Morgunblaðið - 04.12.1988, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 4. DESEMBER 1988
C 15
Miðaldabærinn
íSibiu:
Ungversk þorp
jöfnuð viðjörðu.
rekum, lötum konum, sem van-
rækja skyldur sínar, værukærum
karlmönnum, Tyrkjum og hræsnur-
um. Dracula stjaksetur ragan
munk, sem hrósar illgerðum hans,
þótt það sé honum þvert um geð,
og verðlaunar munk, sem fordæmir
grimmdarverk hans. í rússneskum
texta er andstæðingur hermdar-
verka Dracula stjaksettur og falsk-
ur smjaðrari fær umbun.“
Morð á Söxum
Þegar Vlad hafði treyst sig í sessi
hækkaði hann tolla á varningi frá
Transylvaníu og takmarkaði við-
skipti Saxa við tiltekna bæi. Saxar
réðu þá lögum og lofum í efna-
hagslífí Transylvaníu og voru að
færa út kvíarnar til Valakíu. Kaup-
mennirnir sýndu fyrirlitningu sína
á fyrirmælum Vlads með því að
hafa þau að engu.
Vlad greip þá til þess kunna ráðs
síns að stjaksetja um 400 kaup-
menn og lærlinga í Brasov (Kron-
stadt), án þess að hirða um þau
áhrif, sem það kynni að hafa á
kristna nágranna Valakíu og tekjur
af viðskiptum, sem hann notaði til
að ijármagna herferðir sínar.
Greinilegt er að Vlad reyndi að
auka fylgi sitt með því að ala á
óvild og öfund bænda jafnt sem
aðalsmanna í garð erlendra „milli-
liða“.
Árið 1461 ákvað Mehmet soldán
hinn sigursæli að leggja undir sig
allan Balkanskaga. Vlad bað Matt-
hías Corvinus um aðstoð og lét í
það skína að hann væri krossfari,
sem ætti í höggi við heiðingja. „Ef
þetta litla land okkar líður undir
lok,“ skrifaði hann, „vinnst ekkert
við það. Þér munuð heldur ekki
hagnast á því, yðar hátign, því að
allir kristnir menn verða fyrir tjóni.“
Nokkuð var til í þessu, en Vlad var
ekki sannfærandi krossfari, því að
hann hafði verið skjólstæðingur
soldánsins og líflátið kristna aðals-
menn. Corvinus hundsaði því beiðn-
ina.
Sagan segir að Vlad hafi neglt
túrbana sendimanna Tyrkja á haus-
kúpur þeirra og sent þá aftur til
Konstantínópels. Síðan hóf hann
leifturstríð, sem náði hámarki með
svo öflugri næturárás að talið var
að hann hefði getað gereytt öllum
tyrkneska hernum, ef hann hefði
fengið einhverja aðstoð frá banda-
mönnum sínum.
„Skógur af mannslíkum"
Þegar tyrkneski herinn sótti inn
í Valakíu varð á vegi hans „skógur
af mannslíkum". Um 20.000 Búlg-
arar og Tyrkir höfðu verið stjaksett-
ir eða krossfestir samkvæmt fyrir-
mælum Vlads fursta. Vlad efndi að
sumu leyti sjálfur til ófriðarins við
Tyrki og um leið hafði hann gert
Ungverja sér fráhverfa. Það kom
honum í koll að hann hafði drepið
flesta aðalsmenn landsins og bakað
sér óvild hinna, sem sluppu lífs af.
Jafnvel þeir aðalsmenn, sem hann
hafði sjálfur aðlað, treystu honum
ekki.
Vlad lagði á flótta. Oft munaði
minnstu að hann næðist, en hann
komst alltaf undan á undraverðan
hátt. Að lokum leitaði hann ásjár
hjá ungversku hirðinni 1462 og
Matthías konungur Corvinus tók
hann höndum.
Þegar valdahlutföll breyttust í
þessum hluta álfunnar komst Vlad
aftur í náðina hjá Ungveijum. Hann
sneri baki við rétttrúnaðarkirkj-
unni, gerðist kaþólskur og kvæntist
Helenu, systur Matthíasar Corvin-
usar. Allt stuðlaði þetta að því að
Ungveijar hjálpuðu honum að ná
aftur völdunum í Valakíu í nóvem-
ber 1476.
Nokkrum vikum síðar féll Vlad
í orrustu við Tyrki. Raunar virðist
hann hafa fallið fyrir hendi eins
stuðningsmanna sinna — sennilega
aðalsmanns, sem kann að hafa ver-
ið skyldur honum. Ástæðan til þess
að hann var veginn getur hafa ver-
ið sú að hann hafði snúið baki við
rétttrúnaðarkirkjunni, en íbúar Val-
akíu voru í henni.
Jafnvel þegar Vlad var við völd
taldi hann sig hvergi eins óhultan
og í Transylvaníu og hann reyndi
að auka yfirráð Rúmena yfir um-
deildum landamærasvæðum. Rétt
áður en hann hrifsaði völdin í Val-
akíu í þriðja sinn bjó hann í eitt ár
í Sibiu (Hermannstadt) og nær öll
stjómarskjöl, sem enn eru til frá
stjórnarámm hans, era til bæjanna
í Transylvaníu.
„Krossfari“
Því fór fjarri að sagnfræðingar
fordæmdu Vlad fyrir grimmd og
heimsku. Annálsritarar Tyrkja sáu
sér hag í því að mikla stjórnvizku
hans og hermennskuhæfileika í
skrifum sínum, því að það gerði
þeim kleift að halda því fram að
Tyrkir hefðu að lokum unnið stór-
kostlega sigra þrátt fyrir klaufalega
ósigra í upphafi. Kristnir höfundar
notuðu Vlad til að reyna að tryggja
samstöðu um nýja krossferð og
Matthías Ungveijakonungur notaði
herferðina 1476 til að koma sér í
mjúkinn hjá Sixtusi páfa IV. Þess
vegna var Vlad kallaður krossfari
og þótt sá titill orkaði tvímælis
sýndi hann að hann var tengdur
Vestur-Evrópu eins og fram kemur
í rúmenskum þjóðsögum.
Dýrkun Rúmena á Vlad er tor-
skildari að sögn Andrew Roachs,
brezks sagnfræðings, sem hér er
einkum stuðzt við. Hann var ekki
fyrsta þjóðhetja Rúmena, því að
rúmri öld áður hafði Mikael djarfi
stofnað skammlíft ríkjasamband
Moldavíu og Valakíu. Fordómar
Vlads virðast hins vegar hafa fallið
í góðan jarðveg í Valakíu, einkum
fordómar þeir sem bjuggu á bak
við meðferð hans á Söxum í
Transylvaníu. Þeir lifa enn góðu
lífi í Rúmeníu.
Andúð á zígaunum er líka út-
breidd sem fyrr og kann að skýra
vinsældir einnar af mörgum þjóð-
sögum, sem til eru um Vlad. Sam-
kvæmt henrii var honum boðið í
veizlu betlara, krypplinga og um-
renninga. Þegar allir höfðu fengið
nægju sína lét hann brenna þá alla
lifandi, svo að ekkert fátækt og
sjúkt fólk yrði lengur til í Valakíu.
Margar sögur af Vlad bárast til
Vestur-Evrópu, því að reiðir, saxn-
eskir kaupmenn dreifðu bæklingum
um hann. Ritlingamir náðu svo
mikilli útbreiðslu að í lok 15. aldar
vora prentuð fleiri eintök af þeim
en Biblíunni. Flestar lýsingarnar á
honum vora hlutdrægar, en rússn-
eskir og tyrkneskir annálar stað-
Hinn raunverulegi
Dracula
(málverk
samkvæmt gamalli
tréskurðarmynd):
Rúmensk þjóðhetja, illa
séð á Vesturlöndum.
í
VIKIN G AB ATURINN
Barnahlaðborðið, þar sem börnin velja sér
að vild á sunnudögum:
Heitir kjúklingar, cqctailpylsur, franskar, lambakjöt,
meiriháttar ís frá kokknum.
Öll börnin fá óvæntan glaðning frá starfsfólkinu.
Verð fyrir börn að 12 ára aldri kr. 500.-
Frítt fyriryngstu börnin.
Á kvöldin býður Blómasalurinn uppá fjölda sérstæðra
sérrétta sem allirsannir sælkerarættu að bragða.
Borðapantanir í síma 2 23:22.
Við hótelið, sem er í **-S- Og auðvitað
alfaraleið, er ávallt kynnast útleadlngar
islonskum mat best
fjoldi bílastæöa. af yfklngasklplnu.
HÓTEL
LOFTLEIÐIR
FLUGLEIÐA fSBF HÓTEL
Okkar landsþekkta víkingaskip er hiaðið
gómsætum réttum þannig að allir finna
eitthvað Ijúffengt við sitt hæfi fyrir jólin.
Þegar þú borðar af víkingaskipinu,
þá stjórnar ÞÚ þjónustuhraðanum.
Jólahlaðborðið samanstendur af eftirtöldum réttum:
Hreindýrapaté, graflambi, síldarsalati, kryddsíld eða
marineraðri síld, bíönduðu sjávarréttapatéi, sjávar-
réttum í hlaupi eða súrsætum rækjum, marineruð-
um hörpudisk, ostafylltum silungsflökum, reyksoðn-
um laxi, gröfnum silungi, reyktum laxi, hrein-
dýrabuffi, heitu og köldu hangikjöti, jafningi og
hvítum kartöflum, heitu grænmeti, heitum sjávar-
rétt í hvítvínssósu, eplaköku, hrísgrjónabúðing,
laufabrauði, piparkökum, ostabakka, úrvali af með-
læti, brauði, smjöri, ostum, kexi, ávöxtum o.fl.,o.fl.
Og auk þess bjóðum við gómsæta grísasteik af
silfurvagni með rauðvínssósu alla daga.
Verd pr. mann aðeins kr. 995.-