Morgunblaðið - 08.01.1989, Blaðsíða 23

eaer haúvlai .8 HUOAauMviua uiaAjaviuoíioM __ ____________________________^
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 8. JANÚAR 1989 23
ótt áfram sé urðað,
verða í framtíðinni
teknar upp allt aðrar
aðferðir við meðhöndlun
úrgangsins en verið hef-
ur á haugunum fram að þessu.
Eflaust hræða Gufuneshaugarnir
sem ekki hafa verið til fyrirmyndar
og þarf að sýna fram á hvernig
urðunarstaður getur verið. Sveitar-
félögin munu sjálf annast söfnunina
hvert á sínum stað og flytja í flokk-
unarstöð, sem þarf þvi að vera mið-
svæðis. Bílarnir aka inn í tvo lokaða
skála, um 2.000 fermetra byggingu
fyrir iðnaðarsorp og 1.000 fermetra
byggingu fyrir húsasoip, þar sem
sorpið verður meðhöndlað í tveimur
aðskildum rásum. Ekkert verður
þar utandyra. Bílflök munu fara þar
í gegn og fjarlægðir úr þeim allir
vökvar og geymar. Hefur verið
gerður samningur við íslenska stál-
félagið um að það taki að svo búnu
við bílhræjum, heimilistækjum og
öðrum málmúrgangi til bræðslu.
Einnig er hægt að pressa áldósir
til flutnings í bræðslu. Bregðist það
af einhverjum ástæðum er til varaá-
ætlun, sem tryggir að engir vökvar
fari í jörðina á urðunarstað, að því
er fram kom í samtali við Ögmund
Einarsson.
Hættuleg efiii ijarlægð,
önnur endurnýtt
Þá verða öll eiturefni fjarlægð
úr sorpinu, en hingað til hefur eng-
inn maður hér á landi vitað hvað
varð af hættulegum efnum, því
þeim hefur einfaldlega verið hellt í
klóakið eða klórað yfir þau á haug-
um, enda engar reglugerðir til um
það efni. Nú verður breyting hér
á. Byggðasamlagið mun taka við
hættulegum úrgangi og sjá um eyð-
ingp hans skv. viðurkenndum að-
ferðum. í því sambandi hefur verið
leitað til Kommunekemi a/s í Dan-
mörku, sem er fyrirtæki í eigu sveit-
arfélaga þar í landi og sérhæft í
eyðingu hættulegra efna, um sam-
starf og ráðgjöf. Einstökum efnum
verður eytt hérlendis en önnur
verða flutt til Kommunekemi og
eytt á vegum þess fyrirtækis.
Kostnaður við eyðingu hættulegra
úrgangsefna er mikill og verður
Svona koma nýju öskuhaugamir
til með að líta út. Komið er á
urðunarstað með pressaða og
vírbundna bagga, sem ekki get-
ur fokið úr, og þeim hlaðið upp
og þakið yfir jafnóðum, svo að-
eins sést í vegg baggastæðunnar
hveiju sinni.
Vírbundnum sorpböggunum,
sem eru 1,3 m á hvem veg, er
hlaðið upp í stæður, en áður hafa
verið fjarlægð úr sorpinu öll
hættuleg efiii, allir málmar, tré,
gúmmí o. fl. Jafiióðum er þakið
yfir með jarðvegi og mótað
landslag.
greiddur af þeim sem nota slík efni.
Þá eru viðræður hafnar við olíufé-
lögin um eyðingu olíusora sem til
fellur.
Þegar könnun var gerð fyrir
mörgum árum á samsetningu sorps
í Gufunesi, kom í ljós hærra hlut-
fall af tijáviði en víðast annars stað-
ar og þótti merkilegt. Að vísu hefur
samsetning sorps eflaust breyst
síðan, en timbur og sag er þó enn
um 20% af úrganginum. Og nú eru
áform um endurvinnslu á timbrinu
í samvinnu við Járnblendiverksmiðj-
una á Grundartanga, sem getur
nýtt 25 þúsund tonn á ári. Flytur
verksmiðjan nú inn við í tréflísum,
sem unnið er úr kolefni. Segir Ög-
mundur að stefnt sé að því að kurla
niðuiMirgangstimbrið og liggur fyr-
ir viljayfirlýsing frá Járnblendiverk-
smiðjunni um að nýta það. Vandinn
er að nýta spón og sag frá timbur-
verkstæðunum, sem mikið berst af.
Eru í gangi tilraunir með að koma
því í fast form og búa til úr því
köggla, sem mætti nýta eins og
flísarnar í Járnblendiverksmiðjunni.
Ákveðið er að flokka frá umbúða-
pappa til frekari endurvinnslu er-
lendis. Einnig eru í gangi tilraunir
með að binda saman pappa, rífa
hann niður og blanda í fyrrnefnda
köggla. Ef þetta tekst vel, sem lítur
út fyrir að sögn Ögmundar, þá er
þarna farvegur fyrir fimmta hlut-
ann af úrganginum. Gúmmívörur
verða flokkaðar frá og verða til
ráðstöfunar fyrir fyrirtæki sem end-
urvinna gúmmí og hefur verið rætt
við fyrirtæki á Akureyri um það.
Þótt ekki sé mikið borgað fyrir slíkt,
þá dregur það úr flutningum á urð-
unarstað og minnkar þörfina fyrir
urðunarrými. Þá fellur til garðrusl,
arfi, mold og greinar ásamt veru-
legum hrossaskít, sem ætlunin er
að meðhöndla sérstaklega í gróður-
mold.
Afgangurinn af iðnaðarsorpinu
fer svo með húsasorpinu í
vírbundna, pressaða bagga, 1,3 m
á hvern veg, sem á að tryggja það
að ekki geti fokið úr þeim eftir að
þeir fara úr húsinu, hvorki í flutn-
ingum né á urðunarstað. Verður
fyrirkomulagið væntanlega þannig
að fyrstu böggunum verður raðað
upp í skeifulaga garða á jaðri urð-
unarstaðarins, garðarnir huldir með
jarðvegi að utanverðu og sáð þar
grasi. Næst girðingunni verður svo
plantað skjólbeltum með hraðvöxn-
um tijátegundum eins og ösp, selju
og alaskavíði. Þannig sjá þeir sem
eru að undirbúa nýjar aðferðir og
urðunarstaði fyrir sér fyrirkomu-
lagið, sem að sjálfsögðu verður
miklu dýrara en með þeim aðferðum
sem hingað til hafa verið notaðar.
Heppilegustu urðunarstaðir
á Kjalarnesi
Að velja urðunarstað fyrir sorp
reyndist mikið vandaverk, eins og
tekið er fram upphafi skýrslu sér-
fræðinganefndarinnar, sem eftir að
stjórn Sorpeyðingar ákvað að taka
upp samstarf við Náttúruverndar-
ráð og Hollustuvernd ríkisins um
skilgreiningu á þeim kröfum sem
gera þarf á urðunarstað um um-
gengni og frágang, fékk það verk-
efni að gera endanlega tillögur að
því hvar urðunarstað fyrir sorp yrði
best fyrir komið. í þeim hópi eru
Davíð Egilsson verkfræðingur frá
Náttúruvemdarráði, Birgir Þórðar-
son, skipulagsfræðingur frá Meng-
unarvörnum ríkisins og jarðfræð-
ingarnir Dagur Jónsson og Halldór
Torfason frá Hafnarfjarðarbæ og
Reykjavíkurborg. Var leitað víða
og lögð mikil vinna í mat á ýmsum
Játtum og leitað til margra stofn-
ana um upplýsingar og sérfræði-
vinnu. Var það allt gert upp á
korti, þar sem hver neikvæður þátt-
ur var lagður inn á blaði. Kom þá
í ljós að flestir jákvæðustu staðimir
era á Kjalamesi. En eftirsóttust era
mýrarsvæði nálægt sjó, þar sem
jekjuefni er nægilegt.
Strax í vor beindust augu manna
jví að nokkram stöðum á Kjalar-
nesi, þótt vitað væri að sveitar-
stjórnin væri á móti allri sorp-
geymslu í hreppnum. Segir í skýrslu
sérfræðinganna ljóst að land fyrir
urðunarstað verði álitlegra eftir því
sem innar kemur á Reykjanesið.
Megi segja að svæðið frá Köldukvísl
(Þingvallavegi) að Tíðarskarði sé
heppilegast í flestu tilliti. Þá átt við
vegalengdir frá pökkunarstöðvum,
umhverfisröskun, nálægð við þekju-
efni og þéttan botn. Nefna þeir
Leirvogstungumela, Álfsnes,
Saltvík, Arnarholt og Dalsmjmni
af stöðum á þessu svæði, og segja
að einnig komi til greina afmörkuð
svæði við Trygghóla og Vegghamra
sunnan Kleifarvatns, sem hafi þó
jann annmarka að þau séu í
Reykjanesfólkvangi, lengra sé frá
miðju þéttbýlissvæðisins og vega-
samband slæmt og dýrt að byggja
það upp. Ekki yrði þó umferðin af
flutningunum svo mikil, um 15 bílar
á dag.
í áliti fyrstu verkefnisstjórnar
sveitarfélaganna með fulltrúum
allra sveitarfélaganna frá 1985 kom
þegar fram að urðunarstaðir vora
fysilegastir á Kjalarnesi. Þar væri
þekjuefni, hætta á að menga grann-
vatn til skaða væri ekki fyrir hendi
og fjarlægð frá þéttbýli væri viðráð-
anleg kostnaðar vegna. Sveitar-
stjórn Kjalarneshrepps ályktaði þá
þegar gegn áformum um urðun
sorps innan marka sveitarfélagsins
og hefur þeirri afstöðu ekki verið
haggað til þessa, þótt forráðamenn
Sorpeyðingar höfuðborgarsvæðis-
ins hafi lagt sig í líma við að leita
þeirra lausna í þessu efni sem nýj-
astar era og vinsamlegastar öllu
umhverfinu og hafi ennfremur leit-
að eftir að fá að kynna málið ýtar-
lega fyrir sveitarstjóm og öðram
hagsmunaaðilum í sveitarfélaginu,
að því er Ögmundur sagði.
Morgunblaðið hafði samband við
Jón Ólafsson, hreppstjóra í Brautar-
holti, sem sagði að hreppsnefndin
hefði þrisvar sinnum bókað gegn
því að sorpi yrði komið fyrir í
hreppnum. Strax og blöð fóru að
skrifa um slíkt fyrir 3 áram hefði
komið upp í sveitinni andstaða gegn
slíkum hugmyndum. Þarna er 50
km langur og mjór 400 manna
hreppur og finnist fólki of stutt á
milli fjalls og fjöra til þess að nýta
land fyrir urðunarstað sorps. Hver
um sig líti á sitt nánasta umhverfi
og sé á móti því að fá þessa starf-
semi nálægt sér. Ekki kom formleg
umsókn til hreppsnefndar fyrr en
nýlega við hugsanleg kaup á Álfs-
nesi í sumar og var afstaðan óbreytt
í hreppsnefndinni. Var erindinu því
hafnað.
Jörðin Álfsnes, sem þykir einna
æskilegust vegna þess að þar er
þéttur berggrannur og nægt þekju-
efni, engar sérstakar umhverfistak-
markanir og ekki fyrirhuguð byggð
á næstu 15-20 árum, er föl. Vildi
Reykjavíkurborg kaupa hana dýra
verði, ef fengist að nýta 70 hektara
af þessu 350 hektara landi fyrir
urðunarstað, en því var hafnað.
Landeigandi Saltvíkur, sem sama
gildir um, er Reykjavíkurborg, og
fleiri lönd standa til boða. Annar
hentugur staður era Leirvogs-
tungumelar og hefur verið farið
fram á leyfi hjá Mosfellsbæ til að
gera nauðsynlegar og dýrar rann-
sóknir með það fyrir augum að
verði þær jákvæðar fáist land undir
urðun.
Staðurinn sem til greina kemur
I Krísuvíkurlandi er í lögsögu Hafn-
arfjarðar, sem er til viðræðu um
málið. Vegna Krísuvíkurbergs og
annarra merkra staðar í fólkvangin-
um er hugsanlegur staður ekki á
ströndinni þótt hann sé ekki langt