Morgunblaðið - 02.09.1990, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 2. SEPTEMBER 1,990
Mubarak sannað sig; „béðan af
blandast engum hugur um hver er
höfðingi númer eitt í arabaheimin-
um.“ Hann sagði að Egyptar fylktu
sér einhuga um Mubarak og stefnu
hans og ég hygg að það sé rétt.
Að_ minnsta kosti að sinni.
í flugvélinni frá Amman til Kaíró
var meirihluti farþeganna Egyptar
og höfðu ekki flúið eins og það var
kallað í blöðunum. Sessunautar
mínir, egypsk hjón, sögðu: „Okkur
var skipað að hypja okkur. Þeir
sögðu að það væri ekkert gagn að
okkur lengur. íraska stjórnin veit
hvað hún er að gera og hún vill
Vesturlandabúana því fyrir þá fæst
hærra verð en fyrir okkifr. Úr þessu
gerum við ekkert annað en ganga
á takmarkaðar matarbirgðir íraka.“
Maðurinn hafði unnið árum sam-
an í Kúvæt og þau fóru ásamt fjöld-
amörgum öðrum til landamæra
Jórdaníu í langferðabíl. „Við vorum
rekin upp í bílinn eins og sauðfé"
sagði annar Egypti. „Þó við hefðum
viljað vera kyrr hefðum við ekki
fengið það. Saddam veit líka að
hann getur valdið Mubarak mikilli
bölvun með því að senda heim á
aðra milljón Egypta. Það hvarflar
víst ekki að mörgum að við höfum
verið árum saman í'jarri landi okkar
ef við hefðum getað fengið vinnu
heima. Við unnum fyrir okkur og
gátum sent peninga heim. Það eru
engar smáupphæðir sem egypskir
verkamenn í Kúvæt og írak hafa
sent heim og það munar um það.“
Hvernig Mubarak ætlar að leysa
þennan vanda veit. auðvitað ekki
nokkur maður. Hann reiðir sig á
stuðning Bandaríkjamanna sem er
í sjálfu sér ekki óeðlilegt en á hitt
ber að líta að sá kostnaður sem
Bandaríkjamenn bera þessar vik-
urnar í Saudi-Arabíu er svo himin-
hár að manni er til efs hversu mik-
ið verður aflögu til að styrkja veik-
burða efnahag Egyptalands. „Það
er ekki vafí á því að Saddam getur
kollvarpað efnahag landsins með
þessu. Þar með er vitanlega hætta
á því að Mubarak verði blórabögg-
ullinn þó allir standi með honum
núna. Vindáttin gæti snúist fyrr en
varir," sagði embættismaður í upp-
lýsingaráðuneytinu við mig. Hann
bað mig að geta ekki nafns síns
því þessi skoðun væri kannski full
svartsýnisleg og Egyptum veitti
ekki af allri bjartsýni sem þeir ættu
um þessar mundir.
Síðan ókum við niður í gamla
borgarhlutann og Nabil skildi bílinn
eftir, um þessa krákustíga og
þröngu götur kemst ekki bifreið.
Þar var ærusta og troðningur,
krakkar á hlaupum og litlir asnar
þrömmuðu með þungar byrðar eða
drógu eftir sér fornfálega vagna.
Okkur var boðið í melónuveislu hjá
Abdullah. Hann var frændi eða
bróðir Nabils. Ég spurði um Mubar-
ak. Abdullah tókst á loft: „Hann
hefur sannað forystuhlutverk
Egypta í arabaheiminum. Og þau
ár sem eru liðin frá því hann tók
við að Sadat myrtum höfum við
ekki kunnað að meta hann. Við
höfum hæðst að honum í laumi, á
kaffihúsum basaranna hefur hann
verið uppnefndur, í húsasundum
hafa menn rifjað upp þá dýrðardaga
þegar Gamal Abdel Nasser ríkti.“
Því Nasser er ekki fjarri þótt lið-
in séu tuttugu ár frá láti hans.
Nasser stóð að sönnu uppi í hárinu
á Vesturveldunum 1956 og honum
má þakka það stórvirki sem Aswan-
stíflan er, en hann tapaði öllum
stríðum sem hann atti þjóðinni út
í við ísraela. Undir hans stjórn
misstu Egyptar Sínaí og hann efldi
Frá gömlu Kaíró.
Ærusta og ys í gömlu Kaíró,
litlir asnar drógu hlass á vögn-
um, menn hlupu á milli með
tebakka og kaupmennirnir
skeggræddu frammistöðu Mu-
baraks.
hergagnaiðnað á kostnað velferðar
almennings. Vanrækti að hugsa um
menntamál og heilbrigðismál svo
að fátt eitt sé nefnt. Hann átti sér
drauma um að verða leiðtogi araba
og án efa hefur hann á einhveiju
skeiði valdatíma síns ætlað sér að
ráða yfir öllum arabalöndum. Hann
var óumdeilanlegur ’ harðstjóri.
Harðstjóri með persónutöfra_ sem
Saddam Hussein, forseta íraks,
skortir. Það er skrítið. En líklega
er það útgeislunin sem ræður úrslit-
um. I öllum manniegum eða alþjóð-
legum samskiptum. Það er eigin-
lega eina skýringin. á þeirri Nasser-
dýrkun sem enn er í Egyptalandi.
Sadat átti ekki sjö dagana sæla að
taka við af honum, en hann leiddi
þjóðina út í enn eitt stríð við ísra-
ela, um hríð leit út fyrir að hann
væri að vinna dálítinn sigur, en
dæmið snerist við áður en við var
litið. Samt segja Egyptar að hann
hafí endurreist þjóðarstolt þeirra
sem dýrlingurinn Nasser hafði svipt
þá. Hljómar það óskiljanlega?
Óekkí.Þetta eru bara arabísk
stjórnmál.
Þegar þetta er skrifað er eins og
heldur hafi dregið úr spennu. Sadd-
am leikur hinn milda gestgjafa og
barnavin, skorar á Bush og Thatch-
er í kappræður og hann gæti þess
vegna verið búinn að hugsa næsta
leik.
Vélin mín frá Kaíró átti að fara
klukkan hálf sex að morgni. Tveim-
ur tímum áður var ég komin niður
og spurði eftir bílnum sem ég hafði
pantað kvöldið áður. Það kom upp
úr dúrnum að það hafði gleymst
svo að strákur var sendur út af
örkinni. Það leið og beið og ekkert
bólaði á bílnum né stráksa. Ég stóð
á tröppunum og skimaði út í myrkr-
ið, heyrði svo skrölt í bíl og hugs-
aði að hann væri greinilega ekki
af vandaðri sortinni. En það var
nú eitthvað annað.
í ljós kom skreyttur brúðarbíll
með borðum og slaufum og blikk-
dollur héngu aftur úr honum svo
að undir tók þegar þær skelltust í
götuna. Ég horfði eilítið hugsi á
alla dýrðina. Stráksi sagði að annar
hefði ekki fundist, hann var að
koma frá að keyra nýgift hjón heim
í brúðarsængina. „það er tími til
kominn ég prófi þetta,,, hugsaði
ég og sté einbeitt inn.
í borða- og blúnduskreyttum
brúðarbíl með glamrandi dollur í
eftirdragi var mér því ekið til flug-
vallarins. Syijan rann af burðarköll-
unum við þessa sjón. Þeir komu
hlaupapdi og vildu óðir og uppvæg-
ir bera skjóðurnar mínar inn í flug-
stöðina. „Er lafðin að fara til út-
landa að gifta sig? Góða ferð og
innilega til hamingju. Inshallah
verður þú mjög hamingjusöm,“
hrópuðu þeir og tóku bakföll af
fögnuði. Og með þau árnaðarorð
uppá vasann kvaddi ég Kaíró í
þetta sinnið.
Drengskaparheit sem
fauk útí vindinn
ÞÓ MIKIÐ hafi verið skrifað um Flóamálið er kannski ekki úr
vegi að stikla á stóru í atburðarásinni. Mubarak hafði eins og
rækilega var sagt frá tekið að sér að reyna að miðla málum
milli Saddams Husseins, og stjórnar Kúvæt. Hann flaug tíl
Bagdad og gaf Hjarayrtar yfirlýsingar við heiminn: Saddam
hafði gefíð honum drengskaparheit um að ráðast ekki á Kúvæt.
ym alia veröldina vörpuðu
menn öndinni léttar, þar
með var vá bægt frá í bili og það
var ekki síst Mubarak að þakka.
Bandaríkjaforseti lagði rólegur
af stað í sumarfríið sitt, gullfurst-
arnir við Flóann gátu haldið
áfram að telja peningana sína,
af Hussein Jórdaníukonungi hef:
ur væntanlega verið fargi létt. í
nokkra daga voru margir glaðir.
Það var haldinn fundur í Saudi
Arabíu þar sem átti að fá Kú-
væta til að samþykkja að fella
niður milljarðalán til Iraks og fá
frekari framlög. Því má skjóta
að í leiðinni að Kúvæta hefði
munað fjarska lítið um það. En
samkomulag varð ekki. Hvor
sakaði hinn um þvergirðingshátt
og fundi var slitið í fússi. Samt
voru engin sund lokuð því Mubar-
ak vitnaði óspart í drengskapar-
heit íraksforseta.
Svo réðst Saddam Hussein
með menn sína inn í Kúvæt og
þar með fauk ekki aðeins loforð
út í vindinn, yfir Arabíu vofði nú
hætta á styijöld sem yrði öðruv-
ísi en aðrar styrjaldir. Mubarak
hafði beðið hnekki, orðið fyrir
niðurlægingu sem er öllum erfitt
að þola, Aröbum sérstaklega.
Samt héit hann höfði, boðaði til
skyndifundar í Kairó og þar fóru
allir í hár saman, ráðherrar frá
Kúvæt liðu í ómegin af öi-vænt-
ingu yfir því hvernig komið var
fyrir landi þeirra, þjóð og síðast
en ekki síst peningum. Tariq
Aziz, utanríkis-
ráðherra íraks
mætti á fundinn
og lét engan
bilbug á sér
finna. Aziz er
prútt hörkutól
og kænn fjöl-
miðlamaður.
Aziz lét í veðrr
vaka að menn
myndu leysa
málið í bróðerni
og hét á Araba-
ríkin að sýna
samstöðu. Hann
hvatti til að þau
létú ekki „hinn sjálfskipaða lög-
regluþjón heimsins" hlutast til
um atriði sem væru í reynd innan-
sveitarmái í Arabaheinúnum.
„Það má semja um allt, líka Kú-
væt,“ sagði Aziz. Það mátti á
öllum skilja að Saudum var ekki
rótt enda hömuðust hermenn
Saddams að grafa skotgrafir rétt
við landamærin. Aziz ítrekaði á
Ilosni Mubarak
heimieiðinni að menn ættu ekki
að hafa áhyggjur. „Ekki hef ég
það,“ sagði hann og hélt til fund-
ar við yfírmann sinn í Bagdad.
Þegar Saddam ákvað að inn-
lima Kúvæt í írak kom Fahd
konungur Sauda í sjónvarpið og
sagði að ekki væri stætt á öðru
en þiggja aðstoð Bandaríkja-
manna, sem hófu tafarlaust her-
flutninga þangað, viðskiptabann
var sett á írak, heimsbyggðin
stóð á öndinni yfir því sem var
að gerast. Saddam hótaðí efna-
vopnaárás á ísraela ef þeir rótuðu
sér, lagði bann við að Vestur-
landabúar fæni úr iandinu. Að
svo mæltu sagðist hann reiðubú-
inn að fara frá Kúvæt um leið
og ísraelar drægu lið sitt frá
herteknu svæðunum, Sýrlending-
ar færu frá Líbanon og Banda-
ríkjamenn frá Saudi Arabíu. Með
þessu tiyggði hann sér umsvifa-
lausan stuðning Palestlnumanna
víðast hvar. Skömmu síðar hóf
hann samninga við erkifjandann
íran, sendi stríðsfanga heim og
sagði írönum að hann myndi
flytja herlið af umdeildu svæði
sem hafði staðið í veginum fyrir
því að hægt væri að ræða um
vopnahlé. Hann sendi fjölda
þeirra sem höfðu verið á um-
deildu svæðunum áleiðis til suð-
urs að landamærunum við Saudi
Arabíu. Þannig kom hann and-
stæðingum sínum enn í vanda.
Sýrlendingar óttuðust að þetta
yrði til að íran sneri baki við
þeim en kalt hefur verið með
Sýrlendingum og írökum, og án
efa reynir hann að færa sér í nyt
þann glugga sem hann hefur
opnað til Irans, hvað varðar að
ná vörum inn í landið.