Morgunblaðið - 17.03.1991, Page 12

12 C
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 17. MARZ 1991
■ Bandarísk kvikmynd með Björk Guómunds-
dóíturí aóalhlutverki, jólasveinn ó rauðum
kódíljók, Hilda of lceland, Robert Redford
og hífaðir skíðamenn í Utah.
eftir Jón Gústafsson
Skammt austur af Salt Lake City er eitt stórfenglegasta skíðasvæði
Norður-Ameríku. Inni á milli fjallanna, fjarri amstri og umferð hvers-
dagsins, rennir sér fimlega skíðafólk frá öllum fylkjum Bandaríkj-
anna. Einn þeirra er Robert Redford.
yrirtutt-
f / S uguárum
festi Redford
kaup á allstóru
landsvæði í Wasatch-
fjöllunum í Utah. Hann
hafði heillast af marg-
brotnu landslaginu og fundið þar
hentugan stað til þess að láta draum
sinn rætast. Með þá hugsjón að leið-
arljósi að bandarískir kvikmynda-
gerðarmenn gætu lagt meira af
mörkum til listsköpunar en æsi-
myndir og ástarsögur, lagaðar að
kröfum stóru kvikmyndaveranna,
kallaði hann saman nokkra félaga
sína og samstarfsmenn og stofnaði
„Sundance". Kvikmyndastofnun
þessi hefur nú um tíu ára skeið stutt
við bakið á óháðu kvikmyndagerðar-
fólki sem framleiðir kvikmyndir upp
á sína eigin ábyrgð, líkt og flestir
íslenskir starfsbræður hafa reyndar
gert. Stofnunin stendur fyrir árleg-
um námskeiðum og vinnuvikum þar
sem nýliðar fá að spreyta sig við
hlið atvinnumanna úr harðasta
kjarna Hollywood. Það sem einna
mest áhrif hefur haft á bandarískan
kvikmyndamarkað, af þessari starf-
semi, er „Sundance“-kvikmyndahát-
íðin, sem haldin var í tíunda skipti
í janúarlok þessa árs.
Kvikmyndir, snjór og stríð
Kvikmyndir og snjór í ellefu daga
samfleytt er það sem margt stór-
mennið úr „draumaverksmiðjunni“
Hollywood dreymir um allt árið um
kring. Til þess að draumurinn rætist
þarf að tryggja sér pláss með margra
mánaða fyrirvara, slíkar eru vin-
sældir kvikmyndahátíðarinnar í
Sundance. Hátíðin er haldin í Park
City, heimabæ skíðalandsliðs þar-
lendra. Sumir fara þangað einungis
til að renna sér á skíðum með öðrum
stórmennum og slappa af í lúxusinn-
réttuðum fjallakofum, aðrirtil þess
að leita að nýju, hæfileikaríku kvik-
myndagerðarfólki og óuppgötvuðum
meistaraverkum. Eftirvænting gest-
anna hefur aukist til muna eftir
velgengni mynda á borð við „sex,
lies and videotape" og „Metropolit-
an“ sem fyrst hlutu athygli á hátíð
þessari.
í þetta skiptið hófst hátíðin við
óvenjulegar kringumstæður, átökin
við Persaflóa voru að hefjast. Flestir
gestanna voru mættir á staðinn og
sátu í hópum fyrir framan sjónvarps-
tæki i höfuðstöðvum hátíðarinnar
og hörfðu á beinar útsendingar af
fyrstu loftárásum bandamanna.
„Það erljóst," sagði fréttamaðurinn,
„að stríð er hafíð.“ Sumir grétu,
aðrir þögðu daprir í bragði.
Opnunarhátíðin kom gestunum
aftur í gott skap og undirstrikaði
töframátt kvikmyndanna, flóttann
frá raunveruleikanum. Mynd skand-
inavíska leikstjórans Lasse
Helström, „Once Around", kómísk
dæmisaga um ást, sorgir og tilviljan-
ir í lífi Boston-fjölskyldu, var opnun-
armyndin að þessu sinni. Sundance
á reyndar þátt í því að þessi mynd
varð til, því að framleiðandi myndar-
innar og handritahöfundur hittust
af tilviljun í einni af vinnuvikum
stofnunarinnar. Lasse Helström
mætti á staðinn í fylgd hinnar smá-
vöxnu Holly Hunter sem fer með
aðalhlutverkið í myndinni ásamt Ric-
hard Dreyfuss. Veislan var hafin og
hún átti eftir að standa í ellefu daga.
Hórur
Þegar boðið er upp á tuttugu og
sex kvikmyndir á dag getur verið
erfitt að velja. Gestimir ráðfærðu
sig við miðasölufólkið, tóku hver
annan tali og bám saman bækur
sínar. Smám saman varð ljóst hvaða
myndir sköruðu fram úr hvað vin-
sældir varðaði. Af þeim áttatíu sem
sýndar voru, (stuttmyndir ekki tald-
ar með) seldust miðar á mynd breska
leikstjórans Ken Russell, „Whore“
fyrst upp, enda stóð til að Russell
yrði til viðtals eftir frumsýninguna.
Það fylgir því jafnan nokkur eftir-
vænting þegar Russell sendir frá sér
ný verk enda er hann frægur fyrir
myndir eins og „The Devils",
„Tommy“ og „C’rimes of Passion".
Myndir hans fjalla oft og tíðum um
dekkri hliðar mannlífsins og að þessu
sinni um líf vændiskonu. Vændi er
ekki einungis elsta starfsgrein sem
fyrirfmnst, heldur einnig eitt elsta
og besta hlutverk kvenpersóna í
kvikmyndum, nú síðast Julia Ro-
berts í „Pretty Woman“. Meryl
Streep lét þau orð falla fyrir skömmu
að ef verur frá öðrum hnöttum
kæmu til jarðar og sæju ekkert nema
nýjustu kvikmyndir frá Hollywood
ályktuðu þær sjálfsagt að helsta
starfsgrein kvenna væri vændi.
Margar þessara mynda hafa fegrað
starf og líf gleðikonunnar en því er
ekki svo farið í mynd Rusells.
„Whore“ segir sögu konu sem lærir
að hætta að njóta ásta til þess eins
að halda lífi í hörðum heimi, einskon-
ar andsvar „Pretty Wornan". Þegar
Russell var beðinn um að bera sína
mynd saman við „Pretty Woman“*
var svarið einungis á þá leið að í
mynd hans sjálfs væri fallegri kona.
Tilurð myndarinnar lýsti Russell
þannig að dag nokkum í Lundúna-
borg hafi hann tekið sér far með
leigubifreið og bílstjórinn hafi rétt
honum frumsamið leikrit, byggt á
kynnum hans af gleðikonum borgar-
innar. Handritið samdi Russell í sam-
vinnu við Deboru Dalton og er það
byggt á leikriti leigubílstjórans.
Þeirri óvenjulegu aðferð er beitt í
myndinni að aðalpersónan, leikin af
Tberesu Russell, talar við myndavél-
Theresa Russ-
ell og Ken
Russell ræöa
saman um at-
riöi í nýjustu
mynd hans,
„Whore".
Thereso
Russell í hlut-
verki gleði-
konunnar Liz
í kvikmynd-
inni „Whore".
ina og er sagan að miklu leyti sögð
á þann hátt. Þessari aðferð er einn-
ig beitt í myndinni „Twenty One“,
sömuleiðis eftir breskan leikstjóra,
Dan Boyd, sem reyndar er þekktast-
ur sem framleiðandi mynda eins og
„Aria“, „WarRequiem" og „The
Great Rock and Roll Swindle“. Aðal-
hlutverkið í „Twenty One“ er leikið
af Patsy Kensit („Lethal Weapon“
og „Chicago Joe and the Show-
girl“). I myndinni segir hin tuttugu
og eins árs Katie frá atburðum sem
ruðu til þess að hún flutti frá heim-
kynnum sínum í Englandi til New
York. Báðar þessar myndir hlutu
misjafna dóma meðal gesta hátíðar-
innar enda fylgja þær ekki hinu
hefðbundna þriggja þátta formi þar
sem höfuðpersónan þarf að yfirstíga
hindranir til að ná takmarki sínu,
heldur eru nánast eins og kaflar úr
dagbók. Önnur óhefðbundin kvik-
mynd sem einnig varð hátíðargest-
um mikið umtalsefni var myndin
„Slacker". í myndinni eru eitt hundr-
að og fimm aðalleikarar, venjulegt
fólk sem leikur sjálft sig við tilbúnar
aðstæður. Myndin fylgir ekki einni
aðalpersónu heldur gengur frá einni
persónu til annarrar og sýnir aðeins
stutta stund úr lífi hvers og eins,
hún er myndræn, göngutúr um
umhverfi ungs fólks í borginni Aust-
in í Texas. Leikstjórinn, Richard
Linklater, segir myndina fjalla um
hina ábyrgðarlausu kynslóð sem nú
er að komast til vits og ára, kynslóð-
ina sem slapp við fóstureyðingu af
því að hún var ekki í tísku á þeim
tíma.