Morgunblaðið - 10.11.1987, Page 24

Morgunblaðið - 10.11.1987, Page 24
24 MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 10. NÓVEMBER 1987 Flug- vélin skalf Árið 1947, eftir eitt mesta blóðbað sögunnar, héldu 60.000 skát- ar frá yfir 40 löndum friðarmót i Frakklandi. Á skátamótum fyrr og nú elda skátamir matinn sinn sjálf- ir. Ef eldunaraðstaða er ekki fyrir hendi er hún búin til. eins og smáfugl i hrakviöri Skátahöfðingi Frakka setur Friðar Jamboree í Frakklandi 1947. Ferðaminningar frá Friðar Jamboree eftirJón Tómasson Á þessu ári má vænta þess, að margir skátar á íslandi og víða um hinn frjálsa heim rifji upp skátaæv- intýri; minningar um fjölþætta þátttöku í skátastarfi og heilladijúg áhrif þess á líf þeirra og störf. Ærin ástæða er til hugleiðinga og endurferðar um farinn veg, um gamla slóð, leita uppi vörður þær er geyma leiðsögn til fræðslu, frama og farsældar þeim er þar vilja stað- næmast, leita átta og fara að tilmælum og kenningum frumheij- ans og hugsjónamannsins Sir Roberts Baden-Powell, því á þessu ári eru liðin 130 ár frá fæðingu hans. Á árinu 1987 eru fjöldamörg önnur minnisverð tímamót skáta og ber hér hæst 75 ára skátastarf og 65 ára kvenskátastarf á íslandi. Þá hafa tvö stór félög átt 50 ára afmæli á árinu, það eru Hraunbúar í Hafnarfirði og Heiðabúar í Keflavík. Sextíu þúsund skátar frá 40 löndum Það verður ekki horfið frá þess- ari upptalningu afmæla án þess að minnst sé á Friðar Jamboree í Frakklandi 1947. í þau 40 ár sem síðan eru liðin hafa ævintýri þess verið í hugum manna og á vörum þátttakenda við ýmis tilefni, kannski þó oftar að tilefnislausu, því að við sem þá vorum ungir en nú orðnir feður og afar, segjum bömum okkar gjaman frá þessari stórkostlegu friðarsamkomu 60.000 skáta frá 40 löndum, sem kom f kjölfar mesta blóðbaðs mannkyns- sögunnar. Ég tel víst, að í tilefni allra þess- ara stórafmæla verði margir til þess að riija upp sitthvað skemmti- legt frá ýmsum stórmótum, lands- mótum og Jamboree-mótum víða um heim. Mig langar hins vegar að bregða mér á afleggjara út frá Friðar Jamboreei í Frakklandi og segja frá stuttum þætti ferðar okk- ar Skarphéðins Össurarsonar, fíðurbónda, til Tékkóslóvakíu að loknu Jamborre-móti. Áður en við fórum að heiman höfðum við keypt okkur farmiða frá París til Prag og að 12 dögum liðn- um aftur til Parísar og þaðan til London, þar sem við hugðumst sam- einast aftur íslensku skátunum til heimferðar. Skipsflök í ám og brunarústir í byggðum Flugferðin austur var mjög at- hyglisverð. Flogið var í tveggja hreyfla tékkneskri vél. Vélin var fullhlaðin, um 30 farþegar, flest sjáanlega túristar. Er við lögðum af stað var veður heiðskírt og loftið tært eftir næturrigningu. Flugstjór- inn vildi greinilega gera vel fýrir ferðamennina. Hann flaug lágt austur Frakkland og Þýskaland. Víða mátti sjá hroðalegar afleiðing- ar stríðsins, skipsflök í ám og brunarústir í byggðum. Landslag var fagurt og fijósamt að sjá, og víða var friðsælt landbúnaðarverka- fólk að störfum. Ágætur morgun- verður var borinn fram og farþegar nutu ferðarinnar eins og best var á kosið. Annar svipur kom þó á flesta ferðafélagana er við flugum inn í grásvart skýjaþykkni er mætti okk- ur með ógnar fyrirgangi yfir fjall- garðinum við landamæri Tékkóslóv- akíu. Vélin, sem okkur hafði fundist stór og sterkleg, nötraði nú og skalf eins og lítill fugl í hrakviðri. Ógn- þrungnir skýjabólstrar helltu sér yfir vélina eins og hafrót yfír báts- skel. Flugstjórinn virtist þurfa að beita mikilli tækni til að veija far- kost okkar áföllum. Hríðin var hörð er stóð varla nema í 10—12 mínút- ur. Út úr skýjakófinu flugum við inn í fyrirheitna landið Tékkósló- vakíu, sem var í sínu fegursta síðsumarskrúði. Er önnum kafin flugfreyjan hafði hreinsað burtu ælupokana og taugamar að spekj- ast hjá farþegunum, varð enskum ferðafélaga að orði: „Ekki hélt ég að Jámtjaldið væri svona strembið." Vinalegt fólk Virðulegur tékkneskur ferðafé- lagi, Kuveton að nafni, hafði „Ekki er ég í vafa um að skátaklæði okkar voru það sem fleytti okkur vestur þennan dag. En oft hef ég hugs- að til gyðingahjónanna. Sorgin og örvæntingin í svip þeirra, mynd sem gleymist ekki.“ heimsótt Friðarbúðimar og vissi allt um Jamborree, enda gamall skáti, en minna vissi hann um ís- land. Hann kannaðist við gæði íslenskrar sfldar og lýsis, og þar sem við skátamir vorum merktir íslandi gaf hann sig á tal við okkur og reyndist hinn fróðleiksfúsasti. Við áttum eftir að njóta ríkulega þessa kunningsskapar við Kuveton. Hann virtist njóta virðingar í Kotua, sem er útflutningsfyrirtæki ríkisins, en þar var hann umsvifamikill sölu- stjóri. Meðal annars útvegaði hann okkur gott hótel í Prag en þau vom vandfundin vegna stórrar alþjóð- legrar vörusýningar er opnuð var daginn eftir að okkur bar að garði. Hann sá okkur fyrir aðgöngumiðum að viðhafnaropnunarhátíð sýning- arinnar og fría ferð suður í verk- smiðjuborgina Zlín, sem er um 500 km fyrir sunnan Prag, en þar átti Kuveton snoturt einbýlishús. í Prag komumst við einnig í kynni við skátasystkin, Helenu og Valdimer. Þau voru böm háttsetts foringja í hemum. Á heimili þeirra nutum við gestrisni, vorum m.a. einu sinni boðnir til kvöldverðar, sem var öllu hátíðlegri en við áttum að venjast heima á Fróni. En þau Helena og Valdimer voru okkur ómetanlegir leiðsögumenn um hundrað tuma borgina Prag. Þau ásamt Kuveton, gerðu þessa ferð okkar til Tékkóslóvakíu bæði lærdómsríka og ánægjulega og mætti skrifa um það langt mál. Fræddu okkur m.a. um sögu þjóðar- innar og samskipti við stórþjóðir í austri og vestri. Eins og áður er frá sagt var það ekki þrautalaust að komast inn í landið. Þrumur og eldingar i belj- andi bólstraflóði orsökuðu uppköst og sálarkvöl af ótta. En annað ævintýri og ekki minna sálartrekkj- andi fyrir okkur Skarphéðin, var að komast út úr landinu. Mikil pólitísk spenna var í landinu á þess- um árum og mun það hafa verið orsök að brottfararhömlum er fyrir okkur vom settar. Vitanlega bar okkur að nota flugfélagsrútuna Farmiðar okkur hljóðuðu upp á flug frá Prag til Parísar kl. 12 á sunnudegi, eina flug dagsins þá leið, og eftir stutta viðdvöl í París áfram til London. Áttum við að mæta á skrifstofu flugfélagsins í Prag kl. 9. Okkur fannst þetta dá- lítið skondið þar sem langt innan við klukkutíma akstur var á flug- völlinn, sennilega eitthvað austan- tjalds kontról, hugsuðum við og létum gott heita. Kvöldið fyrir brottför buðum við Helenu og Valdimer í kveðjukaffi á notalegu kaffíhúsi. Við uppgjör þar kom í ljós að Skarphéðinn átti um 1.000 tékkneskar krónur eftir í veskinu, sem ekki vom gjaldgengar vestan tjalds. Var þá tekin ákvörð- un um að bjóða systkinunum í ökuferð á flugvöllinn morguninn eftir og ákveðið að leggja af stað kl. 10 og taka það rólega, skoða umhverfíð við góðar aðstæður. Er halda átti af stað var leigubíl veifað. Dyr flugu upp og góðra við- skipta vænst, enda við í fullum skátaskrúða. En er við nefndum áfangastaðinn var viðskiptunum hafnað á þeirri forsendu að hann mætti ekki aka til flugvallarins. Við stöðvuðum eina 6—8 bfla og fengum alltaf sömu svörin. Nú var illt í efni. Flugfélgsrútan farin. Klukkan orðin 10.30 og við að verða strandaglóp- ar. Þá tók Skarphéðinn upp seðla- búntið og veifaði því. Fleiri bflar staðnæmdust en allt fór á sömu leið. Loks kom vel roskinn ökumaður, sem sagði okkur að setjast inn, hann skyldi reyna. Fargi var af okkur létt og vestræn sól virtist brosa við okkur er á daginn liði. Stefnan var tekin á flugvöllinn. Við vomm þó langt innan borgarmarka er við vomm stöðvuð af einhvers- konar varðhópi vopnaðra manna. Eftir að hafa skoðað skilríki okkar lauslega fengum við fararleyfi. Mjög svipað gerðist við varðstöð á borgarmörkunum, en þriðja varð- stöðin ea. 5 km nær vellinum, var ósveigjanleg, hingað og ekki lengra. Það var alveg sama þó við bæmm okkur illa, tíndum fram farmiða og flugplögg, skátaskírteini og við- skiptagögn við Kotva, sem fengu þó mesta yfírvegun, okkur var af- dráttarlaust snúið til baka. •• Orvænting grípur okkur Skarphéðin Ekið var aftur inn í borgina og við Skarphéðinn vomm yfírkomnir af örvæntingu. Átti það fyrir okkur að liggja að verða kyrrsettir aust- antjalds? Þá sagði blessaður karlinn undir stýri: „Sonur minn er skáti og sjálfur var ég skáti. Ég hef stundum komist í hann krappan. Ég ætla að reyna aðra leið sem ég hjólaði stundum sem ungur skáti." Hann ók síðan út úr borginni í aðra átt, kom þar brátt inn á skóg- arslóða, sem ekki var greiðfær. Þar ók hann hraðar en vænta mátti, enda nálgaðist klukkan óðum há- degi. Allt í einu komum við út úr skóginum 10 m frá þjóðveginum og um 200 m frá varðstöð við völl- inn. Vopnaður vörður kom vaðandi á móti okkur, en við vomm þá þeg- ar með öll skilríki á lofti og bentum á brottfarartíma vélarinnar, sem átti að vera eftir 2—3 mínútur. Vörðurinn kom í bflinn og ók með okkur til afgreiðslunnar. Þegar þangað kom stóðu gyðingahjón við afgreiðsluna og var karlinn að tína fram seðla. Þau vom sem sé að kaupa okkar sæti í vélinni, þar sem hætt var að búast við okkur. Eftir nokkurt þref vom þau við- skipti afturkölluð og við stimplaðir inn og reknir út í vélina. Bflstjórinn okkar fékk vel borgað fyrir þessa ævintýraferð um skóginn og hlýjar ámaðaróskir okkar. Kveðjustund við Helenu og Valdimer varð styttri en við hefðum kosið því að flugvél- in bókstaflega beið eftir þessum „uniform“klæddu skátapiltum. Ekki er ég I vafa um að skátaklæði okkar vora það sem fleytti okkur vestur þennan dag. En oft hef ég hugsað til gyðingahjónanna. Sorgin og örvæntingin í svip þeirra, mynd sem gleymist ekki. Höfundur er skáti iKeflavík.

x

Morgunblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.