Morgunblaðið - 05.02.1989, Blaðsíða 16

16
e8er SAöflaa^ .2 suoAaiíwua aiaAjavtuoHOM
MÖRGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 5. FEBRÚAR 1989
Hef saman
íiei eair
aföfgak
enndum
stööum
Mary Jo Salter og Brad
Leithauser með eldri
dótturina Emily. Sú yngri
svaf af sér heimsókn
Ijósmyndarans.
Bandaríski rithöfundurinn Brad Leithauser hefur skrifað nýja skáldsögu,
Hence, sem fœrþá einkunn á forsíðu TheNew York Times Book Review
að vera ögrandi og metnaðarfullt bókmenntaverk, en engu að síður skemmti-
leg lesning! Brad er nú kennari á vegum Fullbright-stofnunarinnar við ensku-
deild Háskóla íslands.
eftir Friðriku Benónýsdóttur/mynd Ámi Sæberg
STOFA í ELDRA HÚSI við Eiríksgötuna. Plusssófasett, gamall
skenkur, stórisar fyrir gluggum, vatnslitamyndir og Bing &
Gröndal plattar á veggjum. Osköp venjuleg stofa eldri hjóna á
Islandi. En húsbóndinn sem situr í plusssófanum stingur undarlega
í stúf við umhverfið. Sltt hárið og skeggið, gallabuxurnar og
allt yfirbragðið gefiir til kynna að hann sé „róttækur “
menntamaður sem gæti hafa verið í hringiðu atburðanna á árunum
í kringum ’68. Eitthvað í fari hans bendir til bandarisks uppruna
enda er maðurinn fæddur í Detroit og lögfræðingur frá Harvard.
Erindi mitt við hann tengist þó hvorki bílum né lögfræði, heldur
bókmenntum því sá sem hér situr er Brad Leithauser, höfundur
skáldsögunnar Hence, „ögrandi skáldsögu, sem veltir upp
spurningum um það hvað teljist sköpunarkraftur á öld tölvunnar,
hvað sé veruleiki á öld fjölmiðlanna og hvað séu gjaldgengar
bókmenntir á hvaða öld sem er“ eins og Laura Shapiro orðar það
í umfjöllun um bókina á forsíðu The New York Times Book
Review hinn 22. janúar sl. Hence er Qórða bók Brads Leithausers,
áður hefiir hann sent frá sér tvær Ijóðabækur og skáldsöguna
Equal Distance, sem út kom árið 1985 og hlaut mikið lof
gagnrýnenda.
Astæðan fyrir því að
þessi bandaríski rithöf-
undur situr í húsbónda-
sætinu í stofunni við
Eiríksgötu er sú að
hann starfar nú sem kennari í
bandarískri ljóðlist og bragfræði við
enskudeild Háskóla Islands. Hann
og kona hans, ljóðskáldið Maiy Jo
Salter sem hlaut Lamont verðlaunin
fyrir bestu aðra ljóðabók höfundar
1988, fluttu hingað ásamt tveimur
ungum dætrum í byijun janúar og
ætla að dvelja hér til hausts. En
hvemig datt þeim í hug að koma
til Islands?
„Við erum nú ekki með öllu
ókunnug íslandi, ég hef komið hér
fimm sinnum áður og konan mín
þrisvar. Við höfum gaman af að
ferðast og höfum búið 3 ár í Japan,
1 ár á Ítalíu og 2 ár í Englandi.
Nú er ég að byija á nýrri skáldsögu
um dulræna reynslu lögfræðings
nokkurs í Whasington D.C. og mér
fannst að ísland hlyti að vera upp-
lagður staður til þess að koma sér
í gang við hana. Við þekkjum hér
fáa og ættum því ekki að verða
fyrir eins miklu ónæði og heima.
Auk þess er tvennt sem mig Iangar
sérstaklega til að yrkja um, ísland
og neðansjávarlandslag. Ég lærði
köfun til að glöggva mig á neðan-
sjávarlandslaginu og sótti um hjá
Fulbright-stofnuninni og bauðst að
koma hingað. Ég vona að dvölin
hér gangi vel, enda allt útlit fyrir
það, að veðrinu undanskildu.“
Emily, fimm ára gömul dóttir
þeirra Brads og Mary Jo, hefur lítið
lagt til málanna fram að þessu, en
þykir nú tími til kominn að henni
sé veitt tilhlýðileg athygli. „Af
hveiju talar þú öðruvísi en við?“
spyr hún, „ertu íslendingur?" í
framhaldi af svari mínu til hennar
fer Brad að tala um bameignir ís-
lendinga. Honum er óskiljanlegt
hvemig á því stendur að íslending-
ar eignist böm svo ungir. „Og það
virðist ekkert breyta lífi ykkar“
segir hann hissa. „Það eru í kúrsum
hjá mér fullorðnar konur sem eiga
mörg böm, fyrrverandi sjómenn og
alls konar fólk. Ég skil þetta ekki,
heima eignumst við ekki börn fyrr
en skólagöngu er lokið, ekki nema
bændur og fátæklingar. Hvemig
getið þið þetta?“
Ég hef ekki skýringar á þessu
„óeðli“ íslendinga á reiðum höndum
og reyni að beina samtalfhu inn á
„menningarlegri“ brautir: „Hefurðu
lesið eitthvað af íslenskum höfund-
um?“
„Því miður les ég ekki íslensku
og fáar íslenskar bækur em þýddar
á ensku svo ég verð að játa van-
þekkingu mína á íslenskum bók-
menntum. Ég hef þó 'lesið allar
bækur Halldórs Laxness, sem út
hafa komið á ensku og er mjög
hrifinn af honum. Mér gremst hvað
hann er lítið þekktur í Bandaríkjun-
um. Flestar bækur hans eru nú
ófáanlegar þar. Mig langar að nýta
tímann hér til að skrifa grein um
hann fyrir Atlantic Monthly, en ég
hef skrifað töluvert af greinum og
bókmenntagagnrýni fyrir það tíma-
rit, meðal annars grein um ísland."
- Lögfræðingur frá Harvard
sem verður skáld, hvers vegna?
„Eg byijaði að yrkja meðan ég
var við nám í Harvard og þegar
fyrsta bókin mín var samþykkt til
útgáfu, 1979, má segja að ég hafi
orðið heltekinn. Ég setti mér það
markmið að gefa út fímm bækur á
níunda áratugnum. Það tókst raun-
ar ekki, en þær urðu þó fjórar. Ég
er alltaf að búa mér til pressu, setja
mér tímamörk. Þau standast nánast
aldrei en það breytir engu um þessa
áráttu mína“ segir Brad og hær.
— Skáldsaga þín, Hence, fjallar
um einvígi ungs skákmanns og
skáktölvu, óttastu að vélamar séu
að vaxa okkur yfír höfuð?
„Ég hef mikinn áhuga á tækni
og viðbrögðuin fólks við henni. Ég