Morgunblaðið - 05.01.1988, Blaðsíða 28

28
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 5. JANÚAR 1988
Sovétríkin:
Einstæð áskorun á
Míkhaíl Gorbatsjov
Moskvu. Reuter.
EINN biskupa rússnesku rétttrúnaðarkirkjunnar hefur skorað á sovésk
stjómvöld að opna á nýjan leik sögnfrægt munkaklaustur í Kiev eða
Kænugarði. Brýtur biskupinn með þessu í bága við þá stefnu yfir-
manna kirkjunnar að styggja í engu stjómvöldin og játa þeim heldur
hollustu sína með þegjandi þögninni.
Bréfíð frá Feodosy biskupi í Kænugarði, sem stofnað var á 11.
Astrakhan og Jenotajevka var birt í
síðasta hefti neðanjarðarritsins
Fréttabréfs kristinna manna en rit-
stjóri þess, Alexander Ogorodnikov,
andófsmaður og fyrrum pólitískur
fangi, segir, að biskupinn hafi sent
sér það 20. október sl. Þá hafði bisk-
upinn beðið lengi eftir svari frá þeim,
sem bréfíð var stílað til, Míkhaíl
Goi-batsjov, leiðtoga Sovétríkjanna.
í bréfínu segist biskupinn harma,
að munkum skuli ekki leyft að setj-
ast að í Pecherskíj-klaustrinu í
öld, og biður Gorbatsjov að gera á
því bragarbót í minningu þess, að á
þessu ári eru liðin 1.000 ár frá
kristnitöku í Rússlandi.
Andófsmenn innan kirkjunnar
hafa áður farið þessa sama á leit og
vestrænir fréttaskýrendur segja, að
Feodosy biskup taki mikla áhættu
með því að skipa sér í þeirra raðir
að þessu leyti. Finnst þeim það sam-
bærilegt við, að sovéskur hershöfð-
ingi gagnrýndi styrjaldarreksturinn
í Afganistan.
Sjóslysið við Filippseyjar:
Réttíndalaus maður sagð-
ur hafa stýrt olíuskipinu
Maniia, Reuter.
SKIPVERJI á olíuskipinu Vect-
or, sem rakst á ferjuna Dona Paz
við Filippseyjar, sagði á mánu-
dag að varðmaður, sem ekki
hefði haft réttindi til að stýra
skipi, hefði stýrt olíuskipinu þeg-
ar slysið varð og til þess hefðu
forstöðumenn skipafélagsins
veitt honum leyfi.
Reynaldo Terefe, einn af þeim
26 sem komust af eftir slysið, sagði
ennfremur við nefnd sem rannsakar
slysið að varðmaðurinn hefði ekki
verið eini skipveijinn sem hefði
starfað án réttinda því sá sem starf-
að hefði sem siglingafræðingur
hefði aðeins haft réttindi sem þriðji
bátsmaður. Þessir tveir menn voru
á meðal 11 skipverja olíuskipsins
sem fórust í slysinu. Terefe sagði
ennfremur að honum sjálfum hefði
verið leyft að starfa sem varðmaður
í meira en tvö ár, þótt hann mætti
aðeins starfa sem háseti á minni
skipum.
Óttast er að um 2.000 manns
hafi látist í slysinu, en aðeins 117
lík hafa fundist. Filippseyingar í
nokkrum löndum Evrópu og í
Bandaríkjunum hafa skipulagt
söfnun til að hjálpa fjölskyldum
fómarlamba slyssins. Bretinn
Andrew Parker, sem Elizabeth
Bretadrottning veitti orðu fyrir
hetjulegt björgunarafrek þegar
feijan Herald of Free Enterprise
fórst, veitti til að mynda söfnuninni
lið á blaðamannafundi í London á
sunnudaer.
Reuter
Faðir kveður barn sitt, sem lést í árás ísraelsmanna aðfaranótt sunnudags. Alls létu sjö börn lífið í
loftárásunum.
Líbanon:
ísraelar gera loftárás-
ir á stöðvar skæruliða
Beirút, Tel Aviv. Reuter.
ÍSRAELSKAR árásarþyrlur gerðu loftárás á þorp á yfirráðasvæði
Palestínumanna og Drúsa í Líbanon aðfaranótt sunnudags. Að sögn
lögreglu og sjúkraliða létu að minnsta kosti 19 lífið og 14 særðust
í árásinni. Þetta er fyrsta árás ísraela eftir að öfgasinnaður skæru-
liði varð sex ísraelum að bana í svifdrekaárás 25. nóvember á síðasta
ári.
Tvær árásarþyrlur skutu á bæki-
stöðvar Drúsa sem eru um 25
kílómetra suður af Beirút. Að sögn
lögreglu var einnig gerð árás á
smábæi um 40 kflómetra suður af
Beirút. Þyrlumar voru vemdaðar
af herflugvélum og herskipum á
meðan á árásunum stóð.
Að sögn lögreglu var eitt skot-
markið í grennd við Baija. Þar eru
höfuðstöðvar öfgasinnaðra Pal-
estínumanna sem sögðust bera
ábyrgð á svifdrekaárás á ísraelskar
herbúðir seint á síðasta ári. ísraelar
hótuðu að hefna þeirrar árásar sem
kostaði sex ísraelska hermenn lífíð.
Sjónarvottar að árásinni aðfaranótt
sunnudagsins segja að ísraelskar
flugvélar hafí skotið niður sex hús
og tvö vígi skæruliða í þorpunum
Baija og Jiyeh, talið er að tveir úr
hópi öfgasinna hafí látist og sex
særst.
Árásarþyrlurnar komu frá ísra-
elskum herskipum sem lágu útifyrir
ströndinni. Skotið var að ströndinni
frá skipunum og herflugvélar
sveimuðu yfír á meðan þyrlumar
tvær flugu inn yfir ströndina og
skutu á þorp og bæi. Skothríðin
Ósoneyðingin og suðurskautið:
Síðbúin þíða „uggvekjandi“
Washington. Washington Post.
KALDA loftið yfir suðurskautinu var þremur vikur lengur að
hitna á þessu vori en venjulega. Hafa vísindamenn áhyggjur af
því, að gatið á ósonlaginu yfir suðurskautinu — sem uppgötvað
var fyrir tæpum þremur árum — sé ef til vill farið að hafa áhrif
á veðurfar um heim allan.
Samkvæmt upplýsingum úr
gervihnöttum Bandarísku geim-
rannsóknastofnunarinnar, NASA,
leystist pólsvelgurinn (hringiða af
ísköldu lofti, sem myndast yfír
Suðurskautslandinu á dimmu
vetrarmánuðunum) upp seint í
nóvember. Venjulega leysist
svelgurinn upp í lok október eða
byijun nóvember, þegar vorsólin
hitar andrúmsloftið á suðurskaut-
inu.
„Svelgurinn hefur aldrei leyst
eins seint upp og núna,“ sagði
Robert Watson, sérfræðingur hjá
NASA. „Þetta kann að vera það,
sem við var að búast miðað við
ósoneyðinguna, en það, sem huga
verður að, eru afleiðingamar.“
F. Sherwood Rowland, sem
starfar við Kalifomíuháskóla og
er í fararbroddi í rannsóknum á
ósoneyðingunni, sagði, að þetta
fyrirbæri væri „ef tii vill fyrsta
vísbendingin um, að meiriháttar
umbreyting er að verða á veður-
fari. Það er engin leið að segja
til um afleiðingamar, en þróunin
er uggvekjandi."
Aðrir vísindamenn sögðu, að
ekki lægi ljóst fyrir, hvort hita-
breytingar í heiðhvolfínu yfír
suðurskautinu hefðu áhrif á veð-
urfar.
„Ég held, að þetta hafi engar
breytingar í för með sér í veðra-
hvolfínu," sagði Mark Schoeberl,
vísindamaður hjá NASA. „Þetta
hefur aðeins þau áhrif, að hitafar
á suðurskautinu er afbrigðilega
kalt miðað við undangengin ár.“
Vísindamenn halda, að þess
hitaseinkun tengist fyrirbærinu,
sem breskir rannsóknamenn
greindu fyrst frá árið 1985 og
nefnt hefur verið ósongatið: Þegar
vetur ríkir á suðurskautinu, fellur
ósoninnihald lofthjúpsins þar
verulega, en nær aftur eðlilegu
marki, þegar vorar.
Þessi uppgötvun vakti ugg, því
að ósonið vemdar jörðina og íbúa
hennar gegn skaðlegustu útfjólu-
bláu geislum sólarinnar — sem
valdið geta krabbameini, star-
blindu og truflunum á ónæmi-
skerfínu.
Þó að vísindamenn hafi ekki
að fullu áttað sig á þessu fyrir-
bæri, benda nýjustu irannsóknir
til, að eyðing ósonlagsins eigi
rætur að rekja til klórsameinda
úr flokki efna, sem kölluð eru einu
nafni klórflúorkolefni. Talið er,
að óvenjuleg skilyrði í lofthjúpn-
um yfír Suðurskautsiandinu hafí
ýtt undir þessa þróun.
Þegar pólsvelgurinn leysist upp
á vorin, hækkar ósoninnihald loft-
hjúpsins yfír Suðurskautslandinu
og gatið hverfur. Nokkuð af ósoni
berst þangað frá öðrum heims-
hlutum, en einnig myndast þar
óson, þegar sólarljósið fer í gegn-
um heiðhvolfið.
Vísindamenn hafa sett fram þá
kenningu, að pólsvelgurinn hafí
haldist lengur við á þessu vori
vegna mikils ósontaps í vetur.
Hópur vísindamanna, sem rann-
sökuðu þetta fyrirbæri á síðasta
ári, komst að raun um, að óson-
innihaldið hafði lækkað um meira
en 60%.
Ósonið gleypir geislun og stuðl-
ar að því að hita upp andrúmsloft-
ið. Sumir vísindamenn segja, að
ósonskortur yfir Suðurskautsl-
andinu kunni að hafa tafíð fyrir
nauðsynlegri upphitun til að leysa
upp pólsvelginn.
„Ef engin ósonmyndun á sér
stað, verður heldur engin hitun,“
sagði Irvin Mintzer hjá Alþjóðlegu
auðlindastofnuninni. „Þá verður
aðeins um stöðugan kulda að
ræða og hann leiðir aftur til skýja-
myndana í heiðhvolfínu, sem síðan
hefur ósoneyðingu í för með sér.“
stóð í fimm mínutur. Herflugvélam-
ar flugu yfír í tvær klukkustundir
eftir þyrluárásina. í fimmtán kíló-
metra Qarlægð, 40 km suður af
Beirút, var gerð önnur styttri loft-
árás. Stóð skothríð í 3 mínútur og
særðust tveir.
ísraelskur hermaður skaut pal-
estínska konu á Vesturbakka
Jórdan á sunnudag. Að sögn út-
varpsins í ísrael hefur hermaðurinn
verið handtekinn meðan rannsókn
stendur yfir. Ekki hefur komið til
átaka á Vesturbakkanum í tvær
vikur eftir átökin þar í desember.
Þá skutu ísraelskir hermenn 23
Palestínumenn í óeirðum á Gaza-
svæðinu og Vesturbakkanum.
Að sögn talsmanns ísraelska
hersins var hermaðurinn að elta
böm sem höfðu kastað gijóti að
herbíl í bænum el-Rom í grennd við
Jerúsalem. Skaut hann á eftir böm-
unum og hæfði konuna sem var að
þvo.
Grænland:
Nýjasti togar-
inn brennur fyr-
ir sjósetningn
Frá Nils Jergen Bruun, Grœnlandsfrétta-
ritara Morgunblaðsins
SERMILIK, stærsti og nýjasti tog-
ari grænlensku landstjóraarinnar,
brann í Noregi skömmu fyrir ára-
mót, áður en hann hafði verið
sjósettur. Gerðist þetta í Langste-
en-slippnum við Alasund.
Smíðaverð togarans var 103 millj-
ónir danskra króna (um 600 milljónir
íslenskra), en hann átti að afhendast
hinn 9. janúar næstkomandi.
Við brunann losnaði skipið og rann
út í fjörðinn og þar logaði eldur í því
í tvo daga áður en tókst að slökkva
hann. Skipið, sem er 65 metra langt
og um 2.200 tonna stórt, er talið
gerónýtt.