Morgunblaðið - 20.01.1991, Side 6

6 FRÉTTIR/INNLENT
' mUr&ÚNBLAÐÍÐ SlÍNNÚbAGÚk 2K!JÍNÖÆMl
4
Mbrgunblaðið/Einar Falur
Halldór Haraldsson, formaður EPTA á Islandi:
Tónleikahaldið hér er lít-
ill hluti af starfseminni
EPTA-tónleikar verða haldnir í íslensku óperunni næstkomandi
mánudagskvöld, 21. janúar, og hefjast klukkan 20.30 — og verða
þeir endurteknir í Kirkjuhvoli, Garðabæ, mánudagskvöldið 28. janúar
klukkan 20.30. Á tónleikunum leikur Halldór Haraldsson, píanóleik-
ari. Halldór þekkja eflaust flestir Islendingar sem áhuga hafa á klass-
ískri tónlist, þvi um árabil hefur hann komið fram á Listahátíð, leik-
ið með Sinfóníuhljómsveit Islands, verið undirleikari — og meðleik-
ari — með öðrum hljóðfæraleikurum, auk þess sem hann hefur síð-
ustu árin leikið með Tríói Reykjavíkur, ásamt Guðnýju Guðmundsdótt-
ur, fiðluleikara, og Gunnari Kvaran, sellóleikara.
Nú eru hinsvegar liðin fímm ár
síðan Halldór hélt einleikstónleika.
Ein af ástæðunum fyrir því er sú,
að Halldór hefur verið formaður
íslandsdeildar EPTA og það vill nú
oft verða svo, að þeir, sem eru í
forsvari fyrir samtökum af þessu
tagi, dragi sig í hlé og séu of upp-
teknir af skipulagsmálum og papp-
írsvinnu til að halda sjálfum sér
fram. Ekki þar fyrir, eins og kemur
fram hér að framan, hefúr Halldór
síður en svo haldið sig langt frá
hljóðfærinu — jafnvel þótt hann sé
ennfremur kennari við Tónlistar-
skólann í Reykjavík. En þar sem
Halldór er formaður íslandsdeildar
EPTA, lá beinast við að spyija hann
fyrst, hvemig það hefði gefíst að
endurtaka alla tónleika samtakanna
í Kirkjuhvoli.
„Það hefur yfírleitt gefíst mjög
vel,“ svaraði Haíldór. „Hér í Reykja-
vík virðist þetta vera fastur hópur
sem sækir tónleikana þegar þeir eru
haldnir í íslensku óperunni. Ef þeir
tónleikar spyijast vel út — sem við
erum svo heppin að hefur yfirleitt
verið reyndin — þá hefur það áhrif
á aðsóknina í Garðabæ. Þar hefur
aðsóknin verið mjög góð.“
Hvers vegna hafa píanóleikarar
sameinast um einleikstónleika, en
ekki farið í samstarf með öðrum
hljóðfæraleikara — þannig að stund-
um sé leikið á önnur hljóðfæri?
„EPTA eru, eins og hefur nú
komið fram hér áður, Eviópusamtök
píanókennara. Aðalhugmyndin með
þessu tónleikahaldi — og ástæðan
fyrir því að við fórum af stað, er
sú að einleikstónleikar píanóleikara
voru fremur sjaldgæfir hér. Það var
hér fyrir þremur árum, að við vorum
saman komnir, nokkrir píanóleikar-
ar, eftir einleikstónleika eins úr
hópnum, og vorum að tala um
hversu sjaldan menn koma hér fram
sem einleikarar — og hvört ekki
væri raunhæft að bæta úr því. Við
eigum mjög mikið af góðum píanó-
leikurum, sem eiga langt og strangt
nám að baki og mikla vinnu og við
vildum endilega gera þeim kleift að
koma fram.
Við ákváðum að notfæra okkur
starfsemi EPTA, sem við höfðum
verið stofnaðilar að — og það er
dálítið sérkennileg saga á bak við
það.
Þannig var að einn af fyrrverandi
nemendum mínum var við nám í
London, hjá mjög góðum píanó-
kennara; mikilvirkri rúmenskri
konu. Sú fékk þessa hugmynd um
stofíiun Evrópusamtaka píanóleik-
ara og nemandi minn hringdi í mig
til að spyija hvort ísland vildi ekki
vera með. Eg misskildi þetta eitt-
hvað og hélt að samtökin væru þeg-
ar til, en tók boðinu. Þessi rúmenska
kona hefur gífurlega mikið samband
við listaheiminn og er óhemju dug-
leg — og einhvem veginn atvikaðist
það svo, sjálfsagt vegna þess að við
tókum fyrirspuminni svo vel, að við
höfum verið einhvers konar eftirlaét-
isbam hennar. Hún hefur gert gífur-
lega vel við okkur.“
Tók langan tíma að safna Evr-
ópulöndunum í samtökin?
„Nei, þau komu hratt inn. Austur-
blokkin hefur síðan smátt og smátt
verið að ganga í samtökin — nú
síðast Sovétríkin og yfír því varð
mikill fögnuður."
Hvað gera þessi samtök?
„Við höldum ráðstefnur og afþví
upphafsmanneskjan býr í London,
er haldin ein ráðstefna þar ár hvert.
Þar eru höfuðstöðvamar. Síðan er
aðalráðstefna haldin á hveiju ári í
einhveiju aðildarlandanna. Meining-
in var að halda hana í Moskvu í
ágúst á þessu ári, en vegna þeirra
atburða sem eiga sér stað núna,
veit ég ekki hvort af henni verður.
Þessar ráðstefnur em stuttar,
standa í þijá til fjóra daga og þar
fá kennarar fyrirlestra um ýmislegt
í þeirra fagi. Ymsar hliðar píanóleiks
og píanókennslu em ræddar. Tón-
skáld em tekin fyrir og kynnt, einn-
ig ný verk og ýmsar aðferðir. Síðan
em umræðufundir um ýmis mál er
lúta að vinnu okkar og auðvitað er
boðið upp á tónleika; annarsvegar
með mjög frægum píanóleikumm,
hinsvegar með píanóleikumm frá
aðildarlöndunum. Síðan em ungir
píanóleikarar kynntir. Héðan hafa
margir píanóleikarar farið. Við höf-
um verið mjög virk í þessari starf-
semi og sent einhvem píanóleikara
á hveiju ári.
Þétta hefur síðan orðið til að örva
sambandið milli landanna og við
höfum fengið hingað mjög þekkta
kennara til að vera með svokallaða
Halldór Haraldsson
„masterklassa,“ eða námskeið fyrir
píanóleikara sem hafa þegar lokið
námi og em farnir að starfa sem
píanóleikarar — einnig fyrir nem-
endur sem era á lokastigi. Tónleika-
hald okkar hér er aðeins lítill hluti
af starfseminni, eða sá hluti hennar
sem er á heimavelli."
Efnisskrá Halldórs á tónleikunum
næstu tvo mánudaga er æði fjöl-
breytt. Hún hefst á mjög frægu
verki eftir Beethoven: Sónötu í c-
moll op. 13, „Pathetique," sem sam-
in var 1797-1798. Þá leikur hann
32 tilbrigði í c-moll, eftir sama höf-
und, frá árinu 1806. Eftir hlé hefst
efíiisskráin á Þremur ungverskum
þjöðlögum frá Csik-héraði, eftir B.
Bartók, frá árinu 1907, en þar
næst koma expressjónistamir Ravei
og Debussy og leikur Halldór Ois-
eaux tristes frá árinu 1906, eftir
þann fyrmefnda, og Pour le Piano
frá árinu 1905, eftir Debussy. Tón-
leikamir enda á Chopin, fyrst Nokt-
úmu, í cís-moll, op. posth., frá 1830,
og að lokum hinu fræga verki, Pol-
onaisé í As-dúr op. 53, frá 1842-
1843. „Ég hef haft mjög gaman
af að leika þessa pólónesu aftur,"
segir Halldór. „Nemandi, sem var
að ljúka einleikaraprófi hjá mér í
fyrra, æfði hana og ég fór að heyra
hana alveg upp á nýtt. Það vill nefni-
iega oft verða svo að þegar maður
er að kenna þessi frægu verk, fær
maður mikla leið á þeim - en þama
gerðist það að pólonesa birtist mér
sem alveg ný.“
Ég hef tekið eftir því að í kynn-
ingum ykkar og auglýsingum stend-
ur gjaman: „Stöndum saman og
tónleikahús mun rísa.“
„Já, hjá okkur er það svo að ef
ágóði af tónleikunum fer yfir visst
mark, þá rennur sá hluti beint til
Samtaka um byggingu tónlistar-
húss. Það er ófrávíkjanleg regla,“
segir Halldór að lokum.
Viðtal/Súsanna Svavarsdóttir

L

Bretland:
Offíta staf-
ar einung-
is af ofáti
St. Andrews, Frá Guðmundi H. Frímanns-
syni, fréttaritara Morgunblaðsins.
OFÁT er eina orsök offitu, að því
er kemur fram í niðurstöðum í
rannsókn breskra vísindamanna.
Eina ráðið gegn offitu er, að hafa
stjórn á mataræðinu.
Höfundar strangs megmnarkúrs,
Cambridge Diet, stóðu að rannsókn-
inni ásamt vísindamönnum frá þrem-
ur breskum háskólum. I rannsókn-
inni var tvennt athugað. í fyrsta
la^i hvort efnaskipti hefðu áhrif á
offitu. Teknir voru þrír hópar
manna, mjög feitir, feitir og grann-
ir, og athugað, hvort hraði efnaskip-
tanna væri breytilegur í þeim. I ljós
kom, að hann var nokkum veginn
sá sami. En fitukeppir af ýmsum
þjóðernum hafa haldið því fram, að
efnaskiptin í þeim væru öðruvísi eða
gengju hægar en í horrenglunum.
Þess vegna væm þeir feitir.
Dr. Ann Coxon, sérfræðingur í
Harley-stræti í Lundúnum, sem að-
stoðaði við rannsóknina, segir að
vísindamenn hafi lengi verið að
reyna að finna eitthvað athugavert
við efnaskiptin í feitu fólki en ekk-
ert hafí fundist. Þeirra niðurstaða
hefði verið að fitukeppirnir svikjust
um í megrunarkúmum, ef þeir
grenntust ekki.
í ljós kom, að vöðvar þeirra, sem
voru í megrun, styrktust ef þeir
þjálfuðu þá en ólíklegt er að það
gerist ef vöðvar fara rýmandi.
Alþjóðaorkumálastofnunin:
Aðild strandar á 3,5% kostnaðar-
auka við þriggja mánaða olíubirgðir
AÐILD að Alþjóðaorkumálastofnuninni gæti skipt sköpum
fyrir íslendinga ef langvarandi olíukreppa verður, til dæmis
vegna Persaflóastríðsins. Aðildarríkin skuldbinda sig til að
halda að minnsta kosti þriggja mánaða eldsneytisbirgðir og
miðla hvert öðru ef olían gengur einhvers staðar til þurrð-
ar. ísland, eitt OECD ríkja, er ekki aðili og hefur ekki sótt
um aðild. Ástæðan virðist vera, að sögn Björns Friðfinssonar
ráðuneytissljóra í viðskiptaráðuneyti, að ekki hefur náðst
samkomulag um hver eigi að bera 3,5% kostnaðarauka við
að halda hér þriggja mánaða birgðir í stað tveggja máriaða
eins og almennt er.
Fmmvarp um aðild að Alþjóða-
orkumálastofnuninni var lagt tví-
vegis fyrir Alþingi, 1981 og 1982,
en var ekki afgreitt.
Björn kvaðst alltaf hafa heyrt
þá sögu, að af
því að aðild
mundi hækka
birgðakostnað,
vegna skyldu um
að hafa þriggja
mánaða birgðir,
hafí það dregið úr áhuga manna.
„Menn voru búnir að reikna það
út að þetta mundi kosta um 3,5%
hækkun olíuverðs," sagði hann.
Fari kostnaðaraukinn út í verð-
lagið með verðhækkun olíunnar
hefur hækkunin áhrif á vísitölurn-
ar. Hafí hann ekki áhrif á verðið,
þurfa annað hvort olíufélögin eða
ríkissjóður að bera kostnaðinn.
Sátt hefur ekki enn náðst um þetta
og á því hefur aðild að Alþjóðaork-
umálastofnuninni strandað.
Aðild að stofnuninni eiga öll ríki
OECD, nema ísland, Finnland og
Frakkland, en þau síðamefndu
hafa bæði sótt um aðild.
Aðildarríkin
höfðu ákveðið að
til vamaraðgerða
kæmi gegn olíu-
skorti og verð-
hækkunum þeg-
ar í stað, ef stríð
brytist út við Persaflóann. Þeim
var síðan hrint í framkvæmd á
fimmtudagsmorgun.
Aðgerðirnar em tvíþættar. í
fyrsta lagi að draga úr olíunotkun
til þess að minnka eftirspum á
markaðnum, í öðru lagi er selt úr
neyðarbirgðum ríkjanna af olíu, 2,5
milljónir tunna á dag. Sú aðgerð
skilaði árangri þegar í stað þegar
olíuverð féll á fimmtudag, þrátt
fyrir stríðið. Einnig hefur verið
rætt um sparnaðaraðgerðir. Norð-
menn ákváðu til dæmis á miðviku-
dag 10% niðurskurð á bensíni og
EB ríkin hafa ákveðið 7%.
Hér á landi kemur hluti aðgerða
af sjálfu sér, þar sem loðnuveiðar
falla niður og eftirspurn eftir bæði
svartolíu og gasolíu minnkar af
þeim orsökum. Ríkisstjórnin hefur
hins vegar ákveðið að stefna að
7% minnkun á eldsneytisnotkun og
vera samstíga hinum OECD ríkjun-
um.
„Það er búið að semja tillögur,
fyrst og fremst um að áður en við
gerum nokkuð annað verði farið í
upplýsinga- og áróðursherferð og
beitt fortölum," sagði Björn Frið-
finnsson. „Ef það ekki dugar verð-
ur gripið til einhverra annarra
ráða. Þá er um tvö stig að ræða,
í fyrsta lagi að banna akstur á
ákveðnum dögum, bílar með sléttar
tölur í númerinu megi aka einn
daginn, með oddatölur hinn. Hugs-
anlegt að banna eða takmarka enn
frekar akstur um helgar.
Svo er auðvitað þriðja skrefið
sem er alvarlegast ef þarf að fara
að skammta með miðum. Hinar
þjóðirnar em með skömmtunar-
miða í skúffunni, það er hluti af
almannavarnaáætlun þeirra. Við
höfum hins vegar enga prentaða
seðla.“
Þótt ísland eigi ekki aðild að
orkustofnuninni, hefur verið
BAKSVIÐ
eftir Þórhall Jósepsson
ákveðið að fylgja aðildarríkjunum.
„Vegna þess að við teljum að við
berum þarna ábyrgð á sama hátt
og þeir, skyldur og réttindi. Og við
munum njóta þess. Ef við verðum
olíulausir, munu þeir útvega okkur
af sínum neyðarbirgðum. Þess
vegna ætlum við að vera með og
ekki skorast undan því að reyna
að draga hér úr olíunotkun,“ sagði
Björn. „Það er hins vegar ekki
formlegt, við höfum ekki tekið
ákvörðun um að gerast aðilar."
Birgðir af olíuvörum eru tiltölu-
lega miklar hér nú.
Bensínbirgðir eru til 80 daga,
bensínskip er á leiðinni frá Vestur-
Evrópu og eftir komu þess verða
birgðirnar til 98 daga.
Gasolíubirgðir em til 52 daga,
von er á tveimur skipum á næstu
dögum, eftir komu þeirra verða til
70 daga birgðir. í febrúar eru pönt-
uð tvö önnur skip með mánaðar-
birgðir, sömuleiðis í mars, þannig
að geymarými í landinu fyrir gas-
olíu verður fullnýtt næstu tvo mán-
uði. Olíufélögin stefna að því að
gasolíubirgðir fari alls ekki niður
fyrir tveggja mánaða birgðir.
Svartolíubirgðir eru til 47 daga
og farmur á leiðinni sem ætti að
vera til lestunar í dag, sunnudag.
Það eru mánaðar birgðir.
Birgðir af þotueldsneyti nægja
til 62 daga og viðbótarbirgðir eru
í lestun.