Morgunblaðið - 07.08.1988, Side 4

4
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 7. ÁGÚST 1988
Vöruskiptajöfnuðuriim:
Óhagstæður um 377
milljónir fyrstu
fjóra mánuðina
Vöruskiptajöfnuðurínn var
óhagstæður um 377 mUljónir
króna fyrstu fjóra mánuði þessa
árs, en á sama tíma í fyrra var
hann hagstæður um 948 milljón-
ir á sama gengi. Fluttar voru
út vörur fyrír 16,402 milljónir,
en inn fyrir 16,779 milljónir.
í aprílmánuði voru fluttar út
vörur fyrir 5,276 milljónir og inn
fyrir 3,952 milljónir. Vöruskipta-
jöfnuðurinn í apríl var því hag-
stæður um 1,318 milljónir, en í
apríl í fyrra var hann hagstæður
um 2,308 milljónir króna á föstu
gengi.
Fyrstu Qóra mánuði þessa árs
var verðmæti vöruútflutningsins
2% meira á föstu gengi en á sama
tíma í fyrra. Sjávarafurðir voru
um 74% alls útflutnings og voru
þær um 2% minni að verðmæti en
á sama tíma í fyrra. Utflutningur
á áli var 16% meiri, og útflutning-
ur kísiljáms 9% minni en á sama
tíma í fyrra. Útflutningsverðmæti
annarrar vöru var 21% meiri fyrstu
§óra mánuði þessa árs en á sama
tíma í fyrra reiknað á föstu gengi.
Verðmæti vöruinnflutningsins
fyrstu fjóra mánuði ársins var 11%
meira en á sama tíma í fyrra. Inn-
flutningur til álverksmiðjunnar var
nokkru meiri en í fyrra og sama
máli gegnir um olíuinnflutning
sem kemur á skýrslur fyrstu fjóra
mánuði ársins. Innflutningur skipa
var einnig miklum mun meiri en
í fyrra. Innflutningur til stóriðju
og olíuinnflutningur ásamt inn-
flutningi skipa og flugvéla er jafn-
an breytilegur frá einu tímabili til
annars. Séu þessir liðir frátaldir
reynist annar innflutningur (85%
af heildinni) hafa orðið um 8%
meiri en í fyrra, reiknað á föstu
gengi.
SKSSfcí/, •-*

.V -’ ■'
e>
Helmingi færri hrein-
dýr veidd nú en í fyrra
INNLENT
Menntamálaráðuneytið hefur
veitt leyfi til að veiða 330 hrein-
dýr á veiðitímabilinu, sem hófst
1. ágúst og stendur til 15. sept-
Lög um fæðingarorlof
endurskoðuð vegna
árekstra við skattalög
VANKANTAR hafa komið í ljós
á framkvæmd laga um fæðing-
arorlof sem gengu i gildi um
síðustu áramót og eru tillögur
til úrbóta i undirbúningi hjá
Tryggingastofnun Ríkisins. Að
sögn Vilborgar Hauksdóttur
Iögfræðings hjá Trygginga-
stofnun þarf að samræma betur
nýju skattalögin og lög um fæð-
ingarorlof og má reikna með,
að tillögur um breytingar varð-
andi fæðingarorlof verði til
umfjöllunar í heilbrígðisráðu-
neytinu í haust. Þá er þess að
geta að um næstu áramót leng-
ist fæðingarorlof i fimm mán-
uði, og i sex mánuði um
þarnæstu áramót.
Til fæðingarorlofs heyrir 15.000
króna fæðingarstyrkur, sem allar
konur fá, og er upphæðin greidd
út mánaðarlega í fjóra mánuði.
Fæðingardagpeningar eru hins
vegar aðeins greiddir þeim, sem
verða af launatekjum vegna bams-
burðar og er tekið mið af atvinnu-
þátttöku móðurinnar. Bankamenn
ogopinberir starfsmenn, sem njóta
óskertra launa í þijá mánuði í
fæðingarorlofi, fá þó ekki þessar
greiðslur nema í einn mánuð, þ.e.
Ijórða mánuðinn.
Skattalögin, reglugerð um fæð-
ingarorlof og greiðslukerfí Trygg-
ingastofnunar fara í ýmsum tilvik-
um ekki saman. Konur sem eign-
ast bam eftir tuttugasta dag mán-
aðar, eða sækja ekki um greiðslu
fæðingarorlofs fyrir þann tíma fá
ekkert útborgað f næsta mánuði á
eftir. f mánuðinum þar á eftir fá
þær greiðslu og þá að minnsta
kosti tvo mánuði í einu. Upphæðin
er þá skattlögð. Sé hins vegar
greiddur einn mánuður i einu, og
hafí konan ekki aðrar tekjur á
tímabilinu, er upphæðin rúmar
40.000 krónur, sem er undir skatt-
leysismörkunum. En þegar greidd-
ir em tveir eða fleiri mánuðir í
einu lagi, er upphæðin skattlögð
og er skatturinn ekki endurgreidd-
ur fyrr en á miðju næsta ári.
í tilfelli konu, sem hefur 40.000
krónur í mánaðarlaun, sem ekki
eru skattlagðar, getur upphæðin
farið yfír 80.000 krónur, þegar
fæðingarorlof tveggja mánaða
bætist við.. sem er skattlögð. Þetta
fær konan ekki leiðrétt fyrr en á
miðju næsta ári.
Þær konur sem fá greitt sam-
kvæmt kjarasamningi í fæðingar-
orlofí, banka- og ríkisstarfsmenn,
fá greidda þrjá mánuði frá vinnu-
veitanda. Tryggingastofnun greið-
ir Qórða mánuðinn og getur sú
greiðsla verið lægri, en laun kon-
unnar frá atvinnurekandanum.
Dögg Pálsdóttur í heilbrigðisráðu-
neytinu segir það ganga þvert á
tilgang laga um að jafna réttinn
til fæðingarorlofs, ef þessar konur
semja við vinnuveitendur um að
fá greiddan mismun ef einhver er
fjórða mánuðinn. Réttur þeirra
kvenna sem njóta launa í fæðing-
arorlofí verður til athugnnar í
ráðuneytinu í haust sagði Dögg
Pálsdóttir. Hins vegar telur fyrr-
verandi heilbrigðisráðherra, Ragn-
hildur Helgadóttir, að sjálfsagt sé
fyrir þessar konur að semja við
vinnuveitendur sína um greiðslur
þennan fjórða mánuð ef sá mögu-
leiki er fyrir hendi.
ember. Það eru nærri helmingi
færri dýr en veiða mátti á
síðasta ári. Þá voru veitt leyfi
til að veiða alls 600 dýr, aðeins
400 dýr veiddust. Veiðileyfun-
um er skipt á milli 32 hreppa
og kaupstaða og má hver þeirra
veiða frá 2 uppí 35 dýr.
Ástæðan fyrir því að veitt eru
færri veiðileyfi í ár en verið hefur,
er sú að hreindýrum hefur fækkað
verulega niðri á fjörðunum síðasta
árið, að sögn Runólfs Þórarinsson-
ar í Menntamálaráðuneytinu. Þar
hafa fundist yfír 200 dauð dýr á
síðustu mánuðum. Talið er að þau
hafí étið fæðu sem þau voru óvön
eftir langvarandi svelti og rekja
megi dauða þeirra til þess. Aðal-
svæði hreindýranna er inn undir
Vatnajökli á afréttum Jökuldals-
og Fljótsdalshrepps, en dýrum þar
hefur fjölgað eitthvað að undanf-
Veiðileyfín skiptast á milli 32
hreppa og kaupstaða og fer veiðin
fram undir stjóm veiðieftirlits-
manns á hveijum stað, sem er
ráðinn af Menntamálaráðuneytinu
í samráði við viðkomandi sveitar-
félag. Hann framkvæmir veiðarn-
ar ásamt aðstoðarmönnum sem
valdir hafa verið til starfsins. And-
virði felldra hreindýra greiðist í
reikning hlutaðeigandi sveitar-
sjóðs, sem skiptir fénu innan síns
svæðis. Þeir bændur sem verða
fyrir mestum ágangi af hreindýr-
um á beitilöndum sínum njóta arðs
af veiðunum. Hreindýrakjöt má
ekki hafa til sölu, nema það hafí
verið skoðað og metið af dýra-
lækni.
Hreppamir og kaupstaðirnir 32
sem hafa veiðileyfi eru em í Norð-
ur-Þingeyjarsýslu, Múlasýslum og
Austur-Skafafelssýslu. Dýrin 330
skiptast á milli þeirra sem hér
segir: . Fjallahreppur 2 hreindýr,
Skeggjastaðahreppur 2, Vopna-
fjarðarhreppur 7, Fljótsdalshrepp-
ur 35, Jökuldalshreppur 35 Fella-
hreppur 14, Tunguhreppur 14,
Hlíðarhreppur 5, Hjaltastaða-
hreppur 15, Borgarfjarðarhreppur
20, Reyðisfjarðarhreppur 2, Seyð-
isfjörður 2, Skriðdalshreppur 18,
Vallahreppur 20, Egilsstaðabær
8, Eiðahreppur 11, Mjóafjarðar-
hreppur 6, Norðfjarðarhreppur 20,
Eskifjörður 25, Reyðarfjarðar-
hreppur 6, Búðahreppur 2, Fá-
skrúðsfjarðarhreppur 2, Stöðvar-
hreppur 2, Breiðdalshreppur 7,
Beruneshreppur 7, Búlandshrepp-
ur 6, Geithellnahreppur 11, Bæjar-
hreppur 5, Nesjahreppur 2, Hafn-
arhreppur 2, Mýrahreppur 12,
Borgarhafnarhreppur 2 hreindýr.
Jafnréttisráðstefna í Osló:
Rætt um barnauppeldi og
breytt hlutverk foreldra
Osló, frá Þórunni Þórsdóttur, blaðamanni
Á jafnréttisráðstefnu nor-
rænu ráðherranefndarinnar og
Norðurlandaráðs var meðal
umræðuefna hvemig sameina
mætti fjölskyldulíf og atvinnu-
þátttöku.
Helga Jónsdóttir, aðstoðarmað-
ur utanríkisráðherra, flutti erindi,
sem hún nefndi, Foreldrahlutverk
og atvinnulíf. í því minnti hún á
aukinn hlut kvenna í atvinnulífínu
og að meirihluti þeirra væri giftar
konur. Hún sagði að framlag
kvenna myndi nýtast betur ef þær
gætu einbeitt sér meira að vinnu
en nú er. Það gæti leitt til meiri
sérhæfingar og styttri vinnudags
fyrir bæði kynin. Helga taldi for-
eldra á vinnumarkaði eiga rétt á
Morgunblaðsins.
að geta sinnt störfum sínum án
þess að hafa stöðugar áhyggjur
af bömunum. Slíkt væri einnig
vinnuveitendum I hag og myndi
auka framleiðni í atvinnulífínu.
Þótt ábyrgð á uppeldi hvíldi fyrst
og fremst á herðum foreldra væri
skylda stjómvalda að tryggja
bömum nægjanlega umönnun.
Um nátengt efni fjölluðu erindi
sem Sólveig Pétursdóttir lögfræð-
ingur og Inga Jóna Þórðardóttir,
formaður Qölskyldumálanefndar
ríkisstjómarinnar, hafa flutt á
kvennaþinginu.
Sólveig spurði hvort þátttaka
kvenna í stjómmálum gæti haft
áhrif á réttarstöðu bama og rakti
íslensk lagaákvæði þar að lútandi.
Sagði hún að allt frá aldamótum
mætti sjá fylgni milli áfanga í
kvenréttindabaráttu og baráttu
fyrir réttindum bama. Kvenrétt-
indakonur hefðu snemma haft
mikil áhrif á réttarstöðu bama.
Sólveig rakti síðan hvemig mál-
efni bama hafa sett svip sinn á
störf kvenna á þingi og í bæjar-
stjómum.
Inga Jóna Þórðardóttir ræddi
hvaða áhrif aukin útivinna kvenna
hefði haft á heimili og böm. Benti
hún á að í raun hefði hlutur bama
orðið útundan í jafnréttisbaráttu
undanfarinna ára. Ekki mætti
dragast að fylgja fram fjölskyldu-
stefnu þar sem hagur bamsins
væri i fyrirrúmi. Inga Jóna lauk
máli sínu með því að ítreka órjúf-
anlegt samband jafnréttisstefnu
og fjölskyldustefnu stjórnvalda.
Foreldrar þyrftu að geta valið um
ýmsa kosti í umönnun bama og
opinber stuðningur ætti að stuðla
að því.
Yfírskrift umræðna á miðviku-
dag var Hlutverk kvenna í efna-
hagsþróuninni var til umræðu áður
og meðal ræðumanna þá var
Bengt Jonsson sérfræðingur í
vinnusjúkdómum. Erindi hans
vakti mikla athygli fundargesta,
en hann ræddi um mismunandi
áhrif vinnuálags á konur og karla.
Taldi hann að heilsuvemd á vinnu-
stöðum og aukin þekking á því
sviði myndi flýta fyrir raunveru-
legu jafnrétti á vinnumarkaði.