Morgunblaðið - 22.10.1989, Blaðsíða 16

aaaöTMO;.£g íiudaoummub UMiHA Gil QAJ8.MIJ D5I0M
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUK T.'Z. “OKTÓBEK
ÞUMALPUTTAREGLAN
ráðuneyti í bréfum sínum til lög-
mannsins, að spuniingar hans um
þetta efni hafi ekki þýðingu fyrir
úrslit málsins. í bréfi dómsmálaráðu-
neytisins frá 8. maí 1989 segir meira
að segja: „í bréfi yðar segir að máls-
sóknin sé á því byggð að Magnús
hafi keypt meira áfengi á kostnaðar-
verði en honum hafi verið heimlt.
Þetta er vægast sagt ónákvæmt. í
máiinu er á því byggt sem meginá-
stæðu að Magnúsi hafi ekki verið
heimilt að kaupa neitt áfengi á kostn-
aðarverði til einkanota.“ Eins og
fram kemur hér að ofan var það nið-
urstaða dómaranna í bæjarþinginu,
að Magnús hefði mátt kaupa vín ti!
einkanota en ekki jafn mikið og hann
gerði. Honum urðu á mistök og var
iátinn víkja.
Þegar Jón Baldvin hafði fengið
athugasemdir yfirskoðunarmanna
ríkisreiknings lét hann taka saman
lista yfir alla opinbera áfengisneysiu
i utanríkisráðuneytinu frá haustinm
1988. Hann sagðist á blaðamanna-
fundi 28. september ekki geta upp-
lýst um einstaka þætti málsins á
meðan hann var í fjármálaráðuneyt-
inu og gaf til kynna að þar hefði
ekki verið haldin skrá yfir áfengis-
kaup og veislur. Var það í samræmi
við það sem sagði í orðsendingu, sem
hann sendi fjölmiðium 1. júní 1989,
þar sem sagði meðal annars: „Það
er ekki á mínu færi að upplýsa í
þágu hverra móttökur hafa verið
haldnar þessa daga [þ.e. í kringum
19. júlí og 5. ágúst 1988] fyrir tæpu,
ári, þar sem fjármálaráðuneytið
kveðst ekki halda skrár yfir það,
hversu oft og hveriær það sinnir gest-
gjafahlutverki.“ Að kvöldi föstudags-
ins 29. september sat Jón Baldvin
hins vegar fyrir svörum á Stöð 2 og
veifaði þar lista yfir veislur á vegum
fjármáiaráðuneytisins á meðan hann
var þar húsbóndi. Sagði hann við
Pál Magnússon, fréttastjóra Stöðvar
2, og veifaði plagginu: „Ég get ekki
afhent þér þetta af því að þetta er
fjármálaráðuneytisplagg. Ég hefði
afhent þér þetta ef ég hefði yfir því
að segja.“ 1 máli Jóns Baldvins kom
fram, að á þessari skrá væri getið
um 78 veislur eða úttektir á áfengi
á vegum fjármálaráðuneytisins en
af þeim eru ekki skráð tilefni við 28.
Ég ræddi við Sigurgeir Jónsson,
ráðuneytisstjóra í fjármálaráðuneyti,
og spurði hann, hvort ég gæti fengið
að sjá þetta plagg. Hann vísaði mér
á Ólaf Ragnar ljármálaráðherra, sem
sagði, að þetta væri ekki „embættis-
skjal“ ráðuneytisins og hann veitti
mönnum úti í bæ ekki aðgang að
upplýsingum um forvera sína í ráðu-
neytinu. Ég gæti leitað fyrir mér hjá
Ríkisendurskoðun og yfirsk.oðunar-
mönnum ríkisreiknings. Geir Haarde,
einn yfirskoðunarmanna, sagði að
þeir hefðu ekki séð skjalið og Ríkis-
endurskoðun sagði að þaðan yrði
innan skamms send greinargerð um
þessi mái, aðgangur að einstökum
skjölum í vörslu hennar yrði ekki
leyfður. Lokaorðið í málum sem þess-
um hefur að sjálfsögðu viðkomandi
ráðherra. Við þetta allt vaknar að-
eins spurningin: Hvað er verið að
fela? í fyrrgreindum sjónvarpsþætti
upplýsti Jón Baldvin einnig, að á
ríkisstjórnarfundi þar sem rætt var
um áfengiskaup hans hefði því verið
hafnað að skýra almennt frá opin-
berum áfengiskaupum ráðuneyta,
meðal annars vegna þess að almenn-
ingi myndi blöskra magnið!
í yfirheyrslunum í máli Magnúsar
Thoroddsens reyndist lögmanni hans
ógerlegt að fá sundurliðaðar upplýs-
ingar um framkvæmd reglna um
áfengiskaup. Ráðuneyti fóru undan
í flæmingi, þegar þau svöruðu bréf-
um lögmannsins. I svarbréfi utanrík-
isráðuneytisins til Jóns Steinars
Gunnlaugssonar frá 10. mars 1989
segir meðal annars: „Fremur fátítt
er að boð séu haldin á einkaheimilum
ráðherra og yfirmanna ráðuneytis-
ins. Helst er það þegar ráðherra og
stöku sinnum ráðuneytisstjóri bjóða
opinberum gesti, t.d. framkvæmda-
stjóra alþjóðastofnunar eða erlendum
utanríkisráðherra og fylgdarliði, í
fámenn boð á heimilum sínum til að
skapa persónuleg kynni. Áfengi sem
keypt er á kostnaðarverði vegna
slíkra boða á einkaheimilum greiðist
þá af utanríkisráðuneytinu en ekki
viðkomandi starfsmanni og er mag-
nið áætlað eins nákvæmlega og unnt
er hveiju sinni. Einungis ráðuneytis-
stjóri eða staðgengill hans (skrif-
stofustjóri) geta undirritað þar til
gerða beiðni til ÁTVR þegar um
slíkar veislur er að ræða.“
Fyrir rétti lagði Jón Steinar síðan
fram bréflegar áfengispantanir frá
utanríkisráðuneytinu, sem benda
ekki til þess að áfengismagnið hafí
alltaf verið nákvæmlega áætiað þeg-
ar pantað var á heimili Steingríms
Hermannssonar, þáverandi utanrík-
isráðherra. Þá var einnig upplýst,
að það var siðameistari utanríkis-
ráðuneytisins en hvorki ráðuneytis-
stjóri né skrifstofustjóri, sem pantaði
áfengið á heimili utanríkisráðherra.
Iðnaðarráðuneytið svaraði bréfum
Jóns Steinars Gunnlaugssonar með
skilmerkilegustum hætti og frá
Áfengis- og tóbaksversluninni fékk
hann heildaryfirlit yfir áfengiskaup
á sérkjörum, en eins og Jón Baldvin
vildi lögmaður Magnúsar Thorodd-
sens að ráðuneyti gerðu skilmerki-
legri grein fyrir framkvæmd regln-
anna. Ráðuneytin urðu ekki við þeim
óskum.
Óljósar reglur
Dómararnir í máli MagnúsarThor-
oddsens telja, að reglurnar um sér-
kjör í áfengiskaupum séu' stjórn-
valdsákvörðun á valdsviði flármála-
ráðherra. Reglumar má líklega rekja
allt aftur tii fjórða áratugarins, þeg-
ar áfengisbanni var aflétt og ríkið
tók að sér að selja vín. Þegar áfengis-
lögin voru til umræðu á Alþingi
haustið 1934 var meðal annars rætt
um að hafa í þeim ákvæði, þar sem
mælt væri fyrir um skömmtun þann-
ig að menn mættu aðeins kaupa
ákveðið magn á viku eða mánuði.
Þá komst Bernharð Stefánsson,
framsögumaður nefndarinnar er
fjallaði um málið í efri deild, þannig
að orði: „Hvað þessa tillögu snertir,
þá virðist mér þó, að það þyrfti að
bæta við hana ákvæði, því að það
er nú svo, að á meðan leyfð er sala
á áfengi í landinu, þá eru það vissir
menn, sem stöðu sinnar vegna geta
ekki komist af með þann áfengis-
skammt, sem allur almenningur ætti
að geta komist af með. Það eru
menn, sem þurfa vegna hins opin-
bera að halda uppi risnu. Mér finnst,
að þeir verði að vera undanþegnir
a.m.k. þessari skömmtun. Þessir
menn, sem ég á hér við, eru fulltrú-
ar landsins, og ef til vill fulltrúar
kaupstaða, eins og t.d. borgarstjór-
inn í Reykjavík." Svipuð rök hafa
vafalaust verið færð fyrir því, að
forráðamenn ríkisins, forseti þegar
hann kom til sögunnar, ráðherrar,
forsetar Alþingis og handhafar for-
setavalds þyrftu ekki að greiða fullt
verð fyrir áfengi. Undanþágan hefur
ekki náð til borgarstjórans í
Reykjavík eða sveitarstjórna.
Arið 1946 flytur Skúli Guðmunds-
son þingmaður tiliögu til þingsálykt-
unar, þar sem lagt er til „að afnum-
in verði sú regla, sem gilt hefur und-
anfarið, að einstakir valdamenn í
þjóðfélaginu fái keypt áfengi í
vínversluninni án verslunaráiagning-
ar og tollfijálst“. Kom tillagan ekki
til umræðu. Við afgreiðslu fjárlaga
fyrir árið 1949 var flutt tillaga um
afnám sérréttindanna og naut hún
stuðnings meirihluta fjárveitingar-
nefndar. Þó var tillagan felld með
eins atkvæðis mun. Ólafur Thors
gerð þá grein fyrir atkvæði sínu með
þessum orðum:
„Ég geri ráð fyrir, að ég sé sá
ráðherra, sem hafi notað mest þessa
heimild, og ég tel, að með því hafi
ég eins vel og aðrir eða betur haldið
uppi þeirri skyldu ráðherra að koma
fram fyrir hönd síns lands að hafa
eðlilega risnu. Ég veit að vísu, að
einn ráðherra úr minni stjórn [ný-
sköpunarstjórninni 1944 til 1947],
sem sat hjá við þessa atkvæða,-
greiðslu [Áki Jakobsson fyrrum at-
vinnumálaráðherra Sósíalistaflokks-
ins sat hjá], hefði sennilega orðið
gjaldþrota, ef þessi fríðindi hefðu
ekki gilt þá og hann hefði haft þá
risnu, sem hann hafði. Ég veit, að
hann hefur kannske verið jafnveitull
fyrir hönd ríkisins og ég var. Ég tel
mikla nauðsyn fyrir ráðherra að
halda uppi eðlilegri risnu, og með
því verðlagi, sem nú er á áfengi, er
útilokað að gera það. Ég hef hins
vegar aldrei skiiið, að sparnaður
gæti að þessu orðið, því að ef slík
tillaga yrði samþykkt, yrði að hækka
risnu þessara manna, og það kæmi
þá fram á öðrum liðum. Ég segi því
eindregið nei.“
Þegar þessi orð eru lesin er nauð-
synlegt að minnast þess, að ráð-
herrar greiddu á þessum ánjm sjálf-
ir áfengið sem þeir keyptu á kostnað-
arverði. Litið var á sérréttindin sem
uppbót á laun. í framkvæmd var
reglan þannig að ráðherrar pöntuðu
það vín sem þeir þörfnuðust hjá
ÁTVR og það var sent heim til þeirra.
Ráðherrar notuðu áfengið að eigin
vild. Er eins víst að þessar reglur
hafi ýtt undir að ýmsum þótti sjálf-
sagt áð ráðherrar opnuðu heimili sín
til veisluhalda eða- stæðu fyrir sam-
kvæmum sjálfir í miklu ríkari mæli
en nú tíðkast.
Eftir að vinstri flokkarnir komust
til valda undir forystu Franisóknar-
flokksins 1971 gekk ríkisstjórnin að
tillögu Halldórs E. Sigurðssonar íjár-
málaráðherra til þess verks að breyta
reglunum og þrengja þær eins og
áður er lýst. í framkvæmd sýnist
breytingin helst hafa orðið sú, að
ráðherrar hættu að bera áfengis- eða
tóbakskostnað af veislum og létu
ráðuneyti panta fyrir sig í stað þess
að gera það sjálfir. Innan þessara
reglna rúmast það að sjálfsögðu ekki
að ráðherrar láti ríkið greiða áfengi
í afmælisveislum manna úti í bæ.
Hins vegar hafa þær verið túlkaðar
þannig með samþykki ríkisendur-
skoðanda, að ráðherrar geti látið
ríkissjóð bera kostnað vegna eigin
stórafmæla. í reglunum frá 1971 var
ekki minnst á forseta eða handhafa
forsetavalds og þess vegna voru
fríðindi þeirra til að kaupa áfengi til
einkanota ekki afnumin. Samkvæmt
orðanna hljóðan giltu þannig aðrar
og rýmri heimildir fyrir Magnús
Thoroddsen en Jón Baldvin Hanni-
balsson til áfengiskaupa á sérkjörum
á árinu 1988, enda greiddi. Magnús
fyrir sitt vín sjálfur en Jón Baldvin
ekki. Ríkisstjórnin herti þessar reglur
ekki fyrr en í janúar 1989 og virðist
núverandi ijármálaráðherra ekki
hafa haft frumkvæði að því að þessu
sinni eins og forveri hans 1971, því
að Ólafur Ragnar Grímsson lýsti yfir
því eftir að áfengiskaup Jóns Bald-
vins komust í hámæli að hann hefði
viljað hafa nýju reglurnar strangari
og er ekki unnt að skilja ráðherrann
á annan veg en þann, að hann hafi
framselt vald sitt til að setja þessar
reglur til Ríkisendurskoðunar.
„Vegna þess að ég ber mikla virð-
ingu fyrir Ríkisendurskoðun sem
stofnun fannst mér ekki rétt að ég
sem fjármálaráðherra færi að gera
athugasemdir við tillögur Ríkisend-
urskoðunar um þessar reglur,“ sagði
Ólafur Ragnar í útvarpsviðtali 27.
september.
Skýringar ráðherra
Áður er lýst túlkun Jóns Baldvins
Hannibalssonar á áfengiskauparegl-
unum. Þeir Ölafur Ragnar Grímsson
og Steingrímur Hermannsson voru
beðnir að túlka reglurnar í yfirheyrsl-
um vegna málsins gegn Magnúsi
Thoroddsen.
Ólafur Ragnar túlkar reglurnar
frá 1971 með þessum orðum: „Ég
tel að reglurnar eftir það hafi verið
ótvíræðar í þeim efnum, að það var
eingöngu um að ræða embætti og
einstaklinga, sem þeim embættum
gegna, að kaupa áfengi til þess að
nota við opinber tækifæri, af einu
eða öðru tagi, sem tengjast þeirra
embættum og samskipti þeirra við
einstaklinga, samtök eða aðra aðila
í tengslum við embættisreksturinn."
Og lögmaður Magnúsar vitnar í út-
vaipsviðtal við Ólaf Ragnar frá 24.
nóvember 1988, sama kvöldið og
upplýst var um áfengiskaup Magnús-
ar en þá sagði Óiafur Ragnar að
„þetta kerfi“ við áfengiskaup hafi
verið sett upp og notað „eingöngu
til þess að greiða fyrir formlegum
gestgjafaskyldum opinbeiTa aðila en
ekki í neinum öðrum tilgangi, hvorki
til einkanota eða annarra nota.“ Seg-
ir Óiafur Ragnar að þessi staðhæfing
sé byggð á sínum eigin skilningi á
reglunum.
Steingrímur Hermannsson segir
að hann hafí kynnt sér þessar reglur
sem ráðherra. Og hann segir fyrir
réttinum: „Að vísu — ég hef yfirleitt
haft þá reglu að ég hef beðið um
að það verði kannað hjá Ríkisendur-
skoðun hvort áfengiskaup í ákveðn-
um tilgangi væru heimiluð og ég
veit það að ráðherrar hafa haft boð
fyrir flokksmenn iðulega og þá notið
þessara áfengiskaupa í því skyni.
En mér er ekki kunnugt um að sam-
komur á vegum flokkanna hafi notið
þessa, það held ég nú ekki, ekki svo
mér sé kunnugt um ... Til dæmis
veit ég að ráðherrar hafa stundum
boðið þingmönnum síns flokks til
kvöldverðar og þá hefur verið talið,
skv. þeim reglum, eins og þær eru
túlkaðar fyrir mér, eðlilegt að ráð-
herrann gæti notað þennan rétt.“
Undir lok yfirheyrslunnar spyr dóm-
arinn forsætisráðherra hvort leitað
hafi verið túlkunar Ríkisendurskoð-
unar á áfengiskaupareglunum og
ráðherrann svarar: „Já, í þessum til-
fellum, þar sem ég átti hlut að máli,
þá — ef ég taldi vera eitthvað vafaat-
riði, þá bað ég yfirleitt ráðuneytis-
stjóra að kanna það hjá Ríkisendur-
skoðun, hvort slíkt gæti talist eðli-
Iegt.“
Halldór V. Sigurðsson ríkisendur-
skoðandi segir við yfirheyrslu að
hann hafi ekki fengið neinar fyrir-
spurnir um það til sín, hvort stóraf-
mæli ráðherra rúmuðust innan regln-
anna en bætir við: „Fyrsta tilefnið
sem varðar stórafmæli ráðherra það
var, ég man nú ekki alveg nákvæm-
lega árið, ætli það hafi ekki verið
1980 þegar Gunnar heitinn Thor-
oddsen þá forsætisráðherra átti stór-
afmæli og þá sá ég reikninga fyrir
úttekt vegna þess afmælis, og spurði
munnlega ráðuneytisstjóra í forsæt-
isráðuneytinu, hvort að þetta væri
vénjan, og hann sagði mér það vera,
og síðan hef ég talið að það væri
eðlilegt, og síðan veit ég að það eru
fleiri sem hafa fengið áfengi og fleiri
veislugögn, aðföng, greidd af við-
komandi ráðuneyti í sambandi við
stórafmæli. Ég lít á þessi stóraf-
mæli eða þessar móttökur sem eru
haldnar í sambandi við stórafmæli
ráðherra, ekki vera afmælishátíðir
sérstaklega fyrir ráðherrana, heldur
sé þetta meira sem opinberar móttök-
ur, enda telja sér skylt að mæta í
þessar móttökur, má segja, allt
sendiráðsfólk hérna í Reykjavík, full-
trúar allra félagasamtaka sem til-
heyra eða hafa samskipti við viðkom-
andi ráðuneyti."
Við yfirheyrslur fyrir bæjarþing-
inu sagði Magnús Thoroddsen, að
hann hefði hinn 19. nóvember 1988,
fimm dögupi áður en fréttamaður
skýrði honum frá athugunum Ríkis-
endurskoðúnar á áfengiskaupum
hans, rætt þau við Steingrím Her-
mannsson forsætisráðherra þegar
þeir voru samferða á leið frá
Keflavíkurflugvelli til Reykjavíkur
eftir að hafa tekið á móti Vigdísi
Finnbogadóttur forseta íslands.
Sagðist Magnús hafa greint Stein-
grími frá þumalputtareglunni og
uppruna hennar. Lögmaður spyr:
Hreyfði forsætisráðherrann einhverj-
um athugasemdum við þetta? Magn-
ús Thoroddsen svarar: Nei. Þá segir
Magnús, að forsætisráðherra hafi
kallað sig til fundar, líklega föstu-
daginn 2. desember. Segir Magnús,
að Steingrímur hafi sagt sér „það
allt í einu í óspurðum fréttum, að
hann ætti eftir að gera upp sitt sex-
tugsafmæli“. Lögmaður spyr: Hvem-
ig skildir þú þessi ummæli? Magnús
svarar: „Miðað við samhengið í um-
ræðum okkar, þá skildi ég það þann-
ig, að hann ætti eftir að gera upp
áfengiskaup sín við ríkið. Ég spurði
einskis í því efni.“ í yfirheyrslu stað-
festir Steingrímur, að þeir Magnús
Thoroddsen hafi rætt um áfengis-
kaup á leið í bifreið frá Keflavíkur-
flugvelli 19. nóvember og Magnús
hafi skýrt sér frá því að hann noti
þóknun fyrir störf sem handhafi for-
setavalds til kaupa á afengi. Segir
Steingrímur, að sér hafi ekki verið
fyllilega ljóst, að réttur til áfengis-
kaupa á sérkjörum fylgdi handhafa-
starfinu. Um fund þeirra Magnúsar
sem líklega var 2. desember og óupp-
gerða afmælisveislu segir Steingrím-
ur: „Hann kom á minn fund, ég bað
hann að tala við mig og við ræddum
þessi mál og þar í ýmislegt fleira.
Hvort það væri einhver leið til að
ná sáttum í þessu máli og fleira. Ég
kannast nú ekki, satt að segja, við
þetta. En eins og ég sagði áðan, þá
fékk ég ekki áfengi í gegnum opin-
bera aðila, ails ekki. Það er svo sem
engin launung að Framsóknarflokk-
urinn hjálpaði mér dálítið með af-
mælið, en það var ekki eftir neinum
svona leiðum. Ég er nú ennþá að
borga það. Ég er ekki búinn að gera
upp afmælið mitt enn. Svo það er
nú kannski eitthvað svoleiðis lagað.“
Lokaorð
Jón Steinar Gunnlaugsson vísar
til þeirra ummæia forsætisráðherra
fyrir réttinum að í vafa hafi hann
látið leita álits Ríkisendurskoðunar
og spyr ríkisendurskoðanda hvort
hann kannist við slíkar fyrirspurnir
sem ráðherrann nefndi. Ríkisendur-
skoðandi svarar: „Nei, ég kannast
ekkert við það.“ Og telur hugsanlegt
en ólíklegt, að aðrir staifsmenn emb-
ættis hans hafi verið btðnir að túlka
reglur í slíkum tilvikum. Þá spyr lög-
maðurinn að því eftir hveiju ríkisend-
urskoðandi fari ef hann sé spurður
um atriði sem þessi, hvort hann hafi
einhveijar skráðar reglur eða hvort
þetta sé meira bara tilfinning. Ríkis-
endurskoðandi svarar: „Það eru eng-
ar skráðar reglur til um þetta. Eg
hef talið að það hafi skapast nokkur
venja í sambandi við svona móttökur
ráðherra. Ég hef nú talið það að
bæði ráðherrar og aðrir sem er trúað
fyrir þeim verkefnum sem þjóðin
hefur tniað þessum mönnum fyrir,
og þá á ég bæði við ráðherra og
handhafa forsetavalds og aðra, að
þeim eigi nú í flestum tilfellum að
vera trúandi fyrir því að gæta hófs
í þessum málum.“
Þessi orð ríkisendurskoðanda eru
hæfileg lokaorð á þessari löngu sam-
antekt. Kjarni málsins er sá, hvort
menn hafi dómgreind til þess að
nota fríðindi sín þannig að ekki þyki
ámælisvert. Jón Baldvin Hannibals-
son telur mistök og dómgreindar-
skort sinn rúmast innan þeirra reglna
sem hér. hafa verið til umræðu.
Magnúsi Thoroddsen var hins vegar
vísað úr embætti fyrir að hafa „rýrt
svo mjög álit sitt siðferðislega".
Þeir tveir háttsettu embættis-
menn, sem hér hefur verið fjallað
um til að bijóta þessi inál til mergj-
ar, stóðu ólíkt að vígi, þegar upplýst
var um áfengiskaup þeirra. Frétta-
maður flutti forseta Hæstaréttar
boðin um að hann væri undir rann-
sókn. Yfirskoðunarmenn ríkisreikn-
ings sendu utanríkisráðherra at-
hugasemd sína rétta boðleið um
Ríkisendurskoðun. Utanríkisráð-
herra gafst færi á að svara formlegu
erindi. Dómsforsetanum gafst aldrei
slíkt ráðrúm eftir að málið komst í
hendur forseta sameinaðs þings og
fj ármálaráðherra.
Hæstiréttur hefur lokaorðið í máli
Magnúsar Thoroddsens en kjósendur
í máli Jóns Baldvins Hannibalssonar.
Besta leiðin til að útiloka að slík
mistök eða misnotkun endurtaki sig
vegna dómgreindarskorts er að herða
eftirlit og láta eitt yfir alla ganga
með samræmi í málsmeðferð og við-
urlögum. Til þess þarf réttsýna
stjórnendur. Virðing fyrir reglum fer
að verulegu leyti eftir refsingunni
sem liggur við að bijóta þær. Regl-
urnar verða á hinn bóginn að vera
skýrar og afdráttarlausar og birtar
eins og almennar stjórnvaldsákvarð-
anir, það hefur ekki átt við um sér-
réttindi vegna áfengiskaupa.
Pukur í opinberum áfengismálum
lofar aldrei góðu. Þagnarmúrinn sem
lögmaður Magnúsar Thoroddsens
mætti bendir til þess að eitt örugg-
asta ráðið til aðhalds að ráðherrum
og embættismönnum sé að stórefla
upplýsingaskyldu. Það er með ólík-
indum að fara þurfi með áfengiskaup
á sérkjörum fyrir skattfé almennings
sem ríkisleyndarmál.