Morgunblaðið - 11.01.1991, Qupperneq 20

teei íiAnviÁi, j r HUDAatiTgð’? qmajhmudhom
MORGUNBLAÐIÐ FOSTUDAGUR 11: JANÚAR-1991--
PERSAFLOADEILAN
För de Cuellars faguað
en búist við litlu af henni
BRETAR munu leggjast gegn því að Öryggisráð Sameinuðu þjóðanna
(SÞ) verði kallað saman daginn áður en frestur sem írakar hafa til
að draga innrásarher sinn frá Kúveit rynni út. John Major forsætisráð-
herra Bretlands sagðist ekki sjá neinn tilgang í frekari umræðum inn-
an veggja stofnunarinnar um Persaflóadeiluna. Breska sljórnin fagn-
aði í gær för Javiers Perez de Cuellars framkvæmdastjóra SÞ til
Bagdad en Douglas Hurd utanríkisráðherra sagði vonir um árangnr
veikar og hafnaði því að reynt yrði að bjarga andiiti íraka með tilslök-
unurn.
Reuter
Bandarískir hermenn í Saudi-Arabíu koma hleðslum fyrir í eldflaug-
um sem orrustuþotur af gerðinni F-15 bera.
Vaxandi líkur á ófriði við Persaflóa:
Hurd sagði að ef til vill tækist de
Cuellar að sannfæra Saddam Huss-
ein íraksforseta um að Persaflóadeil-
an stæði ekki milli Bandaríkjamanna
og íraka, heldur þeirra síðarnefndu
og heimsbyggðarinnar allrar. Major
sagðist enn gera sér vonir um að
Saddam ákveði á elleftu stundu að
draga her sinn frá írak. Sagðist hann
búast við því að Saddam sannfærðist
um að hann myndi tapa stríði þegar
Tareq Aziz utanríkisráðherra hans
hefði skýrt honum frá viðræðum við
James Baker utanríkisráðherra
Bandaríkjanna í Genf.
Fulltrúar ýmissa annarra ríkja
fögnuðu för de Cuellars til Bagdad
en fæstir gerðu ráð fyrir miklum
árangri af henni. Sovétmenn fögnuðu
förinni og sögðu ásamt Helmut Kohl
Sérfræðingar spá sigri banda-
manna á þremur til 30 dögum
Lundúnum. Reuter.
SÉRFRÆÐINGAR á sviði hermála sem Reiiíers-fréttastofan leitaði til
í gær eru almennt sammála um að hugsanlegu stríði við Persaflóa Ijúki
á þremur tii þijátíu dögum. Allir eru þeir þeirrar skoðunar að her-
sveitir bandamanna, sem safnast hafa saman í þessum heimshluta til
að hrekja innrásarlið íraka frá Kúveit, fari með sigur af hólmi brjótist
út átök í Mið-Austurlöndum.
Saddam Hussein, forseti íraks,
hefur margoft lýst yfir því að her-
sveitir hans, sem alls munu telja um
milljón manna, séu tilbúnar til að
beijast árum saman og að írakar
hafi búið sig undir mikið mannfall.
Tareq Aziz, utanríkisráðherra íraks,
sagði á fundi með blaðamönnum í
Genf á miðvikudag að írakar hefðu
allt frá upphafi Persaflóadeilunnar
búið sig undir það versta. George
Bush Bandaríkjaforseti hefur hins
vegar heitið bandarísku þjóðinni því
að martröð stríðsins í Víetnam muni
ekki endurtaka sig og mótaðar hafa
verið áætlanir um snöggár og þung-
ar árásir á írak og hersveitir Sadd-
ams þar sem gríðarlegum eyðilegg-
ingarmætti vopnabúnaðar banda-
manna yrði beitt af fullum þunga.
Staða Saddams talin vonlaus
Enn hafa ráðamenn á Vestur-
löndum og bandamenn þeirra í
arabaheiminum ekki gefið upp alla
von um að Saddam forseti sjái að
sér og kalli innrásarliðið heim frá
Kúveit. Henry Dodds, ritstjóri tíma-
ritsins Jane’s Intelligence Review
segir öldungis ómögulegt að segja
til um hvað Saddam muni gera.
Hann segir að sömuleiðis sé ómögu-
legt að segja til um hversu lengi
stríðið muni standa, hundsi Saddam
samþykktir Sameinuðu þjóðanna.
Dodds segir að á hinn bóginn geti
menn séð fyrir sér mögulega rás
atburða verði hervaldi beitt gegn
írökum. Dodds kveður sérfræðinga
tímaritsins ’hafa komist að eftirfar-
andi niðurstöðum:
1. Saddam bíður eftir árás banda-
manna en gefst síðan upp þegar
hann gerir sér ljóst að staðan er
vonlaus með þeim orðum að á þann
hátt hyggist hann bjarga írak frá
því að lenda í klóm „vestrænna
heimsvaldasinna". Bardögunum lýk-
ur á nokkrum klukkustundum.
2. Bandamenn gera stórfelldar loft-
árásir á írak. Saddam kallar innrás-
arliðið heim frá Kúveit til að freista
þess að bjarga því sem bjargað verð-
ur. Bandamenn vinna sigur á tveim-
ur eða þremur dögum.
3. Eftir loftárásir bandamanna láta
hersveitir þeirra til skarar skríða
gegn innrásarliði íraka í Kúveit.
Uppláusn ríkir innan íraska hersins,
hermenn gera uppreisn og flótti
brestur á liðið. Bandamenn ná mark-
miði sínu á einni viku.
4. Hersveitir íraka beijast af krafti
og vamir þeirra reynast vel skipu-
lagðar. Bandamenn vinna sigur eftir
að bardagar hafa staðið í um 17
daga.
Kjarnorkuvopnum ekki beitt
Dodds segir að kjarnorkuvopnum
yrði aðeins beitt ef hætta þætti á
því að hersveitir bandamanna töpuðu
stríðinu. Dodds telur hins vegar
óhugsandi að herafli íraka geti unn-
ið stríð við Persaflóa.í nýjasta h.efti
tímaritisins Newsweek segir að Nor-
man Schwarzkopf, yfirmaður herliðs
Bandaríkjamanna við Persaflóa, hafi
kynnt hugmyndir um að sprengja
kjarnorkusprengju yfir írak til að
unnt verði að lama öll fjarskipti í
landinu með gríðarlegri rafsegul-
bylgju. Bush forseti mun hins vegar
hafa hafnað þessum möguleika.
Serfræðingar eru almennt þeirrar
skoðunar að liðsafli íraka muni í
mesta lagi fá þraukað í einn mánuð.
Neiti Saddam að gefast upp er talið
að gripið verði til linnulausra loftár-
ása á iðnaðarskotmörk í írak. Flestir
eru þeirrar skoðunar að stríðið hefj-
ist með stórfelldum loftárásum á
mikilvæg skotmörk svo sem flugvelli
og stjómstöðvar hersins. I vamar-
málaráðuneyti Bandaríkjanna vonast
menn til þess að unnt verði að knýja
íraka til uppgjafar með þessum hætti
á nokkmm dögum. Sérfræðingar
tímaritsins virta Flight International
segja að skipulagðar loftvamir íraka
muni tæpast þola meira en þijár
árásir bandamanna.
Sérfræðingar era almennt þeirrar
skoðunar *ið látið verði til skarar
skríða gegn írökum skömmu eftir
15. janúar en þá rennur út frestur
sá sem Sameinuðu þjóðimar hafa
veitt írökum til að hafa sig á brott
frá Kúveit. Colin Powell, forseti
bandaríska herrábsins, hefur sagt að
þess verði freistað að vinna fullnað-
arsigur á sem skemmstum tíma og
að slagkrafti heraflans verði beitt
af fullum þunga.
kanslara Þýskalands og Francois
Mitterrand Frakklandsforseta að
kanna yrði alla möguleika sem fyrir
hendi kynnu að vera til að afstýra
styijöld og leysa Persaflóadeiluna
friðsamlega.
Frakkar hefja eigin
friðartilraunir
Jean-Pierre Chevenement utanrík-
isráðherra Frakka sagði að Banda-
ríkjamenn ættu að sýna, írökum þá
„pínulitlu kurteisi" að samþykkja að
haldin verði alþjóðleg friðarráðstefna
fyrir Miðausturlönd í framtíðinni.
Það gæti orðið til að leysa Persaflóa-
deiluna. Bandaríkjamenn og ísraelar
hafa lagst gegn ráðstefnu af þessu
tagi til að leysa deilur ísraela og
Araba og vanda Palestínumanna.
Vestrænir stjórnarerindrekar sögðu
í gær að eina hugsanlega leiðin til
að koma í veg fyrir styijöld úr þessu
og tryggja brottför íraka frá Kúveit
væri samkomulag sem leiddi til frið-
arráðstefnu síðar.
Frakkar hófu eigin friðartilraunir
í gær og sögðust myndu reyna fram
á síðustu stundu að afstýra stríði.
Mitterrand hafði í þessu skyni sam-
band við de Cuellar, við leiðtoga
Sovétríkjanna, Júgóslavíu og leið-
toga arabaríkja í Norður-Afríku. Von
var á utanríkisráðherrum Marokkó
og Alsírs til Parísar í gær og franski
utanríkisráðherrann, Roland Dumas,
átti hádegisverðarfund með sendi-
herram arabaríkja í París. Bæði
sendiherra íraks og Kúveits sóttu
fundinn. Mitterrand sagði að allt
kapp yrði lagt á að fá Iraka til að
fara að fyrirmælum Öryggisráðs SÞ
fyrir 15. janúar. Gengi það ekki eft-
ir kölluðu þeir yfír sig ógnvekjandi
styijöld sem hann sagði að Frakkar
myndu taka fullan þátt í.
Sendiráðum lokað í Bagdad
í gær lokuðu Bretar sendiráði sínu
í Bagdad og hélt Harold Walker
sendiherra og samstarfmenn hans
áleiðis til Jórdaníu á fimm bílum.
Bandaríkjamenn sögðu stjómarer-
indreka sína sem enn væra í Bagdad
myndu yfirgefa írak á morgun, laug-
ardag. Astralía kallaði sína sendifull-
trúa heim í gær og hvatti um 12.000
ástralska þegna sem dveljast í Mið-
austurlöndum að koma sér þaðan
fyrir 15. janúar. Þá sagði talsmaður
japönsku ríkisstjórnarinnar að gerðar
hefðu verið ráðstafanir til að loka
japanska sendiráðinu í Bagdad og
flytja burt 840 Japani sem enn væru
á Persaflóasvæðinu. Þýskir sendi-
ráðsmenn hafa þegar farið frá írak.
Mauno Koivisto Finnlandsforseti: ^
Eystrasaltsþjóðimar taki tillit til
sjónarmiða Moskvu-valdsins
Helsinki. Frá Lars Lundsten, fréttaritara Morgunblaðsins.
AÐ mati Maunos Koivistos Finnlandsforseta ber Eistlendingum,
Lettum og Litháum að taka tillit til sjónarmiða ráðamanna í Kreml,
vilji þeir öðlast sjálfstæði á traustum grunni. Koivisto segist einnig
hvetja þjóðir EyStrasaltslýðveldanna til að skoða sögu Finna til þess
að læra hvernig unnt sé að halda sjálfstæði sínu í nágrenni við Rússa.
Koivisto efndi til fréttamanna-
fundar í Helsinki sökum þeirra ógn-
vekjandi atburða sem átt hafa sér
stað í Eystrasaltsríkjunum þremur
undanfarna daga og vikur. „Vilji
menn endilega eignast óvini er
heppilegast að velja óvini sem eru
langt í burtu,“ sagði forsetinn er
hann var spurður hvernig Eystra-
saltsríkjunum bæri að haga sér í
milliríkjasamkiptum. Er forsetinn
var spurður hvort ungir Eistlend-
ingar, Lettar og Litháar á flótta
undan sovéskri herlögreglu gætu
vænst þess að fá pólitískt hæli í
Finnlandi benti forsetinn aðeins á
löglega hlið málsins og kvaðst ekki
geta sagt til um hvaða ákvæði
milliríkjasamningar hefðu að
geyma um liðhlaupa.
Að undanförnu hefur nokkuð
verið rætt um viðbrögð Finna við
hjálparbeiðni frænda sinna í suðri,
Eistlendinga, og hafa þau verið
gagnrýnd. Má því líta á blaða-
mannafund Koivistos sem tilraun
til að svara þessari gagnrýni. Á
dögunum var Edgar Savissar, for-
sætisráðherra Eistlands, í heimsókn
í Finnlandi en beiðni hans um aukna
íhlutun fínnskra ráðamanna fékk
dræm viðbrögð.
Koivisto vék að þessu og minnti
á að Finnar hefðu, líkt óg mörg
önnur ríki, viðurkennt í verki innli-
mun Eystrasaltsríkjanna í Sovétrík-
in. Af þessum sökum gætu Finnar
ekki haft nein afskipti af innanríkis-
málum Sovétríkjanna. Forsetinn
sagðist ekki telja Iíklegt að hervaldi
yrði beitt til að brjóta á bak aftur
sjálfstæðisbaráttu Eystrasaltsþjóð-
anna. Hann vildi hins vegar ekki
segja hver viðbrögð Finna yrðu
færi svo.
Koivisto svaraði ásökunum um
að Finnar hefðu sýnt sjálfstæðis-
baráttu ríkjanna þriggja lítinn
skilning með því að fiillyrða að
Finnar hefðu í verki gert meira en
flestar aðrar þjóðir. Finnar vildu
hins vegar ekki gefa út ótímabærar
stuðningsyfirlýsingar, sem gætu
orðið til þess að leiða Eistlendinga
út á braut sem „stuðningsmenn"
þeirra í fjarlægum löndum áræddu
síðan ekki að fylgja þeim á.
15 hermenn biðu bana ískriðdreka
FÍMMTÁN sovéskir hermenn biðu bana í fyrradag er sprenging varð
í skriðdreka þeirra í Bohosudov-herstöðinni fyrir utan borgina Teplice,
skammt frá þýsku landamærunum í norðvesturhluta Tékkóslóvakíu.
Tékkneska fréttastofan CTK hafði það eftir fulltrúum sovéska hers-
ins að bilun í tækjabúnaði skriðdrekans hefði valdið því að sprenging
varð í vopnalestinni og við það hefði hann orðið alelda á svipstundu.
Myndin er af leifum skriðdrekans.