Morgunblaðið - 17.03.1991, Blaðsíða 6

6 C___________________MORGUNBLAÐIÐ MAIMIMLIFSSTRAUMAR SUNNUDAGUR 17. MARZ 1991
UIVIHVERFISMÁL /7cV7r) líbur umhverfisvemd á alþjóbavettvangif
Breyttar áherslur
EFNAHAGS- og þróunarstofnunin sem skammstöfuð er OECP stóð
að fundi umhverfismálaráðherra aðildarríkjanna í París í janúar
siðastliðnum. Þá voru liðin 6 ár síðan fundur var haldinn á vegum
stofnunarinnar um umhverfismál. Til glöggvunar skal þess getið að
OECD eru virt samtök auðugustu þjóða heims sem starfað hafa allt
frá lokum siðari heimsstyrjaldarinnar. Samtökin hafa víðtæk áhrif,
enda þótt þau hafi ekki sljórnarfarslegt vald. Það er því gleðiefni
þegar ákveðið er á þeim vettvangi að fjalla skuli sérstaklega um
umhverfismál með tilliti til nýrra viðhorfa á alþjóðlegum vettvangi.
I lok fundarins voru samþykktar margar ályktanir sem ráðherrum
var væntanlega ætlað að kynna í sínu heimalandi. Hér verður drepið
á nokkrar þessara ályktana.
- aukid samstarf
Aðalumræðuefni fundarins var
að tengja bæri ákvarðanir
um efnahagsaðgerðir og fram-
kvæmdir við umhverfisvernd en
síðustu ár hafa orðið miklar breyt-
ingar á allri um-
ræðu og afstöðu
stjómvalda víða
um heim til um-
hverfísmála. Með-
al annars hefur
nýtt hugtak náð
að festa rætur,
svokölluð sjálfbær
þróun.
Menn hafa vaxandi áhyggjur
af eyðingu ozonlagsins, veðurfars-
breytingum, eyðingu úrgangsefna
og rányrkju náttúrulegra auðlinda.
Nú telja ráðamenn ekki lengur
undan því vikist að taka inn í út-
reikninga um hagkvæmni og þró-
un á efnahagssviði þann kostnað
sem gæti orðið til viðbótar þegar
tillit er tekið til umhverfísverndar.
Ályktun fundarins var einnig á þá
leið að taka þyrfti líka inn í reikn-
inginn þann kostnað sem síðar
yrði ef umhverfísþættinum væri
sleppt.
I plagginu fagna fundarmenn
þeim árangri sem þegar hefur
náðst á sviði umhverfisverndar í
OECD-löndunum en benda um leið
á að margt sé ógert. Mengun vatns
og andrúmslofts er alþjóðlegt
vandamál, mikil þörf sé á varð-
veislu jarðvegs, skóga, mýra og
ýmissa verðmætra náttúrufyrir-
bæra. Tekið er líka fram að skert
lífsgæði og lifsfylling þeirra sem
í borgum búa stafí oft af umhverf-
isspjöllum og víða væri svo komið
að aðbúnaður fólks á vinnustöðum
sé í raun óviðunandi.
Á það er og bent að aðstoð við
hinar fátæku þjóðir þurfí að endur-
skoða og beita nýjum aðferðum
til þess að þær geti orðið virkir
þátttakendur við lausn umhverfís-
vandamála í heimalandi sinu og á
hinum alþjóðlega vettvagi.
Þar segir og að meiri hluti jarð-
arbúa — flestir utan OECD-ríkj-
anna — búi við kjör sem ekki geti
talist mannsæmandi. Víða megi
rekja illt ástand til umhverfis-
spjalla og vanmátt þessara þjóða
til úrbóta. Þeim verði að koma til
hjálpar.
í ályktuninni er mörkuð stefna
í þremur meginþáttum. í fyrsta
lagi: Allar ákvarðanir á efnahags-
sviði yrði að tengja umhverfísþátt-
um. í öðru lagi: Aðildarríkin
skyldu hvert um sig leggja áherslu
á bætt umhverfi í sínu heimalandi
og innan OECD-ríkjanna. í þriðja
lagi: Tekin skyldi upp markviss,
samræmd stefna innan samtak-
anna um úrbætur í umhverfismál-
um og samvinna efld til muna.
Lögð var þung áhersla á fyrsta
liðnn um að tekið yrði í ríkara
mæli tillit til umhverfisþátta við
ákvarðanatöku á stjómmála- og
efnahagssviðinu og að tillitssemi
opinberra aðila við umhverfísvemd
væri aukin. í ályktuninni er hvatt
til þess að ríkisstjómir endurskoði
stjórnarskráratriði og lagagreinar
sem stríða gegn umhverfísvemd.
Þá er og bent á að endurskoða
þurfí niðurgreiðslur og skattfríð-
indi og önnur mál sem tengjast
markaðsmálum í þeim tilvikum þar
sem slíkar samþykktir bijóta í
bága við umhverfisvernd.
Ályktunarefni fundarins var að
öðra leyti skipt í fjóra meginkafla.
1) Orkumál: Tengja ber ákvarð-
anir um efnahagsbata orkuöflun
sem skaðar ekki umhverfi og sér-
stök áhersla lögð á sjálfbæra þró-
un, og eru fallvötn sem orkugjafí
þar ofarlega á blaði. 2) Landbún-
aður: Bent er á að landbúnaðar-
framleiðslu verði að stýra með
umhverfisvernd að leiðarljósi á öll-
um sviðum. Ofnýting náttúraauð-
linda verði að hverfa úr sögunni,
forðast beri alla efnisnotkun sem
spilli náttúranni og nýrri tækni
beitt. Verð framleiðsluvamings í
eftir Huldu
Valtýsdóttur
MARKAÐSHÁTÍÐIR KOLAPORTSINS - SUMARIÐ 1991:
Einstakt tækifæri fyrir fyrirtæki að markaðssetja
vörur og þjónustu á landsbyggöinni.
Kolaportiö mun í sumar halda markaöshátíöir á
11 stöðum á landsbyggðinni, og auglýsir nú eftir
fyrirtækjum sem vilja taka þátt í óvenjulegri og áhrifa-
ríkri markaössetningu sem ná mun til flestra íbúa
utan höfuðborgarsvæðisins.
20. júní til 14. júlí munum viö halda markaöshátíöir
á flestum stærstu þéttbýlisstööum landsbyggöar-
innar. Hópur fyrirtækja mun taka þátt í öllum
markaðshátíöunum en einnig heimamenn, versl-
anir, félagasamtök og einstaklingar á hverjum
stað.
Markaðshátíðirnar verða haldnar í stóru húsnæöi,
yfirleitt í íþróttahúsum á hverjum stað, og í tveimur
400 fermetra tjöldum sem sett veröa upp í nágrenni
þeirra.
Við leitum sérstaklega aö fyrirtækjum sem vilja
bjóöa upp á vörur eöa þjónustu sem íbúar landbyggðar-
innar sjá ekki daglega í verslunum, og minnum einnig
á að hér gefst einstakt tækifæri til margvíslegra
vörukynninga.
Hin víöfræga stemmning í Kolaportinu fer nú í
skemmtilega hringferö um landið, og um leiö opnast
kærkomið tækifæri til beinnar snertingar viö flesta
íbúa landsbyggöarinnar.
Möguleikarnir eru óendanlegir.
Leitiö nánari upplýsinga hjá skrifstofu Kolaportsins
í síma 68 70 63 (kl.16-18).
KOIA PORTIÐ
MœnKaÐStORT
-og nú á landsvísu!
landbúnaði verði reiknað rétt
þannig að innifalið í því sé sá
kostnaður sem verður við að bæta
hugsanleg umhverfisspjöll. 3) S-
amgöngur: Samgöngur aukast
jafnt og þétt og farkostum fjölgar
um leið. Af mörgum farkostum
stafar umhverfísmengun. Því vilja
menn breyta og leggja nú áherslu.
á endurskoðun og ný-hönnun
þeirra farkosta sem era sparneytn-
ir á orku, hljóðlausir, öraggir og
afkastamiklir. 4) Vernd stranda
og landgrunns: Kröfur um vernd
auðlinda í hafi og við strendur er
þáttur auðlindastjórnunar, þar
með talin vernd fiskistofna. Ofnýt-
ing skerðir lífríki hafsins og mögu-
leika á sjálfbærum sjávarútvegi.
Áhersla var lögð á samvinnu þjóða
um þau mál.
Til þess að samræming allra
framleiðsluþátta samkvæmt kenn-
ingunni um sjálfbæra þróun verði
virk, verður að endurskoða verð-
lagningu hráefnis svo hin rétta
mynd fáist á kostnaðarhliðina,
bæði með tilliti til umhverfisvernd-
ar og hinna félagslegu þátta.
Nauðsynlegt væri að laga
skattaálögur og ýmsar lagagrein-
ar að breyttum aðstæðum með til-
liti til neytenda. Endurskoðun
reglugerðarákvæða gæti líka virk-
að sem stjómtæki í vissum tilvik-
um. Reglugerðir þurfi þó að endur-
skoða á nokkurra ára fresti þar
sem breytingar eru örar og ný
viðhorf skapast með nýrri tækni-
kunnáttu.
Framleiðsluaðferðir þarf líka að
endurskoða. Iðnvarningur sem er
umhverfisvænn er þegar farinn
að vinna á og mun þegar til lengri
tíma er litið vera hagkvæmari
kostur.
í ályktuninni er fagnað aukinni
samvinnu stjómvalda og aðila í
einkarekstri um eflingu umhverf-
isverndar. Bent er á vaxandi hlut-
deild neytenda og hvatt til vöru-
merkinga og almennra upplýsinga
um markaðsmál.
í kaflanum um alþjóðleg við-
skipti er bent á að þjóðir væru nú
bæði tengdari og háðari hver ann-
arri en áður og yrðu því að vera
samstiga á fjárhags- og viðskipta-
sviði. Og þá sérstaklega að því er
umhverfisvernd varðar. Hvatt er
til þess að stofnanir innan OECD
vinni að því að skilgreina höfuðat-
riði þau sem verið væri að fjalla
um í GATT-viðræðunum og að
gefín yrði út skýrsla um stöðu
þeirra mála á ráðherrafundi OECD
í júní næstk. Sömuleiðis var beðið
um úttekt á því hvernig nýting
náttúruauðlinda gæti haldist í
hendur við hina öru þróun í alþjóð-
legum viðskiptum og við nýsköpun
í efnahagsmálum.
í ályktuninni er sérkafli um efl-
ingu umhverfisvemdar á heima-
velli. Þar er lögð áhejglaá að ríkis-
stjórnir OECD-ríkjanna skuli láta