Morgunblaðið - 29.12.1990, Síða 22

Morgunblaðið - 29.12.1990, Síða 22
22 MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 29. DESEMBER 1990 MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 29. DESEMBER 1990 23 Útgefandi Framkvæmdastjóri Ritstjórar Aðstoðarritstjóri , Fulltrúar ritstjóra Fréttastjórar Árvakur, Reykjavík HaraldurSveinsson. Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson. Björn Bjarnason. Þorbjörn Guðmundsson, Björn Jóhannsson, Árni Jörgensen. Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson, Sigtryggur Sigtryggsson, Ágúst Ingi Jónsson. Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar: Aðal- stræti 6, sími 691111. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 691122. Áskriftar- gjald 1100 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 100 kr. eintakið: Hrófatildur Ríkisstjórn og ráðherrar eru allt í senn: höfuðsmiðir fjárlaga, framkvæmdastjórar íjárlaga — og pólitískir ábyrgðarmenn fjárlaga. Þrátt fyrir þessa staðreynd og þrátt fyrir þann stöðugleika í launa-, verðlags- og gengismálum, sem þjóðarsáttin hefur lágt upp í hendur stjórnvalda, hafa fáar fjármálaáætlanir orðið sér jafn rækilega til skammar og seinni tíma fjárlög íslenzka ríkisins. Fjárlög ársins 1988 voru samþykkt hallalaus, sem þýðir einfaldlega, að eyðslu A-hluta ríkissjóðs bar að halda innan árstekna hans. Niðurstaðan var samt sem áður 7.200 millj- óna króna eyðsla umfram tekj- ur. Árið 1989 var boðuð mikil bragarbót. Samkvæmt fjárlög- um þess árs átti A-hluti ríkis- sjóðs að skila 600 m.kr. tekjum umfram lögleyfð útgjöld. Nið- urstaðan var engu að síður 6.100 m.kr. eyðsla umfram tekjur. Fjárlög líðandi árs voru afgreidd með 3.700 m.kr. eyðslu umfram tekjur. Nú er hins vegar gert ráð fyrir að endanlegur halli A-hluta ríkis- sjóðs 1990 verði 5.500-6000 m.kr. Fjárlög komandi árs voru afgreidd með 4.069 m.kr. eyðslu umfram tekjur. Næsta víst er að sú áætlun stenzt engu betur en fjárlög þriggja ára þar á undan, enda eru vinnubrögð íjármálaráðherra og meirihluta þingsins við fjár- lagasmíðina engu trúverðugri en fyrr. Líkur standa þvert á móti til þess að fjárlagahallinn verði verulega hærri en hér er áætlað, að óbreyttum að- stæðum í ríkis- og þjóðarbú- skap. Pálmi Jónsson, alþingismað- ur, gagnrýndi fjárlögin harð- lega í þingræðu. I fyrsta lagi staðhæfði hann að teygt hafi verið úr tekjuhlið frumvarpsins — bæði áætluðum tekjuskött- um og virðisauka — með þeim hætti, að ólíklegt sé að eftir gangi. I annan stað séu ýmsir gjaldaliðir frumvarpsins stór- lega vanáætlaðir, m.a. lífeyris- tryggingar, en þar skortir að mati Pálma allt að eins mánað- ar útgjöldum, ef standa á við skuldbindingar. „Ef fram fer sem horfir,“ sagði þingmaður- inn, „má búast við fjárlaga- halía á næsta ári að íjárhæð hvorki meira né minna en 6-7 milljarðar króna og að tekjur ríkissjóðs vaxi að raungildi í hlutfalli við landsframleiðslu úr 27,6% í 28,1%.“ í greinargerð fulltrúa Sjálf- stæðisflokksins í fjárveitinga- nefnd segir m.a.: „Miðað við fjárlagafrum- varp við 3ju umræðu hafa skattar til ríkissjóðs á árs- grundvelli hækkað um 16 milljarða króna frá og með 1988 til 1991. Þetta gerir því á ári rúmar 240 þúsund krónur á ijögurra manna fjölskyldu. Þrátt fyrir þessar skattahækk- anir stefnir í það að saman- safnaður halli ríkissjóðs árin 1988-1991 verði yfír 30 millj- arðar króna á verðlagi fjár- lagafrumvarpsins. “ Viðvarandi mikill fjárlaga- halli, þrátt fyrir stóraukna skattheimtu og þrátt fyrir stöðugleika í launa-, verðlags- og gengismálum, sem þjóðar- sátt fylgdi, hefur kallað á stór- fellda skuldasöfnun, bæði hér- lendis- og erlendis. Erlendar skuldir þjóðarbúsins hafa aldr- ei verið hærri sem hlutfall af landsframleiðslu en á þessu ári. Fjárlagahallinn hefur samt sem áður verið fjármagnaður að stærstum hluta með inn- lendum lántökum hin síðari misserin, sem er út af fyrir sig rétt. Lántökur opinberra aðila á innlendum lánsfjármarkaði eru áætlaðar hvorki meira né minni en rúmir 30 milljarðar á næsta ári [rúmir 20 milljarð- ar að frádregnum afborgun- um]. „Þetta samsvarar 53% af áætluðum peningalegum spamaði landsmanna 1991,“ segir í greinargerð fulltrúa Sjálfstæðisflokksins í ijárveit- inganefnd. Af sjálfu leiðir að innlend lánsíjáreftirspurn af þessari stærðargráðu ýtir und- ir hátt vaxtastig. Mergurinn málsins er að fjárlagagerð ársins 1991 er hálfgert hrófatildur — sem fjárlagagerðir næstliðinna ára. Ríkið hefur hvergi nærri axlað sinn samdráttar- og sparnað- arhlut í þjóðarsáttinni. Þvert á móti ógna skattahækkanir, sem ríkisstjórnin hefur fram- kvæmt og fyrirhugar, þjóðar- sáttinni, auk þess sem þær stuðla að samdrætti í atvinnu- lífínu og ýta undir gjaldþrot og atvinnuleysi. Það er engin tilviljun að hagvöxtur er mun minni hér en í öðrum OECD- löndum og lífskjör þar af leið- andi lakari. Það er sífellt verið að höggva að þeim hvötum í þjóðarbúskapnum sem em for- sendur raunvemlegs lífskjara- bata. Nafnvextir Landsbanka hækkaum 1-1,5% 1. jan. „Sorglegt að hið frjálsa markaðskerfi skuli sýna sig svona algjörlega berstrípað,“ segir forsætisráðherra ÁKVEÐIÐ var á fundi bankaráðs Landsbankans í gær að hækka nafn- vexti af inn- og útlánum um 1 til 1,5%. Fjórir af fimm bankaráðsmönn- um greiddu þessari tillögu atkvæði sitt, en Friðrik Sophusson sat hjá. I frétt frá Landsbankanum segir að þessi ákvörðun sé tekin til að halda jafnvægi milli óverðtryggðra og verðtryggðra inn- og útláns- forma. Vaxtahækkunin sé aðlögun vaxta óverðtryggðra inn- og útlána að hærri verðbólgu miðað við lánskjaravísitölu. Steingrímur Her- mannsson forsætisráðherra óskaði eftir því á ríkisstjórnarfundi í gærmorgun að Seðlabankinn geri ríkisstjórninni grein fyrir því hvern- ig hann hyggst tryggja markmið laga um raunvexti og draga úr vaxta- mun. Hrafnista: Eldur í þvottahúsi ELDUR kom upp í þvottahúsi í kjallara dval- arheimilisins Hrafnistu við Laugarás í Reykjavík i gærdag. Slökkviliðinu var til- kynnt að kviknað hefði í rafmagnsmótor í þvottavél kl. 14.17 og þegar komið var á stað- inn var töluverður reykur kominn fram á gang. -Greiðlega gekk að slökkva eldinn. Þrír reykkafarar fóru inn í þvottahúsið, sem er í c-álmu hússins, og notuðu handslökkvitæki til að slökkva eldinn, sem var í rafmótor og köplum í einni þvottavél. Tveir reykblásarar voru notaðir til að loftræsta ganga og þvotta- hús. Ekki munu hafa orðið skemmdir vegna reyks en þvottavélin er ónýt. Mjög mikilvæg skák hjá Hannesi á EM í dag Morgunblaðið/Jón Svavarsson Talsverður reykur myndaðist þegar eldur kviknaði í þvottavél á Hrafnistu í gær og þurfti að nota tvo reyk- blásara til að ræsta ganga og þvottahús. Grunnvextir Kjörbókar. hækka um 1%, svo og véxtir almennra sparisjóðsbóka og annarra innláns- forma, en vextir almennra tékka- reikninga hækka um 0,5%. Vextir óverðtryggðra útlána, víxla, skuldabréfa og innlendra af- urðalána hækka um 1%, en vextir á yfirdráttarheimildum hækka um 1%. „Þessi áfangahækkun nafnvaxta var vissulega nauðsynleg og við væntum þess að vera búnir að ná upp í þær hæðir sem verðbólgan mælir þetta þann 1. febrúar næst- komandi," sagði Sverrir Hermanns- son bankastjóri Landsbankans í samtali við Morgunblaðið í' gær. Eins og kom fram á baksíðu Morg- unblaðsins í gær hefur Morgunblað- ið upplýsingar um að ákveðnir bankaráðsmenn telji nauðsynlegt að nafnvextir á tímabilinu 1. des- ember 1990 til 1. febrúar 1991 hækki um 3 til 3,5%. Steingrímur Hermannsson for- sætisráðherra ræddi sérstaklega vaxtamál á fundi ríkisstjórnarinnar í gærmorgun. Hann sagði í samtali við Morgunblaðið í gær að í 9. grein laga um Seðlabanka íslands væri sú stefna mörkuð, að raunvextir útlána innlánsstofnana verði eigi hærri en þeir eru að jafnaði í helstu viðskiptalöndum íslands. „Þar er einnig greinilega sagt að Seðla- bankanum er ætlað að draga úr óhóflegum vaxtamun milli inn- og útlána. Samkvæmt skýrslu Seðla- bankans frá Í5. nóvember eru raun- vextir verðtryggðra lána hér á landi um það bil 8,5 af hundraði, en 7,2% í okkar helstu viðskiptalöndum í Evrópu og 3,2% í Bandaríkjunum, en þetta eru okkar helstu viðskipta- svæði,“ sagði- Steingrímur. Hann sagði -að í skýrslunni kæmi einnig fram að vaxtamunur hefði hækkað frá 1989 úr 3,43% í 4,5%. „Þetta er því ósköp einfalt. Bara með tilvísan til þessa þá óskaði ég eftir því að Seðlabankinn gerði ríkisstjórninni grein fyrir því hvern- ig hann hyggst tryggja markmið laga um raunvexti og draga úr vaxtamun," sagði forsætisráðherra. Steingrímur kvaðst vonast eftir því að slík greinargerð bærist fljótlega frá Seðlabankanum. Steingrímur sagði sérstaklega um nafnvaxtahækkun Landsbank- ans sem ákveðin var í gær, að hún minnti hann helst á sönginn um litlu birnina sem tækju hver í rófuna á öðrum, þá Einbjörn, Tvíbjorn og Þríbjörn. „Fyrst hækkar íslands- banki, þá sparisjóðirnir, síðan Bún- aðarbankinn og þá getur Lands- bankinn sjálfur ekki látið vera að hækka. Þetta er hinn frjálsi mark- aður sem augljóslega verkar svona og það er sorglegt að hið frjálsa markaðskerfi skuli sýna sig svona algjörlega berstrípað," sagði for- sætisráðherra. Bankarnir á leið í vítahring vaxtahækkana Guðmundur J. Guðmundsson for- maður Dagsbrúnar kveðst vera mótfallinn ákvörðun bankaráðs Landsbankans um vaxtahækkun en segir að hún hafi ekki komið honum á óvart. „Landsbankinn hefur meiri skuldbindingar gagnvart atvinnulíf- inu en aðrir bankar og er ekki eins fijáls í útlánum og því er ekki furða þótt hann fylgi á eftir öðrum bönk- um. En ég furða mig á þeim fræði- hjúp sem settur er um þetta og spyr, af hverju voru bankarnir svona seinir að lækka raunvextina í sumar? Vextir á verðtryggðum skuldabréfum bankanna hafa hækkað frá 1. febrúar þrátt fyrir1 að lífeyrissjóðirnir hafi lækkað raunvexti úr 8% í 7%. Að meðaltali hafa þeir hækkað hjá bönkunum úr 7,9% í 8,2%. Þetta hefur gerst á þjóðarsáttartímabilinu," segir Guðmundur. Guðmundur sagði að ekki dygði fyrir bankana að reyna að dylja eigin gróða á árinu. „Hjá Lands- bankanum nemur hann um milljarði og gróði Búnaðarbankans, sem er almennur verslunar- og viðskipta- banki, er um 900 milljónir," sagði hann. Guðmundur gagnrýndi einnig röksemdir bankanna fyrir vaxta- hækkunum um verðbólguþróun. „Hvað ‘dvaldi orminn langa að lækka vextina í sumar og hvers vegna eru bankarnir svona fljótir til að hækka núna? Þetta leiðir af sér meiri verðbólgu og hefur keðju- verkun í för með sér út í verðlag og atvinnulífið og framkallar síðan aðra vaxtahækkun. Bankarnir eru að fara inn í vítahring," sagði hann Hann kvaðst sérstaklega furða sig á að fulltrúi Kvennalistans í bankaráði Landsbankans hefði gert tiilögu um mestu vaxtahækkanirn- ar. „Þetta er ógæfuþróun og torskil- in hagfræði. Eflaust standa bank- arnir frammi fyrir því í mars að ákveða að hækka vextina aftur,“ sagði Guðmundur. Dagsbrún tók út innstæður fé- lagsins úr íslandsbanka vegna vaxtahækkunar bankans í haust. Guðmundur var spurður hvort fé- lagið hygðist taka eignir sinar einn- ig út úr Landsbankanum í kjölfar hækkunarinnar nú. „Nei, enda er ekki margt að flýja. Okkur fannst hart að Islandsbanki skyldi hafa riðið á vaðið og stöndum enn á okkar afstöðu og munum losa um eignaraðild okkar á honum. Þar er um 40 milljónir að ræða,“ svaraði hann. Guðmundur bætti því við að vaxtahækkanirnar undanfarið stefndu þjóðarsáttinni í voða og ef hún færi út um þúfur væri von- laust að reyna hana aftur næstu 5 til 7 árin. ___________Skák Margeir Pétursson Hannes Hlífar Stefánsson, al- þjóðlegur skákmeistari, hefur byrjað frábærlega vel á Evrópu- meistaramóti unglinga 20 ára og yngri í Arnhem í Hollandi. Hann- es vann séx fyrstu skákir sínar og í gær gerði hann sitt fyrsta jafntelfi við Hollendinginn Van Wely. Hannes hefur heilan vinn- ing í forskot á næsta mann, Spán- verjann Comas Fabrego, og tefla þeir innbyrðis í dag í áttundu umferð. Spánverjinn þarf nauð- synlega á sigri að halda til að ná Hannesi. Jafntefli nægir Hannesi hins vegar til að halda vinnings forskoti og sigur myndi þýða að forskot hans ykist í a.m.k. einn og hálfan vinning. Alls verða tefldar ellefu umferðir á mótinu, níunda umferðin verður tefld á- morgun, sú tíunda á gamlársdag og eftir frí á nýársdag lýkur mótinu 2. janúar. Hvernig svo sem skák Hannesar fer í dag er nokkuð líklegt að and- stæðingur hans á morgun verði hinn fimmtán ára gamli Sovétmaður -Kramnik, sem fór mjög illa af stað, en er nú að ná sér á strik, kominn í 4.-8. sæti. Þótt Hannes standi vel að vígi er allt of snemmt að ætla honum efsta sætið, íjórar erfiðar skákir eru eftir. íslendingur hefur aldrej orðið hlutskarpastur á stóru mótunum í þessum aldursflokki, þ.e. Evrópu- og heimsmeistaramótum 20 ára og yngri. Aðrir Norðurlandabúar hafa hins vegar náð þeim árangri. Svíinn Akesson sigraði á EM 1981 og Dan- inn Curt Hansen árið eftir. Svíinn Ferdinand Hellers varð síðan yngsti Evrópumeistari unglinga árið 1985, er hann vann mótið aðeins 15 ára gamall. Síðan þá hafa Rússar einok- að efsta sætið, þeir Halifman, Ivan- chuk, Gelfand, Dreev og Serper hafa sigrað undanfarin fimm ár. Hannes var einnig með á mótinu í fyrra en varð þá að sætta sig við níunda sætið. Með honum á mótinu nú er annar af okkar efnilegustu skákmönnum, Sigurður Daði Sig- fússon. Hann er kunnur fyrir traust- an stíl og ætti því að geta lagt Hann- esi lífsreglurnar í síðustu umferðun- um, en í þessari stöðu skiptir öllu máli að tefla traust og tapa ekki skák. Það eru hins vegar miklar líkur á því að keppinautar Hannesar.koll- keyri sig á því að reyna að vinna hann og brúa bilið upp í efsta sætið. Staðan eftir 7 umferðir: 1. Hannes Hlífar Stefánsson 6 'A v. 2. Comas Fabrego, Spáni 5 'h v. 3. Van Wely, Hollandi 5 v. 4. -8. Kramnik, Sovétríkjunum, Degraeve, Frakklandi, Somlai, Ungverjalandi, Mliller, V-Þýska- landi og Moldova, Rúmeníu, 4 'h v. Stigahæsti keppandinn á mótinu, Tékkinn Hracek, sem hefur 2.475 Elo-stig og var í liði Tékka sem náði fjórða sæti á Ólympíumótinu, kemur næstur með fjóra vinninga, eftir mjög slaka byijun. Þá var skák Hollendingsins Reindermann ólokið í gær en útlit var fyrir að hann ynni og bættist þá í hóp þeirra sem hafa 4 ’/2 v. Taflmennska Hannesar á mótinu til þessa hefur verið mjög góð og hann hefur síður en svo verið hepp- inn með andstæðinga, sem hafa allir verið fulltrúar öflugra skákþjóða. Strax í fyrstu umferð mætti hann\ enska þátttakandanum, en Englend- ingar hafa löngum verið frægir fyrir að eiga unga og efnilega skákmenn. Hannes náði þó að vinna andstæðing sinn í aðeins 28 leikjum og notaði aðeins 48 mínútur af 2ja klukku- stunda umhugsunartíma sínum: Hvítt: Hannes Hlífar Stefáns- son. Svart: Tozer, Englandi. Hollensk vörn. 1. d4 - f5, 2. c4 - Rf6, 3. g3 - g6, 4. Bg2 - Bg7, 5. Rf3 - 0-0, 6. 0-0 - d6, 7. Rc3 - De8, 8. b3 - c6. Ef svartur ætlar að byggja upp sóknarfæri á kóngsvæng ætti hann að leika 8. — h6 og 9. — g5 strax. 9. Ba3 - h6, 10. Dc2 - g5, 11. e4 - fxe4,12. Rxe4 — Dg6,13. Rxf6+ - Dxf6, 14. Hael! - Bf5, 15. Dd2 - Bg4?! Svartur þvingar fram peðsvinn- ing, en verður langt á eftir í liðsskip- an. 16. He3 - Bxf3, 17. Bxf3 - Dxd4, 18. De2 - Df6, 19. Bg4 - e5, 20. Hdl - Hd8, 21. Hf3 - Dg6? 22. Bh5! Nú hrynur svarta staðan, því svarta drottingin fellur eftir 22. — Dxh5, 23. Hf8+. 22. - Dh7, 23. Bxd6 - c5, 24. Bxe5 - Hxdl+, 25. Dxdl - Rc6, 26. Bxg7 - Dxg7, 27. Hf7 - Db2, 28. Dd3 og svartur gafst upp. í annarri umferð vann Hannes hinn tékkneska þátttakandann, Pol- ak, örugglega í 52 leikjum með svörtu í spánska leiknum. í þeirri þriðju hafði hann síðan hvítt gegn Búlgaranum Delchev, sem beitti sjaldséðu afbrigði spánska leiksins. Staðan virtist u.þ.b. í jafnvægi, en Hannes hafði ívið traustari kóngs- stöðu og miklu betri tíma. Búlgarinn lenti hins vegar í tímaþröng og missti þá öll tök á stöðunni. í fjórðu umferð vann Hannes Þjóðveijann Miiller mjög örugglega og fyrirhafnarlítið með svörtu. Hann komst snemma út í betra endatafl og Þjóðvetjinn réð ekki við neitt. Aftur þurfti Hannes að nota mjög lítinn tíma, aðeins 58 mínútur. Vel- gengni hefur oft þau áhrif á skák- menn að þeir verða of öruggir með sig og í fimmtu umferðinni átti Hannes sinn versta dag gegn Frakk- anum Degraeve. Hann setti allt sitt traust á frípeð á a-línunni og Frakk- inn náði mjög hættulegum sóknar- færum og unnu tafli að því er virt- ist. Hannes náði hins vegar að bjarga sér á undraverðan hátt, þótt hann lenti með manni minna í endatafli, þá reyndist a-peð hans jafnoki ridd- ara. Svo virtist sem Degraeve tryði ekki sínum eigin augum, hann not- aði alltof mikinn tíma í leit að vinn- ingsleið og endaði með því að leika skákinni alla leið niður í tap í tíma- hraki: Hvítt: Hannes Hlífar Stefánsson Svart: Degraeve, Frakklandi Kóngindversk vörn I. d4 - Rf6, 2. c4 - g6, 3. Rc3 - Bg7, 4. e4 - d6, 5. Be2 - 0-0, 6. Rf3 - e5, 7. 0-0 - Rc6, 8. d5 - Re7, 9. Rd2 - c6, 10. b4 - a5, II. bxa5 — Dxa5, 12. Bb2 — Re8, 13. Rb3 - Dd8, 14. a4 - f5, 15. dxc6 — bxc6, 16. a5 — Be6, 17. Ha3 - Rf6, 18. exf5 Það er mjög hæpið að gefa eftir miðborðið með peðauppskiptunum í 15., 18. og 20. leik og svartur fær nú mjög fijálsa stöðu. 18. - gxf5, 19. f4 - Db8, 20. fxe5 - dxe5, 21. Ra4 - Re4, 22. Bd3 - Db4, 23. Del - Dd6, 24. Bxe4 - fxe4, 25. Hxf8+ - Hxf8, 26. c5 - Dd8, 27. Rb6 - e3, 28. a6 - Bxb3, 29. a7!? Hvítur setur allt sitt traust á a- peðið, því eftir 29. Hxb3 — Dd2 30. Bc3 — Da2 myndi hann miss; það og eiga erfiða vörn fyrir hönd um. 29. - Dd2, 30. Bc3 - Df2+, 31 Dxf2 - exf2+, 32. Kfl - Rd5! Eftir þennan öfluga leik sem hól ar m.a. 33. — Re3+ er með ólíkinc um að hvítur skuli geta bjargað sér. 33. Bd2 - Rxb6, 34. Hxb3 - Raí 35. Be3 - h6?, 36. Bxf2 - Khr, 37. Hb8 - Kg6, 38. Ke2 - Kfi 39. Ke3 - He8, 40. Ke4 - Bft 41. g4 - Be7?, 42. Kxe5 - Bf64 43. Kf5 - He5+, 44. Kf4 - Het 45. Kf3 - Hh8, 46. Bg3 - Kgt 47. Ke4 - Hd8, 48. Bd6 - Kg5 Eftir marga tilgangslausa o óskiljanlega leiki er svartur komin með tapað tafl. Hann er lentur í leik þröng, t.d. er 48. — Hh8 svarað me 49. Bf8 og 48. - Kf7 með 49. Kf5. 19. Hxd8 - Bxd8,50. Ke5 - Kxg4 51. Ke6 og svartur gafst upp, þ\ hvíti kóngurinn veður áfram og hirí ir svarta riddarann á a8. AF INNLENDUM VETTVANGI AGNES BRAGADÓTTIR Bankaráð Landsbankans: Símhringingar viðskiptaráðherra hleyptu illu blóði í ráðsmenn Halldór Guðbjarnason fékk öll atkvæði bankaráðsins HVESSA tók allhressilega á fundi bankaráðs Landsbankans í gær,- eftir að ákvörðun um hækkun nafnvaxta hafði verið tekin og banka- stjórn hafði vikið af fundi, þar sem næsta mál á dagskrá var ráðning nýs bankastjóra Landsbankans. í mikla brýnu sló á milli þeirra Eyj- ólfs K. Siguijónssonar, formanns bankaráðsins, og Kristins Finnboga- sonar, fulltrúa Framsóknarflokksins, þegar Eyjólfur vildi fresta ákvörðun bankaráðsins. Kristinn krafðist þess að málið yrði afgreitt á fundinum og hafði sitt fram. Hann gerði tillögu um Halldór Guð- bjarnason, fyrrum bankastjóra Utvegsbanka Islands, og var tillaga hans samþykkt með öllum fimm atkvæðum bankaráðsmanna. Aður en þetta gerðist hafði Eyj- ólfur rætt við viðskiptaráð herra símleiðis af fundinum. Jón Sigurðsson viðskiptaráðherra gekk á forsætisráðherra á ríkisstjórnar- fundi í gærmorgun og spurði hann hver væri fulltrúi Framsóknar- flokksins í bankastjórastöðuna. Forsætisráðherra svaraði því til að hann hefði gert tillögu um Geir Magnússon í október síðastliðnum og hann hefði enga breytingu gert frá því þá. Afskipti ráðherra ollu miklu fjaðrafoki Með þetta svar vék viðskiptaráð- herra af ríkisstjórnarfundi, fór beint í símann og tjáði bankaráðsfor- manninum að Geir væri kandídat framsóknarmanna. Samkvæmt mínum upplýsingum olli þessi upp- hringing ráðherrans miklu fjaðra- foki í bankaráði og var Eyjólfur helst á því að fresta bæri af- greiðslu málsins. Reyndar höfðu símhringingar viðskiptaráðherra inn á bankaráösfundinn þveröfug áhrif við líklega ætlan hans, þar sem bankaráðsmenn reiddust mjög íhlutun hans og Friðrik Sophusson lýsti því sérstaklega yfir að þessi ákvörðun væri ekki á valdi ráðherra heldur bankaráðsins og aðrir bankaráðsmenn tóku undir þá skoð- un. Kristinn Finnbogason var ekki á þeim buxunum að fresta afgreiðslu málsins enn, heldur krafðist hann þess þvert á móti að málið yrði afgreitt á fundinum. Hann hefði fullt umboð Framsóknarflokksins til þess að gera tillögu um nýjan bankastjóra á þessum fundi og hana ætlaði hann sér að gera. Ekki þarf að orðlengja það að tillaga Kristins hljóðaði upp á það að Halldór Guð- bjarnason yrði ráðinn bankastjóri Landsbankans og hlaut sú tillaga hans atkvæði allra bankaráðsmann- anna, þeirra Kristins Finnbogason- ar, Eyjólfs K. Siguijónssonar, Kristínar Sigurðardóttur, Friðriks Sophussonar og Lúðvíks Jósefsson- ar. Lúðvík og Friðrik gerðu sérstaka grein fyrir sínu atkvæði og lýstu því yfir að þeir litu þannig á að samkvæmt þeirri hefð sem skapast hefði, þá ætti Framsóknarflokkur- inn að fá að tilnefna arftaka Vals heitins Arnþórssonar í bankastjóra- stól og fulltrúar annarra flokka ættu ekki að vera með nein af- skipti þar, svo fremi sem viðkom- andi væri hæfur til starfans. Auk þess sögðust þeir telja að engum blöðum væri um það að fletta að fulltrúi Framsóknarflokksins í bankaráðinu færi með umboð flokksins er hann gerði tillögu um Halldór, og því styddu þeir hann í bankastjórastöðuna. Steingrímur lék pólitíska refskák nokkuð vel Reyndar telja viðmælendur mínir að Steingrímur Hermannsson hafi leikið pólitíska refskák í þessu máli og leikið nokkuð vel. Hann hafi búið svo um hnútana að helstu for- svarsmenn samvinnuhreyfingarinn- ar sem hafa eindregið viljað sjá Geir í bankastjórastöðu Landsbank- ans geti ekki reiðst, þar sem tillaga Framsóknarflokksins hafi hljóðað upp á Geir. Hann geti hins vegar ekki ábyrgst gerðir Kristins Finn- bogasonar og ekkert við því sagt þótt hann gerði tillögu um Halldór, enda hefur Steingrímur marglýst því yfir að hann telji báða mennina mæta og hæfa bankamenn og góða framsóknarmenn. Auk þess sem ákveðnir forsvarsmenn samvinnu- hreyfingarinnar hafa viljað sjá Geir í bankastjórastöðunni, hefur legið Ijóst fyrir að þingflokkur Fram- sóknarflokksins hefur ekki verið einhuga í málinu. Til að byija með var Guðmundur G. Þórarinsson al- þingismaður þriðji kandídatinn, en hann heltist úr lestinni. Tveir sterk- ir áhrifamenn þingflokksins, þeir Halldór Ásgrímsson, sjávarútvegs- ráðherra og Páll Pétursson, formað- ur þingflokksins studdu sinn kandídatinn hvor: Halldór studdi Geir og Páll studdi Halldór. Steingrímur var því í klípu og átti bágt með að beita sér í málinu. Sagði einatt: Þetta eru báðir hæfir og mætir menn. Því kann vel að vera að Kristinn sé að bjóða sitt breiða bak fram til þess að taka við svipuhöggum þeirra SÍS-manna, enda er það hald manna að hann muni ekki mikið um slíkt. Steingrímur Hermannsson sagði í samtali við Morgunblaðið áður en ríkisstjórnarfundurinn hófst í gær- morgun að hann hefði sagt Hall- dóri í haust að hann gæti ekki gert um hann tillögu vegna þess að hans mál væru fyrir dómstólum til með- ferðar. „Síðan þetta var hef ég engin afskipti haft af málinu, og ekki snúið við blaðinu þótt dómur- inn hafi gengið á þann hátt sem varð. Ég gerði tillögu um Geir Magnússon og stend við hana,“ sagði formaður Framsóknarflokks- ins. Þegar Morgunblaðið ræddi um niðurstöðu bankaráðsins við forsæt- isráðherra síðdegis í gær og það að Kristinn gerði tillögu um annan en hann hafði lagt til sagði Steingrímur: „Þarna var um tvo mjög góða menn að ræða. í lok október gerði ég tillögu um Geir. Ég hef ekkert meira um það að segja. Halldór er prýðismaður og vissulega vel að þessu kominn. Ég sagði Jóni Sigurðssyni á ríkisstjórn- arfundi í morgun að í lok október gerði ég tillögu um Geir Magnússon og ég hef ekki gert neina tillögu síðan. Ég hef ekki rætt við Kristin Finnbogason um málið síðan.“ Aðspurður um það hvort Halldór væri ekki fulltrúi Framsóknar- flokksins svaraði Steingrímur: „Halldór Guðbjarnason er mjög góður framsóknarmaður og það er Geir líka. Ég var beðinn um tillögu í lok október og þá var mér sagt að það lægi einhver ósköp á að ganga frá þessum málum. Þá kom mér algjörlega á óvart að málinu skyldi frestað og að formaður bankaráðsins skyldi samþykkjaþað. Mér hafði skilist á honum að hann teldi mikilvægt að ganga sem fyrst frá þessum málum. Síðan hef ég ekki komið nálægt málinu.“ Er stoltur af Halldóri — Er Halldór þá ekki fulltrúi Framsóknarflokksins? Og Steingrímur svarar með ann- arri spurningu: „Eru bankastjórar fulltrúar stjórnmálaflokkanna? Ég vil ekki viðurkenna það. Ég hefði út af fyrir sig alveg eins getað sagt: Þarna eru tveir góðir menn — velj- ið þið. En í október þegar ég var spurður þá voru ákveðnar ástæður fyrir því, eins og kunnugt er, að ég benti á Geir.“ Steingrímur segist ekki munu gera neina athugasemd við það að Kristinn Finnbogason gerði ekki tillögu um Geir í bankaráðinu: „Mér sýnist svona eftir á litið að Kristinn hafi haft þetta í huga frá upphafi, því hann gerði á sínum tíma tillögu um frestun málsins í bankaráði,“ sagði Steingrímur. Forsætisráðherra virðist síður en svo óánægður með þessi málalok og segist ekki hafa trú á því að þessi niðurstaða hafi nein eftirmál í för með sér. Ákvörðun bankaráðs- ins hafi verið tekin og henni verði ekki breytt og framsóknarmenn geti vel við unað. „Ég lít á Halldór sem mjög góðan bankastjóra og ég er mjög stoltur af honum þar.“

x

Morgunblaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.