Morgunblaðið - 20.12.1990, Síða 24

2 í’

Sögustund hjá pabba
__________Bækur______________
Eðvarð Ingólfsson
Guðjón Sveinsson:
Snjóhjónin syngjandi.
Myndir og hönnun: Pétur Behr-
ens.
Bókaforlag Odds Björnssonar
1990.
Guðjón Sveinsson hefur ein-
göngu ritað bækur fyrir böm og
unglinga, og eru þær nú orðnar
tuttugu talsins. Hann hefur róið á
ýmis mið í efnisleit og hefur m.a.
samið sakamálasögur, ævintýri -
og sögur sem kenndar eru við
raunsæi.
Nýjasta bökin heitir Snjóhjónin
syngjandi og er ætluð ungum
bömum. Meginefni hennar er æv-
intýri sem sögumaðurinn, sjómað-
ur nokkur, segir dætrum sínum
síðustu dagana fyrir jól. Höfundi
tekst að tengja prýðilega saman
sögustundirnar og ævintýrið sjálft.
í lok hvers sögutíma velta dætum-
ar vöngum yfir atburðarásinni.
Hvað skyldi koma næst? Stundum
er það borið undir mömmu og
ömmu. Lesandinn hrífst með og
fer sjálfur að velta fyrir sér fram-
haldinu.
Ævintýrið gerist á köldum og
snæviþöktum vetrardögum. Ref-
urinn, Lævís loðnaskott, og
Hrekkur hrafn finna sér ekkert til
ætis og era orðnir sársvangir.
Sulturinn tengir þá saman og þeir
Guðjón Sveinsson
finna ráð til að sá fyrmefndi geti
veitt tjúpur fyrir þá báða. En það
kemst upp um þá lymskulegu
áætlun sem þeir hafa á pijónunum
og þeir ganga sjálfir í þá gildra
sem þeir ætluðu öðram. Snjóhjónin
syngjandi eiga þar m.a. hlut að
máli.
Út úr ævintýrinu sjálfu má lesa
að það sé ljótt að gera öðram
mein; rebbi og krammi era þar
tákn um hið vonda. Hins vegar
bendir sögumaðurinn dætram
sínum á það í lokin að í raun verði
dýrin á sama hátt og mennirnir
að drepa önnur dýr sér til lífsviður-
væris, aðeins sé munur á veiðiað-
ferðum. Lesandanum getur fund-
ist að bókin flytji þarna tvöfaldan
boðskap - en svo er þó ekki. 1
ævintýrinu sjálfu er hegðun dýr-
anna og annarra sögupersóna,
kynjavera í náttúrunni, tákn um
mannlegan veruleika og verður að
skoðast frá þeim sjónarhóli. í hin-
um þætti sögunnar er hins vegar
horft á málin út frá staðreyndum,
óháð þeim boðskap sem ævintýrið
flytur.
Snjóhjónin syngjandi er fjörleg
og skemmtileg saga. Ekki dregur
skopvísi höfundar úr krafti henn-
ar, ásamt öllum þeim fallegu og
áhrifaríku myndum sem hann
dregur upp af sögusviðinu, sjálfri
náttúranni. Nokkrir lipurlegir
söngtextar við þekkt lög, er tengj-
ast efninu, bijóta upp hið hefð-
bundna söguform - og lesandinn
á auðvelt með að syngja þá ef
hann vill. Málfar er blæbrigðaríkt
en á einum stað, bls. 32, stingur
enska orðið „respekt" í augu. Þó
að það sé sett í gæsalappir í sög-
unni er ég viss um að betur hefði
farið á því að nota einfaldlega
íslenska orðið „virðing". Óþarfi er
að hampa erlendu orði með þessum
hætti í sögu fyrir böm.
Fjöldi mynda eftir Pétur Be-
hrens prýðir bókina. Þær eru vand-
virknislega unnar og gefa sögunni
meiri dýpt en ella.
Núna heitir hann bara Pétur
Bókmenntir
Sigurður Haukur Guðjónsson
Núna heitir hann bara Pétur
Höfundur: Guðrún Helgadóttir
Myndir: Hörður Hauksson
Prentverk: Prentsmiðjan Oddi
hf.
Útgefandi: Iðunn
Guðrún kann sannarlega að
segja sögu, breytir einföldustu at-
burðum í ævintýr, sem þroska,
bæta. Hún hlýtur að unna bömum
mjög. Sagan um Pétur, fjögurra
ára snáða, sem á í stökustu vand-
ræðum með að hætta að væta
brækur. Hann lætur fortölur, háð
og snuprar lönd og leið, fyllist
mótþróa. En svo er það sunnudag
einn, að endumar á Tjörninni taka
pjakkinn í eftirminnilegan tíma.
Með pabba og mömmu heldur
Pétur til Tjarnarinnar með brauð
í poka. Á leiðinni vætir hann ekki
aðeins buxur, heldur líka brauðið.
Er endurnar koma fagnandi móti
honum, til þess að hljóta góðgæ-
Guðrún Helgadóttir
tið, bregðurlieim heldur en ekki
í brún, er bitamir í goggnum
þeirra eru gegnsósa af slíkum við-
bjóði, að þær kasta allar upp.
Hugsi og hnugginn heldur Pétur
heim, strengir þess heit, að slíka
smánarstund skuli hann ekki lifa
aftur. Hann reynir allt hvað hann
gétur að' gæta sín, hegða sér að
hætti fullorðinna en ekki pela-
bama. Honum tekst það, svo móð-
irin hefir orð á, hve strákurinn er
orðinn stór. Pétur lætur lítið yfir,
segist aðeins ætla að hafa þennan
hátt á í eina viku. Sunnudagur á
ný, 'og fjölskyldan heldur til Tjam-
arinnar. Nú er Pétri tekið á annan
hátt, endur og álftir ráða sér ekki
fýrir kæti, senda honum spreng-
saddar þakkarbra. Það gera húsin
við Tjörnina líka, meira að segja
skýin hætta að væta jörð, sólin
skín. Litlum snáða lærist að láta
af barnaskapnum, það er svo
miklu, miklu þægilegra, þegar allt
kemur til alls.
Pjörleg, skemmtileg saga, ör-
ugglega mörgum sem líkt er ástatt
um hvatning að líkja eftir.
Myndir Harðar era ekki fallegar
að minu viti, en þær era sterkar
í einfaldleika sínum, fullar af fjöri.
Bók sem lítil börn vilja heyra
aftur og aftur.
Sérstsed þíngsályktunartillaga frá Árna Johnsen:
Eitt stykki Móna Lísu-mynd, Erró minn...
Sigmund
og þjóðarsáttín
List og hönnun
BragiÁsgeirsson
Á borði mínu liggur bók er
nefnist Sigmund og þjóðarsátt-
in, sem er gefín út af Prenthús-
inu sf.
Sigmund og teikningar hans
þarf ekki að kynna, enda þekkja
allir íslendingar komnir til vits
og ára teikningar hans, sem
fylgja Morgunblaðinu daglega
ög létta mörgum lund.
Kannski gera ekki allir sér
grein fyrir því, hve slíkar teikn:
ingar hafa mikla þýðingu fyrir
blaðaútgáfu, en þeir munu ófá-
ir, sem láta gæði teiknimynda-
sagna ráða kaupum sínum á
dagblöðum.
Nafnkenndir teiknarar hafa
meira að segja svo til verið
kennimark heimsblaðanna og
ómissandi og er þeir féllu frá,
var þeirra sárt saknað, um leið
og viðkomandi blað virkaði eitt-
hvað svo tómlegra.
Þetta á einkum við þá tegund
teiknara, sem vinna á vettvangi
þjóðfélagsháðs og ádeilu og satt
að segja þá era þeir iðulega
gagnorðari í einni teikningu en
margur í heilli grein.
Auðvitað eru þeir umdeildir
og þá einkum af andstæðum
blöðum og það hefur. Sigmund
áreiðanlega orðið var við, en
hvert væri mat manna á honum
í herbúðum vinstri manna, ef
hann teiknaði t.d. daglega í
Þjóðviljann?
Sigmund nýtur þó þess frelsis
að geta að ég best veit óáreittur
skopast að framferði manna til
hægri sem vinstri, án þess að
það dragi dilk á eftir sér, en það
gæti hann naumast gert, væri
hann teiknari blaðs á vinstri
vængnum, en menn eru yfírleitt
mun hörandsárari á eigin per-
sónu í þeim herbúðum.
Það má koma fram, að teikn-
ingar í blöð erlendis eru iðulega
samvinnuverkefni og fær þá
teiknarinn oftar en ekki ákveð-
inn texta til að teikna eftir og
jafnvel aðstoð við útfærslu
teikningarinnar. Hver teikning
verður þá til eftir nokkurn und-
irbúning og umræður. En hér á
landi verða listamenn að gera
flest aleinir og svo mun einnig
um Sigmund og er það með ólík-
indum, hversu fundvís hann er
á skoplegu hliðarnar í þjóðlífínu
jafn lítið og það er, en hér koma
auðvitað kjörnir fulltrúar þjóð-
arinnar til hjálpar með furðuleg-
um samþykktum og uppátækj-
um.
Það er lúmskur broddur í
myndum Sigmunds og má
margt lesa úr þeim, en það er
aðalatriðið, að hann er aldrei
leiðinlegur, en oftar snjall, segir
einmitt það í mynd, sem öðrum
dettur síður í hug að skrifa um,
og kemst sem betur fer upp
með það.

WWte Hielter L,
Frlfta FramWeypna
JamMbmtalá
Fríða Framhleypnc
| Skjaldborg

Ármúla 23-108 Reykjavík
Símar: 67 24 00
6724 01 t
31599 I