Morgunblaðið - 10.04.1987, Qupperneq 13

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 10. APRÍL 1987
13
Skiptasljórar þrotabús Hafskips
hf. yfirfara kröfur í búið.
laginu fjármuna með sviksamlegum
hætti frá því áðurnefnt milliuppgjör
lá fyrir og þar til hann lét af störf-
um hjá félaginu í janúarmánuði
1985. Var þetta ýmist gert með
öflun aukinna lána eða ábyrgða hjá
Útvegsbanka íslands eða með því
að fá aðra til að leggja félaginu til
aukið hlutafé, svo sem hér á eftir
verður nánar rakið, með því að
vekja hjá bankastjórn Útvegsbanka
íslands og viðkomandi hluthöfum
rangar og villandi hugmyndir um
raunverulegan efnahag félagsins
og framtíðarhorfur á fyrrgreindu
tímabili, með villandi og röngum
reikningsskilum og áætlunum, sbr.
I. kafla hér að framan, og með því
að bjóða fram haldlausar trygging-
ar vegna skuldbindinga við Útvegs-
banka íslands svo sem með
veðsetningu á vörugámum þann 1.
febrúar 1985, samtals taldir að
verðmæti kr. 55.764.000 sem
ákærðu var kunnugt um að félagið
ætti ekki og hefði ekki af öðrum
ástæðum heimild til að veðsetja.
Hin meintu fjársvik skiptast með
eftirgreindum hætti:
A. Skuldaaukning við
Útvegsbanka íslands
Ákærðu Björgólfi, Ragnari og
Páli Braga er sameiginlega gefið
að sök að hafa á tímabilinu frá 31.
ágúst 1984 til 31. janúar 1985 náð
með framanlýstum hætti að auka
skuldir félagsins við Útvegsbanka
íslands um kr. 187.796.000 með
nýjum lántökum, heimild til aukins
yfirdráttar á hlaupareikningi fé-
lagsins, skuldbreytingu vaxta og
afborgana eldri skulda, nýjum
ábyrgðum á innlendum og erlendum
lántökum og umlíðan gjaldfallinna
vanskilaskulda, eða úr kr. 354.246.
000 þann 31. ágúst 1984 í kr.
542.042.000 miðað við 31. janúar
1985, svo sem nánar er rakið hér
á eftir.
Ákærðu Björgólfi og Ragnari er
ennfremur gefið sameiginlega að
sök að hafa á tímabilinu frá 31.
janúar til 30. nóvember 1985 náð
með sama hætti og áður greinir að
auka skuldir félagsins við Útvegs-
banka íslands um kr. 215.400.000
með nýjum lántökum, skuldbreyt-
ingu vaxta og afborgana eldri
skulda, nýjum ábyrgðum á innlend-
um og erlendum lántökum og
umlíðan gjaldfallinna vanskila-
skulda, eða úr kr. 542.042.000 þann
31. janúar 1985 í kr. 757.442.000
miðað við 30. nóvember 1985.
Framangreind aukning skulda og
skuldbindinga gagnvart Útvegs-
banka íslands sundurliðast með
eftirfarandi hætti í þúsundum
króna:
Tegund
skuldbindinga
Eigin víxlar
Ábyrgðarskuldbindingar
vegna seldra víxla
Skuldabréf
Yfirdráttarskuld
Opnar ábyrgðir
Innleystar ábyrgðir
Erlend endurlán
Vanskil af sama
Samtals
B. Hlutafjáraukning
Ákærðu Björgólfi og Ragnari er
gefíð að sök að hafa í framhaldi
af hluthafafundi í félaginu þann 9.
febrúar 1985, þar sem þeir fengu
með þeim hætti, sem greinir í I.
kafla, lið 3, hér að framan, sam-
þykkta tillögu um aukningu hluta-
fjár í félaginu um allt að kr.
80.000.000, náð undir félagið með
sviksamlegum hætti samtals kr.
73.115.500 frá eldri og nýjum hlut-
höfum, sem greiddar voru með
verðtryggðum skuldabréfum, pen-
ingum eða með öðrum hætti, svo
sem hér á eftir verður nánar rakið:
(Hér er sleppt úr ákæru saksókn-
ara lista yfir hluthafa, þ.e.
einstaklinga, fyrirtæki og félög,
og upphæð hlutafjár. Upphæð-
imar hjá einstökum hluthöfum
em á bilinu 2 þúsund krónur til
10 milljónir króna.)
Framanlýst háttsemi, sem rakin er
í II. kafla, liðum A. og B., telst
varða við 248. gr. almennra hegn-
ingarlaga.
III. Fjárdráttur af
hlaupareikningum:
Ákærðu Björgólfi og Ragnari er
hvorum um sig gefinn að sök stór-
felldur fjárdráttur á fjármunum
Hafskips hf., með því að hafa á
árunum 1983—1985 dregið sér og
fénýtt í þágu sjálfra sín og annarra
aðila en Hafskips hf. fjárupphæðir,
sem ákærðu ávísuðu hvor um sig,
eins og rakið verður, út af sérstök-
um hlaupareikningum við Útvegs-
banka íslands, aðalbanka,
svonefndum jaðarreikningum,
ákærði Björgólfur af hlaupareikn-
ingi nr. 921, síðar 10921, samtals
á fyrrgreindu tímabili kr.
5.677.394, en ákærði Ragnar af
hlaupareikningi nr. 2878, síðar
Staða Staða Staða
31/8 1984: 31/11985: 30/11 1985:
5.400 0 0
5.312 33.022 52.291
10.075 50 0
530 10.944 526
29.419 58.466 38.995
0 11.315 21.109
296.730 421.754 635.319
6.780 6.491 9.202
354.246 542.042 757.442
12878, samtals á sama tímabili kr.
7.417.990, og voru rekstri félagsins
með öllu óviðkomandi.
Ákærðu leituðust við að leyna
útborgunum sínum af umræddum
hlaupareikningum, þ.á m. greiðsl-
um ákærðu til sjálfra sín, sbr. liði
A. og B. hér á eftir, með því að
afhenda ekki greiðslugögn til bók-
haldsdeildar og halda útborgunum
í fyrstu að öllu leyti utan bókhalds
félagsins, en síðar fengið meðá-
kærða Helga, sbr. I. kafla 1. og
4. tölulið og III. kafla 2. tölulið
ákæru, til þess, að liðnu hverju
reiknisári, að færa nokkurri hluta
þeirra fjárhæða, sem ákærðu höfðu
ráðstafað, hvor af sínum hlaupa-
reikningi, á tiltekna kostnaðarliði í
bókhaldi félagsins, en þær færslur
voru hvorki í samræmi við þau fylgi-
skjöl um útgjöldin, sem ákærðu
héldu í sínum vörslum, né þær
greiðslur, sem ákærðu höfðu ávísað
hvor af sínum hlaupareikningi og
ráðstafað með hvetjum einstökum
tékka.
(Hér er sleppt úr ákæru saksókn-
ara listum yfir það sem í ákæru
er nefnt fjártökur ákærðu Björg-
ólfs og Ragnars af þremur
hlaupareikningum í Utvegs-
banka íslands á árunum 1983 til
1985. Á listunum er yfirlit yfir
fjölmargar greiðslur með tékk-
um til ýmissa aðila, bæði ein-
staklinga og fyrirtækja.)
Framanlýst háttsemi ákærðu,
sem rakin er í III. kafla, liðum A.
og B., telst varða við 1. mgr. 247
gr. almennra hegningarlaga.
Ákærði Helgi er sóttur til saka fyr-
ir hilmingu og jafnframt brot í
starfi sínu hjá félaginu sem Iöggilt-
ur endurskoðandi ársreikninga
þess, með því að hafa með gjörðum
sínum, sem þegar er lýst í fyrri
tölulið þessa kafla, 1. og 2. mgr.
og liðum A. og B., að liðnu hverju
reikningsári, látið færa nokkum
hluta þeirra fjárhæða, sem með-
ákærðu höfðu á hveiju rekstrarári
ráðstafað, hvor af sínum hlaupa-
reikningi, á tiltekna kostnaðarliði í
bókhaldi félagsins, án þess að krefja
meðákærðu um viðeigandi fylgi-
skjöl fyrir þeim útborgunum,
þannig að kostnaðarfærslur vora
hvorki í samræmi við þau fylgiskjöl
um útgjöldin, sem meðákærðu
héldu í sínum vörslum, né þær
greiðslur, sem meðákærðu höfðu
ávísað hvor af sínum hlaupareikn-
ingi og ráðstafað með hveijum
einstökum tékka, og þannig, svo
og með öðram rangfærslum á þess-
um sömu hlaupareikningum í
efnahagsreikningum félagsins, sbr.
I kafla, 1. og 4. töluliði, bæði að-
stoð meðákærðu við að leyna
fjárdráttarbrotum þeirra, sem að
framan er lýst, og viðhaldið ólögleg-
um ávinningi af þeim fjártökum
meðákærðu.
Framanlýst háttsemi ákærða
Helga telst varða við 1. mgr. 254.
gr., sbr.138. gr. almennra hegning-
arlaga og 7. gr. laga um löggilta
endurskoðendur.
IV. Annar fjárdráttur
A. Gegn ákærða Ragnari
Að hafa, þann 14. desember
1981, dregið sér andvirði tékka, kr.
15.087, sem ákærði gaf þá út á
hlaupareikning nr. 2878 til sjálfs
sín og framseldi Verslunarbankan-
um. Fyrir þessari greiðslu skilaði
ákærði til bókhalds Hafskips hf.
bréfi Útsýnar, sem fylgt hafði áður-
greiddum reikningi, dagsettum 6.
maí 1981, oggreiddi þannig sjálfum
sér öðra sinni reikningsfjárhæðina,
sem var vegna ferðar ákærða og
eiginkonu hans til Kaupmannahafn-
ar og til baka til Reykjavíkur.
B. Gegn ákærða
Björgólfi
1. Ýmsar greiðslur, sem ákærði lét
greiða sér úr bankareikningi
Hafskips hf. nr. 1180 við Út-
vegsbanka Islands, á árinu
1983, og ákærði dró sér, ýmist
í sína þágu eða annarra:
a) 10.2., kr. 20.800, tékki er
ákærði afhenti Jóni Alexanders-
syni, Ingólfsstræi 1A,
Reykjavík, sem ferðastyrk, en
Ákært fyrir fjárdrátt, fjár-
svik, umboðssvik og skjalafals
Hámarksref sing við brotum sem
ákært er fyrir er 8 ára fangelsi
ÞRÍR fyrrum forsvarsmenn
Hafskips hf. voru í gær ákærð-
ir fyrir ranga skýrslugerð og
ýmis auðgunarbrot í starfi og
endurskoðandi félagsins fyrir
bókhaldsfals, hilmingu og brot
i starfi sem löggiltur endur-
skoðandi.
Fyrsti kafli ákærannar íjallar
um brot á almennum hegningar-
lögum, lögum um hlutafélög og
lögum um löggilta endurskoðend-
ur. Þar er Björgólfi Guðmunds-
syni, forstjóra Hafskips, Ragnari
Kjartanssyni, fyrram forstjóra og
síðar stjórnarformanni, Páli
Braga Kristjónssyni, fram-
kvæmdastjóra fjármálasviðs og
Helga Magnússyni, endurskoð-
anda, gefíð að sök að hafa staðið
að gerð rangra og villandi reikn-
ingsskila. Háttsemi þeirra er talin
varða við 158. grein almennra
hegningarlaga og era viðurlög
varðhald eða fangelsi allt að
þremur árum, eða sektum, ef
málsbætur era. Þá varða meint
brot þeirra einnig við 151. grein
laga um hlutafélög, þar sem seg-
ir, að það varði sektum, varðhaldi
eða fangelsi allt að tveimur áram
að skýra vísvitandi rangt eða vill-
andi frá högum hlutafélags. Hvað
Helga varðar er einnig vísað til
138. greinar hegningarlaga, sem
kveður á um að refsing skuli vera
allt að helmingi þyngn ef opinber
starfsmaður á í hlut. í lögum um
löggilta endurskoðendur segir að
þeir hafi réttindi og skyldur opin-
berra sýslunarmanna.
I öðram kafla ákærannar eru
þeir Björgólfur, Ragnar og Páll
Bragi sakaðir um fjársvik með því
að hafa sameiginlega staðið að
því að afla félaginu fjármuna með
sviksamlegum hætti, ýmist með
öflun aukinna lána eða ábyrgða
hjá Útvegsbanka íslands, eða með
því að fá aðra til að leggja hluta-
félaginu til aukið hlutafé. Telst
þetta varða við 248. grein al-
mennra hegningarlaga, en þar
segir: „Ef maður kemur öðrum
manni til að hafast eitthvað að
eða láta eitthvað ógert með því á
ólögmætan hátt að vekja, styrkja,
eða hagnýta sér ranga eða óljósa
hugmynd hans um einhver atvik,
og hefur þannig fé af honum eða
öðram, þá varðar það fangelsi
allt að 6 áram.“
Þriðji kafli ákærunnar fjallar
um fjárdrátt af hlaupareikning-
um. Þar er þeim Björgólfi og
Ragnari gefinn að sök stórfelldur
fjárdráttur með því að hafa dreg-
ið sér fjárupphæðir og fénýtt í
þágu sjálfra sín og annarra aðila
en Hafskips. Þessum upphæðum
ávísuðu þeir hvor um sig af sér-
stökum hlaupareikningum við
Útvegsbanka íslands. Samtals
námu upphæðir þessar rúmum 13
milljónum króna. Þessi háttsemi
er talin varða við 1. mgr. 247.
gr. hegningarlaga, en þar segir
að dragi maður sér fjármuni eða
önnur verðmæti, sem hann hefur
í vörslum sínum, en annar maður
er eigandi að, þá skuli hann sæta
fangelsi allt að 6 áram. Helgi
Magnússon er ákærður fyrir hilm-
ingu samkvæmt 254. grein
hegningarlaga, þar sem refsing
er ákvörðuð allt að 4 ára fangelsi
og vísað til þyngingarákvæðis um
opinbera starfsmenn.
Fjórði kafli ákæra íjallar um
annan fjárdrátt. Þar er Ragnari
gefið að sök að hafa dregið sér
fé og Björgólfi að hafa látið greiða
sér fé af bankareikningi Hafskips,
ýmist í sína þágu eða annarra.
Þá er Páll Bragi einnig ákærður
fyrir fjárdrátt. Meint brot þeirra
varða við 247. grein hegningar-
laganna, sem áður hefur verið
nefnd.
Fimmti kafli ákæra ijallar um
meintan fjárdrátt og umboðssvik
Björgólfs Guðmundssonar í tveim-
ur tilvikum og er sú háttsemi
einnig talin varða við 247. grein
og 249. grein hegningarlaga, en
í síðarnefndu greininni segir að
ef maður, sem fengið hefur að-
stöðu til þess að gera eitthvað,
sem annar maður verður bundinn
við, eða hefur fjárreiður fyrir aðra
á hendi, misnotar þessa aðstöðu
sína, þá varði það fangelsi allt að
tveimur áram, og megi þyngja
refsinguna, ef mjög miklar sakir
era, allt að 6 ára fangelsi.
Lokakafli ákærannar fjallar um
meint skjalafals Páls Braga Krist-
jónssonar. Hann er sakaður um
að hafa notað fimm reikninga til
gjaldfærslu í bókhaldi Hafskips
hf. og vora reikningarnir allir til-
búnir og falsaðir. Su lagagrein,
sem ákært er fyrir brot á, er 1.
mgr. 155. greinar hegningarlaga,
en þar segir: „Hver, sem notar
falsað skjal til þess að blekkja
með því í lögskiptum, skal sæta
fangelsi allt að 8 árum. Skal það
einkum metið refsingu til þyng-
ingar, ef skjalið er notað sem
opinbert skjal, viðskiptaskjal eða
erfðaskrá."
Af hálfu ákæravaldsins er þess
krafist að ákærðu verði dæmdir
til refsingar og greiðslu sakar-
kostnaðar og Helgi Magnússon til
sviptingar réttinda löggilts endur-
skoðanda. Haraldur Henrýsson,
sakadómari, dæmir í málinu.