Morgunblaðið - 05.02.1989, Blaðsíða 4

4 FRETTIR/YFIRUT
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 5.' FEBRÚAR 1989
ERLENT
INNLENT
Deilt um
breytta láns-
kjaravisitöiu
Úrskurðamefnd um verðtrygg-
ingu telur það utan valdsviðs síns
að úrskurða í máli því sem Baldur
Guðlaugsson hrl. lagði fyrir nefnd-
ina varðandi það hvort honum
væri skylt að greiða af skuldabréfi
samkvæmt breyttum grundvelli
lánskjaravísitölunnar. í úrskurði
nefndarinnar frá því á miðvikudag
kemur fram að hún telur álitamál
hvort ný vfsitala geti gilt um skuld-
bindingar samkvæmt eldri vísitölu.
Lífeyrissjóðimir og ýmsir aðrir eig-
endur skuldabréfa gera fyrirvara
gagnvart skuldumm vegna breyt-
ingar á visitölunni.
7 milljarða halli ríkissjóðs
Ríkissjóður var rekinn með 7,2
milljarða halla á síðasta ári, sam-
kvæmt bráðabirgðatölum sem flár-
málaráðuneytið birti á fimmtudag.
Samkvæmt Qárlögum átti ríkis-
sjóður að vera hallalaus, en útgjöld
fóru 4 milljarða fram úr fjárlögun-
um og tekjur vom 3 milljörðum
minni en áætlað var. Ólafur Ragn-
ar Grímsson fjármálaráðherra kaus
að skera málsgrein aftan af fi-étta-
tilkvnningu um hallann þar sem
segir að einkum eigi hin slæma
afkoma við á síðasta fjórðungi árs-
ins.
Tillaga um 1501 aukningu
loðnukvótans
Tillaga um heildaraukningu
loðnukvótans um 150 tonn liggur
fyrir_ innan Hafrannsóknastofnun-
ar. Útflutningsverðmæti hluta ís-
lands í aukningunni gæti orðið um
800 milljónir kr.
Rússar verzla fyrir
250 millj.
Rússar munu kaupa af okkur
lagmeti fyrir 5 milljónir Banda-
ríkjadala, eða um 250 millj. króha
á þessu ári.
ERLENT
Stroessner
steypt af stóli
Hennenn bundu
enda á 34 ára
valdatíð ALfred-
os Stroessners,
einræðisherra í
Paraguay, á
föstudag. Stro-
essner, sem er
76 ára að aldri,
hefur að sögn uppreisnarmanna
verið settur i fangelsi en fyrmrn
ieiðtogi Colorado-flokksins mun
sinna störfum forseta næstu þijá
mánuðina. Að minnsta kosti 12
manns féllu í uppreisninni.
Sigur öfgamanna í
V-Berlín
Flokkur öfgafullra þjóðemissinna
vann óvæntan sigur í kosningum
í Vestur-Berlín á sunnudag og
kom mönnum í fyrsta skipti á
vestur-þýskt fylkisþing frá því
flokkurinn var stofnaður fyrir sex
ámm. Stefna flokksins, sem nefn-
ist Repúblíkanaflokkurinn, þykir
um margt minna á nasisma
Adolfs Hitlers en repúblíkanar
reyndu einkum að höfða til haturs
á útlendingum og aðfluttum
verkamönnum.
Stjórnarkreppa I
Júgóslavíu
Yfirmenn júgóslavneska hersins
hótuðu því á miðvikudag að taka
stjóm landsins í sínar hendur ef
ólgu og upplausn linnti ekki í
Jóhann í kröppum dansi
Jóhann
Hjartarson
og Anatolí
Karpov
gerðu jafn-
tefli í fyrstu
einvígisskák
sinni í Seattle
laugardaginn
28. janúar.
Karpov vann
svo aðra og
þriðju skák-
ina, en í þeirri
flórðu tókst
Jóhanni að
halda jöfiiu.
Tveir sigrar á
Norðmönnum
íslenska landsliðið sigraði lands-
lið Norðmanna I tveimur vináttu-
leikjum liðanna í handknattleik á
fimmtudag og föstudag, þó með
aðeins eins marks mun í hvort sinn.
Leikir þessir eru lokaundirbúningur
landsliðsins fyrir B-keppnina sem
hefst í Frakklandi 15. þessa mán-
aðar.
Sluppu naumlega úr
snjóflóðum
Miklir umhleypingar voru í
síðustu viku og menn sluppu naum-
lega úr snjóflóðum sem féllu á
Vestflörðum og Norðurlandi á
mánudagskvöld. Snjóflóð sem féll
á veginn í Ólafsfjarðarmúla hreif
með sér Ævar Klemensson bif-
reiðastjóra og færði á kaf. Á Ketild-
alavegi féll snjóflóð á mjólkurbíl
sem Guðbjartur Þórðarson ók.
Þá var Hafþór Gunnarsson pípu-
lagningarmaður hætt kominn er
mörg snjóflóð féllu á veginn í
Óshlíð og hann varð fyrir einu sem
hreif hann 6—8 metra.
íslenskir fiskréttir
til McDonald’s?
McDonald’s veitingahúsakeðjan
hefur óskað eftir að kaupa 30 tonn
af tilbúnum fiskréttum á viku
hverri af íslenska fyrirtækinu
Humall hf. til að selja á veitinga-
húsum keðjunnar í Asíu.
landinu. Júgóslavar eiga við gífur-
lega efnahagsörðugleika að stríða
og er þetta alvarlegasta stjómar-
kreppa í landinu frá stríðslokum.
Botha lætur af
formennsku
P.W. Botha
sagði á fimmtu-
dag af sér for-
mennsku í Þjóð-
arflokknum, sem
fer með völd í
Suður-Afríku.
Botha, sem fékk
vægt hjartaáfall
í síðasta mánuði,
mun hins vegar
áfram verða forseti landsins.
Setið um Kabúl
Najibullah, forseti Afganistans,
lýsti yfir því á fimmtudag að hann
hygðist ekki hverfa frá völdum
eftir að brottflutningi sovéskra
hersveita væri lokið þann 15.
þessa mánaðar. Fregnir bárust
af hörðum bardögum milli afgan-
skra frelsissveita og sovéskra her-
manna en skæruliðar sitja um
höfuðborgina, Kabúl. Vestrænir
sérfræðingar kváðust sannfærðir
um að stjóm forsetans féili innan
fárra mánaða.
Shevardnadze í Klna
Utanríkisráðherra Sovétríkjanna,
Edúard Shevardnadze, kom á
miðvikudag í opinbera heimsókn
til Kína. Þetta er í fyrsta skipti í
30 ár sem sovéskur utanríkisráð-
herra sækir Kínvetja heim en flest
bendir til þess að Ieiðtogar
ríkjanna tveggja komi saman til
fundar á þessu ári.
Reuter
Kínaheimsókn Gorbatsjovs ákveðin
Edúard Shevardnadze, utanrikisráðherra Sovétrikjanna, skýrði
frá því í gær, laugardag, að MikhaB Gorbatsjov SovéÚeiðtogi
hefði þegið boð Kínveija um að koma í opinbera heimsókn til
Kina um miðjan maí. Ráðherrann tilkynnti þetta skömmu áður
en hann hélt heim á leið eftir þriggja daga viðræður við kinverska
ráðamenn í Peking. Shevardnadze flutti Deng Xiaoping, valda-
mesta manni Kina, einkabréf frá Sovétleiðtoganum. Fundur Gor-
batsjovs og Dengs i mai verður fyrsti fundur æðstu leiðtoga land-
anna síðan Mao Zedong og Nikita Khrústsjov ræddust við í Pek-
ing 1959. Á myndinni sjást Shevardnadze (t.h.) og Deng.
Ástralía:
Gallar í Boeing-þotum
Canberra. Reuter.
Grænfriðungar:
Mótmæli og
flækst fyrir
hvalveiðum
Japana
ZUrich. Frá Önnu Bjarnadóttur, fréttarit-
ara Morgunblaðains.
GRÆNFRIÐUNGAR í Mönchen
mótmæltu hvalveiðum Japana á
fimmtudag. Tveir félagar úr
samtökunum sigu niður af þaki
byggingar sem hýsir japönsku
ræðismannaskrifstofurnar og
strekktu úr mótmæiaborða fyr-
ir framan þær. Á borðanum var
þess krafist að hvalaslátrun yrði
hætt. Mótmælamiðum gegn
hvalveiðum Japana var einnig
dreift til vegfarenda
Starfsmenn skrifstofunnar köll-
uðu lögregluna á vettvang.
Grænfriðungamir sættust á að
hætta aðgerðum þegar þeir höfðu
hangið í tvo tíma utan á húsinu
og lögreglan hótaði að beita valdi
til að ná þeim niður. Ræðismaður
tók við mótmælayfírlýsingu af
þeim.
Grænfriðungar hafa nú flækst
fyrir hvalveiðiskipum Japana við
Suðurheimskautið í 10 daga. Jap-
anir hættu veiðum í nokkra daga
en hafa nú veitt 15 hvali síðan
Grænfriðungar sigldu fram á þá
við Suðurskautslandið. Þeir höfðu
fengið 40 hvali á 10 dögum áður
en umhverfísvemdarsinnamir fóru
að tmfla veiðamar.
ÞRJÚ helstu flugfélög í Ástralíu
láta nú framkvæma nákvæma
rannsókn á öllum Boeing-þotum í
eigu félaganna en komið hefiir í
ljós að vírar í fjórum Boeing
737-300 þotum þeirra voru rangt
tengdir. Yfirvöld hafa skipað fé-
lögunum að rannsaka vírateng-
ingar í öllum Boeing-þotum sínum.
Gallamir vom í rofum sem gera
flugmönnum kleift að stjóma
slökkvitækjum í hreyflum þotnanna.
Talsmaður flugmálayfírvalda sagði
að gallamir hefðu í för með sér að
flugmaður gæti ekki getað notað
slökkvitæki beggja hreyfla þotunnar
samtímis með fulinægjandi hætti.
Bandarískir íhaldsmenn
óttast áhrif Kissingers
Á UNDANFÖRNUM mánuðum hafa menn ákaft velt því fyrir sér
hvort George Bush Bandaríkjaforseti muni beita sér fyrir breyt-
ingum á utanríkisstefnu Bandarílyanna. Utanríkis- og vamarmál
voru lítt áberandi í kosningabaráttunni á síðasta ári og báðir
frambjóðendumir létu almennar og óljósar yfirlýsingar nægja á
þessum vettvangi sem og raunar flestum öðram. Ummæli hina
ýmsu aðstoðarmanna forsetans hafa á hinn bóginn þótt gefa til
kynna að Bush hyggist sýna meiri varfæmi í viðskiptum sínum
við Sovétstjómina en mörgum þótti Ronald Reagan ekki sýna
valdhöfúm í „keisaradæmi hins illa“ nægilega hörku á síðustu
ámm. Því kemur það óneitanlega á óvart að íhaldsmenn í Banda-
ríkjunum skuli vantreysta nokkmm helstu ráðgjöfiim Bush en
fyrir því kveðst Jeff Gerth, blaðamaður við The New York Ti-
mes hafa heimildir. í grein sinni segir Gerth að íhaldsmenn ótt-
ist að áhrifa Henrys Kissingers, sem var utanríkisráðherra á
ámnum 1973-1977, muni gæta við mótun utanríkisstefnunnar.
Henry Kissinger.
Kissinger, sem hlaut friðar-
verðlaun Nóbels árið 1973,
rekur ráðgjafarfyrirtæki, Kissin-
ger Associates, en tveir stjórnend-
ur þess, þeir Brent Scowcroft og
Lawrence S. Eagleburger hafa
nú látið af störfum og gerst að-
stoðarmenn George Bush. Scow-
croft, sem var varaformaður fyrir-
tækisins, hefur ■■■■■■■
tekið við embætti
öryggisráðgj afa;
og Eagleburger,
sem var stjórnar-
formaður, hefur
tekið við stöðu aðstoðarutanríkis-
ráðherra. íhaldsmenn óttast að
Kissinger muni í raun ráða ferð-
inni og halda því jafnframt fram
að horfið verði frá þeim viðhorfum
sem einkenndu utanríkisstefnu
Reagans forseta fyrstu árin sem
hann var í embætti. „Kissinger
mun reynast áhrifamikill bak við
tjöldin og svo virðist sem verið
sé að vinna gegn þeirri byltingu
sem varð á vettvangi bandarískra
stjómmála er Ronald Reagan var
kjörinn forseti," segir David
Funderburk, sem var um tíma
sendiherra Bandaríkjanna í Rúm-
eníu, í viðtali við Jeff Gerth.
Kissinger, sem nýtur mikillar
virðingar sem sérfræðingur á sviði
BAKSVIÐ
eftir Asgeir Sverrisson
alþjóðamála, lét fremur lítið á sér
bera í tíð Reagans. Hann situr
hins vegar í sérlegri leyniþjón-
ustunefnd Bandaríkjaforseta á
sviði utanríkismála og hefur að-
gang að ýmsum trúnaðarskjölum.
Þeir Eagleburger og Scowcroft
voru báðir undirmenn Kissingers
er hann var utanríkisráðherra og
■■■■■■ er almennt iitið
svo á að þeir hafi
orðið fyrir miklum
áhrifum frá hon-
um.
Réttnefndir
bandarískir íhaldsmenn eru vissu-
lega sérkennilegur flokkur
manna. En áhyggjur þeirra koma
engu að síður á óvart og virðast
raunar ástæðulausar. í grein
Gerths eru ástæður þessa ótta
ekki skýrðar fyllilega en höfund-
urinn segir að íhaldsmönnum þyki
Kissinger ekki hafa verið nægi-
lega afdráttarlaus í yfirlýsingum
sínum um stjómkerfí kommúnista
í Austur-Evrópu og annars staðar
þar sem þeir hafa brotist til valda.
Þess er hins vegar ekki getið
að Kissinger tók undir málflutn-
ing íhaldsmanna er samningur
risaveldanna um upprætingu
meðaldrægra kjarnorkueldflauga,
sem undirritaður var í desember
1987, var til umræðu í Banda-
ríkjunum. Kissinger hvatti Reag-
an til að sýna varfæmi í samn-
ingaviðræðunum við Gorbatsjov
og taldi samninginn grafa undan
öryggi Bandaríkjanna og banda-
manna þeirra í Evrópu. Staðfest-
ing sáttmálans dróst á langinn
vegna andstöðu íhaldsmanna í
öldungadeildinni sem margir
hveijir em einfaldlega andvígir
öllum samningum við kommún-
ista.
Þá verður heldur ekki séð að
aðstoðarmenn Bush séu hálfvolgir
í afstöðu sinni til Sovétríkjanna
og bandamanna þeirra. Þannig
lýsti Scowcroft því yfir nýverið
með eftirminnilegum hætti að
kalda stríðinu væri ekki lokið þótt
aukinnar þíðu gætti í samskiptum
austurs og vesturs. James Baker
utanríkisráðherra hefur sagt að
farið verði yfir alla þætti afyopn-
unarmála áður en viðræður hefi-
ast að nýju um fækkun lang-
drægra kjamorkuvopna en af
þeim hafa íhaldsmenn veralegar
áhyggjur þar eð þær taka til þess
hluta kjamorkuheraflans, sem
ætlað er að svara fyrir Banda-
ríkin, ákveði „þeir rauðu" að
þrýsta á hnappinn.