Morgunblaðið - 19.10.1989, Page 2

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 19. OKTÓBER 1989
Skýrsla Ríkisendurskoðunar um
ríkisreikninga 1988:
86 stofnanir fóru
meira en 20 prósent
fram úr fjárlögum
RÍKISENDURSKOÐUN hefur skilað skýrslu sinni um ríkisreikning'
fyrir árið 1988. Fram kemur í skýrslunni að alls hafa 86 sto&ianir
ríkisins farið meira en 20% fram úr fjárlöguni þess árs. í athugasemd-
um Ríkisendurskoðunar er lögð á það mikil áhersla að bætt verði
úr þessu og eni orsakimar oftast raktar til vanáætlunar á Ijárlögum
eða til óleyfilegra Qárveitinga og lántaka. Fá sumar sto&ianir harð-
orðar athugasemdir og ábendingar um að stjórnendur þeirra hafi
farið út fyrir valdsvið sitt.
Meðal þeirra stofnana sem fara
meira en 20% fram úr fjárlögum
eru embætti forseta íslands, Al-
þingi, iðnnám almennt, Þjóðskjala-
safn íslands, Náttúruvemdarráð,
Þjóðleikhúsið, sendiráð, Skógrækt
ríkisins, 17 bæjarfógetar og sýslu-
menn, landlæknir, auk þess sem
nefnd eru ýmis lán ríkissjóðs, út-
flutningsuppbætur á landbúnaðar-
afurðir og niðurgreiðslur á vöru-
verði.
Heildartekjur ríkissjóðs 1988
námu 71.287 milljónum króna og
höfðu hækkað um 36,2% frá árinu
áður. Mest hækkuðu beinir skattar,
um 109% frá árinu áður. Þar af
voru tekjuskattar einstaklinga
11.669 milljónir og hækkuðu úr
4.729 milljónum 1987, eða um
146,8%. Ríkisendurskoðun bendir á
þær skýringar á hækkun tekju-
skattanna, að árið 1988 var tekin
upp staðgreiðsla sem hafði það í för
með sér, að tekjur ríkisins 1988 af
sköttum einstaklinga miðast við
tekjur einstaklinga það ár, en hins
vegar miðast tekjur ríkisins af
tekjusköttum árið 1987 við tekjur
einstaklinganna árið 1986.
Heildargjöld ríkissjóðs árið 1988
voru 73.415 milljónir króna og
höfðu hækkað um 37% frá árinu
áður. Gjöld umfram tekjur voru
2.128 milljónir króna.
Eignir A-hluta ríkissjóðs 1988
voru alls að virði 57.431 miUjónir
króna og höfðu hækkað um 15.325
milljónir frá árinu áður.
Skuldirnar námu alls 80.133
milljónum króna og höfðu hækkað
um 23.071 milljón frá árinu áður.
Aukning skulda umfram eigna-
aukningu var því um 7.746 milijón-
ir króna.
Sjá ennfi-emur blaðsíðu 22.
Spegill, spegUl...
Morgu nblaðið/Þoricell
íslendingum vísað frá fram-
haldsnámi í löndum innan EB
Áhersla lögð á að námsfólk frá EFTA-löndunum hafi sömu réttindi og náms-
fólk í EB-löndunum segir utanríkisráðherra
Jafiit á móti
Norðmönnum
ÍSLENDINGAR gerðu jaih-
tefli við Norðmenn í gær í 5.
umferð átta landa keppninnar
í skák og fengu 2,5 vinninga
gegn 2,5 vinningum Norð-
manna, en ein skák fór í bið
og þótti jafiiteflisleg. Islend-
ingar mæta Dönum í dag.
Vestur-Þjóðveijar eru ennþá
efstir á mótinu með 17 vinninga,
en þeir sigruðu Svía 4-2. Finnar
sigruðu Færeyinga 5-1 og Danir
Pólveija 3,5-2,5. Danir eru með
14.5 vinninga, Pólveijar 13,5,
Svíar 13 og Islendingar eru með
11.5 vinninga og biðskák.
FJÖLMÖRGUM íslenskum námsmönnum er sóttu um skólavist í dönsk-
um framhaldsskólum í haust var vísað frá vegna nýrra ákvæða innan
Evrópubandalagslandanna um að nemendur innan bandalagsins gangi
fyrir í þeim skólum er veita atvinnuréttíndi. Jón Baldvin Hannibals-
son, utanríkisráðherra, segir að í viðræðum EFTA við EB sé lögð á
það áhersla að námsfólk frá EFTA-löndunum hafi sömu réttíndi og
námsfólk í EB-löndunum. Sólrún Jensdóttir skrifstofustjóri í mennta-
málaráðuneytinu, segir að leitað hafi verið til ráðuneytísins vegna
nemenda sem átt hafa í erfiðleikum með að komast inn í framhalds-
skóla í Danmörku en í gögnum þeirra hafi ekki verið getið um þessi
ákvæði.
Samkvæmt nýju ákvæðunum er
gilda innan allra EB-landa ganga
íbúar landa innan bandalagsins fyrir
um skólavist, næst koma flóttamenn
í viðkomandi landi og loks íbúar
landa utan EB, þar með taldir íslend-
ingar, sem skipta með sér milli 5
og 10% af fjölda nýnema.
Gert er ráð fyrir að árið 1992
verði lokið þriggja ára áætlun sem
miðar að samræmdri kennslu og
lokaprófi frá framhaldsskólum er
veita atvinnuréttindi innan EB-
landanna en í ár virðist sem þessi
regla bitni í fyrsta sinn á íslending-
um. „Ég veit um íjöldann allan af
íslendingum sem hafa fengið neitun
um skólavist án þess að vita hvers
vegna,“ sagði Guðjón Tómasson,
formaður fræðsluráðs málmiðnaðar-
ins, en dóttir hans sótti um skólavist
við tækniskóla í Danmörku í haust
og fékk neitun. „Eftir að hafa aflað
enn frekari upplýsinga frá nokkrum
tækniskólum, til dæmis Danmarks
tekniske hojskole, Danmarks ingeni-
arakademi og Aarhus teknikum,
fékk ég þau svör frá þessum skólum
að teknar hefðu verið upp nýjar regl-
ur innan EB-landanna.“
I svari skólanna við umsókn um
skólavist kemur fram að ekki sé
líklegt að nemandi fái skólavist
nema hann geti sannað tengsl sín
við Danmörku. Það er hægt með þvi
að búa og vinna í landinu í tvö ár
eða giftast dönskum ríkisborgara en
það styttir biðina um eitt ár. „Mál
dóttur minnar leystist eftir að ég
skrifaði skólanum á ný og benti á
að foreldramir eru báðir fæddir í
konungsríkinu Danmörk og þá fékk
hún skólavist," sagði Guðjón. „Það
nægði en það leysir ekki þennan
Yfirskoðunarmenn ríkisreiknings:
pólitískan vanda, sem nær langt út
fyrir öll viðskiptasambönd sem mest
er fjallað um.“
Jón Baldvin sagði, að mikil
áhersla væri á það lögð að náms-
menn frá EFTA löndunum hefðu
sömu réttindi til náms í EB-löndun-
um og námsmenn þar. Meðal annars
hefði verið sótt um aðild að svo-
nefndu Erasmus verkefni innan EB,
en samkvæmt því væru námsmenn
hvattir til þess að mennta sig í öðr-
um EB-löndum en heimalandinu. Þá
sagði hann að í utanríkisráðherratíð
sinni hefði hann ætíð tekið þetta
mál upp þegar hann hefði átt viðræð-
ur við ráðherra EB-landanna, enda
skipti þetta íslendinga afar miklu
máli, bæði þá sem hæfu háskólanám
sitt erlendis og þá sem færu í fram-
haldsnám. Segja mætti að þetta
væri forgangsverkefni á meðan Is-
lendingar hefðu með höndum for-
mennsku í EFTA.
Reglur um ferðakostnað á veg-
um ríkísins verði endurskoðaðar
YFIRSKOÐUNARMENN ríkisreiknings telja að hætta beri sölu áfeng-
is og tóbaks á kostnaðarverði tíl æðstu stofnana rikisins. Þeir telja
einnig að ráðning aðstoðarmanns tiltekins alþingismanns sem hafi
verið á launaskrá í einu ráðaneytanna sé án heimilda i lögum og að
taka beri reglur um greiðslu ferðakostnaðar á vegum ríkisins til endur-
skoðunar. Þetta kemur meðal annars fram í skýrslu yfirskoðunar-
manna, sem lögð var fram á Alþingi í gær.
Yfirskoðunarmenn telja að tvöföld æðstu menn í opinberri þjónustu fái
verðlagning á áfengi, eins og tíðkast
hafi hérlendis um áratugaskeið, bjóði
ævinlega heim möguleika á misnotk-
un, ekki síst þegar lægra verðið sé
svo lágt að mönnum finnist vörur á
því verði tæpast vera verðmæti.
Einnig torveldi þetta samanburð á
risnu og kalli eflaust á meira sam-
kvæmishald en ella væri. Yfirskoð-
unarmenn telja og brýnt að öll ráðu-
neyti og stofnanir ríkisins betrum-
bæti bókhald um risnutilefni á þeirra
vegum, þannig að enginn minnsti
vafi geti leikið á réttmætinu.
í athugasemd vegna greiðslu
ferðakostnaðar erlendis, segir að það
hafi tíðkast um nokkurt skeið sam-
kvæmt ákvörðun ríkisstjórnar að
greiddan hótelkostnað samkvæmt
reikningi auk dagpeninga og ráð-
herrum sé greitt 20% álag á dag-
peninga, auk þess sem þeir fái
greiddan hótelkostnað, risnu og ann-
an tilfallandi kostnað. Margt bendi
til þess að dagpeningagreiðslur í
þessum tilfellum séu vel rúmar og
kostnaður ríkisins óþarflega mikill.
Er bent á þá aðferð að lækka hlut-
fall dagpeninga niður í % þegar hót-
elkostnaður sé einnig greiddur.
Þá er bent á að einnig sýnist
ástæða til að setja reglur um ferða-
lög ráðherra á kostnað ráðuneyta
sinna og að ekki sé eðlilegt að ferða-
lög á vegum stjómmálaflokka, sam-
taka innan lands eða utan, eða
einkaaðila greiðist af almannafé.
Ástæðulaust sé annað en um þessi
efni gildi ákveðnar viðmiðunarreglur
svo sem tíðkist í nálægum löndum.
Steingrímur Hermannsson, for-
sætisráðherra, sagði aðspurður um
þessi gagnrýnisatriði yfirskoðunar-
manna, að það væri einungis bók-
haldslegt atriði hvort áfengi væri á
kostnaðar- eða útsöluverði og gilti
sig einu, hann hefði ekki haldið veisl-
ur á kostnað ríkisins nema ástæða
væri til.
Um breytingar á greiðslum fyrir
ferðakostnað sagði hann að í þeim
efnum yrði fylgt ráðleggingum ríkis-
endurskoðanda, en þessar reglur
hefðu verið óbreyttar mjög lengi.
Varðandi ferðir ráðherra á vegum
stjómmálaflokka sinna, t,a.m. á al-
þjóðleg þing þeirra, sagði Steingrím-
ur að það hefði tíðkast um árabil.
„Ég fyrir mitt leyti tel þetta að
mörgu leyti mjög æskilegt. Menn
hafa þar tækifæri til þess að hitta
fjölmarga menn sem em oft í áhrifa-
stöðum. Ég held að þetta eigi við
alla flokka og ég hef fundið að ég
get þá oft náð sambandi við menn
sem ég myndi ekki ná eins vel að
öðrum kosti.“ Sem dæmi nefndi
hann að hann hefði verið erlendis
nýverið á þingi fijálslyndra flokka,
þar sem hann hefði rætt við ýmsa
áhrifamenn í löndum Evrópubanda-
lagsins.
Steingrímur sagði að það væra
ótal dæmi um það að menn hefðu
verið ráðnir til sérstakra verkefna
um styttri tíma og það talið heimilt.
Verkefni aðstoðarmanns Stefáns
Valgeirssonar hefði verið að tryggja
samband hans og ríkisstjórnarinnar.
Þessi maður hefði unnið mikið verk,
en hann hefði ekki endurráðið hann
tíl forsætisráðuneytisins 1. október
síðastliðinn vegna þess að hann ætl-
aði sér að flytja framvarp á AJþingi
um breytingu á lögum um aðstoð
við þingflokka. Það væri óeðlilegt
að einn maður á þingi hefði ekki
aðstoð.
Handtekinn
fyrir að gabba
slökkviliðið
SLÖKKVIUDINU í
Reykjavík var tilkynnt um
eldsvoða þrisvar sinnum með
stuttu millibili klukkan rúm-
lega átta í gærkvöldi, og
reyndist vera um gabb að
ræða, en sami maður var að
verki í öll skiptin. Lögregl-
unni tókst að rekja símtalið
heim tíl mannsins, og var
hann handtekinn.
Að sögn lögreglunnar var
maðurinn talsvert drukkin;, en
undanfama daga mun hann
hafa hringt oft í slökkviliðið og
kvartað yfir hávaða úr hátalara
á slökkvistöðinni, sem notaður
er til að kalla út slökkviliðs-
menn á vakt. Er talið að hann
hafi viljað ná sér niðri á slökkvi-
liðinu með gabbinu.
Eldur kom upp í geymsluher-
bergi í húsi við Snorrabraut
laust fyrir klukkan níu í gær-
kvöldi, en talið er að kviknað
hafi í út frá rafmagni. Greið-
lega gekk að slökkva eldinn.