Morgunblaðið - 13.04.1989, Blaðsíða 27

26
1 A
r
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 13. APRIL 1989

pitrgminMalil!
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aðstoðarritstjóri
Fulltrúarritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
Árvakur, Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
MatthíasJohannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aðalstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 83033.
Áskriftargjald 900 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 80 kr. eintakið.
Atvinnuleysið
Um 2.700 manns hafa að
jafnaði verið atvinnu-
lausir í mánuði hveijum, það
sem af er þessu ári. Þetta er
þreföldun atvinnuleysis frá
sama tíma í fyrra. Þetta er
rúmlega tvöföldun á atvinnu-
leysi, ef miðað er við meðaltal
síðustu þriggja ára. Þetta er
býsna stór hópur. Þessir ein-
staklingar hafa margir hvetjir
fyrir fjölskyldum að sjá. At-
vinnuleysið kemur því niður á
fleiri einstaklingum en þess-
um 2.700. Viðbrögð við þess-
um tölum eru hins vegar ótrú-
lega daufleg.
Þeir tveir stjórnmálaflokk-
ar, sem hafa talið sig sérstaka
málsvara verkalýðsins, Al-
þýðuflokkur og Alþýðubanda-
lag, eiga báðir aðild að þess-
ari ríkisstjórn. Undir þeirra
stjórn er orðið mesta atvinnu-
leysi, sem hér hefur þekkzt
árum saman. Þrátt fyrir það
verður þess ekki vart, að for-
ystusveit þessara tveggja
flokka hafi sérstakar áhyggj-
ur af þessu atvinnuleysi, eða
hyggist gera sérstakar ráð-
stafanir til þess að útvega
þessu fólki atvinnu.
Það fer líka ótrúlega lítið
fyrir því, að verkalýðsfélögin
lýsi áhyggjum yfir atvinnu-
leysinu. Helztu foringjar
verkalýðsfélaganna hafa látið
ýmis mál til sín taka en ekki
er að sjá, að þeir hafi mikið
um þetta atvinnuleysi að
segja. Hvað veldur því, að
2.700 einstaklingar, sem eru
atvinnulausir, virðast vera að
gleymast? Telja menn, að það
sé ekkert óeðlilegt, að umtals:
vert atvinnuleysi sé hér? í
öðrum löndum hefur lengi
verið talið, að „hæfilegt“ at-
vinnuleysi væri nauðsynlegt.
Sá hugsunarháttur hefur ekki
ríkt hér. Er hann að ryðja sér
til rúms undir vinstri stjórn?
Atvinnuleysi 2.700 ein-
staklinga er mikið áhyggju-
efni. En jafnframt er ekki
ástæða til að ætla annað en
að þetta ástand haldi áfram.
Eftir nokkrar vikur kemur
mikill fjöldi skólafólks á
vinnumarkaðinn. Hvar á það
fólk að fá vinnu? Meðan at-
vinnuleysi er jafn mikið og
raun ber vitni um er hætta á
því, að það verði erfitt fyrir
vinnumarkaðinn að taka á
móti þeim mikla Qolda skóla-
fólks, sem er á leiðinni út úr
skólunum og inn á vinnu-
markaðinn.
Davíð Oddsson, borgar-
stjóri, lýsir þeirri skoðun í
Morgunblaðinu í gær, að at-
vinnulífið hafi búið við falsað
gengi í fjögur ár. Það er út
af fyrir sig þungur áfellis-
dómur yfir þeim ríkisstjórn-
um, sem setið hafa á þessu
tímabili. En hvort sem menn
eru sammála eða ósammála
borgarstjóra um þetta mat á
ástæðum erfiðrar stöðu at-
vinnuveganna er það alveg
ljóst, að ríkisstjórnin getur
ekki setið aðgerðarlaus. Sá
mikli samdráttur, sem nú
stendur yfír í atvinnu- og við-
skiptalífí landsmanna, er ekki
til kominn vegna aflahruns
eða verðfalls á erlendum
mörkuðum. Menn bera þenn-
an samdrátt stundum saman
við kreppuárin 1967-1969.
Þá varð hrun í síldveiðum,
aflabrestur á þorskveiðum og
verðhrun á erlendum mörkuð-
um. Ekkert slíkt hefur gerzt
nú. Afli er mikill. Verð er
hátt. Undirstaðan er því í lagi.
En annað ekki.
Núverandi ríkisstjórn sýnir
engin merki þess, að hún
ætli að taka vandamál at-
vinnulífsins alvarlegum tök-
um. Geri hún það ekki mun
atvinnuleysi aukast. Þá mun
skólafólk standa uppi at-
vinnulaust og tekjulaust í
sumar með hrikalegum afleið-
ingum fyrir möguleika þess
að halda áfram námi næsta
vetur. Er ekki kominn tími til
að ríkisstjórn verkalýðsflokk-
anna og Steingríms Her-
mannssonar vakni?
Það hefði einhvern tíma
þótt saga til næsta bæjar, að
á tímum umtalsverðs atvinnu-
leysis færu fjölmennir starfs-
hópar í verkfall. Kannski er
það til marks um hve fjar-
lægðin er orðin mikil á milli
undirstöðuatvinnuveganna,
þar sem verðmætasköpunin
fer fram, sem við lifum öll
á, og ýmissa þjónustugreina,
sem frá degi til dags starfa
ekki í nokkrum tengslum við
sjávarútveginn. En hvernig í
ósköpunum halda menn, að
það sé hægt að semja um
hærra kaup við opinbera
starfsmenn á sama tíma og
sjávarútvegurinn er að falli
kominn og tæplega 3.000 ein-
staklingar ganga um atvinnu-
lausir?
AF INNLENDUM
VETTVANGI
ÞÓRHALLUR JÓSEPSSON
Fjárinagiismarkað-
ur leitar jafiivægis
Stóraukin fagmennska ein afleiðinga jákvæðra vaxta
Fjármagnskostnaður. Þetta orð hefur verið notað til skýringar flest-
um vandamálum í atvinnurekstri hér á landi undanfarin misseri. Þess
er skemmst að minnast þegar fulltrúar sveitarfélaga þinguðu í
Reykjavík með ráðherrum og greindu frá mörgum dæmum um að fjár-
magnskostnaðurinn væri að leggja fyrirtæki, jafnvel byggðarlögin, í
rúst. En vextir hafa farið lækkandi frá áramótum á almennum Qár-
magnsmarkaði, aukin bindiskylda hindrar þá þróun segja bankamenn.
Fréttir hafa verið sagðar af því að peningar hrönnuðust upp hjá bönk-
um og verðbréfasjóðum og illa gengi að endurlána, það er ávaxta,
féð. Morgunblaðið kannaði stöðuna á fjármagnsmarkaði og hvemig
þróunin hefiir verið undanfarið. Megin niðurstaðan er þessi: Eftir tíu
ár frá setningu Ólafslaga um verðtryggingu Qárskuldbindinga, virðist
markaðurinn almennt vera að aðlagast verðtryggingunni, fagmennska
hefiir mtt sér til rúms í ríkum mæli innan Qármálastofnana, og, í
augnablikinu, innlán hafa aukist nokkuð umfram útlán og eftirspura
fyrirtækja eftir lánum hefur dregist saman.
Staðan
Heildarinnlán, að meðtöldum
áætluðum áföllnum vöxtum, jukust
um 3,9% fyrstu tvo mánuði ársins í
innlánsstofnunum, sem er hækkun
um eitt til tvö prósent að raunvirði.
Á sama tíma í fyrra var aukningin
2,9%. Innlán alls voru 88,6 milljarð-
ar í lok febrúar. í febrúar lækkuðu
innlánin að raunvirði.
Heildarútlán innlánsstofnana
stóðu í stað fyrstu tvo mánuði árs-
ins. Þau lækkuðu reyndar að krónu-
tölu um 18 milljónir. Á sama tíma
í fyrra jukust útlán um 5,4%. Heild-
arupphæð útlána var í lok febrúar
89,9 milljarðar króna.
Útgefin skuldabréf verðbréfasjóð-
anna voru í lok febrúar alls um 6,5
milljarðar króna og höfðu aukist um
nálægt 800 milljónum frá áramót-
um.
Leigusamningar eignaleiga voru
alls upp á rétt rúmlega sex milljarða
og höfðu staðið í stað frá áramótum.
Lánsumsóknir til Iðnþróunarsjóðs
voru jafnmargar fyrstu þijá mánuði
þessa árs og sama tíma í fyrra, eða
30. Upphæðimar sem sótt var um
voru 374 milljónir í fyrra og 434 í
ár. Það er nokkur raunlækkun, ná-
lægt 6,8%.
Lánsumsóknum til Iðnlánasjóðs
hefur fækkað verulega og upphæð-
imar lækkað um 74% miðað við
fyrstu þijá mánuði þessa og fyrra
árs. í ár bárust 30 umsóknir, en 68
í fyrra. Nú er sótt um 122 milljónir,
en í fyrra um 468 milljónir króna.
Hækkun innlána
Við leit að skýringum á hækkun
innlána umfram útlán, urðu einkum
fímm augljósar. í fyrsta lagi hefur
ríkissjóður greitt um það bil einn
milljarð króna fyrir innleyst spari-
skírteini umfram andvirði seldra
skírteina. Verðbréfasalar segja að
þetta fé hafi að mestu farið í að
kaupa önnur verðbréf á markaðnum.
í öðru lagi keyptu lífeyrissjóðimir
skuldabréf af Húsnæðisstofnun fyrir
um 500 milljónum króna minni upp-
hæð en áætlað var og fór það fé að
miklu leyti til að kaupa bankabréf.
í þriðja lagi nefndu talsmenn verð-
bréfasjóða að neysla almennings
hefur minnkað meira en sem nemur
tekjusamdrætti og því myndað
sparnað. Augljóst merki um það er
hmn í bílasölu. í fjórða lagi lentu
margir bankar í lausafjárerfiðleikum
í fyrra og þurftu að greiða refsi-
vexti til Seðlabankans. Það vilja
þeir ekki láta gerast aftur og gæta
því betur að sér nú. Loks hefur dreg-
ið úr eftirspum eftir lánsfé, sem
sést skýrast á umsóknum til Iðnlána-
sjóðs.
Breytt umhverfi
Með Ólafslögum kom verðtrygg-
ing fjárskuldbindinga, sem þýddi að
vextir urðu ekki lengnr neikvæðir,
lánin hurfu ekki í verðbólgu. Þama
var skrefið að vísu ekki stigið til
fulls gagnvart fyrirtækjum, það
gerðist ekki fyrr en 1985, þegar
afurðalán tóku að bera jákvæða
vexti. Þar með féll síðasta vígið sem
gat falið stjórnunarleg mistök í
rekstri fyrirtækja. Eftir það hefur
íslenskt fjármálaumhverfi verið með
allt öðm sniði en var fyrir áratug
síðan. Það hefur haft í för með sér
að einstaklingar og fyrirtæki þurfa
að beita breyttum aðferðum við
áætlanir sínar og lántökur. Nú dug-
ir ekki lengur að treysta á guð og
lukkuna, dæmið verður að vera
reiknað rétt, áður en lánið er tekið.
Þetta hefur ekki öllum tekist og
hafa ofíjárfest, tekið of mikil lán,
hafa ekki séð fyrir, eða eins og sum-
ir viðmælenda sögðu, lokað augun-
um fyrir fjármagnskostnaðinum.
Markverðasta breytingin, segir
einn viðmælandi blaðsins, á nýliðn-
um ámm er sú, að nú sjást varla
lengur menn sem hann kallaði
„fjáraflamenn". Menn sem reyna að
komast yfir fé með einhveiju móti
og vita ekki hvemig á að endur-
greiða það, telja sig jafnvel ekki
þurfa þess. í stað þeirra em komnir
vel skipulagðir menn, með raun-
hæfar áætlanir. Þetta, segir hann,
er glöggt merki þess, að Ólafslög
em nú, tíu ámm eftir gildistöku,
farin að sýna árangur, menn em
famir að aðlagast breyttu umhverfi.
Meiri fagmennska
Innan peningastofnana hefur
áhrifa Ólafslaga ekki síður gætt.
Margir viðmælendur sögðu að fag-
mennska væri ólíkt meiri nú en áð-
Morgunblaðið/ Ami Johnsen
Endi Klakksins skagar upp úr skriðunni, en §ær sér til Víkur í Mýrdal og Hjörleifshöfða.
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 13. APRÍL 1989
ur. Jafnvel í pólitískt skipuðum
bankaráðum væm menn famir að
gera sér grein fyrir, að vafasamt
væri að gefa fé skattborgaranna til
illa rekinna fyrirtækja. Dæmi um
það væri andstaðan við Atvinnu-
tryggingasjóð. í lífeyrissjóðunum,
bönkum og sparisjóðum, á verð-
bréfamörkuðum, alls staðar ríkir
aukin fagmennska. Hvað þýðir það?
Jú, peningarnir em nýttir betur en
áður, vel er gætt að ávöxtun þeirra,
þeir em í umferð, verið er að nota
þá. Það hefur svo smám saman áhrif
til vaxtalækkunar.
Einn viðmælandi orðaði það svo,
að einungis tveir hópar væm eftir í
þjóðfélaginu, sem ekki átta sig á
hinu breytta fjármálaumhverfi: Þeir
atvinnurekendur sem enn treysta á
kraftaverk, og stjórnmálamenn, sem
vilja gera kraftaverk. Þessir stjóm-
málamenn séu sífellt að reyna að
gera kraftaverkin með millifærslum
fjármuna í gegnum sjóði og með því
að skrúfa lögmál efnahagslífsins
föst. „Framþróun í fjármálum hér á
landi og annars staðar hefur að
miklu leyti verið vegna þess að ver-
ið er að finna lausnir fram hjá tak-
mörkunum stjórnmálamanna," segir
hann.
Radarmælingar
Fjármálastofnanir, sem háðar eru
reglum Seðlabanka um lausaflár-
stöðu og bindiskyldu, hafa nú gírað
niður eftir að hafa verið teknar á
radarinn hjá Seðlabanka. Til dæmis
má nefna að Landsbankinn missti
af miklum hagnaði á síðasta ári
vegna refsivaxta, eða sekta, af slakri
lausafjárstöðu. Nú er bindiskyldan
orðin víðtækari, tekur meðal annars
til bankabréfa. Á móti kemur að
hlutfallið var lækkað úr 12% í 11%.
Fyrst um sinn að minnsta kosti mun
það hafa í för með sér að kostnaður
eykst við bankabréfin og þess vegna
munu vextir síður fara lækkandi.
Lækkandi vextir
Frá áramótum hafa markaðsvext-
ir lækkað sem nemur um það bil
einu prósentustigi. Reiknað er með
að lækkunin haldi áfram fram að
miðju ári um 0,25% í viðbót. Tals-
menn banka og verðbréfasjóða sem
rætt var við sögðu að markaðurinn
væri að leita jafnvægis eftir þenslu
síðustu ára. Nú er framboð af fjár-
magni meira en eftirspurn, þótt ekki
sé þar neitt hyldýpi á milli og þess
vegna lækka vextir. Það verður til
þess að ásókn í lán eykst á ný og
þá hækka vextirnir. Þannig gengur
það líkt og þegar bolti skoppar á
gólfi, sveiflurnar verða minni og
minni, nema ... stóráföll verði í
þjóðarbúinu af náttúruvöldum eða
mannavöldum.
Hrunið í Reynisgalli við Vík í Mýrdal:
Milljónir tonna
hrundu úr fjallinu
Tuttugufalt rúmmál Þjóðarbókhlöðunnar
Um einnar milljóna rúmmetra
sneið hmndi í sjó fram úr Reynis-
Qalli þann 1. apríl sl. eða um 3
milljón ir tonna af grjóti sem sam-
svarar öllu því efni sem ekið var
á fjóruni ámm í varnargarðana
við lónið á Sultartanga. Rúmmál
Þjóðarbókhlöðunnar er 50 þúsund
rúmmetrar þannig að hmnið er
um 20 sinnum stærra. Skriðan
fyllti sjávarvíkina Bolabás og kaf-
færði nær algjörlega hraunhrygg-
inn Klakk sem skagaði í sjó fram
og var gamalt landamerki milli
Víkur og Reynishverfis. Blaða-
menn Morgunblaðsins gengu
skriðuna fyrr í vikunni. Lítil hætta
virðist vera á meira hmni í bráð
en smákornótt hmn var af og til
úr berginu.
Berghilla hét bergið sem hrundi
sunnanmegin í Reynisfjallinu. Þar
voru komnar all langar sprungur inn
í bergið og hafa þær gliðnað á und-
anförnum árum. Sumar sprungurnar
voru sjáanlegar tugi metra inn í íjall-
ið. Séð frá skriðunni virðist sem hru-
nið hafi náð inn fyrir sprungurnar
því svo er að sjá sem rist hafi verið
framan af fjallinu í einu vetfangi með
hníf.
í Berghillu var sigið til fýla áður
fyrr, enda var mikið af fýl í bjarginu
og þóttu Berghillusig hörð sig. Hrun-
ið kaffærði nánast Klakkinn sem
áður fyrr var alltaf' kallaður Þórs-
hafnarklakkur. Þó náði skriðan ekki
ysta hluta Klakksins, dranga stein-
snar frá fjörunni sem var fastur við
Klakkinn með steinboga þar til í jarð-
skjálftunum miklu 1896. Nýia skrið-
an er nær 500 metra breið og nær
200-300 metra frá bjarginu. Fyrir
um það bil 10 árum hrundi all mikið
úr berginu nokkuð vestar, en hrunið
nú er margfalt stærra. Nýja skriðan
veldur því að að nú er gangfært sunn-
an Reynisfjalls milli Víkur og Reynis-
hverfís á fjörunni, því á einum stað
við vestuijaðar hrapsins verður að
sæta sjávarföllum til að komast land-
leiðina. Skriðan er rnjög stórgrýtt en
ágæt yfirferðar. -. á.j.
27
AF ERLENDUM VETTVANGI
eftir KRISTÓFER MÁ KRISTINSSON
Yfirríkjastoftianir og
samskipti íslands við EB
ÞAÐ ER margítrekað að íslendingar vilji ekkert hafa með svokallað-
ar yfirríkjastofiianir. Kom þetta síðast fram á EFTA-fundinum í
Osló á dögunum. Af samtölum við islenska stjórnmálamenn er að
visu \jóst að engan veginn er á hreinu hvað átt er við með yfirríkja-
stofhun. Vitað er að málið snýst um afsal sjálfsákvörðunarréttar
og þar með fúllveldis eða sjálfstæðis þjóðarinnar. Það felst í umræð-
unni að í Evrópu em a.m.k. tólf þjóðir sem hafa að miklu leyti
afsalað sjálfstæði sínu i hendur yfirríkjastofiiunum á vegum Evrópu-
bandalagsins. Af því leiðir að þjóðriki á borð við Lúxemborg, Belgíu
og Holland em ofurseld ákvörðunum stofiiana sem þjóðþing þeirra
fá ekki breytt, svo vitað sé til skilgreiningar islenska forsætisráð-
herrans á hlutverki yfirríkjastofiiana. Belgar, Lúxemborgarar og
Hollendingar era þvi minna sjálfstæðir en t.d. íslendingar.
egar fulltrúar þessara þjóða
eru inntir eftir áhrifum skerð-
ingar vegna EB-aðildar á sjálf-
stæði þeirra er það samdóma álit
embættismanna jafnt sem stjóm-
málamanna að sé sjálfstæði þjóðar
metið í réttu hlutfalli við tækifæri
hennar til að hafa áhrif á eigin
örlög, þá hafí þessar þjóðir aldrei
verið sjálfstæðari. Mönnum er þá
gjamt að minnast þess að stórveld-
in í nágrenninu, Frakkar og Þjóð-
veijar, hafa um aldir ítrekað fótum
troðið sjálfstæði þessara ríkja, í
bókstaflegum skilningi. Oftar en
ekki hafa akrar þeirra orðið vígvöll-
ur stórveldanna í deilum sem voru
þeim óviðkomandi. Áhugi innan
Evrópu á því að útkljá deilumál
með vopnaskiptum er sem betur
fer enginn og sú breyting hefur
orðið að með tilkomu Evrópu-
bandalagsins eru þessar þjóðir
hafðar með í ráðum. Engar ákvarð-
Auðvitað þarf andstaða við
yfirríkjastofnanir ekki að leiða til
einangrunar og þaðan af síður fá-
tæktar, ef þjóðir eru í rauninni
sjálfstæðar. Sjálfstæði hlýtur að
byggjast á því að þjóð hafí kjark
til að eiga samskipti við aðrar þjóð-
ir á þann hátt að gagnkvæmum
hagsmunum sé þjónað sem best.
Sjálfstæð hlýtur sú þjóð að vera
sem óhrædd á samskipti við aðrar
þjóðir.
Samningafælni
Þegar samskipti íslands við
umheiminn eru talin í krónum
snúast þau um físk, annars hljóta
þau að varða sífellda viðleitni til
að staðfesta sjálfstæða tilveru
þjóðarinnar og þar með sam-
skiptavilja hennar við umheiminn.
Undarlegu moldviðri hefur verið
þyrlað upp í kringum hugsanlegar
komulagi um útfærslu og áherslur
í stefnumálum EB og á það einn-
ig við um sjávarútvegsstefnuna.
Embættismennimir hafa stöðu
sinni samkvæmt ítrekað vilja
bandalagsins til að afla veiðiheim-
ilda í íslenskri lögsögu, enda er
það fyllilega í samræmi við stefn-
una. Það er engum vafa undirorp-
ið að Evrópubandalagið vill blanda
saman viðskiptahagsmunum og
nýtingu auðlinda, a.m.k. þegar
fískur er annars vegar. En endan-
lega eru það ekki framkvæmda-
stjórar bandalagsins eða embætt-
ismenn sem ákveða um hvað skuli
samið heldur fulltrúar aðildarríkj-
anna.
Talsmenn aðildarríkjanna hafa
flestir lýst öðrum viðhorfum hvað
varðar samskipti við íslendinga
og sagt, að sérstöku máli gegni
um þá, eins og kom skýrast fram
í viðtali við vestur-þýska sjávarút-
vegsráðherrann í blaðinu.
Með þessu er ekki verið að
gera lítið úr áhrifum fram-
kvæmdastjómarinnar sem hljóta
alltaf að byggjast á því að hún
hefur fmmkvæði í tillöguflutningi
og að undirbúningi mála fyrir
fundi fulltrúa aðildarríkjanna. Það
væri hins vegar fáránleg blekking
að trúa því að „Brussel" geti
stjómað Evrópu. Evrópubanda-
lagið er ekki yfírríkjastofnun af

Við landamæri EB-ríkja er nú verið að skipta um skilti og selja upp ný í litum Evrópufánans með
nafini landanna; tollskiltin hverfa.
anir em teknar, hvort sem þær
varða takmarkanir á hávaða frá
garðsláttuvélum eða breytingar á
gjaldmiðlum, án þess að þessar
smáþjóðir séu spurðar álits. „Við
sem aldrei vomm virtir viðlits í
samskiptum Evrópuþjóða, fáum nú
tækifæri til að segja álit okkar á
öllu er varðar samskipti Evrópu-
ríkja, ekki einungis innbyrðis held-
ur og við ríki utan Evrópu," sagði
embættismaður við þann sem þetta
ritar.
Af ummælum íslenskra ráðherra
verður ekki annað séð en íslending-
ar séu tilbúnir til að taka hverri
þeirri samþykkt í alþjóðasamstarfí
sem þjónar hagsmunum þeirra og
áskilja sér að sama skapi rétt til
að sitja hjá, vera stikkfrí, ef niður-
staðan er þeim ekki að skapi. Af-
staða íslendinga mótast þannig
ekki á málefnalegum grundvelli,
heldur ráða sérhagsmunir þeirra
sjálfra oftast ferðinni. Skyldu ís-
lendingar t.d. tilbúnir til að styðja
fríverslun með túlípana?
Skammt er í að vanhugsaðar og
stöðugar yfirlýsingar um sjálfstæði
breytist í einangrunarstefnu. Sú
þjóð sem leggur einangrun og sjálf-
stæði að jöfnu verður að sætta við
við að vera einmana, vinasnauð og
fátæk. Samkvæmt þessum við-
horfum eru Albanir sjálfstæðastir
allra þjóða í veröldinni.
samningaviðræður íslendinga við
Evrópubandalagið um gagn-
kvæma hagsmuni beggja. Mál-
flutningurinn virðist helst byggj-
ast á þeirri forsendu að eina ferð-
ina enn eigi að selja landið. Síðast
þegar landið var selt gengu ís-
lendingar til vamarsamstarfs við
vestrænar þjóðir, sem um þessar
mundir er fjörutíu ára og fáir
treysta sér til að fullyrða að hafí
ekki umfram annað í utanríkis-
stefnu þeirra treyst sjálfstæði
þjóðarinnar.
Samningum íslands við Evr-
ópubandalagið hefur ekki verið
lokið samkvæmt ströngustu skil-
greiningum embættismanna í
Brussel. Það er óskiljanlegt að
íslendingar skuli ekki hafa áttað
sig á því að embættismenn Evr-
ópubandalagsins hafa ekki umboð
til þess að hafa aðrar skoðanir
eða áherslur en koma fram í
stefnu bandalagsins. Ef til vill
byggist það á því að „grínarar" á
meðal íslenskra stjómmálamanna
vlkja iðulega að stjómarstofnun-
um í Bmssel í sama tón og kom-
missömm Framkvæmdastofnunar
við Rauðarárstíg, en þar er ólíku
saman að jafna.
í Bmssel er það hlutverk full-
trúa aðildarríkjanna, hvernig sem
þeir em valdir, að komast að sam-
því tagi sem tekur ákvarðanir er
ganga þvert á vilja og áherslur
aðildarríkjanna. Engin ákvörðun
er tekin þar án samþykkis meiri-
hluta ríkistjómanna tólf. Það
skiptir einnig máli að allar ákvarð-
anir eiga sér langan aðdraganda.
Áður en þær koma til endanlegrar
afgreiðslu hafa fastanefndir eða
embættismenn frá aðildarríkjun-
um §allað um þær a.m.k. þrisvar
sinnum, Evrópuþingið og Efna-
hags- og félagsmálanefndin hafa
sagt sitt álit og iðulega ein eða
tvær nefndir hagsmunaaðila. Það
er því fjarri lagi að innan EB sé
beitt einhveiju meirihlutaofbeldi
við afgreiðslu mála.
Framkvæmdastjóm EB hlýtur
alltaf að halda fram stefnuatrið-
um bandalagsins í samskiptum
við þjóðir utan þess þar til kemur
að því að aðildarríkin gera grein
fyrir áherslum sínum. Hvað varð-
ar samninga íslendinga við EB
má fullyrða að sérhagsmunir
þeirra njóti umtalsverðs skilnings.
Við hljótum að tala við Evrópu-
bandalagið um sameiginleg hags-
munamál okkar, annars blasir við
að hagsmunum okkar verður ekki
borgið.
Höfundur er fréttaritari Morg-
unbiaðsins íBrussei.