Morgunblaðið - 17.09.1989, Blaðsíða 14

51
14
eser 5i33Marrq33 ,ti fluoAaimnua giGAjanuoaoM
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 17. SEPTEMBER 1989
LANGÞRAÐUR
DRAUMUR RÆTTIST
ÞEGAR
FRIID
FlOra FRA
FÖDURLANDINU
Texti og myndir: Anna Bjarnadóttir
LAGLEG FIMM ára stúlka gæddi sér á
súkkulaði úr nestispakka sem sjálfboðaliðar
Rauða krossins gáfii henni og horfði í
kringum sig við landamæri Vestur-
Þýskalands. Hún gerði sér enga grein fyrir
hversu merkileg stund þetta var í lífi
hennar og fjölskyldu. Hún lagði af stað í
frí til Balatonvatns í Ungverjalandi frá
Thiiringen-héraði í Austur- Þýskalandi á
sunnudaginn fyrir viku. Þá um kvöldið var
greint frá því að ungverska sljórnin hefði
ákveðið að opna landamærin til vesturs
fyrir Austur-Þjóðverja. Foreldrar
stúlkunnar og afi hennar og amma urðu
strax sammála um að yfirgefa foðurland
sitt í stað þess að fara í frí. Fjölskyldan
gisti eina nótt í Bratislava í Tékkóslóvakíu
en ók síðan Skódanum sem leið lá til
Austurríkis og stystu leið til
Sambandslýðveldisins.
mman á ættingja í Hessen. Þeir búa
aðeins 7 km frá gamla heimilinu í
Thiiringen — en vestan við landa-
mærin. Hún fékk einu sinni að
heimsækja þá þegar móðursystir
hennar var enn á lífi en henni hefur
verið neitað um fararleyfi síðan.
Mágur móður hennar og börnin
hans eru ekki skyldmenni hennar
samkvæmt austur-þýskum reglum.
Fjölskyldan ætlaði beint til þessara
ættingja í Hessen. Hún hafði bara
útilegubúnað og nauðsynlegasta
klæðnað meðferðis en kveið samt
ekki framtíðinni. Afinn, sem er 49
ára vélsmiður, sagðist vera sann-
færður um að fá eitthvað að gera.
Margir jafnaldrar hans myndu hika
við að byija alveg upp á nýtt en
hann sagðist ekki óttast neitt.
„Hvaða ánægju hefðum við haft af
öruggu lífi í íbúðinni fyrir austan
ef þau hefðu flúið land án okkar?"
spurði hann og horfði á dótturdótt-
ur sína.
18 ára sonur eftir heima
Flestir þeirra þúsunda Austur-
Þjóðveija sem streymdu frá Ung-
veijalandi til Vestur-Þýskalands í
vikunni eru ungt fólk og börn. Fólk-
ið kom á einkabifreiðum, í rútum
og lestum. Hver Trabantinn og
Wartbúrginn eftir annan rúllaði inn
í landið. Ganghljóðið í mörgum lof-
aði ekki góðu en þeir höfðu það af.
Sérstök bensínblanda fyrir Trab-
anta var í boði á bensínstöðvum í
Austurríki og við landamærin. Þeir
menga loftið meira en leyfilegt er
í Vestur-Þýskalandi en Zimmer-
mann, innanríkisráðherra, sagði í
vikunni að það yrði gerð undantekn-
ing frá reglunni. Þessar svo kölluðu
„plastbombur" mega því aka um
þýska vegi við hlið hinna gljáandi
vestrænu bíla.
Kyrrlát gleðistemmning ríkti við
landamærin í Passau í Vestur-
Þyskalandi. Sjúkravagn Rauða
krossins var til staðar og 'sjáif-
boðaliðar með kaffi, nesti og 50
v-þýsk mörk (um 1.600 ísl. kr.) frá
Friedland-hjálparstofnuninni.
Landamæraverðirnir voru vingjarn-
legir. Þeir rétt litu á persónuskilriki
og afhentu upplýsingabréf og blað
sem flóttamennirnir gátu fyllt út
til að láta skrá sig. Fólkið steig
þreytt út úr bílunum eftir 400 km
ferð frá Búdapest. Það var bros-
milt en hrært yfir að vera loks kom-
ið þangað sem marga hafði dreymt
um að komast en aldrei þorað að
vona að þeir kæmust fyrr en tæki-
færið bauðst í Ungveijalandi um
miðjan ágúst. „Það er undarleg til-
finning að vera hérna,“ sagði kona
um fertugt sem skildi einbýlishús
með sundlaug og 18 ára son eftir
heima. „Eg vona að þeir setji hann
ekki á götuna. Það veit enginn að
við hjónin erum hér. Nú verð ég
að hringja í mömmu og segja henni
hvar ég er. Sú verður hissa.“
Óvissa í flórar, fimm vikur
Flestir höfðu beðið í lengri eða
skemmri tíma í flóttamannabúðum
í Ungveijalandi. Yngri börnin héldu
að þau væru í venjulegri útilegu.
Foreldrar 12 ára drengs sögðu hon-
um að þau væru að fara í þijá daga
til Búdapest daginn sem þau flúðu
land. Þegar þau báðu leigubílstjór-
ann á flugvellinum að aka í Zuglig-
et-búðirnar í úthverfi borgarinnar
áttaði strákurinn sig fyrst á hvað
til stóð. „Hann var bara hress með
það,“ sagði móðirin.
Rauði krossinn og hjáiparstofnun
Mölturiddara reistu fyrstu búðirnar
í Búdapest 12. og 13. ágúst eftir
að vestur-þýska sendiráðið var orð-
ið yfirfullt af flóttamönnum og
Austur-Þjóðveijar voru farnir að
tjalda fyrir utan það. Hundrað
flóttamenn í sendiráðinu fengu
ferðaskilríki frá Alþjóða Rauða
krossinum í Genf að ósk vestur-
þýskra stjórnvalda í lok ágúst og
fóru til Sambandslýðveldisins. En
tvö til þijú hundruð flóttamenn
héldu áfram að leita í flóttamanna-
búðirnar í Búdapest á dag. Þeir
voru orðnir 6.500 í lok síðustu viku
og dvöldust á tveimur stöðum í
borginni og í ferðamannabænum
Zanka við Balatonvatn.
Fólkið beið í óvissu en allir voru
harðákveðnir að fara ekki aftur til
Austur-Þýskalands. Það hló að til-
raunum fulltrúa austur-þýska
sendiráðsins til að fá það til að
snúa aftur. Það var orðið lang-
þreytt á að láta stjórnvöld hugsa
fyrir sig og segja sér fyrir verkum.