Morgunblaðið - 18.03.1989, Qupperneq 25

24
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 18. MARZ 1989
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 18. MARZ 1989
25
fförogputiMitttáfr
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aðstoðarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
Árvakur, Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
ÁrniJörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aðalstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 83033.
Áskriftargjald 900 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 80 kr. eintakið.
EFTA-ftindur um
Evrópubandalagið
Mikil gerjun er í Evrópu um
þessar mundir. í austur-
hluta álfunnar eru þjóðimar
sem hafa lifað undir oki komm-
únisma og Sovétríkjanna í tæp-
lega hálfa öld að snúa aftur til
sögu sinnar og uppruna, eins
og sést best í Ungveijalandi.
Haldi þessi þróun áfram getur
hún ekki orðið til annars en að
lina sovésku tökin og ýta marx-
ismanum til hliðar. í vestur-
hluta Evrópu þar sem þjóðimar
hafa notið frelsis og friðar í
rúma fjóra áratugi er stefnt að
æ nánari samvinnu á sem flest-
um sviðum. Ber þar hæst yfír-
lýst markmið Evrópubanda-
lagsins (EB) um sameiginlegan
markað aðiídarríkjanna 12 frá
árslokum 1992. í þessari viku
var síðan fundur forsætisráð-
herra aðildarlanda Fríverslun-
arsamtaka Evrópu (EFTA),
sem markar tímamót í þróun
þess félagsskapar.
EFTA-ríkin eiga það helst
sameiginlegt, að þau hafa ekki
viljað ganga eins langt í efíia-
hagssamstarfínu og EB-löndin,
sem hafa myndað félagsskap,
er getur tekið fram fyrir hend-
umar á ríkisstjómum og þing-
um einstakra landa, yfírríkja-
stofnun. EFTA-ríkin eru á eins-
konar sporbaug utan um Evr-
ópubandalagið og vilja nálgast
það sem mest þau mega án
þess þó að hverfa inn í EB-
hópinn. Fundurinn í Ósló sner-
ist einmitt um það, hvemig
haga ætti framtíðarsamskipt-
unum við EB. Þegar til hans
var boðað af Gro Harlem
Brundtland, forsætisráðherra
Noregs, lá ekki eins mikið á
fyrir EFTA að ræða þessi mál
eins og þegar til fundarins kom.
Það sem knúði á voru hug-
myndir sem Jacques Delors,
forseti framkvæmdastjómar
EB, setti fram í Evrópuþinginu
17. janúar síðastliðinn. Þar velti
hann fyrir sér ýmsum kostum
í samstarfí EB og EFTA, sem
tóku mið af því að efla EFTA
sem stofnun, er stæði skipu-
lagslega næsta jafnfætis EB,
yrði einskonar vasaútgáfa af
EB.
Á fundinum í Ósló var ekki
gengið svo langt að breyta
EFTA í yfírrílgastofnun. Hins
vegar var ákveðið að efla og
styrkja samtökiri og svara hug-
myndum Delors með jákvæðum
hætti. Þannig lýstu EFTA-ríkin
yfír vilja til að færast nær EB.
Sða eins og Gro Harlem
Brundtland orðaði það: „Mikil-
vægasti boðskapur okkar frá
Ósló er sá að við emm reiðubú-
in að styrkja samstarfíð milli
EFTA og EB.“
Eins og komið hefur fram í
fréttum Morgunblaðsins af
EFTA-fundinum er meira en
blæbrigðamunur á afstöðu tals-
manna einstakra ríkja til þeirra
markmiða, sem sett eru í loka-
ályktun Óslóar-fundarins.
Norðmenn og Svíar vilja greini-
lega ganga lengst í áttina að
EB, Svisslendingar vilja hins
vegar síst allra sætta sig við
EFTA sem yfírríkjastofnun,
enda hafa þeir ekki einu sinni
gengið í Sameinuðu þjóðimar
vegna hlutleysisstefnu sinnar.
Steingrímur Hermannsson for-
sætisráðherra segist hallast á
sveif með Svisslendingum. Jón
Baldvin Hannibalsson utanrík-
isráðherra benti á í Morgun-
blaðssamtali, að við atkvæða-
greiðslur í EFTA yrði meiri-
hluti látinn ráða niðurstöðu og
yrðu ríki þá að sætta sig við
vilja meirihlutans eða skerast
úr leik á einhveiju sviði. Verði
þessi vinnuregla tekin upp verð-
ur það fljótt hámákvæmt skil-
greiningaratriði, hvort EFTA
sé yfírríkjastofnun eða ekki.
Hvað sem því líður er ljóst, að
skrifstofa EFTA verður efld og
bendir flest til þess að samtökin
eigi eftir að þróast eftir svipuð-
um línum og EB.
Megineinkenni Óslóar-yfir-
lýsingar EFTA er, að þar er
öllum leiðum haldið opnum. Á
grundvelli hennar geta ríkin í
senn nálgast EB og einnig átt
útgönguleið, ef þau telja of
nærri sér gengið. Þetta er skyn-
samleg niðurstaða eins og mál-
um er háttað. Nú er það hlut-
verk ríkisstjómanna, sem áttu
fulltrúa í Ósló, að ákveða, hvar
þær vilja skipa sér innan þeirra
marka sem ályktun þeirra þar
mótaði.
Fyrir okkur íslendinga var
sérstaklega mikilvægt, að í
Ósló tókst að fá endanlegt sam-
þykki innan EFTA við fríversl-
un með físk. Þetta gamta bar-
áttumál er komið í höfn. í við-
skiptum okkar við EFTA-ríkin
breytir það ef til vill ekk( miklu
en fríverslunarákvæði Óslóar-
ályktunarinnar verður unnt að
nota sem fordæmi í viðræðum
við Evrópubandalagið. Það var
jú í raun frekar um EB en
EFTA sem fundurinn í Ósló
snerist.
Draumur og veruleiki
eftir Þorstein Pálsson
Fyrir skömmu urðu ráðuneytis-
stjóraskipti í viðskiptaráðuneytinu.
Þórhallur Ásgeirsson lét þá af störf-
um eftir að hafa haldið um stjóm-
völinn í ráðuneytinu í fjóra áratugi.
Öllum sem til þekkja ber saman um
að þá hafí áhrifamikill embættis-
maður lokið giftudijúgum störfum.
En af þessu tilefni voru rifjuð
upp nöfn allra þeirra viðskiptaráð-
herra sem Þórhallur Ásgeirsson
hafði starfað með á ferli sínum.
Þeir skilja eftir sig misjafnlega djúp
spor, en vafalaust hafa þeir allir
viljað vel. Allan þennan tíma hafa
menn verið að keppa að því að
auka frelsi í verslunar- og viðskipta-
málum, en stærstu skrefín L þeim
efnum voru stigin I tíð Viðreisnar-
stjómarinnar og svo aftur á tíma
þeirrar ríkisstjómar sem Geir
Hallgrímsson myndaði fyrir
Steingrím Hermannsson 1983.
Á móti straumi tímans
Hvarvetna í heiminum sjá ríki
það ráð helst til þess að örva hag-
vöxt og bæta lífskjör að rýmka um
allar þær reglur sem gilda um versl-
un og viðskipti og snúa þannig frá
miðstýringu. En hér á íslandi höfum
við ríkisstjóm sem snýr öllu öfugt
í þessum efnum.
Það er kaldhæðnislegt að sá við-
skiptaráðherra sem fékk það hlut-
verk að kveðja Þórhall Ásgeirsson
er sennilega kominn í þá stöðu að
hafa flutt fleiri mál og tekið þátt í
fleiri ákvörðunum en nokkur annar
viðskiptaráðherra síðastliðna fjóra
áratugi, sem miða að aukinni mið-
stýringu og minna viðskiptafrelsi.
Það er efsti maður á lista Alþýðu-
flokksins í Reykjavík sem hefur
tekið að sér að synda á móti tímans
straumi í þessum efnum.
Jón Sigurðsson viðskiptaráð-
herra hefur undanfamar vikur verið
að beijast fyrir því að fá samþykkt
á Alþingi framvarp sem miðar að
því að auka miðstjómarvald við-
vaxtaákvarðanir. Við ríkjandi að-
stæður hefði þó verið nær að losa
um höft og knýja íslenska banka
til samkeppni við erlendar flármála-
stofnanir rétt eins og höfuðatvinnu-
vegimir verða að gera.
I annan stað hefur Jón Sigurðs-
son viðskiptaráðherra verið að
knýja í gegn breytingar á bankalög-
gjöfinni sem miða að því að gera
bankaráðin pólitískari, draga völd
frá bankastjórum yfír til banka-
ráða, sem síðan eiga að lúta í aukn-
um mæli boðvaldi ráðherra.
Jón Sigurðsson er fyrsti við-
skiptaráðherrann, a.m.k. um ára-
tugaskeið, sem kallar bankaráðs-
menn ríkisstjómarflokka fyrir sig
til þess að gefa þeim fyrirmæli um
einstakar ákvarðanir. Og fyrir
skömmu birti Tíminn forsíðufrétt
um að ráðherrar Alþýðuflokks og
Alþýðubandalags kölluðu fyrir sig
bankaráðsmenn í einum ríkisbank-
anna til þess að gefa þeim fyrir-
mæli um lánveitingar til einstaks
fyrirtækis.
Þá má geta þess að Jón Sigurðs-
son viðskiptaráðherra hefur beitt
sér fyrir því að orkufyrirtækin séu
sett undir verðlagshöft, en einmitt
þessi fyrirtæki hafa á undanfömum
áram hækkað taxta sína minna en
almennar verðbreytingar í þjóð-
félaginu hafa gefíð tilefni til. Með
öðram orðum, þau hafa nýtt sér
frelsið á þann veg að orkukostnaður
hefur í raun lækkað. Það er ein-
mitt þessi lækkun raunveralegs
orkukostnaðar sem er helstu rök
Jóns Sigurðssonar viðskiptaráð-
herra fyrir því að setja þessi fyrir-
„ Jón Signrðsson er
fyrsti viðskiptaráð-
herrann, a.m.k. um ára-
tugaskeið, sem kallar
bankaráðsmenn ríkis-
stjórnarflokka fyrir sig
til þess að gefa þeim
fyrirmæli um einstakar
ákvarðanir. Og fyrir
skömmu birti Tíminn
forsíðufrétt um að ráð-
herrar Alþýðuflokks og
Alþýðubandalags köll-
uðu fyrir sig banka-
ráðsmenn í einum ríkis-
bankanna til þess að
gefa þeim fyrirmæli um
lánveitingar til einstaks
fyrirtækis.“
tæki á ný undir verðlagshöft.
Það sem hann vill gerir
hann ekki ...
Loks er þess að geta að Jón Sig-
urðsson viðskiptaráðherra hefur
verið helsti talsmaður uppbóta- og
millifærslukerfís þar sem skatt-
greiðendum er ætlað að standa
undir rekstrartapi grandvallarat-
vinnuveganna. Engum vafa er und-
irorpið að það verður fyrsta verk
nýrrar fijálslyndrar ríkisstjómar að
bijóta þetta uppbóta- og styrkja-
kerfí niður. Og rfkisstjómin hefur
enn fyrirvara um þann kafla í efna-
hagsáætlun Norðurlanda, sem lýtur
að auknu fi-elsi á fjármagnsmark-
aði, en þau mál heyra sem kunnugt
Þorsteinn Pálsson
er undir viðskiptaráðherra.
Þannig mætti sjálfsagt lengi telja
enn. Þetta er veraleikinn sem við-
skiptaráðherra og efsti maður á
lista Alþýðuflokksins í Reykjavík
lifír og hrærist f. í draumheimi
sinum skrifar hann á hinn bóginn
góðar greinar og flytur skilmerki-
legar ræður um nauðsyn aukins
frelsis og aðlögunar íslands að
þeirri alþjóðlegu þróun í þeim efnum
sem nú á sér stað. En ráðherrann
ætti að huga að því að það era
verkin í veraleikanum sem era stað-
reyndir en ekki óskimar í dag-
draumunum.
Með nokkram sanni má segja að
viðskiptaráðherrann sé orðinn eins
og hver annar framsóknarmaður
þvf: Það sem hann gerir vill hann
ekki og það sem hann vill gerir
hann ekki.
Verkstjórnarlaust Alþingi
Óhætt er að fullyrða að sjaldan
hefur verið jafn léleg verkstjóm á
Alþingi eins og um þessar mundir.
Ábyrgð á því hvílir auðvitað á ríkis-
stjóm hveiju sinni. Eitt gleggsta
merkið um ráðleysi ríkisstjórnarinn-
ar er að fyrsta málið sem hún lagði
fyrir Alþingi í haust sem leið hefur
ekki enn verið afgreitt frá þinginu.
Þar er um að ræða löggjöf um verð-
bréfaviðskipti. Undirbúningur að
þessari lagasetningu hófst reyndar
í tíð fyrri ríkisstjómar og var mjög
vel að honum staðið, en það er
kunnara en frá þurfí að segja að
góður undirbúningur þingmála auð-
veldar Alþingi störfín og flýtir mjög
fyrir Alþingi við afgreiðslu mála.
Það hefur lengi verið ljóst að
brýnt væri að setja almenna löggjöf
um verðbréfaviðskipti í landinu til
þess að treysta þessa starfsemi og
auka öryggi þeirra sem á þeim vett-
vangi eiga viðskipti. Það er einmitt
megintilgangur þessarar lagasetn-
ingar eins og fram kemur í athuga-
semdum með framvarpinu.
Fæstum kom annað til hugar en
ríkisstjómin stefndi að því að af-
greiða þetta framvarp á fyrstu vik-
um þinghaldsins. En hún hefur ekki
enn komið því í verk og í þessari
viku lýsti formaður þingflokks
Framsóknarflokksins því yfír að
hann ætlaði að nota aðstöðu sína
sem formaður ijárhags- og við-
skiptanefndar neðri deildar til þess
að teija enn fyrir samþykkt fram-
varpsins.
Hann vill tengja afgreiðslu þess
samþykki Seðlabankaframvarps
sem ríkisstjómin er með á pijónun-
um. Hann virðist ekki treysta sam-
starfsflokkunum til þess að standa
að samþykkt þess framvarps. Þann-
ig er tortryggnin á milli stjómar-
flokkanna farin að leiða til þess að
einn stjómarflokkurinn setur þetta
framvarp í gíslingu í dag af ótta
við að annar hvor hinna stjómar-
flokkanna ætli að setja annað fram-
varp í gíslingu daginn eftir. Þess
er ekki að vænta að árangur náist
í löggjafarstarfinu þegar andrúms-
Ioftið á milli stjómarflokkanna, sem
verkstjómina hafa með hendi, er
með þessum hætti.
LánsQárlög óafgreidd
Annað mikilvægt mál, sem ríkis-
stjómin hefur ekki enn getað af-
greitt, era lánsfjárlögin. Lögum
samkvæmt ber að afgreiða láns-
fjárlög samhliða fjárlögum fyrir
áramót. Sjálfstæðisflokkurinn var
tilbúinn til þess að fresta janúarfríi
þingsins til þess að ljúka afgreiðslu
lánsQárlaga í beinu framhaldi af
afgreiðslu fjárlaga. Þá var ríkis-
stjómin ekki tilbúin til þess að af-
greiða lánsflárlögin.
Nú er auðvitað komið iangt fram
yfír alla eindaga í þessum efnum.
Lánsfjárlagaframvarpið er komið
langt fram úr upphaflegum áætlun-
um og sýnir að ríkisstjómin hefur
misst öll tök á lánsfjármálum ríkis-
ins;
I síðustu viku var ekki unnt að
vinna í málinu vegna dvalar fjár-
málaráðherrans erlendis og í þess-
ari viku hefur ekkert gerst vegna
dugleysis eða sinnuleysis ríkis-
stjómarflokkanna. Allt eykur þetta
á lausung, skapar óvissu og sýnir
gleggst það ráðleysi sem nú er í
stjóm efnahagsmála og að því er
varðar verkstjóm á Alþingi.
Skuld ríkissjóðs við Seðlabank-
ann er nú orðin 10 milljarðar króna
og enn era ekki þrír mánuðir liðnir
af nýju ári. Það er enn ein vísbend-
ingin um lausatökin á efnahags-
stjóminni og ríkisfjármálunum. Eft-
ir að forsætisráðherra lýsti því yfír
að það væri grundvallaratriði hinn-
ar nýju efnahagsstefnu að hverfa
frá almennt viðurkenndum vest-
rænum aðferðum við stjóm efna-
hagsmála hefur öllum vandamálum
verið mætt með auknum erlendum
lántökum. Þessar erlendu lántökur
geta tímabundið haldið atvinnulíf-
inu gangandi. Alvarlegt atvinnu-
leysi er því tæpast yfírvofandi.
Líklegt er að erlendar lántökur
munu þegar líður fram á árið auka
þenslu og stuðla á nýjan leik að
misgengi milli framleiðslu- og þjón-
ustugreina.
Vinstri stjórn og
kjarasamningar
Við þessar aðstæður er nú unnið
að endumýjun kjarasamninga. Fyr-
ir skömmu mátti lesa á forsíðu Þjóð-
viljans í fímm dálka fyrirsögn að
kaupmátturinn yrði ekki til í kassa.
í fyrstu hélt ég að þetta væri tilvitn-
un í Þórarin V. Þórarinsson en þeg-
ar betur var að gáð kom í ljós að
hin tilvitnuðu ummæli vora höfð
eftir Ólafí Ragnari Grímssyni.
Kennarar hafa nú í fyrsta skipti
í áraraðir talið aðstæður vera með
þeim hætti að ekki væri ástæða til
þess að fylgja kröfugerð eftir méð
hótun um verkfall. Forystumenn
BSRB og Verkamannasambandsins
hafa margsinnis lýst því yfír að
þeir settu á forgangslista aðrar
kröfur en þá að bæta kaupmáttinn.
Sumir hafa haldið því fram að
með yfirlýsingum og ákvörðunum
af þessu tagi megi sjá pólitíska af-
stöðu verkalýðsforystunnar. Ég
held á hinn bóginn að þessar yfírlýs-
ingar sýni raunhæft mat verkalýðs-
forystunnar á aðstæðum í þjóðarbú-
skapnum þegar afleiðingar vinstri
stjómar era famar að segja til sín.
Verkalýðsforystan metur einfald-
lega afleiðingar vinstri stefnunnar
á þann veg að við slíkar aðstæður
sé ekki unnt með raunhæfum hætti
að bæta lífskjörin í landinu.
Á það verður að fallast að þetta
er raunhæft mat og sennilega hafa
engir sýnt betur fram á vonleysi
vinstri steftiunnar við að bæta
lífskjörin f landinu en þeir verka-
lýðsforystumenn sem hafa kvatt sér
hljóðs um samningamál á undan-
fömum vikum.
Ytri aðstæður í þjóðarbúskapn-
um era um rnaigt hagstæðar
Fiskafli er mikill, mokveiði um allt
land og forsætisráðherra hefur lýst
þvf margsinnis yfir að á næstu vik-
um sé þess að vænta að verð á
erlendum mörkuðum muni hækka
stórlega. Það era því ekki ytri áföll
sem að þessu sinni gera það verkum
að verðmætasköpunin í þjóðfélag-
inu er ekki nægjanleg til þess að
bæta lífskjörin með veralegum
kauphækkunum. Þær era fyrst og
fremst að kenna afleiðingum stefnu
núverandi vinstri stjómar. Engar
líkur era því til þess að hér skapist
skilyrði til þess að bæta lífskjör
fyrr en fijálslynd stefna sem miðar
að því að örva atvinnulífíð í landinu
er farin að skila árangri. Þetta er
í raun og vera kjami málsins og
mjög mikilvægt og athyglisvert að
helstu foiystumenn verkalýðshreyf-
ingarinnar skuli skynja þetta og
viðurkenna með jafii afgerandi
hætti og nú hefur átt sér stað.
Sigtir lýðræðis-
sinnaðra stúdenta
Urslitin í kosningum háskóla-
stúdenta vora um margt athyglis-
verð. Vaka, félag lýðræðissinnaðra
stúdenta, vann afdráttarlausan sig-
ur bæði í kosningum til stúdenta-
ráðs og háskólaráðs.
Þessar kosningar era sannarlega
mikill ósigur fyrir vinstri öflin.
Menntamálaráðherra reyndi á
síðustu stundu að kaupa stúdenta
til fylgis við vinstri menn í háskóla-
pólitíkinni með nýjum námslána-
reglum, sem ótraustur fjárhags-
grandvöllur er fyrir. Úrslitin eru
ekki síst athyglisverð f ljósi þessar-
ar tilraunar.
Vaka var á sfnum tfma stofnuð
til þess að treysta samstöðu lýðræð-
issinna og beijast gegn öfgaöflum
til hægri og vinstri. Vökumenn hafa
því jafnan í samræmi við upphafið
lagt áherslu á faglega hagsmuna-
baráttu f háskólapólitíkinni. Kosn-
ingaúrslitin era augljós trautsyfir-
lýsing við þessa stefeu.
Foiystumenn lýðræðissinnaðra
stúdenta hafa uppskorið ávöxt af
kraftmiklu starfi og málefaalegri
og faglegri pólitík.
Höfundur er formaður Sjálf-
stæðisflokksins.
Aðalfimdur SPRON:
Hagnaður 31,7 millj-
ónir á síðastliðnu ári
Engin lausn betri en að selja sparisjóðunum Útvegs-
bankann, sagði Baldvin Tryggvason sparisjóðsstjóri
403 m.kr. Eigið fé SPRON er nú
245 m.kr. og hlutfall eigin fjár af
niðurstöðutölu efeahagsreiknings
10,7%. Heildareignir jukust úr 2,3
milijörðum króna í 3,1 mifijarð eða
um tæp 32%.
Baldvin Tryggvason, sparisjóðs-
stjóri, fjallaði mikið um málefai Út-
vegsbankans í ræðu sinni á aðal-
fendi SPRON í gær. Sagði hann að
því hefði verið lýst yfir af hálfu spari-
sjóðanna fyrir margt löngu, bæði
opinberlega og í beinum viðræðum
við bankamálaráðherra og nefad þá
sem hann hefði skipað til að annast
viðræður um sölu hlutabréfa ríkisins
í Útvegsbanka íslands hf. að spari-
sjóðimir væru reiðubúnir til alvar-
legra viðræðna um kaup á meirihluta
hlutabréfanna í bankanum. „Við höf-
um ávallt sagt að við vildum kaupa
meirihluta bréfanna, jafavel 2/3. Við
höfem sagt að við værum reiðubúnir
til að halda þeim möguleika opnum
að einhver hlutafélagabanki væri
með í kaupunum t.d. Alþýðubankinn.
Frá því í október 1988 höfem við
haft ákveðið viiyrði frá mjög sterkum
erlendum sparisjóði um að hann komi
inn f viðræðumar um hlutabréfa-
kaupin og þessi erlendi sparisjóður
hefer rætt um að kaupa allt að 10%
hlutafjárins. Þetta tilkynntum við
stjómvöldum þegar f stað og höfem
margítrekað síðan," sagði Baldvin
Tryggvason.
Aðalfundur Iðnaðarbankans:
Hagnaður 137,1 milljón ásíðasta ári
HAGNAÐUR Iðnaðarbankans að meðtöldum dóttur- og hlutdeildarfélög-
um varð á sfðaatliðnu árí tæplega 137,1 m.kr. eftir skatta samanboríð
við 107 m.kr. hagnað árið áður. Framlag f afskriftarreikning útlána
var hækkað verulega eða úr 37,2 m.kr. 1987 f 114 m.kr. Afekriftareikn-
ingur bankans nemur nú 2% af útlánum, áfollnum vöxtum og ábyrgð-
um. Þá hækkuðu tekju- og eignaskattar verulega milli ára eða úr tæp-
lega 30 m.kr. f rúmlega 100 m.kr. Ráðstöfenarfé bankans þ.e. innlán
og bankabréf námu samtals 8,6 milljörðum króna og jukust um rúmlega
tvo milljarða á árinu eða tæplega 32%.
Á aðalfendi Iðnaðarbankans sem
haldinn var í gær kom ennfremur
fram að útlán að frádregnum af-
skriftareikningi námu 8,7 milljörðum
króna f lok síðasta árs og höfðu auk-
ist um 2,1 milljarð á árinu. Heildar-
eignir bankans í árslok voru 11,7
milljarðar króna og höfðu aukist um
31%. Eigið fé nemur nú tæplega 950
milljónum króna og jókst það á árinu
um 37%. Heildartekjur bankans árið
1988 námu 3.299 m.kr. og er það
46,5% hækkun frá fyrra ári. Heildar-
gjöld vora 3.058 m.kr. en þar af nam
launakostnaður og önnur rekstrar-
gjöld bankans 902 m.kr. Heildargjöld
jukust um 44,6% frá fyrra ári. Hlut-
hafar samþykktu tillögu bankaráðs
um að greiddur verði 10% arður alls
51,1 m.kr. og að gefín verði út jöfa-
unarhlutabréf fyrir tæplega 102
m.kr. sem samsvarar 19,94% af
hlutafénu.
Davíð Scheving Thorsteinsson,
formaður bankaráðs, sagði í ræðu
sinni á fandinum að endurskoðend-
ur, bankaráð og bankastjóm hefðu
talið einsýnt að hinir miklu erfiðleik-
ar sem steðjuðu að atvinnulífi í
landinu almennt myndu óhjákvæmi-
lega hafa áhrif á starfsemi viðskipta-
bankanna á næstu misserum. Þeir
yrðu að vera við þvf búnir að taka
á sig einhver útlánatöp. „í þessu
skyni var afskriftareikningur bank-
ans hækkaður árið 1987 úr 1% í
1,25%. Að athuguðu máli nú þótti
skynsamlegt að hækka þennan
reikning enn frekar og er því nú Iögð
til hliðar fjárhæð sem nægir til að
afskriftareikningurinn nemi 2% af
útlánum, áföllnum vöxtum og
ábyrgðum. Á þennan hátt er bankinn
vel búinn undir hugsanleg áföll vegna
rekstrarerfiðleika margra viðskipta-
vina hans,“ sagði Davíð.
Davíð greindi einnig frá viðræðum
Iðnaðarbankans og Verslunarbank-
ans og sagði að eftir nokkurt hlé á
þeim hefði bankaráðið talið tímabært
að við þeim yrði hreift fyrir nokkram
vikum. Kvað hann bankaráðið hafa
ritað bankaráði Verslunarbankans
bréf þann 8. febrúar sl. og lagt til
að efat yrði til sameiginlegs fendar
bankaráðanna og bankastjóma til
að ræða stöðuna í bankamálum og
um hugsanlega samvinnu þessara
tveggja banka. Bankaráð Verslunar-
bankans hefði svarað þessu bréfí
nokkru síðar og þáð boð Iðnaðar-
bankans um sameiginlega fund.
Væri nú áformað að halda fendinn
10. apríl n.k. og hefðu bankastjóm-
imar hist að undanfömu til að und-
irbúa fundinn. „Af fenginni reynslu
veit ég að tíma getur tekið að koma
slíkri samvinnu eða sameiningu á.
En það er einlæg von mín að á næst-
unni verði stigin skref að þessu
marki, báðum bönkunum, hluthöfum
þeirra, viðskiptavinum og starfs-
mönnum til heilla."
Davíð tilkynnti hluthöfum að hann
hefði ákveðið að gefa ekki kost á sér
I bankaráðið þar sem hann hefer
gegnt formennsku í 7 ár. Á bankar-
áðsfundi að afioknum aðalfundinum
var Brynjólfer Bjamason kjörinn
formaður en aðrir í bankaráði eru
Haraldur Sumarliðason, Magnús
Helgason, Sigurður Kristinsson og
Sveinn Valfells.
Morgunblaðið/Júlíus
Frá aðalfundi Iðnaðarbankans. Haraldur Sumarliðason i ræðustól og við borðið sitja bankastjórarnir:
Bragi Hannesson, Valur Valsson og Ragnar Önundarson.
HAGNAÐUR Sparisjóðs
Reykjavikur og nágrennis varð
31.7 m.kr. á síðastliðnu árí og
greiddi sparisjóðurínn tæplega
27.8 m.kr. í tekju- og eignarskatt.
í árslok voru heildarinnlán tæpir
2,4 milljarðar króna og höfðu auk-
ist á árínu um rúmar 502 m.kr.
eða 24,1%. Heildarútlán voru
1.864 m.kr. án afekriftareiknings
útlána og án útlána veðdeildarínn-
ar, og jukust á árinu um tæpar
Morgunblaðið/Bjami
Frá adalfundi Sparisjóðs Reykjavíkur og nágrennis, Björn Bjarnason
fandarritari, Birgir Isleifar Gunnarsson fandarstjóri í ræðustóli, Jón
G. Tómasson formaður sparisjóðsstjórnar og Baldvin Tryggvason
sparisjóðsstjóri.
Hann benti á að til samans hefðu
sparisjóðimir meiri innlán en Versl-
unarbankinn og Iðnaðarbankinn
samtals. Um síðustu áramót hefðu
innlán þeirra beggja verið samtals
um 10,6 milljarðar króna og þótt
Alþýðubankinn bættist við með inn-
lán sín 2,7 milljarða væra þeir allir
til samans með 13,3 milljarða eðs
sömu heildarinnlán og sparisjóðim—
ir.„Við ráðum yfir meira eigin fé en
þeir allir til samans og höfem því
betri efni á að kaupa hlutabréf I
Útvegsbankanum en nokkrir hlutafé-
lagsbankar og ættum því að geta
ekki síður en hlutafélagsbankamir
greitt það verð sem um yrði samið
við kaupin."
Baldvin sagði ennfremur að ráð-
herra hefði ekki verið lofað að spari-
sjóðimir myndu renna saman i eina
heild á mjög skömmum tíma. Þeir
væru sjálfseignarstofaanir sem störf-
uðu eftir ákveðnum lögum sem Al-
þingi hefði sett 1985. Gætu þeir
ekki rannið saman eða sameinast
nema að litlu leyti nema að lögunum
yrði breytt. Hann sagði sparisjóðina
hafa sterklega bent á að ef þeir
fengju að kaupa meirihlutann í Út-
vegsbankanum myndi þróunin til
aukins samstarfs hjá þeim taka stór-
an kipp fram á við til aukins sam-
starfs og veraiegrar hagræðingar
fyrir bankakerfíð, og að á tiltölulega
skömmum tíma myndi sú þróun f
raun leiða til einnar rpjög sterkrar
heildar í peningakerfí íslendinga.
Þessari peningastofaun yrði þá
stjómað á mjög lýðræðislegan hátt
með aðild sparisjóðanna og hugsan-
lega einhvers einkabanka en þó að
litlu leyti erlends sparisjóðs, en án
afskipta stjómvalda eða stjómmála-
flokka og sérstakra hagsmunahópa
í þjóðfélaginu.
„Það er vægast sagt torvelt fyrir
okkur í sparisjóðunum að skilja
hvaða ástæður liggja að baki því að
vilja ekki einu sinni hefja alvariegar
viðræður við okkur um kaup okkar
á meirihluta hlutabréfaeignar ríkis-
ins í Útvegsbanka fslands hf.“, sagði
Baldvin. „Varia ættu það að vera
hagsmunir skattborgaranna í
landinu sem hindra viðræður við
okkur, né það að sparisjóðimir eru
sjálfseignarstofnanir, sem gersam-
lega era óháðir öllum hagsmunasam-
tökum. Við skiljum ekki þessa af-
stöðu stjómvalda en vonum að hún
sé á misskilningi byggð."