Morgunblaðið - 27.05.1988, Blaðsíða 30

30
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 27. MAÍ 1988
Jltargi Útgefandi Árvakur, Reykjavík
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson.
Aðstoðarritstjóri Björn Bjarnason.
Fulltrúar ritstjóra Þorbjörn Guðmundsson, Björn Jóhannsson, ÁrniJörgensen.
Fréttastjórar Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson, Sigtryggur Sigtryggsson, Ágúst Ingi Jónsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aðalstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 83033.
Áskriftargjald 700 kr. á mánuði innanlands. I lausasölu 60 kr. eintakið.
Ríkisstjórnin
bannar verkföll
Frá því síðasta haust hefur
verið órói á vinnumarkaðin-
um. Tóku viðræður launþega og
vinnuveitenda á sig ýmsar
myndir. Til dæmis var um tíma
lögð mikil áhersla á samnings-
rétt félaga í einstökum lands-
hlutum, þannig að launþegar
skiptust bæði í fylkingar eftir
búsetu og starfsgreinum. Undir
lokin voru það félög launþega
er lúta forystu sjálfstæðis-
manna, verslunarmenn í
Reykjavík og félagar í Alþýðu-
sambandi Suðurlands, sem börð-
ust af hvað mestri hörku ásamt
fískvinnslufólki í Vestmannaeyj-
um. Eins og alltaf náðust samn-
ingar að lokum. Hafði verið sam-
ið um laun meginþorra manna,
þegar ríkisstjómin stóð frammi
fýrir því að þurfa að fella geng-
ið. Má segja að síðast hafí þeir
staðið eftir, sem almennt eru
taldir njóta bestu kjara í hópi
launþega. Á síðustu vikum
samninganna bámst fréttir um
atvik, sem hafa valdið reiði al-
mennings; má þar nefna umræð-
ur um háar launagreiðslur til
forstöðumanns SÍS í Banda-
ríkjunum og nú síðast um
óheppileg bflakaup vegna stjóm-
arformanns Granda hf.
Áður en ríkisstjómin ákvað
þær ráðstafanir, sem jafnan
fylgja gengisfellingu, efndu full-
trúar hennar til viðræðna við
aðila vinnumarkaðarins. Fyrir
þriggja flokka ríkisstjóm er ekki
auðvelt að ná saman um íþyngj-
andi aðgerðir og sú leið sem
valin var að samkomulagi innan
stjómarinnar að þessu sinni
gerði meðal annars ráð fyrir
samráði við verkalýðshreyfíng-
una. Hefði að sjálfsögðu verið
æskilegast, að hreyfíngunni
tækist undir forystu Alþýðusam-
bands íslands að standa að sam-
komulagi við stjómvöld og
vinnuveitendur til að tryggja hag
hinna lægst launuðu við þær
erfiðu aðstæður, sem nú hafa
skapast fyrir þjóðarbúið.
Alþýðusambandið hafði ekki bol-
magn til þess og ríkisstjómin
setti lög, sem hún telur stefna
að því að vemda hag hinna lak-
ast settu og setja hinum hæfíleg-
ar skorður. Var þetta gert með
bráðabirgðalögum og jafnframt
voru allir gildandi og síðast gild-
andi iq'arasamningar framlengd-
ir til 10. apríl 1989. Þá eru verk-
bönn, verkfoll, þar með taldar
samúðarvinnustöðvanir, eða aðr-
ir aðgerðir sem ætlað er að
knýja fram aðra skipan kjara-
mála en lög þessi mæla fyrir um
íheimilar. Hafa aðilar vinnu-
markaðarins að sjálfsögðu mót-
mælt þessum lögum enda stríða
þau gegn grundvallarhugmynd-
um jafnt stjómmálaflokka sem
annarra lýðræðislegra félaga-
samtaka um það, hvemig haga
eigi úrlausn kjaradeilna: hinn
fijálsi samningsréttur er sú
stefna, sem allir aðhyllast í orði.
Þessa fögru vordaga er það
að gerast, sem margir hafa ótt-
ast um nokkum tíma, að hið háa
fískverð heldur ekki lengur. Er
óþarft að endurtaka dapurlegar
fréttir af því hér og nú. Þær
hafa ekki hætt að berast, eftir
að gengið var lækkað, en sterk-
ustu rökin fyrir þeirri ákvörðun
snertu einmitt atvinnuhorfur hjá
fískvinnslufyrirtækjum um land
allt. Það leiðir ekki tii kjarabóta
hjá neinum hér á landi, að fískur
lækkar í verði í helstu markaðs-
löndum okkar. Lækkun á gengi
krónunnar breytir ekki verðlag-
inu á fískmörkuðunum í útlönd-
um, þótt hún hafí í för með sér
að fleiri (en verðminni) krónur
fáist fyrir hvem dollar. Því mið-
ur höfum við ekki enn séð fyrir
endann á þessum lækkunum eða
afleiðingum þeirra. Hin ströngu
ákvæði í bráðabirgðalögum
ríkisstjómarinnar og íhlutun
hennar í kjarasamninga hafa
fært ráðhemim mikið vald í
stjóm efnahagsmála. Vald sem
við allar venjulegar aðstæður
telst óhæfílegt. Verður nú fylgst
nánar en áður með öllum gjörð-
um stjómarinnar í efnahagsmál-
um.
Nýlega var vakið máls á því
hér á þessum stað, að 1. maí
hefði íslenska verkalýðshreyf-
ingin ekki séð ástæðu til að
minna á baráttu pólskra verka-
manna og launþega í samtökun-
um Samstöðu. Nú eftir setningu
bráðabirgðalaganna vilja ýmsir
íslenskir verkalýðsfrömuðir hins
vegar líkja ástandi hér við stöð-
una í Póllandi. Slíkur saman-
burður er senn út í hött og
ósmekkleg viðleitni til að gera
lítið úr baráttu Samstöðu og
Póiveija. Hér sitja þrír flokkar
í ríkisstjóm og jafn afdrifarík
ákvörðun og bann við kjara-
samningum og verkfölium er
ekki tekin nema með samþykki
þeirra allra. Þeir sem eru á móti
bráðabirgðalögunum hafa fullan
rétt til að reyna að hnekkja þeim.
Fyrir okkur öll skiptir hins vegar
mestu í bráð og lengd að í sæmi-
legum friði fyrir innri átökum
verði unnt að sigla þjóðarskút-
unni áfallalaust út úr þessari
röst.
Það er kærleikui
sem mestu máli s
Á fundi með Móður Teresu
Flugvélin rennir sér niður á Char-
les de Gaulle-flugvöllinn í París og
farþegamir ganga inn í flugstöðina.
Þeirra á meðal eru tveir fslendingan
Jóhanna Friðriksdóttir og undirritað-
ur, hingað komin til að sitja leið-
togafund (Chapter) Samverkamanna
Móður Teresu, sem á að halda í
París í þetta sinn. Slíkir fundir eru
á sex ára fresti og var sá síðasti í
Róm 1982. Þann fund sat ég einn
af hálfu íslendinga því þátttaka okk-
ar í starfí samverkamannanna hófst
ekki fyrr en þá um haustið.
Forsaga þess var sú að ég var á
ferð í Kaupmannahöfn 1974 og litað-
ist þá um eftir einhveiju fréttnæmu
sem hægt væri að segja frá á fundum
kaþólskra manna heima. Kom ég þá
auga á bók Malcolms Muggeridges
um MóðurTeresu, Something Beaut-
iful for God. Keypti ég hana og end-
ursagði efni hennar á fundi hjá Fé-
lagi kaþólskra leikmanna. Dr. Hinrik
Frehen biskup lagði þá til að við
gæfum þessa endursögn út sem
bækling, til þess að kynna Móður
Teresu og starf hennar hér á landi.
Við gerðum það árið eftir og sendum
þá peninga, sem inn komu fyrir
bæklinginn, til systranna í Englandi,
til stuðnings við starf Móður Teresu.
En ekki leið á löngu þangað til gjaf-
ir og áheit tóku að berast og sendum
við þá peninga sömu leið. Síðar fékk
ég bréf frá Ann Blaikie, fram-
kvæmdastjóra (Intemational Link)
Samverkamanna Móður Teresu, sem
hafði frétt af þessum peningasend-
ingum. Bað hún mig að senda söfn-
unarféð til systranna í Róm og þær
miðluðu því síðan þangað sem þörfín
væri mest. Síðar opnuðum við í sam-
vinnu við samtökin „Vini Indlands",
gíróreikning nr. 23900-3, „Söfnun
Móður Teresu", til þess að taka á.
móti gjöfum og áheitum.
1981 fékk ég svo tilmæli frá Ann
Blaikie um að koma á leiðtogafund
Samverkamanna Móður Teresu í
Róm 1982 og bað hún mig að koma
við hjá sér í Englandi ef ég gæti.
Gerði ég það og gisti í ferðinni eina
nótt í húsi sem systumar reka í Lon-
don fyrir umrenninga og drykkju-
sjúklinga.
Ég hafði áður hitt Móður Teresu
á móti kaþólskra manna í Freiburg
í Vestur-Þýskalandi, en á þessum
leiðtogafundi báðu þær Ann Blaikie
og Móðir Teresa mig að reyna að
koma á fót hópi samverkamanna hér
og var það gert haustið 1982. Sá
hópur hefur starfað síðan. Það skal
tekið fram að samtök þessi em eng-
an veginn kaþólskt félag. Mikill
meirihluti félaganna er kristið fólk
en þó er með í samtökunum fólk sem
ekki játar kristna trú, fólk sem þrátt
fyrir það virðir og dáir Móður Teresu
fyrir starf hennar í þágu þjáðra og
snauðra og vill leggja henni lið.
Mótmælendur taka mikinn þátt í
starfí samverkamannanna og t.d.
hefur forustumaður þeirra í Dan-
mörku verið fram að þessu Maja
Holst, prestur í evangelísku kirkjunni
þar. David Jarret, leikprédikari í
hópi meþódista, er einn af forustu-
mönnum í Englandi og Gerrit Jan
Colenbrander, hollenskur mótmæl-
andi, hefur haft yfírumsjón með miðl-
un hjálpargagna og fjár til nauð-
staddra undanfarin sex ár, en í þess-
um samtökum er skipt um forustu-
menn á sex ára fresti, þ.e. á hveijum
leiðtogafundi. Markmið samtakanna
er að endurspegla kærleika Krists
til allra manna og þó fyrst og fremst
þeira sem mest þarfnast hjálpar.
En þarna vorum við komin, Jó-
hanna og ég, á þennan stóra flugvöll
í Paris, til þess að hitta Móður Ter-
esu og samverkamenn hennar, ég til
að skila af mér forustunni hér á landi
eftir hin tilskildu sex ár og hún til
að taka við.
Við vorum svo heppin að hitta
strax konu sem komin var á bfl til
að sækja mótsgesti sem reyndust
ekki véra komnir og ók hún okkur
þessa 50 km eða þar um bil til móts-
staðarins á tveimur tímum, í stað
þess hálftíma sem sá akstur tekur
að jafnaði, því hún villtist og virtist
um tíma naumast rata betur um
höfuðborgina sína en við.
Úr öllum heimshornum
Þetta var miðvikudagurinn 11.
maí og dreif nú að mótsgesti, 145
að tölu frá 41 landi, hvíta menn og
svarta, brúna menn og gula. Þama
var fólk frá Japan, Indóneslu, Nýju-
Gíneu, Filippseyjum, Nýja-Sjálandi,
ýmsum Afríkulöndum, Astralíu,
Norður- og Suður-Ameríku og Evr-
ópu. Tvær konur komu frá Austur-
Evrópulöndum, önnur frá Ungveijal-
andi og hin frá Póllandi og sagðist
hún hafa ekið Karmelsystrum á flug-
völlinn, þegar þær komu hingað til
íslands frá Póllandi, í mars 1984.
Sumt af þessu fólki hafði kynnst
hvert öðru í Róm 1982 og urðu nú
fagnaðarfundir með gömlum vinum
og nýjum. Sannur bræðralagsandi
ríkti á þessu móti, menn notuðu ein-
göngu skímamöfn og þéringar
heyrðust ekki. Litarháttur hafði
greinilega engin áhrif á viðmót
manna hvem við annan. Konur voru
í greinilegum meirihluta.
Við kvöldmatarborðið vildi Jó-
hanna sýna að sér væri jafnkært að
sitja hjá svörtu fólki og hvítu og
settist hjá negrakonu sem hafði und-
ið litríkum klút um hár sér svo af
því varð hár strókur upp af höfðinu.
En þegar við höfðum ræðst við um
stund, kom í Ijós að Johanna hafði
sfður en svo tekið niður fyrir sig, því
hér var komin Buthulezi prinsessa,
náfrænka Buthulezis, konungs
Zulu-ættfíokksins í Suður-Afríku.
Var hún viðræðugóð og glaðleg og
sagðist ekki trúa á ofbeldi í réttinda-
baráttu manna. Spurði ég hana hvort
réttindabaráttan í landi hennar
mundi ekki sækjast seint ef hún
væri ekki háð með hörku. En prins- ■
essan kunni svör við þvf. „Hvað sagði
Jesús?“ spurði hún og varð mér þá
svarafátt.
Mót þetta var háð í húsakynnum
systrareglu sem kennir sig við hjarta
Maríu, „Soeurs du Coeur de Marie".
Annast þær kennslu og hýsa mót og
námskeið, enda hafa þær stóreflis
hús til umráða með stórri kapellu,
gistiherbergjum, skrifstofum, eldhúsi
og matsal, svo og stóru fundahúsi
sem stendur sér í klausturgarðinum.
Sá garður er vaxinn tijám og jurtum,
rósarunnar stóðu í blóma og fuglar
margir skemmtu gestum með söng.
Dagamir hófust með morgunmat
kl. 8, síðan var bænastund í kapell-
unni, eftir það hófust fundastörf,
messa var kl. 12 og síðan miðdegis-
verður, þá fundahöld til kl. 19, en
því næst kvöldverður. Þar eftir var
að jafnaði eitthvað á dagskrá en eft-
ir 11 stunda fundahöld og fyrirlestra
í 30 stiga hita verður mönnum naum-
ast láð þótt þeir brygðu sér stundar-
kom út fyrir klausturmúrana að
kvöldinu til þess að fá sér eitthvað
svalandi eða skoða í búðarglugga.
Móður Teresu fagnað
Móðir Teresa kom í fylgd tveggja
systra sinna á fímmtudagsmorgnin-
um; lftil kona vexti, nokkuð bogin,
andlitið brúnt og hrukkótt, augun
lifandi og athugul, fljót til að brosa
en ákveðin kona sem ekki lætur
neinn komast upp með moðreyk. Hún
er sögð krefjast mikils af systrunum,
og þó fyrst og fremst af sjálfri sér,
en er óendanlega mild og kærleiksrík
t klausturgarðinum. Eftirmynd af
etta sá Mariu mey.
Móðir Teresa I hópi samverkama
Á fundi Samverkamanna. Við bla
Lesotho, Butulezi prinsessa frá S
dóttir.
gagnvart þeim sem sjúkir eru og
umkomulausir og heimurinn metur
einskis. í annarri hendinni heldur hún
á rósakransi sinum (talnabandi) og
leggur hann helst aldrei frá sér.
Eitt sinn var sagt í ræðu þar sem
Móðir Teresa var heiðruð að hún
væri nokkuð frek kona. Til dæmis
hefði hún heimtað af páfanum að
hann léti sér eftir húsnæði í Vatikan-
inu fyrir reglu sína, Kærleiksboð-
berana. Móðir Teresa svaraði því til
að víst gæti hún verið frek á milli
en stundum veitti ekkert af því. Páf-
inn ætti nóg af húsum en sig hefði
vantað húsnæði. „Annars er talað
um alla menn og fundið að þeim,"
sagði hún. „Einn var t.d. rógborinn
þangað til hann var krossfestur."
Fólkið þyrptist að Móður Teresu
þegar hún kom og smellir myndavél-
anna voru eins og vélbyssuskothríð.
Hún var elt af ljósm}mdurum hvar
sem hún var og stundum fannst
henni meira en nóg komið af þessu
ónæði og neitaði að stansa. Eins var
sótt óhæfílega mikið af henni af fólki
sem vildi láta hana árita myndir,