Morgunblaðið - 07.07.1988, Blaðsíða 50

50
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 7. JÚLÍ 1988

Með
morgnnkafíinu
Ég móðgaðist ekki þó ég
sæi standa: Aðeins fyrir
stórgripi__
HÖGNI HREKKVÍSI
Stefnubreyting í íslenskri ferðaþjón-
ustu - gróðahugsjón festir rætur
Kæri Velvakandi.
Erlendir ferðamenn sem lagt
hafa leið sína til íslands á undan-
förnum árum og áratugum hafa
dásamað íslenska náttúru og það
frjálsræði að geta notið hennar
hindranalítið af hálfu hins opinbera.
Þeir hafa dásamað að vegbrúnir
skuli ekki þaktar auglýsingaspjöld-
um og að ferðamannastaðirnir sjálf-
ir skuli ekki vera yfirfullir af marg-
litum söluskálum með blaktandi
veifum þar sem ferðamenn eru
lokkaðir til að kaupa fánýta minja-
gripi sem framleiddir eru á Taiwan
eða í Hong Kong. En nú hafa því
miður skipast veður í lofti.
Nýlega hitti ég erlendan ferða-
mann sem komið hefur mörgum
sinnum til íslands á undanfömum
áratugum. Hann var dapur í bragði
og sagðist sjá merki þess að nú
væri íslensk ferðaþjónusta að breyt-
ast. Hingað til hefði hann aldrei
fengið það á tilfinninguna að íslend-
ingar sem stæðu að móttöku ferða-
manna væru að hafa þá að féþúfu.
Nú virtist hins vegar hugsunar-
hátturinn vera að breytast, að það
sem mætti kalla „commercial" og
„business minded" ferðaþjónustu-
fólk væri að taka völdin.
Um daginn sagðist þessi erlendi
vinur minn hafa komið í Bláa lónið.
Honum þótti eðlilegt að þeir sem
þar ætluðu að synda þyrftu að
borga aðgangseyri en nú væri búið
að tjalda fyrir girðinguna umhverf-
is lónið með segldúk og þeir sem
aðeins ætluðu að horfa á hina synda
þyrftu að borga 50 krónur. Þessi
vinur minn sagði mér einnig frá
heimsókn sinni á fjölsóttan ferða-
mannastað (sjoppu) utan
Reykjavíkur. Hann keypti sér kaffi
og kleinu sem kostaði um 130 krón-
ur, sem ekki væri í frásögur fær-
andi nema að í sínu heimalandi
væri hægt að fá sæmilega máltíð
fyrjr þá upphæð. Það sem vini
mínum blöskraði hins vegar var að
allir þeir sem greiddu með erlendum
gjaldeyri þurftu að borga 50 krónur
í afgreiðslugjald. Þeir sem keyptu
sér molasopa á 70 krónur þurftu
að borga 50 krónur í afgreiðslu-
gjald ef þeir voru ekki með íslenska
peninga. í hans hópi voru um 25
farþegar sem þurftu að greiða þetta
afgreiðslugjald, eða samtals kr.
1250. Á þessum stað er mikil um-
ferð ferðamanna svo ekki er ólík-
legt að tíu bílar stansi þar yfir dag-
inn. Það verða því 12500 krónur
í afgreiðslugjald. Síðan fer eig-
andi staðarins í banka og skiptir
gjaldeyrinum á einu bretti og borg-
ar 50 krónur í afgreiðslugjald. Mis-
munurinn er 12450 krónur sem
hann stingur í eigin vasa.
Fyrir skömmu voru sagðar þær
fréttir úr Mývatnssveit að heima-
menn hefðu ákveðið að taka gjald
af hvetjum þeim ferðamanni sem
heimsækti svæðið við Höfða. Þetta
vekur þá spurningu hvert stefni í
íslenskum ferðamálum. Verður ef
til vill næst tekið upp á því að girða
með segldúk kringum girðinguna
við Geysi og seldur aðgangur inn á
svæðið? Og verður ef til vill settur
upp samskotabaukur við Almanna-
gjá og ferðamenn látnir borga til
að líta Lögberg augum?
Hvað er eiginlega að gerast?
Hver ræður ferðinni í þessum efn-
um?
Þetta er slík stefnubreyting í
íslenskri ferðaþjónustu að ástæða
er til að vekja athygli á henni.
Leiðsögumaður.
Víkverji skrifar
Fyrir skömmu gafst þeim sem
þetta ritar kostur á að dvelja
yfir helgi í orlofshúsi í Borgarfirði.
Þrátt fyrir fjarveru sólar þessa helgi
tjaldaði Grábrókarhraun því sem til
var göngufólki til óblandinnar
ánægju.
Gönguferðir niður að fossinum
Glanna og í Paradís leiddu síðan
hugann að því hversu fyllri afþrey-
ing það er að komast úr dægur-
amstrinu út í íslenska náttúru í
ósköp venjulegu veðri en að hlunk-
ast niður fyrir framan sjónvarpið.
Og hversu endurnærðari er ekki sá
sem fer á vit ósnortinnar náttúru
en hinn sem leitar afdreps frá erli
dagsins í glaumi helgarhúsanna í
höfuðborginni.
Eitt setti þó blett á gönguferðir
um hraunið. En þeim mun hryggi-
legra var þetta eina fyrir það hversu
það bar áhrifaríkt vitni um virðing-
arleysi margra þeirra sem fá nátt-
úrufegurðina að láni. Það var að
sjá hvarvetna í gjótum og lautum
plastúrgang og leifar mataríláta,
sem skilið hafði verið eftir í hraun-
inu. Engu líkara var en fólk hefði
hugsað sem svo: Það má alltaf sópa
ruslinu undir teppið.
xxx
ankar um þessa mengun
hraunsins drógu síðar athyg-
lina að rusli sem er að verða æ
meira áberandi í höfuðborginni og
eflaust víðar í þéttbýli. Það eru ál-
dósir undan gosdrykkjum sem ekki
ná að rata í ruslakörfur. Þessi
ófögnuður virðist vera búinn að
hreppa fyrsta sæti af sælgætis-
bréfum í ólánskeppni mengunar-
valda. Á stuttri gönguför eftir Suð-
urgötu meðfram Háskólanum töld-
ust tugir slíkra dósa undir limgerði.
Dósir eru hentugar umbúðir, ekki
síst á ferðalögum, og svo lengi sem
ofnotkun þeirra veldur ekki nátt-
úruspjöllum eða eyðir auðlindum
náttúrunnar mega þær teljast í
flokki nútímaþæginda. En of marg-
ir þjást af virðingarleysi fyrir um-
hverfinu, og framferði þeirra er í
sjálfu sér næg ástæða til að gripið
verði í taumana. Ein leið til að draga
úr þessari misnotkun án þess að
allur almenningur verði skattlagður
fyrir bragðið er að leggja gjald á
áldósir, sem fæst endurgreitt þegar
dósum er skilað. 10 krónu gjald á
hvetja dós gerir það þess virði að
skila tómu dósinni — og ungu at-
hafnamennirnir, sem lengi hafa séð
ölgerðum fyrir nægum tómum
flöskum, myndu án efa sjá til þess
að áldósir myndu ekki óprýða nátt-
úruna. Meginmálið er vitaskuld það
að þeir greiði kostnaðinn af þessari
mengun sem henni valda.
Framkvæmd þessara dósaskila
er afar einföld. í Noregi fundu
bræður tveir upp vélar sem taka
við flöskum og dósum og endur-
greiða neytandanum tryggingarféð.
Þessar vélar er nú að finna í flestum
matvörubúðum þar í landi og víðar
í Norður-Evrópu. Þær leystu mikinn
vanda verslunarmanna og nú hafa
bræðurnir lagt Bandaríkjamarkað
að fótum sér. Þannig hafa snjallir
uppfinningamenn slegið tvær flug-
ur í einu höggi; leyst vandamál og
efnast á lausninni. íhugunarefni
fyrir íslenska hugvitsmenn.
XXX
Frækileg björgun íslenskrar fjöl-
skyldu úr sjávarháska við Skot-
land um síðustu helgi leiðir hugann
enn einu sinni að því hve mikilvægt
er að hafa tiltækar öflugar þyrlur
til björgunar og sjúkraflutninga,
þar sem aðstæður eru erfiðar.
Þyrluflugmenn Gæslunnar hafa
unnið mörg frækileg björgunaraf-
rek undanfarin ár. En núverandi
þyrla er takmörkunum háð. Hún
getur ekki athafnað sig í verstu
vetrarveðrum né bjargað heilli
skipshöfn í einu. Sú skoðun hefur
komið fram í þessum dálki áður og
skal ítrekuð hér, að strax þarf að
ráðast í kaup á stórri fullkominni
björgunarþyrlu. Onnur verkefni
sem ekki eru jafn brýn þurfa að
bíða á meðan.