Morgunblaðið - 17.03.1991, Blaðsíða 10

10 c
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 17. MARZ 1991
'ÓHEM
ÞORSTEINN
EGGERTSSON HEFUR
FARIÐ EiGIN LEIÐIR f
LÍFISÍNU OG
LISTSKÖPUN. NÚ
HEFURVERIÐ
ÁKVEÐIÐ AÐ GEFA ÚT
SKÁLDSÖGU EFTIR
HANN í BRETLANDI
Á BÍIIASKÓM
eftir Svein Guðjónsson
SEINT Á síðasta ári birtist grein í spænska tímaritinu Inf-
ortursa um Snæfellsjökul eftir Thorsten Eggerts. Danska
tímaritið Hennes Verden hefur falast eftir grein um ís-
lenska hesta hjá þessum sama Thorsten Eggerts og gengið
hefur verið frá samningi um útgáfu á skáldsögu eftir hann
í London næsta haust, sem dreift verður víða um heim.
Thorsten Eggerts er auðvitað Þorsteinn Eggertsson, mynd-
listarmaður, textahöfundur, fyrrum söngvari, blaðamaður
og rithöfundur. Að vísu hefur hann aldrei fengið gefna
út bók eftir sig hér á landi þótt fyrsta tilraun hans til að
fá bók eftir sig gefna út erlendis hafi hitt beint í mark.
Þetta undirstrikar ef til vill að enginn er spámaður í sínu
föðurlandi.
Þorsteinn Eggertsson — Sjálfsmynd
Nú eru liðin rúm 25 ár
og 374 textar síðan
Þorsteinn Eggerts-
son sendi frá sér
fyrsta dægurlaga-*
textann á hljóm-
plötu. Um hæfileika
hans á því sviði þarf ekki að fjöl-
yrða enda umsvif hans á þeim vett-
vangi flestum kunn. Okkur leikur
hins vegar forvitni á að heyra nán-
ar um tilurð skáldsögunnar „Þegnar
pappírskonungsins", sem á frum-
málinu ber heitið „The Paper King's
Subjects“, sem breska útgáfufyrir-
tækið „Excalibur“ hefur ákveðið að
gefa út með haustinu, - hvemig
bókin varð til, hvers vegna Þor-
steinn skrifaði hana á ensku og
hvemig staðið verður að útgáfu
hennar?
„I uppvexti mínum í Keflavík
lærði ég ensku, eða réttara sagt
„amerísku“ af hermönnum á Vellin-
um. Þetta var sérstakt tungumál,
sambland af amerísku götumáli og
hermannamáli, sem ég náði nokkuð
góðum tökum á. Síðar, þegar ég
sigldi til Kaupmannahafnar að
nema myndlist 1963, fór ég að búa
með enskri stúlku, en hún var lítt
hrifin af amerískunni minni og vildi
kenna mér ensku. Þá komst ég að
því að þetta voru tvö ólík tungumál
og með því að stúdera þau bæði
náði ég góðum tökum á ensku tal-
og ritmáli. Þannig tala ég mismun-
andi ensku eftir því hvort ég er að
tala við Englending eða Ameríkana.
Þessi saga er þess eðlis að enskan
fellur mun betur að henni en íslen-
skan og öll blæbrigði verða mun
áhrifameiri. Enskan hagar sér allt
öðruvísi en íslenskan, - hún gefur
meira svigrúm, til dæmis hvað varð-
ar mállýskur og orðaleiki.
Sjálf sagan gerist á Kaupmanna-
hafnarárum mínum, á sjöunda ára-
tugnum, og umhverfið er það sama
og ég lifði og hrærðist í þama úti
í Köben. Að því leyti er hún sann-
söguleg og ailir atburðirnir gerðust
í raun og veru. Hún fjailar um tvo
unga Isiendinga sem far’a utan og
ætla sér að slá í gegn sem myndlist-
armenn, en það mistekst auðvitað.
Annar þeirra verður eftir úti og
Iendir í alls konar hremmingum og
raunum. Þegar hann er nær dauða
en lífi úr sulti hittir hann gamlan
revíusöngvara sem rekur veitinga-
hús í borginni. Þessi maður kallar
sig Rudolf konung I. af íslandi,
mikill íslandsvinur og hann sér
aumur á söguhetjunni og fleiri lönd-
um hans sem álíka illa er komið
fyrir. Rudolf er auðvitað aðeins
pappírskonungur og af því er nafn
sögunnar dregið. En eftir að sögu-
hetjan kynnist Rudolf verður vendi-
punktur í frásögninni og þá fer
ýmislegt að gerast."
Engin aumingjadýrkun
„Það er dálítið sérkennilegt hvemig
þessi saga varð til. Ég byijaði eigin-
lega á henni án þess að ætla mér
að skrifa skáldsögu. Ég fór til
Kaupmannahafnar 1985 og komst
þá að því að ^Nellan, sem var veit-
ingahús sem íslendingar sóttu mik-
ið, hafði verið flutt úr stað. í bréfí
til ensku vinkonunnar minnar
nefndi ég þetta og fór að rifja upp
ýmislegt í leiðinni sem á daga okk-
ar hafði drifið í „den tid“. Hún skrif-
aði aftur og hvatti mig til að halda
áfram að rifja upp þessar minning-
ar, sem ég gerði þangað til þetta
var orðinn vísir að skáldsögu og
þá hélt ég bara áfram. Og það ein-
kennilega var að eftir því sem ég
skrifaði meira þeim mun meira rifj-
aðist upp og ég fór að finna ýmsa
hluti sem komu að gagni og alls
konar vísbendingar komu beinlínis
upp í hendurnar á mér eins og af
sjáifu sér. Til dæmis fann ég nafn-
spjald frá Hauki Morthens, frá þeim
tíma sem hann starfaði í Kaup-
mannahöfn, en hann hafði þá út-
vegað mér starf sem skemmtikraft-
ur, og spjaldið kom óvart upp í
hendurnar á mér þegar ég var að
skrifa um þessa atburði."
- Ertu með þessu að segja að
sagan sé að mestu sannsöguleg..?
„Ytri umgerð og persónur eru
raunverulegar, en auðvitað spinn
ég þráðinn til að Iáta söguna lúta
iögmálum skáldsögunnar. Það verð-
ur að vera í þessu flétta sem geng-
ur upp. En hitt er líka staðreynd,
að ýmislegt sem gerðist þama í
raunveruleikanum á þessu tímabili
var svo ótrúlegt að það er ekki einu
sinni hægt að tala um það í bók.
Bókin er öll í frekar léttum dúr
og það er alltaf stutt í grínið. Þótt
sagan gerist á Norðurlöndum og
fjalli um Norðurlandabúa þá vildi
ég forðast þessa skandinavísku
áráttu í bókmenntum að vera með
aumingjadýrkun í þessari sögu. Ég
réyndi því að afgreiða baslið og
erfiðleikana í sem fæstum orðum,
til að leyfa sjálfri atburðarásinni
frekar að njóta sín. Það hefur
kannski átt þátt í því að þeir ákváðu
að gefa söguna út í London. Strind-
berg, Heinesen og allir hinir eru
líklega búnir að afgreiða aumingja-
skapinn í eitt skipti fyrir öll.“
Bretarnir verða á undan
í bréfí til Þorsteins frá Excalibur-
útgáfunni í London, frá 21. des-
ember síðastliðnum, segir að „verk-
ið sé óvenjulegt og sagan áhuga-
verð og vel skrifuð". Og þótt hún
sé að vísu dálítið löng og þarfnist
einhverra lagfæringa sé söguþráð-
urinn frábær eða „excellent", eins
og segir í bréfínu. Síðan þá hefur
Þorsteinn skrifað undir samning,
sem meðal annars gerir ráð fyrir
að bókin komi út víðar en á Eng-
landi. En hvernig kom hann sér á
framfæri ytra?
„í fyrstu ætlaði enska vinkonan
mín að greiða götu mína þama úti
og hvatti mig meðal annars til að
senda smásögur í tímarit til að
kynna nafn mitt meðal útgáfufyrir-
tækjanna. Það kom hins vegar ekk-
ert út úr því og það var ekki fyrr
en ég sendi handrit beint til Excalib-
ur-útgáfunnar að hjólin fóm að
snúast. Þetta útgfáfufyrirtæki sér-
hæfír sig í nýjum rithöfundum og
það ákvað að taka mig upp á sína
arma eftir að hafa „rannsakað
handritið gaumgæfílega og fullviss-
að sig um að bókin yrði vænleg til
vinsælda“, eins og þeir orðuðu það.
Ég er viss um að það er hægt
að skrifa skáldsögu á átta til tíu
mánuðum, ef maður skrifar á móð-
urmálinu. En ef maður hins vegar
skrifar á erlendu tungumáli og ætl-
ar sér að koma sögunni á framfæri
erlendis tekur það miklu lengri
tíma. Ég var rúm fímm ár að skrifa
þessa sögu. Maður skrifar og skrif-