Morgunblaðið - 07.11.1987, Síða 33

Morgunblaðið - 07.11.1987, Síða 33
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 7. NÓVEMBER 1987 33 Bandaríkin: Er það geit? Kind? Nei, það er gind Búfé „gert af mannahöndum“ veldur deilum Kalifomíu, The New York Times. VÍSINDAMENN á tilraunabúi Kaliforníuháskóla í Davis ala nú önn fyrir heimsins stærsta búfjárhópi, sem „gerður er af mannahöndum". Þetta eru sér- kennileg dýr — með haus og horn geitar og skrokk kindar. Flest dýranna, sem kalla mætti gindur, eru enn á unga aldri, þ.e. gindlingar, og víkja ekki spönn frá mæðrum sínum, fullorðnum kindum. Fullorðin gind bar lambi í sum- ar sem leið. Líklegt þykir, að geitur geti borið gindlingum og allmargar kindur eru nú á leiðinni með slík afkvæmi. Gary Anderson og félagar hans hafa „búið til“ níu gindur með því að taka frumur úr sjö daga gömlu kiðlingsfóstri, koma þeim fyrir í sjö daga gömlu lambsfóstri og planta síðan blendingsfóstrinu í leg kindar. Hvergi í veröldinni er máttur dýralíftækninnar augljósari en á tilraunabúi þessa 79 ára gamla háskóla, sem þekktur er sem mið- stöð landbúnaðarrannsókna, m.a. fyrir þróun ferköntuðu tómatanna og geysistórra véla til að sinna uppskeru þeirra. Harðar deilur Um árabil hefur háskólinn ver- ið miðpunktur hai-ðvítugra deilna um allt landið vegna stuðnings síns við iðnvæðingu landbúnaðar og notkun hvers kyns efna og véla í þeirri atvinnugrein, auk þess sem skólinn hefur verið með- mæltur hönnun plantna og dýra í því skyni að þau henti betur framleiðslukerfinu. Gindatilraunirnar urðu til þess, að ný gagnrýnisalda reis, jafn- framt því sem stuðningsmönnum þeirra jókst kjarkur. Hafa mót- mæla- og stuðningsaðgerðir til skiptis sett svip sinn á umhverfi Kalifomíuháskóla á undanfömum mánuðum. Gindumar em „handaverk" Gary Andersons, fertugs lífeðlis- fræðings, sem kýs að kalla sköpunaverk sín kímemr (lífvera sem í em vefír af ólíkum erfða- fræðilegum uppmna). í grískri goðafræði vom kímer- ur eldspúandi skrímsli, að hluta til slöngur, ljón og geitur. Gindumar hans Andersons em þó hvorki ógnvænlegar né ljótar, og þær em, að hans dómi, vel gefnar, fjörmiklar og hraustar. Gindumar em bara svolítið sér- kennilegar í útliti. Hin elsta þeirra, Duchess, fæddist í apríl 1985, og það var kind, sem bar henni. Duchess hefur andlits- drætti og augu geitar, en afgang- urinn er „kindarlegur": stuttir fætur, klaufír og þykk ull. Anderson segir, að tilraunir þessar séu ómetanlegar vegna rannsókna á æxlun og meðgöngu búpenings. „Við læmm ýmislegt um eðli þeirra hindrana, sem koma í veg fyrir, að ein dýrategund geti gengið með fóstur annarrar teg- undar," segir hann. Skilningur á þessu gangverki, bætir hann við, gæti leitt til um- talsverðra framfara, t.d. við björgun dýrategunda, sem em í yfírvofandi útrýmingarhættu. Yrði þá e.t.v. mögulegt að planta frjóvguðu eggi þeirra í algengari dýr, sem tækju að sér hlutverk staðmóður. Einkaleyf i á dýrum En allt frá því að rannsóknir þeirra félaga vom kynntar í Bandaríkjunum í aprílmánuði síðastliðnum — eftir að Banda- ríska einkaleyfa- og vömmerkja- stofnunin hafði kveðið upp þann úrskurð, að fá mætti einkaleyfi á dýmm „sem framleidd em fyrir tilverknað manna“ — hefur And- erson sætt gagnrýni dýravemdun- arsinna. Þeir segja, að slíkt fíkt brjóti í bága við lífhelgina. Af því að gindur em gerðar úr frumum kindar- og geitarfóstra, lægi yfírleitt beinast við að gera ráð fyrir, að kindur létu blendings- fóstrinu sem framandi líkamsvef. En í fæstum tilfellum hefur það gerst, að gindarfóstrinu hafí verið hafnað, að sögn Andersons. Hann heldur, að ástæðan sé sú, að fóstr- ið sendi frá sér viðeigandi líffræði- leg boðmerki og ýti undir heilbrigðan þroska legs og leg- köku, sem sjái því síðan fyrir næringu fram að fæðingu. í júnímánuði síðastliðnum gekkst Duchess undir fijósemi- próf. Hún tók að sér hlutverk staðmóður og bar lambi, sem Anderson hafði plantað á fóstur- stigi í leg hennar. Nú em þau saman í stíu. Anderson ætlar að leiða Duc- hess undir hrút til þess að sanna, að hún geti myndað egg og sé fær um að eignast eigin afkvæmi, sem yrðu lömb. Hann vonast enn fremur til, að tækifæri gefíst til að leiða hana undir geithafur, til þess að unnt sé að ganga úr skugga um, hvort hún framleiði geitaregg og geti borið kiðlingi. En hún verður aldrei fær um að eignast gind, nema því aðeins að Anderson planti gindarfóstri í leg hennar. Útnefning hæstaréttardómara í Bandaríkjunum: Ginsburg hæfur þrátt fyrir marijuananeyslu - segir Ronald Reagan Bandaríkjaforseti Washington, Reuter. DOUGLAS Ginsburg dómari, sem Ronald Reagan Bandarikja- forseti hefur útnefnt til embættis hæstaréttardómara, lýsti því óvænt yfir í gær að hann hefði á árum áður neytt fíkniefnisins marijuana. Reagan forseti sagði að þessar upplýsingar breyttu engu um hæfni Ginsburgs til að gegna þessu starfi. Robert Byrd, leiðtogi demókrataflokksins í fulltrúadeild Bandaríkjaþings, hvatti Ginsburg hins vegar til að draga sig i hlé sökum þessa. í yfirlýsingu Ginsburgs, sem er 41 árs að aldri, sagði að ótilgreind- ir aðilar hefðu spurst fyrir um hvort hann hefði neytt fíkniefna og hefði hann því talið heppilegt að skýra frá hinu rétta í málinu. Ónafn- greindir bandarískir embættismenn staðfestu að fjölmiðlar og frétta- stofur hefðu komið spurningum í þá veru á framfæri. „Eftir því sem ég man best neytti ég einu sinni marijuana er ég var við nám á sjöunda áratugn- um og nokkrum sinnum á hinum áttunda," sagði í yfirlýsingu Gins- burgs. „Ég hef aldrei neytt annarra fíkniefna. Þetta voru mistök og ég iðrast þess að hafa gert þetta," sagði þar ennfremur. Útvarpsstöð ein í Bandaríkjunum sagði í frétt í gær að 6 manns hefðu orðið vitni að marijuanareykingum Ginsburgs og nokkrir fullyrtu að hann hefði í eitt skiptið komið með fíkniefnið í samkvæmi. Þótt Reagan forseti hafí ítrekað stuðning sinn við Ginsburg er mál þetta talið fremur neyðarlegt ekki síst sökum þess að Nancy, eigin- kona Reagans forseta, hefur rekið mikinn áróður gegn hvers kyns eit- urlyfjaneyslu allt frá því að eigin- maður hennar var kjörinn forseti Banadaríkjanna. Reagan lýsti yfír því í ræðu í júlí á síðasta ári að sala og neysla fíkniefna yrði ekki lengur liðin.íhaldsamir þingmenn repúblikanaflokksins í öldungadeild Bandaríkjaþings lýstu yfir áhyggj- uin sínum sökum þessa máls í gær en töldu þó að játningar Ginsburgs myndu tæpast verða til þess að þingmenn höfnuðu honum. Gins- burg mun byija að svara spurning- um dómsmálanefndar öldunga- deildarinnar þann 7. desember en þingmenn þurfa lögum samkvæmt að leggja blessun sina yfir þá Douglas Ginsburg ræðir við Ronald Reagan Bandaríkjaforseta í Hvíta húsinu. ákvörðun Reagans forseta að til- nefna Ginsburg til embættis hæstaréttardómara. Svo sem kunn- ugt er af fréttum útnefndi Reagan Robert Bork dómara fyrst til starf- ans en þingmenn höfnuðu honum. Edwin Meese, dómsmálaráðherra Bandaríkjanna, sem hvatti Reagan til að útnefna Ginsburg til starfans, lýsti yfir eindregnum stuðningi sínum við hann í gær. Kvaðst Me- ese telja það virðingarvert að Ginsburg skyldi kinnroðalaust hafa játað yfírsjónir sínar. Marlin Fitz- water, talsmaður Bandaríkjafor- seta, sagði forsetann ekki teíja að marijuananeyslan skaðaði starfs- hæfni Ginsburgs. Erum við orðnir útiendingar? Bretar taka upp vegabréf Evrópubandalagsins Observer, Laurence Marks SAMRÆMINGIN - eða sú kenning að hinar ólíku þjóðir Evrópubandalagsins (EB) eigi að taka upp samræmda siði og háttu — er um það bil að ná til hins breska vegabréfs. Frá og með júlí nk. verður byij- að að taka hin gömlu dökkbláu harðspjaldavegabréf úr notkun og í þeirra stað koma minni og þægi- legri vegabréf Evrópubandalags- ins, sem Bretar segja að séu á litin eins og stappaðar plómur. Hvað sem því líður eru þessi skipti þegar hafin í hinum EB-löndun- um. Tilfínningasamir breskir ætt- jarðarvinir eru vitaskuld harmi og furðu lostnir. Menn gætu haldið að vegabréfíð væri einungis upp- rennandi safngripur fyrir skrif- ræðisminjasafn, líkt og ökuskír- teini eða krítarkort, en fyrir fjölmarga handhafa þess hefur vegabréfið minningagildi. I fyrsta lagi er breska vegabréf- ið stærra en önnur vegabréf og þess vegna ber vitaskuld meira á því þegar það er rétt yfír borðið. Orðalagið er ennfremur í stór- fenglegasta lagi: „Utanríkisráð- herra hennar hátignar óskar og þarfnast í nafni hennar hátign- ar ... án fyrirstöðu og hindrunar þjónustu og greiða ...“ og þar fram eftir götum. Orðalagið er þess eðlis að lesa má milli línanna að séu Frakkarn- ir (eða ítalimir, Belgamir eða Spánveijamir) með eitthvem upp- steyt, muni ríkisstjórn hennar hátignar senda herskip á vettvang án tafar og hefja skothríð á spila- vítið, eða þá að sprengjuflugvélar jafni Eiffel-tuminn við jörðu. Nú þurfa Bretar á hinn bóginn sams konar vegabréf og allir aðrir íbúar EB og nafn landsins er fyrir neð- an nafn Evrópubandalagsins. Hið síðastnefnda hefur ekki síst orðið til þess að Bretar hrópa upp yfir sig: „Drottinn minn dýri, við erum orðnir útlendingar!“ Konungsbréf Upphaflega vom vegabréf að- eins gefín út til handa þeim, sem ferðuðust á vegum konungs, og þá var tekinn fram áfangastaður, lengd og tilgangur ferðarinnar. Síðasta vegabréfið, sem konungur undirritaði sjálfur, var gefið út af Georgi III árið 1778. Eftir það tók utanríkisráðherrann starfann að sér. En vegna þessa uppmna hafa bresk vegabréf ekkert lagalegt gildi sem slík og em gefín út sam- kvæmt forréttindum konungs. Það er ekki hægt að krefjast þess af breskum þegnum að þeir hafí vegabréf og ekki er hægt að meina þeim um heimkomu geti þeir sagt deili á sér og sannað þjóðemi sitt. (Höfundur þessarar greinar komst eitt sinn til Bret- lands með bókasafnsskírteini British Museum eitt að vopni.) Gamla vegabréfið var fyrst gefíð út árið 1921 samkvæmt samkomulagi Þjóðabandalagsins. Þá var landamæraeftirlit mun strangara og tímafrekara en nú gerist og marglitir stimplar gerðu vegabréfin að eins konar minn- ingabókum. Nú á dögum em vegabréf sjaldnast stimpluð við landamæri og vegabréfsáritanir hafa verið lagðar niður af fjöl- mörgum ríkjum. í sama mæli hafa vegabréfin orðið minna áhugaverð í útliti og í raun er passamyndin það eina, sem ein- hvers virði er. Myndin sýnir glögglega hvemig viðkomandi leit út áður en tíminn risti andlitið rúnum reynslunnar. Hið nýja vegabréf EB er öllu spartanskara en hið breska. Það J.TH. Bretar skulu nú nota vegabréf Evrópubandalagsins, en þeir vilja ógjarnan sleppa þvi gamla. fer vel í vasa, er töluvert ódýrara í framleiðslu og er þar að auki með upplýsingum, sem tölvur nema, og gerir falsanir erfíðari. Aðaltilgangur þessarar útgáfu er þó að reyna að efla samkennd þeirra 320 milljóna, sem búa í ríkjum Evrópubandalagsins.

x

Morgunblaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.