Morgunblaðið - 10.04.1990, Qupperneq 52

52
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 10. APRÍL 1990
/tf&r he-fur cddrej gengið ve-l meb
Li-Fcmdi hlutc."
Með
morgunkaffinu
Hér hefurðu kvöldverðinn.
Vítamínpillan gjörðu svo
vel. Með þesssum hætti
nægja peningarnir þínir til
matarkaupanna...
HÖGNI HREKKVÍSI
Athugasemd um dýrlingadýrkun
Til Velvakanda.
Skömmu fyrir upphaf alþjóð-
legrar bænaviku um einingu kris-
tinna manna ritaði sr. Jan Habets
tvær greinar í Velvakanda um
dýrlingadýrkun sem svar við bréfí
Jóhanns nokkurs Guðmundssonar.
I fyrri greininni, sem birtist föstu-
daginn 16. mars, leitast hann við
að útskýra eðli dýrlingadýrkunar
út frá viðhorfum sinnar kirkju-
deildar í nútímanum og er allt
gott og blessað um þá viðleitni að
segja. í seinni greininni, laugar-
daginn 17. mars, fer hann hins
vegar að mínu áliti út yfir mörk
hins leyfilega, þegar hann leitar
svars við spurningunni, af hverju
mótmælendur ákalli ekki dýrlinga.
Og svar hans er, að það sé Lúther
að kenna, því að hann hafi afneit-
að fijálsum vilja manna og getu
manna til heilagleika og helgunar
og kennt, að Guð væri valdur að
öllu og vildi einnig hið vonda.
Lætur sr. Habets á sér skiljast,
að Lúther hafi verið geðveikur og
því líkast, að hans kenningar og
þar með siðbótina í heild megi
helst rekja til þess sjúkdóms hans.
Mér finnst skyldugt að gera at-
hugasemd við þessi ummæli sr.
Habets.
Að Lúther eða lúthersk kirkja
hafi kennt, að Guð væri orsök hins
illa í heiminum, er ósatt og ósann-
indi verða ekki sönn, þótt þau séu
endurtekin öld eftir öld. Það er
vissulega rétt hjá sr. Habets, að
páfinn bannfærði Lúther á sínum
Mengunar-
hætta?
Til Velvakanda.
Er það misminni hjá mér að
þegar farið var að ræða fyrir
nokkrum árum um byggingu ál-
vers við hin fagra Eyjafjörð, að
fengnir hafi verið útlendir, sérfróð-
ir menn til þess að athuga allar
aðstæður og rannsókn þeirra hafi
leitt í ljós að svo stutt væri á milli
fjalla og fjörðurinn þröngur að
þeir teldu ekki hyggilegt að þar
yrði reist álver, burtséð frá allri
sjávarmengun?
Filippía Krisljánsdóttir
tíma fyrir að halda slíkum kenning-
um fram, en honum skjátlast þar
— enda ekki óskeikull — því að
Lúther hélt þessu aldrei fram.
Sanngjarnir og velviljaðir róm-
versk-kaþólskir guðfræðingar við-
urkenna nú á dögum, að úrskurð-
urinn yfir Lúther snerti hann ekki
og nægir að vitna í fjölmargar
samþykktir á viðræðufundum lút-
herskra og rómversk-kaþólskra um
það.
Auðvitað leggur Lúther mikla
áherslu á, að það er Guð sem verk-
ar sáluhjálpina hjá mönnum, enda
er það skýlaus vitnisburður Bibl-
íunnar. Fagnaðarerindi hennar er,
að menn frelsist ekki fyrir verð-
leika sinn, góðverk eða annað,
heldur aðeins fyrir náð Guðs í Jesú
Kristi. Að það merki, að menn
skuli aðeins sitja með hendur í
skauti og bíða þess, að Guð geri
eitthvað, er alrangt. Lúther skrif-
aði ritin Um góðu verkin og Um
frelsi kristins manns. Hann skrif-
aði líka Fræðin minni og Fræðin
meiri, þar sem hann útlistar
breytni manna og leggur áherslu
á það, að í breytni sinni frammi
fyrir mönnum séu menn ábyrgir
gagnvart Guði fyrst og fremst.
Þessi var áhersla Lúthers og
þannig hefur verið prédikuð í
evangelískum kirkjum síðán. Hver
þekkir t.d. ekki heildræði sr.
Hallgríms?
Hvað með dýrlinga eða helga
menn? Um daga Lúthers var lögð
mikil áhersla á meðalgöngu þeirra,
þar eð þeir byggju yfir verðleikum,
sem væru umfram það sem þeir
þyrftu á að halda. Það var m.ö.o.
litið á Guð sem fjarlægan konung
og til þess að ná fundi hans þurftu
menn að þekkja réttu samböndin,
kippa í réttu spottana og tala við
réttu aðilana!
Siðbótin mótmælti þessu áliti og
ítrekaði þess í stað í fyrsta lagi,
að menn frelsast fyrir náð Guðs
eina og í öðru lagi, að við eigum
fyrir Krist aðgang að Guði. Hið
fyrra merkir, að allir menn frelsast
fyrir náð Guðs í Kristi, líka hin
þekktu stórmenni kristinnar sögu,
sem sköruðu fram úr í trú og
líferni, svo að við eigum í þeim
dæmi til eftirbreytni, því að frels-
unin verður aðeins fyrir náðarverk
Heilags anda.
Hið síðara merkir, að við eigum
fyrir-Jesú Krist öruggan aðgang
að Guði.
Ahersla siðbótar er m.ö.o. sú,
að Jesús Kristur einn er frelsarinn
og Jesús Kristur einn er meðal-
gangarinn milli Guðs og manna.
Fyrir því eiga ménn ekki að leita
til neins annars um hjálp. Það er
líka skýlaus vitnisburður Ritning-
arinnar, sem boðar, að við skulum
biðja Guð fyrir Jesú Krist, sem
einn er meðalgangarinn milli Guðs
og manna.
Lúther neitaði því hins vegar
hvergi, að dýrlingarnir biðja fyrir
okkur og með okkur og nægir í
því sambandi að benda á Smalkald-
greinar hans. En það merkir þó
ekki, að við skulum ákalla dýrling-
ana, því að í Jesú eigum við örugg-
an aðgang til Föðurins samkvæmt
vitnisburði Ritningarinnar.
Guðrækni mótmælenda varð því
kristsmiðlæg. Ég get ekki séð, að
það beri vott um neikvæðan mann-
skilning, því að við játum, að sá
Kristur, sem einn er meðalgangari
milli Guðs og manna, er sannur
Guð og sannur maður. Á grund-
velli þeirrar játningar mótast guð-
rækni okkar mótmælenda af djörf-
ung og von. Á grundvelli trúarinn-
ar erum við þess fullviss, að Guð
hefur í Kristi komið inn í kjör okk-
ar, svo að við eigum í honum ör-
uggan aðgang að Guði og megum
framganga í djörfung hér í lífinu,
af því að Jesús hefur sigrað. Sá
sigur mótar breytnina og nægir
bara að lesa sálm Lúthers, Vor
Guð er borg á bjargi traust, til
þess að sjá þá von og trú.
Ummælin um meinta geðveiki
hjá Lúther eru í meira lagi ósmekk-
leg. Þau minna óþægilega á til-
burði ráðamanna forðum í austan-
tjaldsríkjum, er leituðust við að
loka andstæðinga sína inni á geð-
veikrahælum. Það þótti held ég
fáum hugsandi mönnum fallegt
athæfi og ég verð að segja fyrir
mig, að mér finnst heldur .ekki
fara vel á því, er menn leitast við
að rekja hræringar, er urðu í evr-
ópskum samfélögum á 16. öld og
enn sér stað í nútímanum, til geð-
veiki hjá einum manni. Til þess er
siðbótin einfaldlega of flókið fyrir-
bæri.
Einar Sigurbjörnsson.
Yíkveiji skrifar
Orð er á því haft hve vel heppn-
uð sýning íslenzku óperunnar
í vetur hefur verið en jafnframt,
að aðsókn hafi verið ótrúlega dræm,
þrátt fyrir áskoranir þekktra tón-
listarmanna til almennings um að
sækja sýninguna. Er skýringin á
þessu einfaldiega áhugaleysi?
Sennilega ekki. Fleiri menningar-
stofnanir hafa átt við sama vanda-
mál að stríða.
Þegar Borgarleikhúsið hóf starf-
semi sína sl. haust var um það
rætt, að aðsókn væri minni en bú-
ast mátti við og Þjóðleikhúsið hefur
sem kunnugt er átt við áþekkan
vanda að etja, þótt leikhúsið hafi
að vísu fengið góða aðsókn að ein-
stökum sýningum, nú síðast á leik-
riti Havels.
Skýringin á þessu er áreiðanlega
'sú mikla kjaraskerðing, sem fólk
hefur orðið fyrir undanfarin miss-
eri. Hún er svo mikil, að meirihluti
fólks á í erfiðleikum með að láta
enda ná saman frá mánuði tii mán-
aðar. Þessi kjaraskerðing birtist
ekki bara í minni innflutningi á alls
kyns vörum heldur líka t.d. í minni
aðsókn aðt jleikhúsum og óþeru.
Launamenn hafa ekki efni á að
sækja þessar sýningar.
xxx
Stundum hefur verið rætt um
kostnað við símtöl á milli landa
í dálkum Víkveija og bent á, að
dýrara væri að hringja héðan til
Bandaríkjanna en frá því landi til
íslands. Póstur og sími hefur haft
alls konar skýringar á þessu, sem
menn hafa tekið mismunandi mikið
mark á.
Nú hefur virt brezkt dagbiað,
Financial Times, framkvæmt rann-
sókn á kostnaði við alþjóðleg símtöl
og komizt að þeirri niðurstöðu, að
símafyrirtækin hafi búið til einok-
unarhring, sem nái um allan heim
og okri á viðskiptavinum sínum.
Blaðið telur, að einokunarhringirnir
taki yfir 10 milljarða dollara í um-
framgjöld af símanotendum á ári
hveiju og sýnir fram á, að kostnað-
ur símafyrirtækjanna hefur lækkað
svo mjög á undanförnum árum, að
þau hefðu auðveldlega getað lækk-
að gjaldskrár sínar verulega. Finan-
cial Times líkir þessum einokunar-
hring símafyrirtækjanna sem
Póstur og sími er þá væntanlega
aðili að(!) - við einokun Arabaland-
anna fyrir einum og hálfum áratug
á olíusölu, sem leiddi til stórhækk-
aðs olíuverðs og jafnframt mikillar
kjaraskerðingar á Vesturlöndum.
xxx
VVíkveiji veitti á dögunum eftir-
tekt auglýsingu um nýjan
tölvuprentara frá IBM, sem birtist
sömu daga í Morgunblaðinu og
brezka blaðinu, sem vitnað var til
hér að framan, Financial Times. í
auglýsingunni í Morgunblaðinu seg-
ir, að tekizt hafi að fækka hreyfan-
legum hlutum um hvorki meira né
minna en 60% og þess vegna verði
bilanatíðni minni. I auglýsingunni
í Financial Times segir hins vegar,
að þessi prentari hafi 39% færri
hluti en sambærilegir prentarar frá
öðrum fyrirtækjum. Hvor hefur rétt
fyrir sér, IBM á íslandi eða IBM í
Bretlandi?! Eða er þetta einhver
leikur með prósentutölur, sem
Víkverji skilur ekki?!
IBM á íslandi stendur að sjálf-
sögðu til boða rúm í þessum dálkum
til ^kýringa.