Morgunblaðið - 08.01.1989, Blaðsíða 18

18 C
MQRGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 8.< JANÚAR 1989
1 !
HGRARMR
Bandaríska flutningaflugfélagið Flying Tiger
Line, sem hef ur fengið leyf i til millilendinga
á Kef lavíkurflugvelli og fragtf lutninga um
ísland milli Evrópu og Asíu, dregur nafn sitt
af frægu bandarísku flugfylki í Kína og Burma
í síðari heimsstyrjöldinni. Félagið var stofnað
í lok stríðsins og stofnandinn, Robert
Prescott, hafði verið einn af „Tígrunum
fljúgandi", sem svo voru kallaðir. Þrátt fyrir
ýmsa erfiðleika varð félagið stærsta
flutningaflugfélag heims undir hans stjórn,
en nú er í ráði að sameina það öðru fyrirtæki.
Flugfélagið Flying
Tiger er kennt við
frœgt flugfylki í Kína í stnðinu
Tomahawk-vél gerð klár fyrir árásarferð: góð laun og aukagreiðslur.
Yfirmaður flugfylkisins
Tígramir fljúgandi sem
félagið er kennt við, var
Claire Lee Chennault
hershöfðingi, sem Chi-
ang Kai-shek, leiðtogi
kínverskra þjóðemis-
sinna, gerði að flugmála-
ráðgjafa sínum í júlí 1937, skömmu
eftir að styijöld Kínveija og Japana
brauzt út. Chennault, sem þá var
47 ára gamall flugkapteinn, var
snjall orrustuflugmaður, sem hafði
verið í flugher Bandaríkjahers, (US
Army Air Corps), í 20 ár, en sagt
sig úr honum einu ári áður, m.a.
vegna þess að hann var farinn að
heyra illa.
Um skeið sýndu Chennault og
tveir liðþjálfar listir sínar á flugsýn-
ingum í hraðfleygum P-12-orrustu-
flugvélum og vora kallaðir „Þrí-
menningarnir í loftfimleikarólunni“
(Three Men on a Flying Trapeze).
Hann kenndi í nokkur ár í skóla
flughersins og benti á ýmsar nýst-
árlegar aðferðir og brellur í loft-
hemaði, sem hann fann upp sjálfur
og prófaði. Ýmsir vora ósammála
kenningum hans, en hann var talinn
einn fremsti sérfræðingur heims í
lofthemaði.
Loftvarnakerfi
Chiang Kai-shek gerði Chennault
að ofursta þegar hann kom til Kína
1937. Næstu árin þjálfaði hann
kínverska flugmenn og erlenda
málaliða í kenningum sínum, en lítið
reyndi á þær vegna yfirburða Jap-
ana í lofti. Flugvélar hans voru
úreltar og nemendur hans litt hæf-
ir og óáreiðanlegir ævintýramenn.
Þótt Chennault næði ekki þeim
árangri, sem hann dreymdi um,
vann hann það afrek að koma á fót
traustu viðvöranarkerfi. Þúsundir
bænda á japanska hemámssvæðinu
og víðar í Kína fengu í hendur
venjuleg útvarpsviðtæki og í hvert
sinn sem flugvélar Japana hófu sig
til flugs bárast viðvaranir til aðal-
stöðva Chennaults. Síðan komu
nánari fréttir um fjölda flugvél-
anna, gerð þeirra og stefnu. Japan-
ar bára kínverska flugherinn ofur-
liði, en þeim tókst ekki að útrýma
honum.
Þegar Japanar höfðu lagt undir
sig alla strandlengjuna gátu
Kínveijar ekki fengið aðstoð erlend-
is frá nema um Burmaveginn, sem
lá um hliðarhryggi Himalayafjalla,
milli Kunming í Yunnan og Lashio
í Burma.
Burmavegurinn var illveijanleg-
ur fyrir loftárásum Japana. í árs-
byijun 1941 lagði Chennaulttil við
Chiang Kai-shek að komið yrði á
fót sérstökum flugher skipuðum
þjálfuðum bandarískum orrastu-
flugmönnum til að veija Burmaveg-
inn.
Chennault fór til Bandaríkjanna
til að ráða sjálfboðaliða. Kínverska
stjórnin fékk 100 bandarískar P-
40-orrastuflugvélar með láns- og
leigukjöram og Chennault hlaut
óopinbert leyfi til að ráða banda-
ríska herflugmenn og fv. herflug-
menn. Vorið 1941 hafði hann ráðið
um 90 sjálfboðaliða og Kínveijar
samþykktu að greiða þeim 600 doll-
ara mánaðarlaun og 500 dollara
aukagreiðslu fyrir hveija japanska
flugvél, sem þeir skytu niður. Auk
þeirra réð Chennault 150 flugvéla-
virkja. Flugher sinn kallaði haíin
Bandaríska sjálfboðaliða-flugfylkið
(American Volunteer Group, AVG).
Flugvélunum var aðeins hægt að
koma til Kína um Rangoon, höfuð-
borg Burma. Chennault fékk að
nota brezka flugstöð í Toungoo til
að þjálfa menn sína í kenningum
sínum, fræða þá um styrk og veik-
Jeika japanskra flugmanna og flug-
véla þeirra og koma á fót traustu
og samhentu liði. í desember hafði
það tekizt.
„Hákarlakjafturinn“
Á þessum mánuðum ákváðu
nokkrir flugmenn AVG að skreyta
flugvélar sínar. Þeir máluðu augu
og kjaft á nef P-40-flugvélanna og
þær urðu líkastar tígrisháfum.
Blaðamaður, sem kom í heimsókn,
kallaði flugmennina „Tígrana fljúg-
andi“ og nafnið festist við þá. Upp-
haflega hafði „hákarlakjafturinn"
verið notaður á Curtiss P-40-
Tomahawk-vélar 112. sveitar
brezka flughersins í Norður-Afríku
sumarið 1940.
Eftir árás Japana á Perluhöfn
7. desember 1941 sendi Chennault
tvær flugsveitir sínar norður til
Kunming til að veija Burmaveginn
lengst í norðaustri. Þá þriðju sendi
hann til Mingaladon skammt frá
Rangoon.
Vegna viðvöranarkerfis Chenn-
aults vora Tígrarnir fljúgandi við
öllu búnirþegarjapanskarflugvélar
flugu í átt til Kunming frá Indó-
Kína 19. desember. Níu japanskar
sprengjuflugvélar vora skotnar nið-
ur og Japanar reyndu ekki að gera
aðra árás á Kunming fyrr en mörg-
um mánuðum síðar.
Lofthernaðurinn í Burma hófst
23. desember þegar 54 sprengju-
flugvélar og 24 orrastuflugvélar
Japana réðust á Rangoon. Flug-
menn Breta og Bandaríkjamanna í
Mingaladon höfðu ekkert viðvöran-
arkerfi og vissu því ekki hvaðan á
þá stóð veðrið, Þeir hófu sig til flugs
þegar árásin stóð sem hæst og
Tígarnir fljúgandi skutu niður sex
japanskar flugvélar, en misstu tvær
sjálfir.
Næstu daga á eftir var hluti flug-
vélaflota Tígranna sífellt á flugi til
að koma í veg fyrir að Japanar
kæmu aftur að óvöram. Loftárásir
Japana stóijukust og þeir misstu
margar flugvélar, en Bandaríkja-
■ ERLENDH
HRIWCSfá
eftir Guðm. Halldórsson
menn fáar. Vegna óvæntrar og
harðrar andspyrnu Tígranna
ákváðu Japanar að senda færri
sprengjuflugvélar í árásaferðir
sínar og fleiri orrustuflugvélar til
að veija þær.
Tólfta febrúar 1942 höfðu
Tígrarnir fljúgandi skotið niður
tæplega 100 japanskar flugvélar
og laskað nokkrar að auki. Sjálfír
höfðu þeir misst 15 flugvélar, en
níu bandarískir flugmenn, sem vora
skotnir niður, komust aftur til
stöðva sinna. Flugvélar Breta voru
úreltar og flugmenn þeirra ekki eins
velþjálfaðir og Tígramir, sem báru
hita og þunga dagsins fyrstu mán-
uðina.
í ársbyijun 1942 kom bandarísk
hermálanefnd undir forystu Josephs
W. Stilwells hershöfðingja til Kína
til að hjálpa Kínveijum að þjálfa
hermenn sína, útvega þeim vistir
og leiðbeina þeim um stríðsrekstur-
inn. Stilwell varð herráðsforseti
Chiang Kai-sheks, sem hafði tekið
boði Breta og Bandaríkjamanna um
að verða yfirhershöfðingi Banda-
manna á Kínavígstöðvunum, og
Chiang skipaði hann yfirmann
kínversks leiðangurshers, sem átti
að aðstoða Breta í Burma.
Vel fór á með Stilwell og Chenn-
ault í fyrstu og náin samvinna var
með þeim. í júlí 1942 var Stilwell
yfirmaður fámenns liðsafla Banda-
ríkjamanna í Kína, Burma og á
Indlandi. Bækistöðvar hans vora í
Nýju Delhi og Chungking.
Yfir „Hrygginn“
Þegar Japanar lokuðu Burma-
veginum í apríl 1942 var aðeins
hægft að koma birgðum flugleiðis
til Kínveija í Kunming frá Chabua
í Assam á Norðaustur-Indlandi.
Vegalengdin var 500 mílur og
fljúga þurfti yfír mikið íjallaflæmi,
sem flugmenn kölluðu „Hrygginn"
(The Hump). Hæstu tindar þar era
20.000 feta háir.
Japanar höfðu komið fyrir orr-
ustuflugvélum í Miyitkyina í Norð-
ur-Burma og bandarísku flugvél-
arnar urðu að fljúga í norður og
síðan austur, fram hjá hlíðum Him-
alayafjalla í suðaustanverðu Tíbet
og yfir fjöllin nyrzt í Burma og í
Vestur-Yunnan.
Chennault, sem var orðinn hers-
höfðingi í kínverska flughernum,
kom sér fyrir í Kunming ásamt
Tígrunum fljúgandi. Þeir gegndu
því tvíþætta hlutverki að veija aust-
urkafla flugleiðarinnar yfir „Hrygg-
inn“ og styðja kínverska herinn í
baráttu hans við Japana um yfirráð-
in yfir Austur- og Mið-Kína.
Birgðir Chennaults af eldsneyti,
skotfærum og varahlutum minnk-
uðu að mun. Litlar viðbótarbirgðir
bárast yfir „Hrygginn“ og hann
takmarkaði ferðir flugvéla sinna.
Hann taldi að Tígrarnir ættu að fá
meira af þeim birgðum, sem bár-
ust, og óttaðist að aðgerðir hans
mundu stöðvast með öllu, ef ástand-
ið lagaðist ekki.
Chennault hélt því fram að
Tígrarnir fljúgandi gegndu mikil-
vægara hlutverki en kínverski her-
inn og að birgðir til þeirra ættu að
hafa algeran forgang. Stilwell sagði
að Chennault fengi megnið af birgð-
unum, en þar sem hann átti að efla
kínverska herinn vildi hann að
Kínveijar fengju sem mest af þeim.
Grannt varð á því góða með
Chennault og Stilwell og þar við
bættist ágreiningur um stöðu
Tígranna fljúgandi. Þegar samið
var um laun þeirra vora Bandaríkin
ekki komin í stríðið og Kínveijar
gátu ekki vænzt þess að þeir hættu
lífi sínu án veralegrar áhættuþókn-
unar. Málið horfði öðru vísi við eft-
ir árás Japana á Perluhöfn. Tígrarn-
ir fengu miklu hærri laun en flug-
menn bandaríska flughersins, sem
tóku nákvæmlega sömu áhættu og
þeir og fengu engar aukagreiðslur.
Nýr flugher
Því varð þó ekki á móti mælt að
menn Chennaults höfðu samið við
kínversku stjórnina og samningur-
inn rann ekki út fyrr en í júlí 1942.
Bandarískir herforingjar vildu ekki
að eitt bezta fluglið heims leystist
upp og ákváðu að halda lífinu í AVG
unz samningstímanum lyki. Um
leið vora flugmennirnir hvattir til
að gerast sjálfboðaliðar í flugher
Bandaríkjahers og halda áfram að
beijast við Japana í Kína.
Chennault var sammála því að
hann og menn hans ættu ekki að
njóta sérstakra vildarkjara. Sjálfur
samþykkti hann að ganga aftur í
flugher Bandaríkjahers, þótt laun
hans mundu snarlækka. Margir
manna hans voru honum sammála,
en töldu að Stilwell hefði ekki veitt
þeim nægan stuðning. Því ákváðu
flestir þeirra að beijast ekki undir