Morgunblaðið - 22.03.1989, Blaðsíða 36

36
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 22. MARZ 1989
*
Haukur Oskarsson
rakarameistari
Sá iðnmeistari sem starfrækt
hefur elzta fyrirtæki sinnar greinar
á landi hér, er nú fallinn í valinn
fyrr en varði, Haukur Óskarsson
rakarameistari á Kirkjutorgi 6.
Þama í húsinu stofnaði afi hans,
Árni Nikulásson, hina fyrstu rak-
arastofu í höfuðstaðnum um alda-
mótin og stýrði henni á þriðja ára-
tug, síðari árin í félagi við Óskar
son sinn, sem tók við eftir hans
dag. Svipað fór og um þriðja ættlið-
inn. Haukur lærði og vann hjá foð-
"^ur sínum og rak stofuna eftir lát
hans fyrir rúmum þremur áratug-
um.
Þessir feðgar allir þóttu hinir
færustu meistarar iðngreinarinnar,
og má reyndar bæta við bróður og
bróðursyni Hauks, Friðþjófi (sem
er einnig látinn) og Óskari.
Þótt Haukur gerði iðnfflg feðr-
anna að sérgrein sinni, beindist
áhugi hans ekki síður að öðrum
sviðum. Sem drengur hændist hann
að knattspymuíþróttinni og helgaði
henni ófáar stundir, bæði á leik-
velli og í félagsstörfum innan
Víkings. Um nokkurt árabil stóð
hann í fremstu röð ísl. knattspymu-
manna. lék t.d. á erlendri gmnd
rétt fyrir stríð og í fyrsta landsliði
íslendinga að stríði loknu. Hann
gerðist svo seinna knattspymudóm-
ari og hlaut réttindi til að dæma
milliríkjaleiki. Fórst honum það vel
úr hendi.
Sem ungur maður gaf Haukur
sig dálítið að leiklist um skeið og
mun söngrödd hans hafa stuðlað
að því. Fyrsta hlutverk hans hjá
Leikfélagi Reykjavíkur var víst í
söngvaleiknum Vermlendingunum,
sem sýndur var í stríðslok, og síðan
kom hann nokkmm sinnum á svið
í Iðnó, t.d. sem Fiðlungur í Gullna
hliðinu og William Belford í Marm-
ara, og a.m.k. þrisvar í Þjóðleik-
húsinu, sem Bjöm sonur Jóns bisk-
ups Arasonar, sem Bláskeggur í
Heilagri Jóhönnu og í hlutverki
kaupsýslumanns í Sölumaður deyr.
Síðast mun Haukur hafa leikið í
gamanleiknum Inn og út um
gluggann, sem Einar Pálsson
stjómaði í Iðnó vorið 1955. Ég mun
hafa sé hann í flestöllum hlutverk-
um hans á leiksviðum bæjarins og
held að þama hafi hann sýnt meiri
og skemmtilegri tilþrif en endra-
nær, enda var grunnt á gamansem-
inni í eðlisfari hans. í viðræðum var
hann oft eldfjótur að koma með
hnyttinyrði eða kímilega athuga-
semd, enda skorti hann ekki greind.
Tónlistin átti sterk ítök í Hauk
allt frá blautu bamsbeini. Foreldrar
hans höfðu yndi af músik, og ekki
var langt liðið á hjúskap þeirra, er
þau keýptu sér píanó til heimilis-
nota. Á það lék húsbóndinn sér til
afþreyingar, og síðan vom bömin
látin læra á píanó hjá hæfum kenn-
umm þess tíma. Þykist ég geta
dæmt um að þetta tónlistamám
hafí fallið í góðan jarðveg hjá systk-
inunum.
En Haukur hafði einnig ágæta
söngrödd. Og því aflaði hann sér
nokkurrar menntunar á því sviði.
Eftir nokkra söngiðkun hér heima
á stríðsámnum brá hann á það ráð
að stríði loknu að leita utan til þjálf-
unar í söng og sviðsleik. Fór hann
til Salzborgar í Austurríki og nam
við stofnun, sem ber nafn Mozarts
(Mozarteum). Ekki gat hann varið
ýkja löngum tíma ytra, þar sem
hann var þá búinn að stofna eigið
heimili og þurfti að sjá fyrir konu
og ungum syni. Eftir Austurríkis-
dvölina sinnti Haukur mestallri
þeirri leikstarfsemi, sem fyrr var á
minnzt, og byijaði þá á sönghlut-
verki Fiðlungs í Gullna hliðinu, sem
var frumsýnt haustið 1948. Þá
sagði Ásgeir Hjartarson um hann
í leikdómi: „Myndarlegur og söngv-
inn Fiðlungur". Og hann var með
í hópnum, þegar Leikfélag
Reykjavíkur sýndi þetta verk í Finn-
landi.
Haukur stóð á fertugu, þegar
hann sagði skilið við leiksviðið, enda
hafði viðdvöl hans þar ætíð verið
skyldari tómstundagamni heldur en
alvömhlutverki. Þá vom synimir
orðnir tveir og engin tök á veruleg-
um útúrdúmm frá aðalstarfínu.
Haukur var mikill útivistarmað-
ur. Þegar knattspymuárin hurfu
að baki, tók hann að iðka veiðiskap
og gönguferðir. Hann þótti slyngur
laxveiðimaður. Til marks um áhuga
hans á landinu keypti hann í félagi
við annan eyðijörðina Gmnd austur
á Langanesi og reisti þar sumar-
hús. Þangað em 700-800 km, hvort
sem ekið er norður eða suður fyrir,
svo að því gefast góð tækifæri til
að líta kringum sig á leiðinni. Þama
undi hann sér afar vel og hefði vilj-
að vera þar oftar á ferðinni. Um
landareignina rennur bergvatnsá
með nokkmm silungi, og lét Hauk-
ur sér annt um þann stofn, reyndi
að hlynna að honum og veigraði sér
við að veiðajiar svo nokkm næmi.
Haukur Oskarsson fæddist 5. jan
1915 og var því 74 ára, er hann
andaðist af völdum hjartabilunar
13. þ.m. Hann var fyrsta bam for-
eldra sinna, Guðnýjar Guðjónsdótt-
ur og Óskars Ámasonar, mikilla
heiðurshjóna, sem eignuðust ijögur
böm alls.
Haukur var tvíkvæntur. Fyrri
konan er Þorbjörg Magnúsdóttir,
en þeirra leiðir skildu eftir margra
ára hjúskap. Síðari kona Hauks var
Ingibjörg Júlíusdóttir, en sambúð
þeirra varð ekki ýkja löng, því að
hún dó fyrir nokkrum ámm. Þá
hafði Haukur misst yngri son sinn
fyrir skömmu af slysfömm, svo að
hann varð harkalega fyrir valdi ör-
laganna um það leyti. Þar á ofan
féll þá frá um líkt leyti einn af
beztu vinum hans. Er ekki ótrúlegt
að til þessara rauna megi rekja
upphafíð að hjartabilun hans.
Haukur var drenglundaður og
einkar viðkynningargóður. Hann
naut vinsælda fyrir alúðlega fram-
komu, bæði á starfsvettvangi og í
almennum samskiptum. Að vísu gat
hann verið skapheitur, ef hann hafði
málstað að veija, ekki sízt ef hann
vildi taka upp hanzkann fyrir ein-
hvem órétti beittan. Hugulsamur
var hann og örlátur, hafði yndi af
að gleðja fólk í kringum sig, ekki
vinafólk einvörðungu heldur engu
síður þar sem hann sá að vekja
mátti bros í auga. t.d. hjá öldungi
eða ungmenni.
Alltaf var ánægjulegt að fá Hauk
í heimsókn. Þáði hann þá gjarnan
kaffísopa, en fyrst settist hann við
píanóið, hljóðfærið góða úr Kirkju-
torgi, og lék t.d. eina af prelúdíum
Rakhmaninoffs eða þá sónötu eftir
Mozart. En tæki hann söngröddina
inn í dæmið, urðu Vínaróperett-
umar gjaman fyrir valinu eða
ítalskt Napólílag.
Kona mín syrgir nú kæran bróð-
ur, en milli þeirra voru afar sterk
vináttubönd, og að mínu leyti sakna
ég góðs mágs, sem var mér vinsam-
legur allt frá fyrstu kynnum.
Innilegar samúðarkveðjur skulu
fluttar syni hins látna, Hauk Ragn-
ari kennara, Rannveigu konu hans
og bömum þeirra þremur, hinni
tengdadótturinni, Hallveigu, og
dóttur hennar, Huldu systur hans
og öðrum skyldmennum, vanda-
mönnum og nánum vinum.
Það er stutt leið frá fæðingarstað
Hauks Óskarssonar yfír til Dóm-
kirkjunnar, þar sem útförin fer fram
í dag. Þar í milli Kirkjutorg sem
skoða má sem aðalleikvöll í lífí hins
góða drengs. Þar á hann sennilega
fleiri gengin spor en aðrir fyrr og
síðar.
Baldur Pálmason
Þeim fer nú ört fækkandi æsku-
vinunum. Einn af öðmm hafa þeir
horfíð á braut. Hugur minn reikar
til baka, og minningarnar líða hjá
eins og í kvikmynd.
Hvemig kveður maður góðan
vin?
Haukur Óskarsson var Reyk-
víkingur, fæddur 5. janúar 1915,
sonur merkishjónanna Óskars
Ámasonar, hárskerameistara, og
Guðnýjar Guðjónsdóttur. Hjá föður
sínum nam hann iðngrein sína, á
stofunni sem afí hans stofnsetti upp
úr aldamótum. Haukur var vand-
virkur og aðlaðandi, dafnaði fyrir-
tækið því vel undir hans stjóm, en
frá stofnun þess hafa Reykvíkingar
notið þar góðrar þjónustu, margir
frá fyrstu spomm og áfram.
Margar ánægjustundir átti ég á
heimili Hauks við Kirkjutorg í
Reykjavík, þar sem Haukur söng
og lék undir á píanó. Þá er margs
að minnsta frá æskudögum okkar
á gamla íþróttavellinum við Suður-
götu, þar sem æska Reykjavíkur
hittist við knattspymu o.fl. íþróttir,
en Haukur var einn af afreksmönn-
um íslenskra íþrótta, og hrókur alls
fagnaðar í fyrsta landsliði íslands
í þeirri íþrótt, árið 1946.
Knattspymudómari var hann að
loknum knattspymuferli sínum með
Knattspymufélaginu Víkingi, og
gegndi trúnaðarstörfum sem slíkur
erlendis á vegum alþjóðasamtaka
og þótti takast með afrrigðum vel.
Hann var sjálfum sér, félagi sínu
og okkar litlu þjóð til sóma.
Haukur var níu ámm eldri en ég,
María Emilía Alberts
dóttir—Minning
Fædd 16. febrúar 1911
Dáin 23. febrúar 1989
Þegar ég var að alast upp við
ísaflarðardjúp var ekki farið í löng
ferðalög. Jökulfírðir voru langt f
burtu og samgangur var ekki mik-
ill milli Djúpmanna og þeirra sem
þar bjuggu. Það var ekki nema fyr-
ir einhveija tilviljun, að böm úr
Djúpinu komust fyrir Bjamamúp.
Þó fór ekki hjá því að hvert bam
heyrði um séra Jónmund í Gmnna-
vík. Og ekki fór hjá því að sagt
væri frá Hesteyri, þar sem var mik-
ið um að vera, útgerð og síldarverk-
un.
Örlögin höguðu því þannig, að
leið mín og hjónanna frá Sléttu lá
saman sunnanlands. Árið 1965 fór
ég að braska í því að koma upp
þaki yfír höfuðið. Svo vildi þá til,
að við Hermann A. Jónsson smiður
settumst að í sama húsi í Kópa-
vogi. Foreldrar Hermanns höfðu
útbúið sér litla íbúð í húsinu. Þau
vom Emilía Albertsdóttir og Jón
Guðnason. Það vom mikil viðbrigði
fyrir þau að flytjast að vestan og
suður. Lífíð í Sléttuhreppi á fyrri
hluta þessarar aldar var einkar frá-
bmgðið þvL sem nú blasir við í
höfuðborg Islands. Emilía og Jón
höfðu staðið fyrir stóm búi á Sléttu
um árabil. Eg hef aldrei komið
þangað, en mér fínnst ég vita það
rétt, að þar hafí verið gott undir
bú. En sá sem vildi búa þar með
reisn varð að halda vel á spöðunum
að draga björg í bú bæði af sjó og
landi. Jón maður Emilíu dró ekki
af sér, og það gerði Emilía ekki
heldur.
Emilía giftist 19 ára og þau hjón
fóm þá að búa á næsta bæ við
Hesteyri, þar sem heitir að Sléttu.
Hún var fædd á Hesteyri, en ólst
upp hjá Áma Sigurðssyni og Her-
borgu Ebenesersdóttur í Skáladal
við Aðalvík. Hún kom til foreldra
sinna um fermingu og var hjá þeim
þar til hún giftist. En foreldrar
hennar hétu Albert Benediktsson
og Guðrún Benjamínsdóttir, og áttu
þau átta böm.
Emilla hefur haft í mörg hom
að líta, þegar hún var húsfreyja á
Sléttu. Bömin urðu sex og þau uxu
úr grasi á þeim ámm. Á þeim tíma
stóð byggð með blóma bæði í Sléttu-
hreppi og Gmnnavíkurhreppi. En
skyndilega dró til tíðinda. Átvinnu-
hættir í landinu höfðu gerbreytzt á
skömmum tíma. Smábátaútgerð á
þessum slóðum stóðst ekki sam-
keppni við nýja útgerðarhætti. Á
örfáum ámm eyddust þessar
byggðir. Fólkið flutti flest til ísa-
fjarðar og Bolungarvíkur en sumir
fóm beint suður.
Emilía og Jón Guðnason fluttust
til ísafjarðar árið 1947. Af því sem
hún sagði mér þykist ég mega ráða,
að hún hafi kunnað allvel við sig
þar. Emilía var þannig skapi farin,
að hún iaðaði að sér fólk. Á þeim
ámm flugu bömin úr hreiðrinu, og
sum fluttu suður. Þar kom, að þau
Jón og Emilía fluttust einnig suður
árið 1963, og þegar húsið var reist
að Hraunbraut 14 í Kópavogi sett-
ust þau þar að í lítilli íbúð. Jón
33 gsliel isv n;jJ3 nujiin
maður hennar dó 1968. Eftir það
bjó hún ein í íbúðinni. En hún var
samt ekki einmana. Sonur hennar
bjó í sama húsi og annar sonur,
Guðni kennari, skammt frá í Kópa-
vogi. Ættingjar og vinir komu í
heimsókn. Bömin í húsinu komu til
Emilíu, og jafnvel þau sem ekki
vora skyld henni kölluðu hana
ömmu. Meðan heilsan leyfði notaði
Emilía hvert tækifæri sem bauðst
til að fara heim á sumrin. Slétta
var eini staðurinn í veröldinni, sem
hún gat kallað heima. Ég held að
henni hafí fundist eins og mér og
fleiram, sem örlögin hafa fleytt á
mölina á suðvesturlandi, að við er-
um hér, en eigum ekki heima hér.
Eitthvert heiðskírt kvöld sat ég á
tali við Emilíu. Sólin var að setjast
og Snæfellsjökull blasti við. Þá
sagði Emilía, að hún drægi aldrei
fyrir vesturgluggann, þegar sæist
til jökulsins. „Hann er að vísu ekki
mitt fjall, en hann er nær því að
vera heima,“ sagði hún.
Síðustu árin brast heilsan. Árið
1986 fluttist Emilía endanlega í
dvalarheimilið Sunnuhlíð í Kópa-
vogi. En hún var ætíð hress í bragði,
hversu svo sem henni Ieið.
Það var sólskin og blíða þann
3. marz sl. þegar fjölskylda, vinir
og afkomendur Emilfu kvöddu hana
hinztu kveðju. Lokið var ævi ein-
stakrar dugnaðarkonu, sem skilað
hafði dijúgu ævistarfí. Þeir sem
kynntust henni munu ekki gleyma
henni.
Blessuð sé minning hennar.
Amór Hannibalsson
en leiðir okkar lágu snemma sam-
an, og það átti fyrir okkur að liggja
að vera samferðamenn þar til hann
andaðist 13. þ.m. Hann var geð-
prúður, glaðvær og tryggur vinur,
sem aldrei brást. Hann var sérstakt
snyrtimenni, sem öllum vildi rétta
hjálparhönd, og ekkert aumt mátti
sjá. Hann var afskaplega viðkvæm-
ur, en bar sorgir sínar af mikilli
karlmennsku. Haukur var andstæð-
ingur minn á knattspymuvellinum,
en góður félagi utan vallar. Við sem
þekktum hann bámm jafn mikla
virðingu fyrir honum innan vallar
sem utan. Það er erfítt og sárt að
sjá á bak slíkum félaga.
Haukur 'var tvíkvæntur. Fyrri
kona hans var Þorbjörg Magnús-
dóttir. Með henni átti hann tvo syni,
Hafstein og Hauk Ragnar. Þorbjörg
og Haukur slitu samvistum. Haf-
steinn lést af slysfömm í Englandi
fyrir nokkmm ámm. Var það þung-
bær sorg, sem hafði mikil áhrif á
viðkvæman föður. Báðir synirnir
Hafsteinn og Haukur Ragnar áttu
afaböm, sem Haukur ræddi oft um
og fór ekki milli mála hve sterkar
taugar hann bar til þeirra. Seinni
kona Hauks var Ingibjörg Júlíus-
dóttir Felsmann, en hann missti
hana eftir fárra ára sambúð. Þau
vora bamlaus, en Ingibjörg átti
uppkomin böm af fyrra hjóna-
bandi, og tókst með þeim sama vin-
áttan og ástúðin sem hans eigin
böm væm.
Haukur var um margt hamingju-
samur maður. Vinmargur, með
stóra og góða fjölskyldu. Hans verð-
ur sárt saknað víða hjá vinum og
vandamönnum. Er ekki eðlilegt að
spurt sé þegar komið er að kross-
götum, hvemig kveður maður góð-
an vin hinstu kveðju? Það er sjónar-
sviptir að hveijum og einum úr
gamla miðbænum sem einn af öðr-
um hverfa af sjónarsviðinu. Vinur
minn tryggi, Haukur Óskarsson,
setti svip á borgina, minningar um
hann munu lengi lifa.
Fjölskylda mín sameinast mér og
sendir innilegar samúðar- og sakn-
aðarkveðjur til þeirra ættingja sem
eiga um sárt að binda.
Albert Guðmundsson
Ég ræddi eitt sinn við gamlan
vin minn og spurði ég hann þá
hvemig honum liði í ellinni. Hann
sagðist vera heilsugóður, og það
væri fyrir mestu, en hinsvegar fyndi
hann stundum fyrir vanlíðan, þegar
hann hugsaði til horfínna vina og
fínndi fyrir því tómarúmi sem þeir
skildu eftir sig.
Mér var hugsað til þessa samtals
þegar vinur minn, Haukur Óskars-
son, er horfínn héðan. Vissulega
fínn ég fyrir tómarúmi þar sem
hann var, og veit ég að fleiri en
ég finna fyrir því, því að Haukur
var einkar lifandi persóna, og var
einn af þeim sem settu svip á Kvos-
ina, en mönnum úr þessum hópi er
nú óðum að fækka.
Við Haukur hittumst næstum
daglega, enda okkar vinnustaðir f
sama húsi. Á þessum fundum okkar
bar margt á góma, og sérstaklega
gaman að ræða við hann um þau
mál, sem hæst bar hveiju sinni, því
Haukur hafði mjög fastmótaðar
skoðanir, og var oft hnyttinn í tils-
vömm. Hann hafði ríka kímnigáfu
og í orðaglímu við kunningjana var
hann oftast sigurvegari.
Síðasti fundur okkar Hauks var
daginn áður en hann fór til aðgerð-
ar á sjúkrahús. Tilkynnti hann mér
þá ákvörðun sína, að leggja í þessa
aðgerð, og talaði þá f mjög Iéttum
tón um væntanlega dvöl sína á
sjúkrahúsinu. Ekki hvarflaði annað
að mér þá, en að ég ætti eftir að
hitta hann aftur eftir nokkra daga,
hraustan og kátan.
Haukur var einkar vel fær í iðn
sinni, rakaraiðninni, en tveir ættlið-
ir á undan honum höfðu stundað
þessa iðn á sama stað, við Kirkju-
torg. Afí Hauks, Ámi Nikulásson
stofnaði þessa stofu um aldamót,
og er þetta elsta rakarastofa borg-
arinnar. Óskar Ámason, faðir
Hauks, tók við stofunni aí föður
sínum, og þannig hefír þetta haldist
í ættinni í tæpa öld.
Fyrr á tímum vom rakarastofur
einskonar fjölmiðlar þess tfma. Þar
komu menn saman til þess að, fá •
«obIa j.ViiiN i fiwl níf .j.íliod usij •