Morgunblaðið - 27.05.1988, Page 31

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 27. MAÍ 1988
31
i
fl
11111
kiptír
hellinum í Lourdes þar sem Bernad-
isa, frá vinstri: Evelyn Lebona frá
luður-Afríku og Jóhanna Friðriks-
bækur og hvers konar blöð. Tók hún
því með undraverðri þolinmæði en
þeir sem mótinu stjómuðu reyndu
að bægja þessum ófriði frá henni
eftir getu.
Móðir Teresa sat flesta allsheijar-
fundina og var í öndvegi ásamt for-
ustuliði samverkamannanna. Öðm
hveiju tók hún til máls og hvatti
fólk til að gera sér ljóst að Kristur
lifði áfram í mönnum og þegar menn
gæfu hungruðum mat, hýstu hús-
næðislausa og vitjuðu sjúkra, svo og
aldraðs og einmana fólks, væru þeir
að gera Kristi þessi kærleiksverk því
það hefði hann sagt þegar hann
minnti fólk á að það s?m menn gerðu
hinum minnsta bróður, gerðu þeir
sér.
Peningamir frá Antwerpen
Jacqueline de Decker er einn af
forustumönnum samverkamann-
anna, þeirrar deildar samtakanna
sem kallast „sjúkir og þjáðir". Til
þeirrar deildar teljast þeir einir sem
jþekkja sjúkdóma og þjáningar af
eigin raun. Jacqueline ætlaði að
ganga í reglu Móður Teresu þegar
hún var enn ung stúlka heima í
Belgíu en veiktist þá af sjúkdómi sem
lagðist á beinin. Hún hefur þolað
30—40 skurðaðgerðir í þau 40 ár sem
síðan eru liðin og gengur nú við tvær
hækjur og í hylki sem lykur um allan
efri hluta líkamans upp á hnakka.
Þrátt fyrir alla erfíðleika sína er hún
kát og glöð og bregður fyrir sig
gamansemi. Starf hennar sem sam-
verkamanns felst í því að hafa sam-
band við vændiskonur í Antwerpen.
Hún reynir ekki að vanda um við
þær eða segja þeim að þær drýgi
synd með lífemi sínu, heldur heim-
sækir hún þær og vingast við þær,
hjálpar þeim ef þörf krefur og segir
þeim frá líknarstarfí Móður Teresu
og systranna. Reynir að hafa góð
áhrif á þær með mildi og kærleika.
Eitt sinn þegar hún kom til þeirra,
fékk ein stúlkan henni troðfullan
sparibauk og sagðist vilja gefa Móð-
ur Teresu þessa peninga. Jacqueline
spurði hana hvemig þeir væru til
komnir og sagði stúlkan þá að sér
þætti svo vænt um Móður Teresu
að hún vildi gera eitthvað fyrir hana
og starf hennar. Hefði hún því spari-
bauk við rúmið sitt og bæði viðskipta-
vini sína að leggja líka eitthvað í
baukinn hennar Móður Teresu um
leið og þeir borguðu fyrir sig. Jac-
queline sagðist skyldu spyija Móður
Teresu hvort hún vildi þiggja þessa
peninga og það stóð ekki á því.
Móðir Teresa sagðist taka þakklát-
lega við öllum þeim peningum sem
gefnir væru af góðu hjarta.
Bágstöddum hjálpað
Ræðumenn sögðu frá störfum
sínum og reynslu, hver á sínu sviði,
frá fjáröflun, starfí sjálfboðaliða,
ættleiðingu ungbama, æskulýðs-
starfí og starfí bræðra og systra í
reglu Móður Teresu. Hópar sam-
verkamanna ræddu sín sérsvið og
leituðu ráða hjá forustumönnum.
Hús bræðra og systra vom skoðuð
og var okkur sagt frá starfi þeirra.
Húsnæði þeirra er þröngt og þæg-
indalaust en vel um gengið. Bræð-
umir hýsa heimilisleysingja ' og
áfengissjúklinga og systumar konur
af sama tagi. Hús þessi em í þeim
hverfum þar sem mest er af um-
komulausu fólki.
Systumar matreiða eina máltíð á
dag handa bágstöddum og er tala
matargesta þeirra milli 350 og 450
hvem dag. Eitt sinn urðu þær að
flytja matarafgreiðslu sína á annan
stað þvf bakpokaferðalangar vom
famir að sækja til þeirra ókeypis
mat í stómm stfl. Sjálfboðaliðar úr
röðum samverkamannanna hjálpa
bæði bræðmnum og systmnum við
líknarstörfín.
Mikil áhersla var lögð á að þeir
sem að líknarstörfum ynnu væm
ekki aðeins gefendur, heldur miklu
fremur þiggjendur, þvf þeir fengju í
sinn hlut kærleika þeirra sem þeir
líknuðu, velþóknun Guðs og gleðina
yfír því að líkna Kristi í mönnunum.
Þeim veittist því hin sanna ham-
ingja. Og kærleiksverkin eiga að
hefjast heima. Fjölskyldan á alltaf
að ganga fyrir því Guð hefur trúað
okkur sérstaklega fyrir henni. Það
er langt frá sönnum kærleika að
vanrækja fjölskyldu sína vegna ann-
arra, hversu mjög sem þeir þurfa á
hjálp að halda.
Kardináli messar
Síðdegis á laugardag var hátíðleg
messa í kapellunni og söng hana
Jean-Marie Lustiger kardfnáli í París
ásamt fímm eða sex prestum. Þá
vom þeir mótsgestir klæddir þjóð-
búningum sínum sem slíkan fatnað
höfðu meðferðis. Mesta athygli vöktu
búningar Papúa frá Nýju-Gíneu,
Pilippseyinga, Indveija, Suður-
Afríkukvenna svo og norskrar konu
sem klædd var sínum þjóðbúningi.
í messunni gekk á ýmsu hvað
sönginn snerti. Þar kvað við gregor-
fanskur kirkjusöngur, venjulegur
sálmasöngur og „rytmískur" söngur
þar sem menn klöppuðu saman lófum
í takt við hljóðfallið. Við sáum til
ungrar Zulu-stúlku sem kunni greini-
lega að meta þessa tónlist því hún
var öll á iði, allt frá hvirfli til ilja.
Hár þeirrar stúlku var fléttað í ótal
örmjóar fléttur og þegar við spurðum
hana nánar um þessa hárgreiðslu,
sagði hún að í hana fæm sex klukk-
utímar. Þótti Jóhönnu alveg nóg um
slíka setu á hárgreiðslustofu, þótt
hún sleppti öllum útreikningum á
verðlagningu þeirrar höfuðskreyt-
ingar.
Rætt við Móður Teresu
Síðdegis á föstudag og sunnudag
fengu fulltrúar þátttökulandanna
einkaviðtöl við Móður Teresu. Fyrri
daginn fékk hvert land sjö mínútur
en fímm mínútur síðari daginn. Meira
var ekki unnt að veita vegna tfmas-
korts. Við Jóhanna fengum tíma á
sunnudag.
Þar sem ég hafði hitt Móður Tersu
tvisvar áður og sagt henni nokkuð
frá aðstæðum hér, vissi hún að hér
er ekkert atvinnuleysi og engin fá-
tækt af því tagi sem blasir við í er-
lendum stórborgum, þar sem fólk
betlar og sefur á götum úti og jafn-
vel fæðist þar og deyr.
En henni var jafnljóst að andleg
fátækt er hér almenn og vaxandi,
eins og í öðmm löndum Vestur-
Evrópu; fráhvarf frá kristnum sið
og þrotlaus eftirsókn í lffsþægindi
og munað. Menn halda, eins og sviss-
neski guðfræðingurinn Karl Barth
sagði eitt sinn, að þeir séu kristnir
en í rauninni setja þeir auð og efna-
lega velsæld öllu ofar, em hættir að
tilbiðja Guð en krjúpa frammi fyrir
gullkálfínum. Og andlega fátæktin
er miklu erfíðari viðureignar en hin
efhahagslega.
Hún bað okkur að sinna fyrst og
fremst gömlu fólki, sjúku og ein-
mana, heimsækja það og vingast við
það, láta það finna að það skipti
máli í samfélaginu, að það tilheyri
hópnum og geti tekið þátt í lífi hans
allt til dauðadags. „Verið alltaf við-
búin að miðla kærleika Guðs til ann-
arra manna því Kristur lifir í þeim
eins og ykkur. Það er ekki aðalatrið-
ið, hversu mikið þið gerið, heldur
hversu mikinn kærleika þið leggið í
starf ykkar," sagði hún.
Við sögðum henni að við væmm
hissa á því að hópur Samverkamann-
anna hér hefði ekki stækkað neitt á
þessum sex ámm, sérstaklega þar
sem samtökin væm jaftit fyrir alla
menn, hvort sem þeir teldust kaþól-
skir eða evangeiískir, en hún bað
okkur að hafa ekki áhyggjur út af
því, hópurinn okkar ætti áreiðanlega
eftir að stækka.
Hún sagðist hafa áhuga á því að
koma til lslands og myndi gera það
ef sér entist aldur og heilsa en enga
ákvörðun hefði hún tekið um það
enn, hvenær af því gæti orðið.
Þar mað lauk þessu stutta viðtali
og við hlutum að víkja fyrir öðmm
sem biðu. Sfðustu atriði mótsins fóm
nú fram; stuttar skýrslur um hin og
þessi mál. Hinn nýi framkvæmda-
stjóri samverkamannanna, Margaret
Cullis frá Suður-Afríku, ávarpaði
hópinn og forveri hennar, Ann Bla-
ikie, þakkaði fyrir samstarfíð. Þá
flutti Móðir Teresa kveðjuorð.
Lokaatriðið var að indversk stúlka
dansaði helgidansa við tónlist og lest-
ur bæna; grönn og falleg stúlka með
fullkomið vald yfír öllum hreyfíngum.
Hún beitti handieggjum sfnum og
grönnum fingmm ekki síður en fót-
um og reyndar öllum líkamanum.
Það hefði mátt heyra saumnál detta,
slík var þögnin meðal þessa fólks sem
rétt áður hafði skvaldrað hvert í
kapp við annað, og svo dundi lófa-
klappið við.
Síðan fóm sumir gestanna að
tínast burt, fólk kvaddist með kær-
leikum en þeir sem ekki þurftu að
fara strax snæddu kvöldverð á mat-
sölustað úti f borginni, í boði fran-
skra samverkamanna.
Norðurlandamenn fengu sér
hressingu um kvöldið úti á gangstétt
framan við litla veitingastofu og
gengu síðan til náða.
Þegar við Jóhanna komum á fætur
snemma næsta morgun og bjugg-
umst til brottferðar var klaustur-
garðurinn auður af fólki, þar sem
allt hafði iðað af lífí í fjóra daga.
Nú vom þar aðeins smáfuglar á
kreiki og gaukur kvakaði í fjarlægu
tré. Við héldum af stað heim, hlaðin
dýrmætum minningum og klyfjuð
góðum áformum. Um það leyti mun
Móðir Teresa hafa kropið í bæn í
fábrotinni kapellu systra sinna, með
lfkama og sál í návist Drottins og
rósakransinn sinn í hendinni.
TEXTI OG MYNDIR:
TORFI ÓLAFSSON
Stöð varfj örður:
Hugmyndir um
mikið sjókvíaeldi
NÝSTOFNAÐ hlutafélag á
Stöðvarfirði, Óseyri hf., undir-
býr stóra sjókvíaeldisstöð í firð-
inum. í áætlunum er miðað við
stöð sem gæti tekið allt að 500
þúsund seiði í eldi. Fyrirtækið
er í eigu sex einstaklinga á Stöðv-
arfirði og fyrirtækja í Reykjavík.
Meðal eigenda er Fellalax hf. á
Kjalarnesi og hefur Óseyri gert
samning um kaup á seiðum frá
Fellalaxi.
Óseyri hefur ekki fengið lánslof-
orð hjá opinbemm sjóðum og ekki
komist í bankaviðskipti, samkvæmt
upplýsingum Bjöms Hafþórs Guð-
mundssonar sveitarstjóra á Stöðv-
arfírði.
Nýlega kom hingað til lands full-
trúi norska fyrirtækisins UFN a/s,
sem er með mikið sjókvíaeldi við
Noreg og selur auk þess kvíar og
annan nauðsynlegan búnað. Til-
gangurinn var að leita eftir sam-
vinnu við Austfírðinga um upp-
^yggingu aðstöðu til sjókvíaeldis
þar. Norðmaðurinn átti viðræður
við fulltrúa Óseyrar hf. Bjöm Haf-
þór sagði að Norðmaðurinn hefði
verið með hugmjmdir um upp-4
byggingu aðstöðu í Stöðvarfírði sem
síðan yrði leigð út til framleiðenda.
Hefðu hugmyndir hans miðast við
mjög stóra stöð, stærri en heima-
menn teidu raunhæft að byija á,
og væri enn verið að skoða þessa
möguleika. Hann sagði að Norð-
mennimir hefðu verið búnir að
kynna sér vel aðstæður í fírðinum
og litist vel á.
Bjöm Hafþór sagði að þessi mál
skýrðust öll betur á næstu vikum.
, Morgunblaðið/BS
Alverið í Straumsvík flytur út um 84.000 lestir af hrááli á ári. Sam-
kvæmt skýrslu Iðntæknistofnunar fara um 300 lestir til málmsteypu
innanlands en talið er að einungis '/s hluti framleiðslunnar sé nýttur
innanlands. Til landsins eru að jafnaði fluttar 1.000 lestir árlega af
fullunnu efni og annað eins af hálfunnu efni.
Iðntæknistofnun:
Á1 lítið hagnýtt og
þekking fábrotin
ÞEKKING á áli er fábrotin á ís-
landi og málmurinn lítið hagnýtt-
ur samkvæmt nýrri skýrslu Iðn-
tæknistofnunar Islands. Álvinnsla
tengist fremur þjónustuverkefn-
um en framleiðslu, framleiðslu-
tækni er einföld og vöruþekking
af skomum skammti. Fyrirtæki í
íslenskum málmiðnaði eru flest
fjölskyldufyrirtæki og ráða fæst
til sín tæknimenntaða menn. Virð-
ist það meginástæða lítillar vöru-
þróunar.
Skýrslan er hluti af verkefninu
íslenskt áltak sem Iðntæknistofnun,
Háskólinn og ÍSAL standa að. Heið-
ar Jón Hannesson vann skýrsluna.
Spumingalistar voru sendir í rúm-
lega 200 fyrirtæki í málmiðnaði, en
eftir að úrtakið hafði verið þrengt í
171 fyrirtæki reyndust heimtur 49%.
Upplýsingar um innflutning fengust
úr innflutningsskýrslum undanfar-
inna níu ára. Innflutningur á smíða-
efni hefur verið nokkuð jafn undan-
farin ár, eða 1.000 lestir.
Á1 er eini málmurinn sem fram-
leiddur er hérlendis. Á síðasta ári
var útflutningur ÍSAL 84.000 tonn,
300 lestir fóru til steypu hérlendis
og af þeim voru 100 lestir nýttar
innanlands.
Um 60% fyrirtækjanna í úrtakinu
reyndust vera með 1-10 starfsmenn
á launaskrá. Vöruþróun var lítt stun-
duð í smærri fyrirtækjunum. Um
48% fyrirtækjanna sinntu nær ein-
vörðungu þjónustu og var þar engri
vöruþróun að heilsa. Heyrði til und-
antekninga að smæstu fyrirtækin
réðu til sín tæknimenn en þau sem
höfðu fleiri en 20 starfsmenn höfðu
tæknimönnum á að skipa í 78% til-
fella.
Helmingur aðspurðra kvaðst vinna
eitthvað með ál en notkun þess var
í meirihluta tilfella minna en fímm
tonn á ári. Þriðjungur fyrirtækjanna
notaði meira ál. Val manna á áli
réðst oftast af tæringarþoli þess. Af
þeim sem höfðu einhveija reynslu
af álvinnslu tiltók helmingur vanda-
mál í framleiðslu, þótt fæstir hafi
leitað aðstoðar við lausn þeirra. Við
efnisval stóiuðu fyrirtækin fremur á
hyggjuvit en efnisfræðilega kunn-
áttu. Almennt reyndust notendur lítt
fróðir um úrval áltegunda og eigin-
léika þeirra.
Allt frá stofnun ÍSAL hefur verið
rætt um að auka úrvinnslu áls hér-
lendis. Hugmyndir hafa kviknað um
framleiðslu á fullunninni vöru til út-
flutnings, svo sem bílfelgum. Þá hef-
ur komið til greina að framleiða hálf-
unna vöru, „prófíla" eða plötur.
Skýrsluhöfundar telja að allar
hugmyndir um aukna notkun áls í
íslenskum iðnaði hljóti að miða að
útflutningi. Þeir segja torvelt að auka
þekkingu í efnisfræði vegna þessu
hversu iðnfyrirtækin eru mörg og
smá. Fáir hafa sótt slíkt nám til út-
landa og áhersla hefur ekki verið
lögð á málmefnisfræði í skólum. Að
loknu „áltakinu" munu liggja fyrir
námsgögn sem eiga að leiða til þess
að kennsla í skólakerfínu á þessu
sviði stóraukist.