfði
(iðnaðarhúsnæði)
GARÐABÆR
Langafit
Ásgarðuro.fl.
AUSTURBÆR
Ingólfsstræti
GRAVARVOGUR
Fannafold

Margrétarmessa
í kvöld kemur húmið
kyrrlátt úr útlegð;
hægt en hiklaust
hefur það rakið gullna sauma
sólmánaðar.
og
Seljumessa
Strýkur gola gras
götur horfnar,
dengir
bóndi
ljá.
Annar hlutinn heitir Veður hörð.
í honum fínnum við þijú kvæði með
jafnri háttbundinni hrynjandi og
stuðlum. Þetta em vel gerð kvæði
þótt mér þyki þau ekki hafa víða
skírskotun, þyki þau ekki vera
meira en ömgglega dregnar mynd-
ir.
Beygur
Laufvindur haustsins leikur
um litverpan mó,
dökkgrænn var drapi áður
dreyrlitur nú,
slútur gráloðinn, gulnar
gullblöðin falla senn.
Boð með vindinum berast:
- Brátt er hér von á gesti.
Kenna hann munu menn,
myrkeygan jötun
á litföróttum hesti.
Bolli kallar þriðja hlutann
Mannamyndir. Þetta em ljóða-
myndir af minnisverðum mönnum
og atburðum tengdum þeim. Ljóðið
um Martein Lúter er gott dæmi um
það að skynjun séra Bolla er afar
persónuleg, ég held alltént að ást
hans á Lúter sé ekki allra, enda
Bolli Gústavsson
engin nauðsyn. Þetta er ekki fyrsta
kvæði skáldanna um siðbótarmann-
inn. Kannski líður að því að þessum
kvæðum verði safnað saman í kver
eins og fossakvæðunum forðum og
héti kverið þá Lúterskvæði og trú-
lega allt í senn fróðlegur, fyndinn,
alvarlegur og napur lestur. Lúter
var og er sannarlega umdeildur,
kvæði Bolla ætti að verða það líka.
Siðbótarmaður (lokaerindi).
Studdur armi Guðs
horfír hann enn
óttalaus mót nýrri öld,
reiðubúinn að ganga
fyrir tölvuvædda dómara,
alla, sem þola ekki
sárbeittan flein sannleikans,
orðið eilífa,
sem hann leysti úr útlegð.
Besti hluti bókarinnar fannst mér
bálkurinn um Fljótið. Bestur vegna
þess að mér fannst skáldinu takast
að draga upp eftirminnilega lýsingu
og leikur þess við orð oft fallegur.
Stundum fannst mér hann þó ganga
of nærri mér með einhverskonar
upplýsingu sem mér fannst skemma
annars ágæta heildarmynd sem
sagði mér meira þegar upp var stað-
ið um nútíð en fortíð, var mér meira
en einungis persónuleg upplifun.
Lokahluti bókarinnar heitir
Helgimyndir og hefur að geyma
fyögur kvæði, mislöng og misefnis-
mikil. Besta kvæðið fannst mér
Runninn og best af sömu ástæðu
og mér fannst Fljótið besti hluti
bókarinnar. Runninn og Fljótið eru
hvorutveggja frásagnarljóð sem
snúast um sögulegan kjama en sá
sögulegi kjami verður á báðum
stöðum annað og meira vegna
skáldskaparins sjálfs, vegna góðrar
samvinnu manneskju og skálds sem
saman fundu leið til að miðla. Les-
andinn nam erindið og hugsun hans
snerist á braut kvæðisins.
Bók Bolla Gústavssonar er löng
bók og frá henni er fallega gengið.
Mér fannst hún hafa að geyma afar
misjafnan kveðskap. Myndimar em
stoð margra ljóðanna og oft nauð-
synlegar. En bestur þótti mér Bolli
þegar skáldskapur hans stendur
einn og sér og ég gat heilshugar
tekið undir vísupartinn:
Mikla alúð legg ég
við lítinn garð
að húsabaki;
En sjón er sögu ríkari.
Húsmæður A thugið
FRAMLAG OKKAR TIL JÓLABAKSTURSINS í ÁR,
KÓKOSBOLLUKREM OG TERTUKREM
/ tilefni jólanna gef-
um við nú 20%
afslátt af kókos-
bollukremi og tertu-
kremi.
Áður kr. 75.-
Nú kr. 59,50.
Fæst i næstu matvöru-
verslun
V A L A
Hjori
orts
ódýr
oggóður