Morgunblaðið - 17.03.1991, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 17. MARZ 1991
C 13
Hetjur
Á öllu alvarlegri nótum var
göngutúrinn í myndinni „Mind-
walk“. Persónumar í myndinni, eðl-
isfræðingur (Liv Ullmann), stjórn-
málamaður (Sam Waterson) og
skáld (John Heard), einfaldlega
ganga um Mont St. Michel-kastal-
ann í Frakklandi og ræða saman.
Þó að atburðarásinni sé hægt að
lýsa með svo einföldum orðum þá
er ekki hægt að segja það sama um
innihaldið. Heimspekilegar vanga-
veltur um eðli tilvemnnar, nútima
siðferði, stjórnmál frá umhverfismál-
um til „glasnost" setja „Mindwalk“
á stall með myndum eins og „My
Dinner with Ándre“ og e.t.v. sum
af verkum Goddards og Bergmans.
Eins og argar af eftirtektarverðustu
kvikmyndum þessarar hátíðar var
þessari mynd Íeikstýrt af evrópskum
íeikstjóra, Þjóðverjanum Bemt
Capra.
Sú mynd sem hvað mest kom á
óvart á hátíðinni var austurríska
myndin „Requiem for Dominic".
Myndin var tekin í Rúmeníu þrem
mánuðum eftir byltinguna í desemb-
er 1989 og er byggð á sönnum at-
burðum. Leikstjórinn, Robert Dorn-
helm, sem fæddist í Rúmeníu, en
hefur búið mestalla sína ævi í Vínar-
borgar, fékk fregnir af því að æsku-
vinur hans, Dominic, hefði látist í
bytlingunni, ákærður um að hafa
framið fjöldamorð á samstarfsfélög-
um sínum. Þrátt fyrir að „Slátrarinn
frá Timisoara" hafí komist í fréttirn-
ar víðs vegar um heim vildi Dorn-
helm ekki trúa þeim ásökunum.
Myndina gerði hann til þess að sanna
sakleysi Dominics ogtókst honum
það ætlunarverk sitt. Styrkur þess-
arar myndar liggur ekki einungis í
því að sagan er spennandi heldur
einnig hversu raunveruleg hún er.
Hluti af myndefninu er fengið að
láni frá sjónvarpsstöðvum, frétta-
myndir úr byltingunni og þar á
meðal myndbandsupptaka af Dom-
inic á dánarbeðinum. Oft og tíðum
er áhorfandanum ekki ljóst hvort
um er að ræða sviðsettar myndir eða
raunverulegar enda var stærstur
hluti myndarinnar tekinn í Rúmeníu
á meðan mikið rósturástand ríkti
þar, en þrátt fyrir þennan kalda
raunveruleika samræmist sagan
hefðbundnum hetjusögum: Ókunn-
ugur maður kemur til bæjar til að
vinna verk sitt og sætir mótlæti frá
innfæddum. Hann heldur fast við
fyrirætlan sína og stendur eftir sem
hetja. Hetjudáðin í þessari sögu fólst
í því að sanna sakleysi vinar síns.
Sykurmoli í snjónum
Þó að íslendingum sé vel kunnugt
um leikhæfíleika Bjarkar Guð-
mundsdóttur söngkonu úr Sykur-
molunum þá kom hún mörgum há-
tíðargestum á óvart í kvikmyndinni
„The Juniper Tree“. Hér var á ferð-
inni svart/hvít mynd sem bandarísk
kona, Nietzchka Keene, kvikmynd-
aði á íslandi fyrir rúmum fjórutn
árum, en framleiðslu myndarinnar
lauk ekki fyrr en á síðasta ári sökum
fjárhagsörðugleika. Öll hlutverkin í
myndinni eru í höndum Islendinga
en þeir eru auk Bjarkar, Valdimar
Örn Flygenring, Bryndís Petra
Bragadóttir, Guðrún Gísladóttir og
Geirlaug Sunna Þormar. Sagan, sem
er byggð á einu ævintýri Grímms-
bræðra, gerist á miðöldum og segir
frá tveim systrum sem verða að flýja
að heiman eftir að móðir þeirra er
brennd á nomabáli fyrir galdra. Til
þess að vemda sig ákveða þær að
finna eiginmann handa eldri systur-
inni og tekst þeim að fínna ekkil
með aðstoð galdraþulna. Ekkillinn á
ungan son sem bregst illa við stjúp-
móður sinni og ásakar hana um að
vera nom. Myndin er á köflum mjög
hæg og reynir á þolinmæði áhorfan-
dans. Ekki varþó annað að sjá og
heyra á hátíðargestum en að þeim
hafi líkað vel, sumir létu meira að
segja þáu orð falla að „The Juniper
Tree“ væri sú mynd sem þeim væri
minnisstæðust af öllum myndum
hátíðarinnar. Víst er að hún hefur
mjög sérstæðan og seiðandi stíl sem
er ólíkur flestu sem bandarískir kvik-
myndahúsagestir eiga að venjast.
Reyndar hlaut myndin þriðju verð-
laun á alþjóðlegri kvikmyndahátíð
kvenna sem haldin var á síðasta ári
í Montreal í Kanada, svo að það er
næsta víst að hún fer víða þó svo
að hún verði e.t.v. ekki sýnd í al-
mennum kvikmyndahúsum. Heyra
mátti að margir af þeím séu „The
Juniper Tree“ voru heillaðir af
Björku og þegar þeir áttuðu sig á
því að hér var á ferðinni söngkonan
úr Sykurmolunum jókst áhuginn til
muna. Nokkrir vildu fá að vita hvort
hún hefði leikið í fleiri myndum og
hvar væri hægt að sjá þær. Þeir
allra hörðustu gáfust ekki upp fyrr
en þeir höfðu fengið að hlusta á
nýjustu plötu Bjarkar sem fyrir til-
viljun var til á staðnum. Flest lögin
á þeirri plötu eru sungin á íslensku
en það skipti litlu máli, í þessu
draumalandi skemmtanaiðnaðarins
virðist vera mikil þörf fyrir frumleika
og nýjungar — eitthvað öðruvísi en
fólk á að venjast. Þar liggur reyndar
styrkur myndarinnar „The Juniper
Tree“. íslenskir leikarar í íslensku
umhverfi, talandi ensku og flytjandi
galdraþulur, svart/hvít myndataka
og hrollvekjandi evrópskt bama-
ævintýri, allt vinnur þetta saman að
því að skapa dulmagnaða og sér-
stæða mynd. Leikstjórinn, Nietzchka
Keene, var viðstödd sýningar mynd-
arinnar og svaraði spurningum gest-
anna sem vildu ólmir fá að vita hvort
kukl væri ennþá stundað á íslandi.
Nietzchka sagði það að mestu hafa
lagst af og væri aðeins stundað af
litlum hópi fólks.
Hornabolti, nosistar
og aids
Á hátíðinni greiða sýningargestir
myndunum atkvæði og var úrslita
þeirra kosninga beðið með óþreyju.
Sú mynd sem vinnur er talin líkleg
til vinsælda á almennum markaði
eins og sannaðist með „sex, lies and
videotape" fyrir tveim árum. Sigur-
vegarinn að þessu sinni var myndin
„One Cup of Coffee", fyrsta mynd
leikstjórans Robin B. Armstrong.
Varla er hægt að hugsa sér dæmi-
gerðari bandaríska mynd því hún
íjallaði um uppáhaldsíþrótt þar-
lendra, hornabolta.
Söguhetjan hefur helgað líf sitt
hornabolta án þess að nokkum tím-
ann ná verulegum árangri, en er
orðinn of gamall til þess að halda
stöðu sinni í liðinu. Áður en honum
er sagt að hætta tekur hann ungan
nýliða upp á arma sína og kennir ^
honum allt sem hann þarf að kunna.
Söguhetjan deyr af harmi þegar
hann fær ekki að keppa lengur en
nýliðinn kemst í úrvalsdeildina og
öðlast frægð og frama. Nú er bara
að bíða og sjá hvort að myndin „One
Cup of Coffee“ öðlast þá frægð sem
framleiðendurnir vonast eftir.
Mikill fjöldi mynda sem ekki snér-
ist um frægð, frama og glæsta
drauma var sýndur á hátíðinni. Hér
voru á ferðinni heimildarmyndir á
borð við „Absolutely Positive" sem
fjallaði um nokkra einstaklinga af
þeim einni og hálfri milljón Banda-
ríkjamanna sem sýktir eru af eyðni-
veirunni. „Blood in the Face“ sem
segir frá starfsemi Klu Klux Klan
og ný-nasista hreyfínga sem vilja
skipta Bandaríkjunum niður á milli
kynþátta og „ American Dream“ sem
sýndi harðvítug verkalýðsátök í kjöt-
pökkunarverksmiðju í Minnesota-
fylki. Ameríski draumurinn og flótt-
inn frá raunveruleikanum fengu
þarna sitt mótvægi og því má með
sanni segja að Sundance-kvik-
myndahátíðin hafí endurspeglað
fleiri en eina hlið þjóðlífsins.
Lífíð í Park City snýst um skíði
og ferðamenn. Bæjaryfirvöld vinna
að því hörðum höndum að fá að
halda þar vetrarólympíuleikana árið
1998 en mæta að vísu harðri sam-
keppni frá Japan, Svíþjóð, Sovétríkj-
unum ogfleiri löndum. Bærinn er
lítill en er umkringdur háum fjöllum
sem bjóða upp á tæplega tvöhundruð
mismunandi skíðabrautir. Til þess
að auðvelda samgöngur á milli skíða-
svæða er boðið upp á fríar ferðir í
strætisvögnum sem eru sérútbúnir
til þess að flytja skíðafólk og útbún-
að þess. Allar aðstæður eru eins og
best verður á kosið en vilji menn
slappa af og fá sér áfengan drykk
að loknum erfiðum degi þá vandast
málið. Trúarsiðir mormóna setja þar
strik í reikninginn en íbúarnir hafa
fundið ráð við því. Reyndar dreifa
yfírvöld leiðbeiningum til ferða-
manna um það hvernig eigi að verða
sér úti um áfengi í Utah-fylkinu. í
fyrsta lagi er, líkt og á íslandi,
hægt að kaupa áfengi í sérstökum
áfengisverslunum fylkisins og eru
tvær slíkar í Park City. í öðru lagi
er hægt að fá drykki borna á borð
á veitingastöðum en þar er einn
hængur á. Það verður að biðja um
drykk, þjónustufólk má ekki bjóða
upp á veigamar að fyrra bragði.
Krár eru reknar sem einkaklúbbar
og til þess að fá að drekka á viðkom-
andi krá þarf viðkomandi að skrá
sig í klúbbinn og greiða félagsgjald.
Ekki var annað að sjá en að ferða-
fólkið hefði lært þessar reglur og
að kvöldi mátti sjá margan hífaðan
skíðamanninn staulast niður glerhált
Aðalstrætið, leitandi að hinni kránni
sem hann hafði aðgang að. Hitinn
í Park City er að jafnaði langt und-
ir frostmarki að vetri til og því nauð-
synlegt að búa sig vel. Ein af fjöl-
mörgum verslunum við „Main Stre-
et“ sem selur hlýjan fatnað er „Hilda
of Iceland", enda eru íslenskir ullar-
sokkar sjálfsagt besti vinur skíða-
mannsins. Verslunin er prýdd ljós-
myndum frá íslandi, landakortum
og handpijónuðum lopapeysum en
samt hafði afgreiðslufólkið aldrei
fýrr litið íslending augum fyrr en
undirritaður gekk þar inn.
Einn af eftirtektarverðari íbúum
Park City er fullorðinn gráhærður
maður með grátt sítt skegg. Hann
átti það til að birtast á meðal hátíðar-
gesta og deila út sælgæti, íklæddur
rauðri kápu og með staf í hendi.
Áður en nokkur gat spurt hann til
nafns steig hann upp í rauðan „kadil-
akk“ árgerð 1967 og ók á brott. Á
númeraspjöldunum stóð aðeins
„Clauss" (Kláus).
Bob mætir á staöinn
Robert Redford lét lítið fyrir sér
fara á meðan á hátíðinni stóð. Hann
birtist aðeins tvisvar, í annað skiptið
til þess að svara spumingum blaða-
manna og í hitt skiptið til að vera
viðstaddur frumsýningu myndarinn-
ar „Enid Is Sleeping". Myndin er
gamaldags farsi með Elizabeth
Parkins og Judge Reinhold í aðal-
hlutverkum. Lögreglumaðurinn
Harry á í ástarsambandi við June,
systur konu sinnar, Enid. June ætl-
aði sér ekki að drepa Enid þegar
hún kom að þeim saman í rúminu,
heldur aðeins að rota hana með post-
ulínsstyttu til þess að korna í veg
fyrir að hún skyti Harry. June og
Harry halda að Enid sé látin og
þurfa nú að koma líkinu fyrir kattar-
nef en það ætlar ekki að takast. Það
er kannski eins gott því í lok myndar-
innar raknar Enid úr rotinu. Svo
undarlega sem það kann að virðast
þá ríkir óvissa um örlög sjálfrar
myndarinnar því fyrirtækið sem
kostaði framleiðslu hennar fór á
hausinn. Leikstjórinn Stendur eftir
með vandaða mynd en hefur ekki
tök á að setja hana á markað. Ef
til vill er það ástæða þess að Red-
ford mætti á staðinn. í mörgum til-
fellum hefur hann komið kvik-
myndagerðarfólki til hjálpar þegar
fyrirtækin hafa brugðist og þannig
hefur Sundance oft og tíðum beitt
áhrifum sínum án þess að vera beinn
þátttakandi í framleiðslu mynda.
Sjálfur sagðist Redford stöðugt vera
að reyna að draga sig út úr rekstri
Sundance tij þess að geta einbeitt
sér aftur að sínum eigin ferli. Þegar
hann var beðinn um að líta til baka
yfir þau ár sem stofnunin hefur
starfað sagðist hann aðeins vona að
þessum tíu árum ævi sinnar hafí
ekki verið sóað til einskis, hugmynd-
in að baki stofnuninni sé góð og
Hollywood þurfi á henni að halda.
Næsta Sundance kvikmyndahátíð
verður haldin í Park City í janúar
1992.
Jón Gústafsson nemur leikstjórn
við Cnlifornm Institute ofihe Arts
og vnr stiirfsnmður
„ Sundmice “-k vikmynduhátíðar
innar 1991.