Morgunblaðið - 13.05.1987, Side 30

30
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 13. MAÍ 1987
Framkvæmdastj óri Vinnuveitendasambandsins:
Allsherjaratkvæðagreiðsla
verði um ASÍ-samninga
Verkfallsrétturinn tryggir nú fyrst o g fremst stöðu hinna sterku.
Morgunblaðið/Bjami
Frá pallborðsumræðum á aðalfundi VSÍ í gær: F.v. Kristján Ragnarsson, Víglundur Þorsteinsson, Har-
aldur Haraldsson, Ragnar Önundarson og stjómandinn Friðrik Pálsson .
ÞÓRARINN V. Þórarinsson,
framkvæmdastjóri Vinnuveiten-
dasambandsins, sagði í ræðu á
aðalfundi sambandsins í gær, að
verkfallsrétturinn væri ekki
lengur neyðarréttur fátæks
fólks, heldur tryggði hann nú
fyrst og fremst stöðu hinna
sterku. Hann lagði til, að heildar-
samtök launþega gerðu fram-
vegis rammasamninga um
launaþróun, samninga sem born-
ir væru undir atkvæði allra
félagsmanna þeirra i einu, en
útfærsla samninganna yrði síðan
í höndum einstakra félaga eða
sérsambanda. Hann varpaði jafn-
framt fram þeirri hugmynd, að
gerðardómur kæmi til skjalanna
ef ekki gengi saman um útfærslu
samninga í einstökum greinum.
Áður en Þórarinn tók til máls
flutti Ólafur Davíðsson, fram-
kvæmdastjóri Félags íslenskra
iðnrekenda, erindi um ástand og
horfur í efnahagsmálum. Þar lýsti
hann þeirri skoðun, að búast mætti
við því að ytri skilyrði þjóðarbúsins,
afli og viðskiptakjör, myndu á
næstu árum ekki skila þjóðinni þeim
hagvexti, sem orðið hefði að und-
anfömu. Þörf væri á því, að ganga
út frá þessu við mótun efnahags-
stefnu næstu ríkissijómar. Hann
hvatti til þess að bmgðist yrði við
fjáriagahallanum með stórauknu
aðhaldi og aga í ríkisbúskapnum.
Þá taldi hann þörf á, að stíga stór
skref í átt til aukins fijálsræðis í
viðskipta- og atvinnulífi á næst-
unni, og taldi til baga að hér væri
enn verið að deila um grundvallar-
atriði í þessum efnum, sem löngu
Árið 1986 markar um margt
tímamót. Verðbólga varð minni en
verið hefur um 15 ára skeið, kaup-
máttur launatekna fór ört vaxandi,
mikil gróska var í atvinnulífi og
vinnufriður var tryggari en verið
hefur mörg undangengin ár.
Þessi hagfellda þróun átti sér
tvíþætta skýringu. Annars vegar
vom ytri skilyrði þjóðarbúsins betri
en verið hefur um langt skeið. Hins
vegar tókst víðtæk samstaða á
vinnumarkaði um sókn til bættra
kjara samfara lækkandi verðbólgu.
Árangur þessa varð meiri en bjart-
sýnustu menn höfðu þorað að vona.
í desember tókust samningar
milli VSÍ og ASÍ, sem gilda út þetta
ár og einkennast af sömu markmið-
um. Þar er höfuðáhersla lögð á
sérstaka hækkun lægstu launa og
áframhaldandi jafnvægi í efnahags-
málum. Þessari stefnumörkun er
nú ógnað. Harðdrægir sérhags-
munahópar hafa á liðnum mánuð-
um neytt allra tiltækra ráða til að
knýja fram sérstakar hækkanir á
launum sínum, langt umfram það,
sem almennt hefur samist um og í
fullkominni andstöðu við það mark-
mið að láta láglaunafólk sitja fyrir
launahækkunum að þessu sinni.
Þessar aðstæður gefa tilefni til end-
urmats á gildandi reglum um
samskipti aðila vinnumarkaðaríns.
Enn vantar mikið á að viðunandi
jafnvægi sé náð í efnahagsmálum
landsmanna. Vaxandi þensla gerir
vart við sig og veldur því m.a. halli
á rekstri ríkissjóðs, samfara mikilli
aukningu kaupmáttar og einka-
neyslu. Viðskiptahalli fer vaxandi.
hefðu öðlast viðurkenningu erlend-
is. Að erindunum tveimur loknum
voru pallborðsumræður um efni
þeirra undir stjóm Friðriks Pálsson-
ar, forstjóra. Þátttakendur voru
Haraldur Haraldsson, fram-
kvæmdastjóri, Kristján Ragnars-
son, framkvæmdastjóri, Ragnar
Önundarson, bankastjóri, og
Víglundur Þorsteinsson, fram-
kvæmdastjóri.
Þörf á breyttum leik-
reg’lum
Þórarinn V. Þórarinsson fjallaði
um það í erindi sínu, hvort þörf
væri á breyttum leikreglum á vinnu-
markaðnum. Hann varpaði fram
þeirri spumingu, hvort hin 50 ára
gamla vinnulöggjöf þjónaði enn
þörf fólksins í landinu og tryggði
rétt þess veikari í samkeppni á
launamarkaði. „Eða er nú svo kom-
Takist ekki að draga úr þeirri
þenslu, sem nú einkennir efnahags-
starfemina, og marka samræmda
efnahags- og launastefnu til langs
tíma, stefnir verðbólga upp á við á
ný og gæti á næsta ári auðveldlega
náð 50% stiginu. Þessi þróun veldur
því, að fastgengisstefnan er nú í
hættu. Trúin á gömlu verðbólgu-
krónumar virðist fara vaxandi á
ný og það, þótt sú launastefna, sem
byggði á stöðugu gengi og vaxandi
kaupmætti hafi. ótvírætt sannað
gildi sitt. Við þjóðinni blasa tveir
kostir. Annars vegar leið óðaverð-
bólgu og upplausnar. Hins vegar
leið stöðugleika og stígandi kaup-
máttar í anda þeirrar launastefnu,
sem gildandi samningar ASÍ og VSI
byggja á. Milli þessara tveggja
kosta verður að velja.
Með markvissum aðgerðum em
hins vegar enn öll færi á því að
tryggja hjaðnandi verðbólgu og
meiri stöðugleika en verið hefur hér
á landi um áratugi. Til þess þarf
samstöðu allra þjóðarinnar um það
markmið að draga úr þenslu m.a.
með markvissum sparnaði einstakl-
inga, fyrirtækja og opinberra aðila.
Aðeins þannig er von til þess, að
kaupmáttaraukinn verði varanleg-
ur.
Aðalfundur Vinnuveitendasam-
bands íslands ítrekar vilja sinn til
áframhaldandi samstarfs við verka-
lýðshreyfíngu og stjómvöld um það
meginmarkmið að tryggja stöðug-
leika, traustari kaupmátta, auka
verðmætasköpun og að forða þjóð-
inni frá því að lenda á ný í
Hrunadansi óðaverðbólgu.
ið, að vinnulöggjöfin tryggir fyrst
og fremst hagsmuni þeirra, sem
sterkasta stöðu hafa í krafti mennt-
unar, sérhæfingar eða lögverndaðra
starfsréttinda?" spurði hann.
Þórarinn sagði, að frá síðustu
áramótum hefðum við orðið vitni
að harðvítugri kjarabaráttu en
dæmi væm um á síðustu ámm -
jafnvel áratugum. 78 stéttarfélög
hefðu boðað verkföll á árinu og það
sem helst einkenndi þau væri full-
komið skeytingarleysi um hags-
muni heildarinnar. Hann sagði, að
við þessar aðstæður væri því miður
líklegt að sundurlyndi og sérhyggja
verkalýðsfélaganna mundi gera að
engu tilraunir til að koma verðbólgu
hér á landi á svipað stig og í ná-
grannalöndunum. Eina leiðin út úr
ógöngunum væri breytt stefna inn-
an verkalýðshreyfingarinnar.
Þórarinn bar saman skipulag
íslenskrar verkalýðshreyfingar og
hreyfingarinnar í öðram norrænum
löndum og benti á, að þar væri það
víðast ófrávíkjanleg regla að kjara-
samningar fari undir heildarat-
kvæðagreiðslu allra þeirra, sem
eftir þeim eiga að starfa. Geri al-
þýðusamband samning greiði allir
félagar þess atkvæði um samning:
inn í einu lagi. Hér á landi hafí ASÍ
hins vegar engan rétt til að bera
samninga, sem það gerir, beint
undir 62.000 félagsmenn sína. Þór-
arinn lagði til, að sú breyting yrði
á vinnubrögðum verkalýðshreyfing-
arinnar að heildarsamtök launþega
GUNNAR J. Friðriksson var
endurkjörinn formaður Vinnu-
veitendasambands íslands og
Ólafur B. Ólafsson var endur-
kjörinn varaformaður á aðal-
fundi VSÍ í gær.
Aðrir í stjóm sambandsins vom
kosnir: Amar Sigurmundsson,
gerðu rammasamninga um launa-
þróun, samninga sem fæm síðan
undir atkvæði allra félagsmanna
þeirra í einu, en útfærsla samning-
anna yrði í höndum einstakra félaga
eða sérsambanda. Hann kvaðst
síðan geta hugsað sér að gerðar-
dómar kæmu til sögunnar ef ekki
næðist samkomulag um útfærslu
samninga í einstökum greinum.
Markmið breytinga af þessu tagi
væri að leggja grandvöll að auknu
jafnvægi og traustari efnahags-
þróun og síðast en ekki síst, bættri
afkomu lágtekjufólks.
Meirihluti samþykki
verkfall
Þá vék framkvæmdastjóri VSÍ
að verkfallsréttinum og beitingu
hans á síðustu áram. Hann benti
á, að samkvæmt lögum gætu örfáir
menn tekið ákvarðanir um verkfall
og þá í reynd hvort tiltekin fyrir-
tæki skyldu starfa eða ekki. Hann
kvaðst telja að lágmarkskrafan
ætti að vera sú, að meirihluti félaga
viðkomandi samtaka samþykki að-
gerð eins og verkfall áður en til
þess er gripið. Þá vakti hann at-
hygli á því, að engar reglur gilda
um lágmarkshlutfall þess fjölda
manna í fyrirtæki eða atvinnugrein
sem þarf til að stöðva rekstur með
lögmætu verkfalli. Einn maður
gæti þannig stöðvað rekstur stór-
fyrirtækis, ef hann gegndi lykil-
starfi. í því sambandi rifyaði hann
upp að á s.l. vetri hefði boðað verk-
Ami Brynjólfsson, Einar Sveins-
son, Guðjón Oddsson, Guðjón
Tómasson, Gunnar Birgisson,
Hörður Sigurgestsson, Jón Pálí
Halldórsson, Jón Sigurðsson, Jón-
as Haraldsson, Konráð Guð-
mundsson, Kristinn Björnsson,
Páll Bragason, Pétur Óli Helga-
son, Sigurður Helgason, Víglund-
fall 13 vélstjóra ógnað atvinnuör-
yggi 1.000 starfsmanna í fisk-
vinnslu á Suðumesjum. Ályktun
Þórarins var sú, að verkfallsréttur-
inn væri ekki lengur neyðarréttur
fátæks fólks, ekki skjól lágtekju-
fólks, heldur hefði hann snúist upp
í andhverfu sínu. Hann tryggði nú
fyrst og fremst stöðu hinna sterku,
hinna fáu, sem gætu starfs síns
vegna valdið miklu tjóni og hétu
oftar en ekki stjóri eða fræðingur.
Verkfallsrétturinn tryggði hærra
launuðu hópunum stöðu til að knýja
fram launahækkanir sér til handa
umfram það sem aðrir fengju.
Síaukinn hlutur fjöl-
miðla
í pallborðsumræðunum að erind-
unum loknum sagði . Kristján
Ragnarsson, að nauðsynlegt væri
að menn áttuðu sig á síauknum
hlut fjölmiðla í kjaradeilum. Þar
fengi fólk allar sínar upplýsingar
um gang mála og sækti því síður
félagsfundi. Þá réðist það í fjölmiðl-
um, hvar samúð almennings lægi í
vinnudeilum. Víglundur Þorsteins-
son sagði, að brýnt væri að atvinnu-
rekendur opinberaðu samninga sína
og kæmu staðreyndum um heildar-
launagreiðslur á framfæri við
fjölmiðla. í því sambandi rifjaði
hann upp, að í kosningabaráttunni
hefði mikið verið talað um verka-
fólk með 27 þúsund króna lág-
markslaun, en ekki minnst á
bónuskerfíð og þá staðreynd að oft
væra raunlaun þessa fólks 40 til
50 þúsund krónur fyrir 8 stunda
vinnudag. Víglundur sagði, að
vinnuveitendur hefðu haft tilhneig-
ingu til að leysa viðkvæm kjaramál
með sporslum eða felugreiðslum.
Þetta ætti að heyra sögunni til og
stefna að því að láta föst laun end-
urspegla greiðslur fyrir 40 stunda
vinnuviku. Haraldur Haraldsson
sagði að stundvísi og vinnutími
launþega hér á landi væri með allt
öðram hætti en erlendis. 40 stunda
vinnuvika táknaði þar raunveraleg-
an unnin tíma, en því væri ekki að
heilsa hér. Það væri biýnt verkefni
að breyta þessu. Ragnar Önundar-
son sagði að því miður hefðu
efnahagsmál sáralítið þokast í rétta
átt, því enn væra menn að glíma
við viðberðbólgudrauginn, sem væri
að vísu misjafnlega magnaðar, en
alltaf til staðar. Ragnar kvaðst hafa
orðið fyrir vonbrigðum með að
einkavæðingin svonefnda hefði ekki
náð lengra en raun bæri vitni. Nú-
verandi ríkisstjóm hefðu komið á
frjálsræði á ýmsum sviðum banka-
mála, verðlagsmála og viðskipta-
mála, sem væri fagnaðarefni, en
ekki sinnt sölu ríkisfyrirtækja. Það
væri mál sem hefja yrði til vegs á
ný.
ur Þorsteinsson og Öm
Jóhannsson.
f samningaráð VSÍ vora kosnir:
Gunnar J. Friðriksson, Ólafur B.
Ólafsson, Gunnar Birgisson, Pétur
Óli Pétursson, Víglundur Þor-
steinsson og Þórarinn V. Þórar-
insson.
Alyktun aðalfund-
ar Vinnuveitenda-
sambands Islands
Frá aðalfundi Vinnuveitendasambands íslands sem haldinn var á Hótel Sögu í gær. Morgunbia«ið/Bjarni
Gunnar J.Friðriksson
endurkjörinn formaður