Morgunblaðið - 30.06.1989, Blaðsíða 31

MOBGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 30. JÚNÍ 1989
31]
Vinnuhópur
gegn sifjaspellum
eftir Söru Karlsdótt-
ur og Sveinbjörgu
Júlíu Svavarsdóttur
Vegna mistaka við birtingu þess-
arar greinar í blaðinu 22. júní
sl. birtist hún aftur. Beðið er
velvirðingar á mistökunum.
Vinnuhópur gegn siijaspellum
hefur nú starfað í u.þ.b. þrjú ár.
Frumkvæði að þeirri starfsemi áttu
nokkrir félagsráðgjafar, félagsráð-
gjafanemar og konur úr samtökum
um kvennaathvarf og funduðu þess-
ir aðilar vikulega haustið 1986. Þá
var m.a. ákveðið að reyna að ná til
kvenna sem orðið höfðu fyrir sifja-
spellum, auk þess að kynna sér það
sem skrifað hefur verið um þessi
mál.
Þær konur sem orðið hafa fyrir
sifjaspellum hafa verið einangraðar
með sín vandamál og hafa þær jafn-
vel talið sig vera þær einu sem orð-
ið hafi fyrir þessari reynslu og
þannig átt erfitt með að leita hjálp-
ar. Hugmyndin var að fá þessar
konur til að koma úr einangrun og
að opna umræðu í þjóðfélaginu um
að þetta vandamál væri til staðar
hér á landi, ekki síður en í öðrum
löndum.
Til þess að ná sambandi við kon-
ur sem orðið höfðu fyrir siijaspell-
um var ákveðið að auglýsa opinn
síma í Hlaðvarpanum. A einni viku
hringdu 27 konur víðsvegar að af
landinu og tjáðu reynslu sína. Kon-
urnar sem hringdu voru á aldrinum
16-60 ára, en meðalaldur þeirra var
6,8 ár þegar sifjaspeilin hófust eða
á þeim aldri er börn byija í skóla.
í flestum tilfellum höfðu siijaspellin
Selfoss:
Selfossi.
staðið í nokkur ár. Sumar kvenn-
anna höfðu einnig orðið fyrir kyn-
ferðislegu ofbeldi síðar á ævinni.
Konurnar sem höfðu samband
óskuðu sumar eftir einhvers konar
stuðningi. Vinnuhópurinn tók, í
framhaldi af þessari athugun, þá
ákvörðun að bjóða þessum konum
aðstoð í sjálfshjálparhópum. Sjálfs-
hjálparhópar hafa verið starfræktir
á vegum vinnuhópsins síðan.
Tilgangur og markmið
sjálfshjálparhópa
Frá árinu 1987 hafa samtals
starfað 14 sjálfshjálparhópar, þar
af einn hópur mæðra þeirra kvenna
sem orðið höfðu fyrir siflaspellum
og einn hópur unglingsstúlkna frá
13-17 ára. Annars er aldur þeirra
sem hafa tekið þátt í hópstarfi frá
18 ára til 76 ára.
Fimm tíl sjö konur eru í hverjum
hópi. Fyrst er komið saman tvisvar
í viku fyrstu þijár vikurnar en síðan
vikulega í fjórar vikur, eða samtals
í 12 skipti. Síðan er fundur mánað-
arlega í nokkur skiþti. Tvær konur
leiðbeina í hveijum hópi.
Á þessum fundum er farið yfir
fjölmörg atriði. Hópstarf hefst með
því að þátttakendur kynna sig og
segja deili á sér. Þá tjá konurnar
sig um reynslu sína af sifjaspellum
og hvaða afleiðingar þau hafa haft
á líf þeirra. Þær tifinningar sem
upp kona, s.s. þunglyndi, sektar-
kennd o.fl. eru ræddar. Þegar nokk-
uð er liðið á starfið er fjallað um
hvernig hægt er að byggja upp það
sem brotið hafði verið niður í æsku.
Markmið sjálfshjálparhópa eru
mörg, s.s. að konurnar geti rætt
sameiginlega reynslu og áhrif þeirr-
ar reynslu á líf sitt. Það hjálpar
þeim að styrkja sjálfsímynd sína
og eykur samkennd og skilning á
afleiðingum sifjaspella. Með tíman-
um er stefnt að því að konurnar
geti yfirstigið þá erfiðleika sem
sifjaspellin leiddu af sér. í sjálfs-
hjálparhópnum hafa allar konurnar
sömu reynslu, sem er sú að hafa
verið beittar kynferðislegu ofbeldi
af fullorðnum, skyldum eða ná-
komnum. Meðal markmiða hóp-
starfsins er að koma í veg fyrir að
konu finnist hún öðruvísi en aðrar.
Hún kemst að því að hún hefur
ekki ein upplifað þessa hræðilegu
reynslu og að hún er ekki frávik
eða afbrigðileg á nokkurn hátt.
Konurnar ræða hver við aðra í
hópnum um viðhorf sín og tilfinn-
ingar. Þær finna að skilningur er
til staðar, þar sem hver og ein bygg-
ir á eigin reynslu. Eitt einkenni
starfsins er hinn gagnkvæmi stuðn-
ingur allra i hópnum.
Frá því að starfsemi hófst hafa
u.þ.b. 200 einstaklingar leitað að-
stoðar og um 80 konur hafa tekið
þátt í hópstarfi. Þær konur sem
tekið hafa þátt í hópstarfi eru úr
Reykjavík og nágrenni.
Hvað hefiir áunnist?
— Hvað er framundan?
Öll vinna var unnin í sjálfboða-
vinnu fyrsta árið. Þá kom í ljós að
mun fleiri konur leituðu aðstoðar
vinnuhópsins, en búist hafði verið
við. Þær konur sem störfuðu í
vinnuhópnum sáu sér ekki fært að
vinna svo mikið starf ólaunað.
í október 1987 var samþykkt á
fundi vinnuhópsins að reyna að leita
eftir stuðningi ríkis og bæja um
fjármagn vinnuhópnum til handa.
Einstaklingar innan vinnuhópsins
höfðu samband við flárveitinga-
nefnd Alþingis og kynntu starfsem-
ina og nokkrir aðilar hópsins fóru
á fund nefndarinnar í desember
1987. Þá var farið á fund borgar-
stjórans í Reykjavík og rætt við
bæjarstjóra Kópavogs, Garðabæjar
og Hafnaríjarðar.
Árið 1988 var veitt til starfsins
kr. 500 þús. úr ríkissjóði, kr. 120
þús. frá Reykjavíkurborg og kr. 100
þús. frá Kópavogsbæ, eða samtals
720 þúsund krónum.
Árið 1989 var veitt til starfsins
einni milljón króna úr ríkissjóði, kr.
120 þús. frá Reykjavíkurborg og
kr. 25 þús. frá Garðabæ og 5-10
þús. frá fímm öðrum sveitarfélög-
um, eða samtals kr. 1.170 þúsund.
Fjárveitingarnar gera okkur
kleift að greiða starfsmanni í hluta-
starfi laun, greiða húsaleigu og
greiða leiðbeinendum í sjálfshjálp-
arhópum laun. Þá hefur verið hægt
að standa straum af hluta kostnað-
arins vegna gerðar bæklings. Einn-
ig af nokkurri fræðslustarfsemi.
Mikill hiuti þeirrar vinnu sem unnin
er á vegum vinnuhópsins er þó enn
unninn í sjálfboðavinnu.
Samsetning vinnuhóps gegn
siflaspellum hefur breyst nokkuð
frá því sem hann var í upphafi.
Breytingar eru þær að nú vinna
fleiri konur í hópnum sem sjálfar
hafa reynslu af sifjaspellum. Það
eru konur sem tekið hafa þátt í
sjálfshjálparhópum. Stefnt er að því
að þær taki svo alveg yfir starfsem-
ina. Hér er um grasrótarhreyfingu
að ræða þar sem stjórn og frum-
kvæði kemur frá þeim sem reynsl-
una hafa. Þær konur sem lifa við
reynslu af sifjaspellum eru best til
þess fallnar að ákveða sjálfar hvaða
aðgerða er þörf í þjóðfélaginu til
stuðnings og forvarna.
I öllu okkar starfi höfum við lagt
mikla áherslu á fræðslu og kynn-
ingu af ýmsu tagi. Við höfum verið
með fræðslu og kynningu í fjölmiðl-
um í formi greinaskrifa, viðtala o.fl.
Gerður hefur verið bæklingur,
„Samhjálp gegn sifjaspellum", sem
er með upplýsandi efni um vanda-
málið. Fyrirlestrar hafa verið haldn-
ir um þetta málefni í skólum og
hjá félagasamtökum. Merki hefur
verið hannað fyrir starfsemina til
þess að vekja athygli á vinnuhópn-
um og því málefni sem hann berst
fyrir. Ennfremur höfum við verið
með kynningu í öðrum löndum. Við
kynntum starfsemi okkar í Noregi
sl. sumar á norrænu kvennaráð-
stefnunni (Nordisk Forum) og á
öðrum ráðstefnum sem tengdust
beint og óbeint sifjaspellum. Enn-
fremur hefur okkur verið boðin
þátttaka í ráðstefnu sem „Stötte-
senter mot insest“ í Noregi heldur
ár hvert. Við höfum tekið þátt í
þeirri ráðstefnu sl. tvö sumur og
munum taka þátt í henni nú í sum-
ar. Venjulega hafa tvær konur far-
ið á vegum vinnuhópsins og þá
konur með reynslu af siflaspellum.
Með aukinni fræðslu um eðli og
-afleiðingar sifjaspella er hægt að
vekja fólk til umhugsunar um skað-
semi þessa afbrots. Þannig getum
við stuðlað að viðhorfsbreytingum
hjá fólki og með tímanum reynt að
koma í veg fyrir slíkan ófögnuð.
Fræðsla fyrir foreldra er mikil-
væg. Fræðslan getur m.a. miðað
að því að vekja feður til umhugsun-
ar um mikilvægi þess að taka þátt
í uppeldi og umönnun barna sinna
og sýna þeim fram á að tilfinningar
vega þungt í lífi fólks. Það er æski-
legt í fyrirbyggjandi starfi að fræða
börn á þeirra máli án þess að hræða
þau. Börnin þurfa að fá upplýsingar
um að þau megi og eigi að segja
nei þegar einhver úr ijölskyldunni
eða annar fullorðinn snertir þau
þannig að þeim finnst það ekki rétt
eða vera óþægilegt. Starfsemi
vinnuhóps gegn sifjaspellum verður
kynnt úti á landi í sumar. Konur
úr vinnuhópnum fara til helstu þétt-
býliskjarna landsins og kynna starf-
ið. Æskilegt væri að þeir sem hefðu
áhuga að hitta þær hringdu til okk-
ar á skrifstofuna í síma 91-21260
þegar fundir verða auglýstir.
Vinnuhópurinn einn og sér má
sín lítils í vinnu við slíkt vandamál
sem sifjaspell eru. Það er augljóst
mál að virkja þarf fleiri aðila úti í
þjóðfélaginu sem tækju virkan þátt
í fræðslustarfsemi og kynntu mál-
efnið innan sinna vébanda. Fóstrur,
kennarar, félagasamtök, heilsu-
gæslustöðvar og ýmsir hópar gætu
vel lagt þessu málefni lið. Opin-
berir aðilar verða að viðurkenna að
þetta vandamál er til staðar í okkar
þjóðfélagi og taka á því strax.
Til þessa hefur verið lítið um að
karlmenn hafi leitað aðstoðar
vinnuhópsins, en þeim er það að
sjálfsögðu velkomið. Þeir karlmenn
sem hafa áhuga á að kynna sér
starfsemi okkar ættu að hafa sam-
band. Ánægjulegt væri ef þeir vildu
setja á fót sjálfshjálparhópa fyrir
karla og munum við fúslega miðla
þeim reynslu af okkar starfi. Það
er líka kominn tími til að mynda
hópa með gerendum sifjaspella. Þar
er óplægður akur hér á landi. Allt
sem getur hjálpað er þess virði að
reyna það.
Við sem vinnum að þessum mál-
um álítum að sifjaspell sé þjóðfé-
lagslegt vandamál sem snerti okkur
öll sem siðferðilega hugsandi mann-
eskjur. Við verðum í sameiningu
að takast á við þetta vandamál og
uppræta það úr íslensku samfélagi.
Við teljum ódýrara fyrir þjóðfélagið
að takast á við vandamálið en þegja
um það.
Höfundar: Sara Karlsdóttir er
starfsmaður vinnuhópsgegn
sifjaspellum ogSveinbjörgJúlía
Svavarsdóttir er félagsráðgjafi.
Vatnsöflun
aukin um 40%
Mikil þörf á að vernda vatnsöflunar-
svæðið meðfram Ingólfsflalli
SELFOSSBÆR fær innan tíðar
til afiiota 30 sekúndulítra af
köldu vatni til viðbótar við það
sem hann hefur nú til afiiota.
Þetta er árangurinn af vatnsöfl-
unarframkvæmdum undir Ing-
ólí'sfjalli sem hófiist í vor. Mikil
þörf hefur verð fyrir meira
kalt vatn fyrir bæjarfélagið en
þessi eina framkvæmd eykur
vatnsmagnið um 40$ sem bær-
inn hefur til afnota.
Við vatnsöflunina var beitt ein-
faldri aðferð. Grafinn var tíu
metra djúpur, 70 metra langur
skurður í eina skriðuna ofan við
fyrsta vatnsból Selfoss, rétt aust-
an við svonefndan Blákoll. Skurð-
urinn var fóðraður með plastdúk
og rör sett í hann sem leiða vat-
nið í steyptan brunn. Botn skurð-
arins stendur fimm metrum hærra
en yfirborð miðlunartanksins sem
vatnið verður leitt í og því auð-
velt að leiða vatnið í tankinn.
Áformað er að vatnslögnin verði
lögð í ágúst.
Verkið var unnið undir stjórn
Páls Kristinssonar eins af starfs-
mönnum Veitustofnunar Selfoss.
Aðferðin við vatnsöflunina er ein-
föld og sú sama og beitt var fyrir
nokkrum árum þegar síðast var
unnið að öflun vatns.
í mýrinni fram undan Ingólfs-
fjalli streymir kalt vatn upp á
yfirborðið og þrátt fyrir þessa
Morgunblaðið/Sigurður Jónsson.
Páll Kristinsson kannar renns-
lið úr vatnsöflunarskurðinum.
vatnsöflun er enga breytingu að
sjá á uppsprettum rétt við vatn-
söflunarstaðinn. Páll segir auðvelt
að auka enn við kaldavatns-
rennsli til bæjarins með sömu
aðferð á fleiri stöðum í skriður
fjallsins.
Vatnsöflunarsvæðið er í eigu
Selfossbæjar en er með öllu opið
fyrir umferð. „Það er knýjandi
mál að vernda þetta svæði með
fjallinu því það eru óhemju verð-
mæti í kalda vatninu. Það mundi
enginn skilja Landsbankann eftir
opinn," sagði Páll Kristinsson um
nauðsyn þess að vernda vatnsöfl-
unarsvæðið. — Sig. Jóns.
AUGLÝSING
UMINNLAUSNARVERÐ
VERÐTRYGGÐRA
SPARISKÍRTEINA RÍKISSJÓÐS
FLOKKUR INNLAUSNARTÍMABIL INNLAUSNARVERÐ* 10.000 GKR. SKÍRTEINI
1977-2. fl. 10.09.89-10.09.90 kr. 6.431,67
1978-2. fl. 10.09.89-10.09.90 kr. 4.108,81
1979-2. fl. 15.09.89-15.09.90 kr. 2.678,58
*lnnlausnarverö er höfuðstóll, vextir, vaxtavextir og verðbót.
Innlausn spariskírteinaríkissjóðsferfram í afgreiðslu
Seðlabanka íslands, Kalkofnsvegi 1, og liggja þar jafnframt frammi
nánari upplýsingar um skírteinin.
Reykjavík, júní 1989
SEÐLAB ANKIÍSLANDS