Morgunblaðið - 22.06.1989, Blaðsíða 34

34
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 22. JÚNÍ 1989
Vinnuhópiir
gegn siQaspellum
eftir Söru Karlsdótt-
ur og Sveinbjörgu
Júlíu Svavarsdóttur
Vinnuhópur gegn sifjaspellum
hefur nú starfað í u.þ.b. þrjú ár.
Frumkvæði að þeirri starfsemi áttu
nokkrir félagsráðgjafar, félagsráð-
gjafanemar og konur úr samtökum
um kvennaathvarf og funduðu þess-
ir aðilar vikulega haustið 1986. Þá
var m.a. ákveðið að reyna að ná til
kvenna sem orðið höfðu fyrir sifja-
spellum, auk þess að kynna sér það
sem skrifað hefur verið um þessi
mál.
Þær konur sem orðið hafa fyrir
sifjaspellum hafa verið einangraðar
með sín vandamál og hafa þær jafn-
vel talið sig vera þær einu sem orð-
ið hafi fyrir þessari reynslu og
þannig átt erfitt með að leita hjálp-
ar. Hugmyndin var að fá þessar
- - konur til að koma úr einangrun og
að opna umræðu i þjóðfélaginu um
að þetta vandamál væri til staðar
hér á landi, ekki síður en í öðrum
löndum. ,
Til þess að ná sambandi við kon-
ur sem orðið höfðu fyrir sifjaspell-
um var ákveðið að auglýsa opinn
síma í Hlaðvarpanum. A einni viku
hringdu 27 kohur víðsvegar að af
landinu og tjáðu reynslu sína. Kon-
urnar sem hringdu voru á aldrinum
16-60 ára, en meðalaldur þeirra var
A 6,8 ár þegar siljaspellin hófust eða
á þeim aldri er börn byija í skóla.
í flestum tilfellum höfðu sifjaspellin
staðið í nokkur ár. Sumar kvenn-
anna höfðu einnig orðið fyrir kyn-
ferðislegu ofbeldi síðar á ævinni.
Konurnar sem höfðu samband
óskuðu sumar eftir einhvers konar
stuðningi. Vinnuhópurinn tók, í
framhaldi af þessari athugun, þá
ákvörðun að bjóða þessum konum
aðstoð í sjálfshjálparhópum. Sjálfs-
hjálparhópar hafa verið starfræktir
á vegum vinnuhópsins síðan.
Tilgangur og markmið
sjálfshjálparhópa
Frá árinu 1987 hafa samtals
starfað 14 sjálfshjálparhópar, þar
af einn hópur mæðra þeirra kvenna
sem orðið höfðu fyrir sifjaspellum
og einn hópur unglingsstúlkna frá
13-17 ára. Annars er aldur þeirra
sem hafa tekið þátt í hópstarfi frá
18 ára til 76 ára.
Fimm til sjö konur eru í hveijum
hópi. Fyrst er komið saman tvisvar
í viku fýrstu þijár vikumar en síðan
vikulega í fjórar vikur, eða samtals
í 12 skipti. Síðan er fundur mánað-
arlega í nokkur skipti. Tvær konur
leiðbeina í hveijum hópi.
A þessum fundum er farið yfir
fjölmörg atriði. Hópstarf hefst með
því að þátttakendur kynna sig og
segja deili á sér. Þá tjá konurnar
sig um reynslu sína af siljaspellum
og hvaða afleiðingar þau hafa haft
á líf þeirra. Þær tifinnningar sem
upp kona, s.s. þunglyndi, sektar-
kennd o.fl. eru ræddar. Þegar nokk-
uð er liðið á starfið er fjallað um
hvernig hægt er að byggja upp það
sem brotið hafði verið niður í æsku.
Markmið sjálfshjálparhópa eru
mörg, s.s. að konurnar geti rætt
sameiginlega reynslu og áhrif þeirr-
ar reynslu á líf sitt. Það hjálpar
þeim að styrkja sjálfsímynd sína
og eykur samkennd og skilning á
afleiðingum sifjaspella. Með tíman-
um er stefnt að því að konurnar
geti yfirstigið þá erfiðleika sem
sifjaspellin leiddu af sér. í sjálfs-
hjálparhópnum hafa allar konurnar
sömu reynslu, sem er sú að hafa
verið beittar kynferðislegu ofbeldi
af fullorðnum, skyldum eða ná-
komnum. Meðal markmiða hóp-
starfsins er að koma í veg fyrir að
konu finnist hún öðruvísi en aðrar.
Hún kemst að því að hún hefur
ekki ein upplifað þessa hræðilegu
reynslu og að hún er ekki frávik
eða afbrigðileg á nokkurn hátt.
Kounrnar ræða við hver aðra í
hópnum um viðhorf sín og tilfinn-
ingar. Þær finna að skilningur er
til staðar, þar sem hver og ein bygg-
ir á eigin reynslu. Eitt einkenni
starfsins er hinn gagnkvæmi stuðn-
ingur allra í hópnum.
Frá því að starfsemi hófst hafa
u.þ.b. 200 einstaklingar leitað að-
stoðar og um 80 konur hafa tekið
þátt í hópstarfi. Þær konur sem
tekið hafa þátt í hópstarfi eru úr
Reykjavík og nágrenni.
Hvað hefur áunnist? — Hvað
er framundan?
Öll vinna var unnin í sjálfboða-
vinnu fyrsta árið. Þá kom í ljós að
mun fleiri konur leituðu aðstoðar
vinnuhópsins, en búist hafði verið
við. Þær konur sem störfuðu í
vinnuhópnum sáu sér ekki fært að
vinna svo mikið starf ólaunað.
í október 1987 var samþykkt á
fundi vinnuhópsins að reyna að leita
eftir stuðningi ríkis og bæja um
fjármagn vinnuhópnum til handa.
Einstaklingar innan vinnuhópsins
höfðu samband við fjárveitinga-
nefnd Alþingis og kynnti starfsem-
ina og nokkrir aðilar hópsins fóru
á fund nefndarinnar í desember
1987. Þá var farið á fund borgar-
stjórans í Reykjavík og rætt við
þeirri ráðstefnu sl. tvö sumur og
munum taka þátt í henni nú í sum-
ar. Venjulega hafa tvær konur far-
ið á vegum vinnuhópsins og þá
konur með reynslu af sifjaspellum.
Með aukinni fræðslu um eðli og
afleiðingar sifjaspella er hægt að
vekja fólk til umhugsunar um skað-
semi þessa afbrots. Þannig getum
við stuðlað að viðhorfsbreytingum
hjá fólki og með tímanum reynt að
koma í veg fyrir slíkan ófögnuð.
Fræðsla fyrir foreldra er mikil-
væg. Fræðslan getur m.a. miðað
að því að vekja feður til umhugsun-
ar um mikilvægi þess að taka þátt
í uppeldi og umönnun barna sinna
og sýna þeim fram á að tilfinningar
vega þungt í lífi fólks. Það er æski-
legt í fyrirbyggjandi starfi að fræða
börn á þeirra máli án þess að hræða
þau. Börnin þurfa að fá upplýsingar
um að þau megi og eigi að segja
nei þegar einhver úr fjölskyldunni
eða annar fullorðinn snertir þau
þannig að þeim finnst það ekki rétt
eða vera óþægilegt. Starfsemi
vinnuhóps gegn siíjaspellum vcrður
kynnt úti á landi í sumar. Konur
úr vinnuhópnum fara til helstu þétt-
býliskjarna landsins og kynna starf-
ið. Æskilegt væri að þeir sem hefðu
áhuga að hitta þær hringdu til okk-
ar á skrifstofuna í síma 91-21260
þegar fundir verða auglýstir.
Vinnuhópurinn einn og sér má
sín lítils í vinnu við slík vandamal
„Yið sem vinnum að
þessum málum álítum
að siQaspell sé þjóð-
félagslegt vandamál
sem snerti okkur öll
sem siðferðilega hugs-
andi manneskjur. Yið
verðum í sameiningu að
takast á við þetta
vandamál og uppræta
það úr íslensku sam-
félagi.“
sem sifjaspell eru. Það er augljóst
mál að virkja þarf fleiri aðila úti í
þjóðfélaginu sem tækju virkan þátt
í fræðslustarfsemi og kynntu mál-
efnið innan sinna vébanda. Fóstrur,
kennarar, félagasamtök, heilsu-
gæslustöðvar, og ýmsir hópar gætu
vel lagt þessu málefni lið. Opin-
berir aðilar verða að viðurkenna að
þetta vandamál er til staðar í okkar
þjóðfélagi og taka á þvi strax.
Til þessa hefur verið lítið um að
karlmenn hafi leitað aðstoðar
vinnuhópsins, en þeir er það að
sjálfsögðu velkomið. Þeir karlmenn
sem hafa áhuga á að kynna sér
starfserni okkar ættu að hafa sam-
band. Ánægjulegt væri ef þeir vildu
setja á fót sjálfshjálparhópa fyrir
karla og munum við fúslega miðla
þeim reynsllu af okkar starfi. Það
er líka kominn tími til að mynda
hópa með gerendum sifjaspella. Þar
er óplægður akur hér á landi. Allt
sem getur hjálpað er þess virði að
reyna það.
Við sem vinnum að þessum mál-
um álítum að sitjaspell sé þjóðfé-
lagslegt vandamál sem snerti okkur
bæjarstjóra Kópavogs, Garðabæjar
og Hafnarfjarðar.
Árið 1988 var veitt til starfsins
kr. 500 þús. úr ríkissjóði, kr. 120
þús. frá Reykjavíkurborg og kr. 100
þús, frá Kópavogsbæ, eða samtals
720 þúsund krónur.
Árið 1989 var veitt til starfsins
einni milljón króna úr ríkissjóði,
kr.120 þús. frá Reykjavíkurborg og
kr. 25 þús. frá Garðabæ og 5-10
þús. frá fímm öðrum sveitarfélög-
um, eða samtals kr. 1.170 þúsund.
Fjárveitingamar gera okkur
kleift að greiða starfsmanni í hluta-
starfi, laun, greiða húsaleigu og
greiða leiðbeinendum í sjálfshjálp-
arhópum laun. Þá hefur verið hægt
að standa straum af hluta af kostn-
aðinum vegna gerðar bæklings.
Einnig af nokkurri fræðslustarf-
ssemi. Mikill hluti þeirrar vinnu sem
unnin er á vegum vinnuhópsins er
þó enn unnin í sjálfboðavinnu.
Samsetning vinnuhóps gegn
siíjaspellum hefur breyst nokkuð
frá því sem hann var í upphafi.
Breytingar eru þær að nú vinna
fleiri konur í hópnum sem sjálfar
hafa reynslu af sifjapellum. Það em
konur sem tekið hafa þátt í sjálfs-
hjálparhópum. Stefnt er að því að
þær taki svo alveg yfír starfsemina.
Hér er um grasrótarhreyfíngu að
ræða þar sem stjóm og fmmkvæði
kemur frá þeim sem reynsluna hafa.
Þær konur sem lifa við reynslu af
sifjaspellum eru best til þess fallnar
að ákveða sjálfar hvaða aðgerða
er þörf í þjóðfélaginu til stuðnings
og forvama.
I öllu okkar starfi höfum við lagt
mikla áherslu á fræðslu og kynn-
ingu af ýmsu tagi. Við höfum verið
með fræðslu og kynningu í fjölmiðl-
um í formi greinaskrifa, viðtala o.fl.
Gerður hefur verið bæklingur
„Samhjálp gegn sifjaspellum" sem
er með upplýsandi efni um vanda-
málið. Fyrirlestrar hafa verið haldn-
ir um þetta málefni í skólum og
hjá félagasamtökum. Merki hefur
verið hannað fyrir starfsemina til
þess að vekja athygi á vinnuhópnum
og því málefni sem hann berst fyr-
ir. Ennfremur höfum við verið með
kynningu í öðrum löndum. Við
kynntum stárfsemi okkar í Noregi
sl. sumar á norrænu kvennaráð-
stefnunni (Nordisk Forum) og á
öðrum ráðstefnum sem tengdust
beint og óbeint sifjaspellum. Enn-
fremur hefur okkur verið boðin
þátttaka í ráðstefnu sem „Stötte-
senter mot insest“ í Noregi heldur
ár hvert. Við höfum tekið þátt í
öll sem siðferðilega hugsandi mann-
eskjur. Við verðum í sameiningu
að takast á við þetta vandamál og
uppræta það úr íslensku samfélagi.
Við teljum ódýrara fyrir þjóðfélagið
að takast á við vandamálið en þegja
um það. .
Höfímdar: Sara Karlsdóttir er
starfsmaður vinnuhóps gegn
sifjaspelluni og Sveinbjörg Júlía
Svavarsdóttir er félagsráðgjafi.
Bergljót Leifsdóttir skrifar frá Flórens:
Píramítinn sem geymt hefiir
leyndarmál hinnar fomu Rómar
25. apríl sást lengsta biðröð í
manna minnum í Róm. Klukkan
8 um morguninn höfðu eitt þús-
und manns stillt sér upp í biðröð
og þrem klukkustundum síðar
voru þeir orðnir tíu þúsund.
Ástæðan fyrir þessari biðröð var
að Píramítinn var opnaður í fyrsta
skipti fyrir almenning. Hann hafði
aldrei verið opinn fyrr þar sem í
honum er ekki mikið að skoða.
Stundum hefur námsfólki verið
gefið sérstakt leyfi til að fara inn
í hann. Kynslóð eftir kynslóð hafði
þessi píramíti vakið forvitni Róm-
veija vegna þess að hann minnti
á hið ijarlæga Egyptaland.
Margar sögusagnir eru til um
uppruna Píramíta Cestio. Ein
þeirra er að nokkrum árum fyrir
fæðingu Krists hafi rómverskur
aðalsmaður spurt völvuna um
framtíð ófædds barns síns. Spá-
konan sagði honum að honum
myndi fæðast sveinbarn sem
myndi deyja um tvítugt „í elds-
voða“. Aðalsmaðurinn lét þá
byggja húsnæði úr steini og
marmara, sem var í laginu eins
og píramíti, og átti hann að
vernda son hans gegn eldinum. Á
tvítugsafmælisdaginn fór sonur-
inn út af heimilinu — fangelsinu.
Þennan dag skein sólin og fór
hann í göngutúr í sveitinni í kring.
Þar varð hann fyrir hinni dæmi-
gerðu eldingu af heiðskírum himni
og lést samstundis.
í þessari sögu er aðeins eitt
atriði öruggt, það er bygging-
artímabil píramítans, sem er frá
árinu 12 fyrir Krist, og var þá
við völd Ágústus keisari. Píramít-
inn átti að vera, og varð reyndar,
gröf Cestio dómara alþýðustjórn-
arinnar. Ágústus keisari hafði
stuttu áður lagt Egyptaland undir
sig og hlýtur Cestio að hafa orðið
heillaður af þessum undrum sem
keisarinn hafði lýst fyrir honum,
það er egypsku píramítunum, og
mun hafa ákveðið að búa sér til
þannig grafhýsi.
Þetta er fyrsta getgátan og
samkvæmt henni var Cestio enn-
þá á lífi árið 12 fyrir Krist. Er
sagt að hann hafi haft umsjón
með byggingu píramítans, sem
hann vildi byggja úr steinsteypu
og hliðarnar þaktar marmarahell-
um.
Píramítinn er 36,40 metrar á
hæð og er grunnflöturinn 29,5
metrar. Jarðgöngin eru 10 metrar
og byija þau strax við inngang-
inn. Við enda þeirra er líkkistuher-
bergið, sem er um 20 fm, með
kalkmálverkum á veggjum. Einn-
ig getur verið að þar sé líka eitt-
hvert dularfullt völundarhús en
inngangurinn að því hefur ekki
ennþá fundist. Samkvæmt nokkr-
um vísbendingum átti Cestio að
hafa búið í píramítanum áður en
hann lést, ef til vill til að vinna
að rannsóknum á göldrum. Eitt
er að minnsta kosti öruggt, verk-
inu var lokið á mettíma, það er á
330 dögum. Því til staðfestingar
er áletrun sem fannst í píramítan-
um og er hún núna geymd í Capi-
rolini-safninu í Róm.
Önnur getgáta er um uppruna
píramítans. Caio eða Gaio Cestio
átti að hafa verið myrtur er fram-
in voru fjöldamorð, og í framhaldi
af þeim var Sesar myrtur árið 44
fyrir Krist. Cestio skildi eftir sig
erfðaskrá og voru nokkrir viðauk-
ar við hana. Einn þeirra var til
dæmis um að í erfidrykkju hans
ættu ekki að vera öfgar og lúxus.
Annar var um að það ætti að ljúka
verkinu á einu ári. Þriðji viðaukinn
var um hveijir væru erfingjar
Cestio. Ef hann lést árið 44 fyrir
Krist og píramítinn, grafhýsið, var
byggð árið 12 fyrir Krist, hver lét
þá byggja píramítann?
Forn skjöl virðast geta gefið
svarið við því. Maður að nafni
Meda, sem var einn af erfingjun-
um í viðauka erfðaskrárinnar,
hafði látið byggja píramítann í
félagi við mann að nafni Pothus
Prael sem hafði verið gefið frelsi.
Ekki er vitað hvar jarðneskar leif-
ar Cestio hafa verið geymdar í
þessi 32 ár milli andláts hans og
greftrunarinnar.
Árið 1663 lét Alexander páfi
VII gera við píramítann og kom
þá í ljós að jarðneskar leifar
Cestio og líkkistan voru horfnar.
Viðgerðarmennirnir reyndu án
árangurs að finna upprunalega
innganginn að grafhýsinu, sem
var neðanjarðar. Þeir opnuðu þa
nýjan inngang á götuhæð.
I píramítanum er mjög lítið að
sjá: inngangurinn, jarðgöngin og
líkkistuherbergið þar sem eru að-
eins eftir fjögur kalkmálverk.
Þegar píramítinn var opnaður
fyrir almenning sögðu margir
þegar þeir komu út úr honum að
þeim liði betur en þegar þeir fóru
inn í hann. Það er örugglega eitt-
hvert leyndarmál tengt þessum
píramíta eins og til dæmis ósýni-
legur, heilagur eldur sem kraftur
streymir frá. Kannski verður kom-
ist að því fyrr eða síðar.