Morgunblaðið - 05.05.1991, Page 21

þeir langa reynslu.
Þarna eru nokkrir Kúrdar,
sem tókst að flýja yfir til Sýr-
lands eftir að stjórnarher Sadd-
ams Husseins gerði gagnsóknina.
Þeir vita ekkert um fjölskyldur
sínar, konur og börn. Kannski
eru þau í hópnum sem er að
beijast við að halda lífi á hrakn-
ingunum yfir fjöllin. Eða kannski
hafa þau verið drepin af
stjórnarhernum. Til Sýrlands
kemst enginn lengur yfir flata
eyðimörkina, þar sem þyrlur og
hermenn Husseins geta tínt upp
hvern mann.
Einn þessara ungu manna, Triar
Ali Hoverbakker, kveðst ekki vilja
vera með á mynd af ótta við að það
komi niður á fjölskyldunni ef hún
birtist einhvers staðar. Treystir
ekkert á að Saddam Hussein og
hans fólk sjái ekki Morgunblaðið
frá íslandi. Hann hefur barist í fjöll-
unum með Kúrdahreyfingunni Pesh
Merga gegn íraska hernum í 7 ár.
Ég spyr hvernig þeir hafi getað
barist svona lengi við svo vel búinn
her að nýtísku vopnum með riffla
eina að vopni. Hann dregur upp
myndir af klettalandslagi í fjall-
lendi. „Þar földum við okkur á dag-
inn og á nóttunni komum við í skjóli
myrkurs og réðumst á litla her-
flokka, tókum varðstöðvar _og hörf-
uðum fyrir dagrenningu. Ég var í
fjöllunum í Gara. Sjáðu! Þarna
geymdum við vopnin í hellunum".
Og hann gefur mér myndina af sér
í hellisopinu. Honum þykir svo leitt
að geta ekki leyft mér að taka
andlitsmynd af sér. Hann er einn
af þeim sem urðu að flýja og skilja
fjölskylduna eftir. Hann kveðst
hafa viljað halda áfram að beijast
gegn liðsveitum Saddams Husseins.
„En það var ekki hægt lengur.“
Annar segir: „Við trúum ekki að
Sameinuðu þjóðirnar geti veitt okk-
ur vernd. Þetta verður bara eins
og áður. Saddam Hussein stjórnaði
sjálfur eiturgasárásunum á fólkið
okkar eftir 1988 í hefndarskyni af
því Kúrdar studdu hann ekki í átta
ára stríðinu við Iran. Hann sagði
við okkur sem höfðum verið látnir
beijast í hernum í þessu skelfilega
stríði gegn íran: Allt í lagi, farið
þið nú heim til ykkar. Og svo sendi
hann yfir okkur eiturgas. Hann lét
jafnvel taka 76 ára gamla móður
mína og setja í fangelsi, þar sem
hún var drepin. Nei, við getum aldr-
ei treyst neinu þar.“
Hussein Regieb er háreistur
maður með túrban. Hann kveðst
vera frá Kirkuk, olíuborginni á
Kúrdasvæðinu í írak. Honum tókst
að flýja yfir landamærin til Sýr-
lands 28. mars, þegar flótti var
brostinn í lið peshmerga-skærulið-
anna. Hann kvaðst hafa verið vörð-
ur við landamærin. Her Saddams
Husseins kom og brytjaði þá niður.
Hann komst einn yfir landamærin
til Sýrlands. Um Ijölskyld'una vissi
hann ekkert.„Hvað á ég að gera?
Ef ég fæ einhveijar fréttir af því
að fjölskylda mín, konan og börnin
sjö, sem öll eru undir 10 ára aldri,
hafi komist yfir fjöllin til Tyrk-
lands, þá reyni ég að komast þang-
að. Öll mín hugsun snýst um að fá
fréttir af fjölskyldunni. _En ég get
aldrei farið aftur til íraks, þótt
Saddam Hussein fari frá. Þar er
helvíti og mun ekkert breytast. Við
erum búnir að fá nóg af svikum.
Grið sem lofað er af Sameinuðu
þjóðunum eru bara eins og vindur-
inn.“
Nú talar hver upp í annan. „Irak
er gott land. Við höfum allt þar,
olíu, silfur og hvað eina, en það fer
allt í herinn og endalaus stríð. Eft-
ir innrásina í Kúveit sjáum við að
það verður enginn endir á þessu.
Saddam Hussein hefur eyðilagt allt.
Hrakinn og landlaus læknir
Ungur maður, vel kæddur, í jakk-
afötum, vekur athygli mína. Það
er ekki auðvelt að halda sér svo
snyrtilegum í lágreistu tjaldi þar
sem gulur sandurinn smýgur alls
staðar inn og hitinn ætlar mann
að kæfa. Hann vill ekki tala við
mig svo hinir heyri. Við göngum
afsíðis. Mohamed Jassi er læknir
frá írak. Hann var búinn að vera
í framhaldsnámi í skurðlækningum
á spítala í Tyrklandi í fjögur ár og
var að ljúka sínu fimmta og síðasta
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 5. MAÍ 1991
Múslimar úr sértrúarflokki.
ári. Hann var nýgiftur, búinn að
vera giftur tyrkneskri stúlku í 8
daga og hugðist búa áfram í
Tyrklandi.
Kvöld eitt í ágúst var barið kl.
10. Þar var komin tyrkneska lög-
reglan, sem hafði Jassi á brott með
sér. Saddam Hussein hafði ráðist
inn í Kúveit. Þeir sögðu að þar sem
hann væri íraki væri hann hættu-
legur öryggi landsins. Þeir fóru með
hann að landamærum íraks og
sendu hann yfir, í fangið á íraska
hernum. Þar var hann tekinn, tor-
tryggilegur af því að hann hafði
búið í Tyrklandi og settur í yfir-
heyrslur hjá öryggislögreglunni.
Þaðan slapp hann og flúði til Sýr-
lands. Hvað gat hann nú gert?
Hann var búinn að fá leyfi til að
fara úr landi í Sýrlandi. Én hvert?
Hann á fjölskyldu sína í írak og
eiginkonu í Tyrklandi. Ekki þyrði
hann að fara til Tyrklands aftur
nema hafa tryggingu fyrir því að
verða ekki aftur sendur heim. „Þá
er öllu lokið fyrir mér,“ sagði hann
dapur. Hann hafði fengið að fara
til næsta bæjar og komist í síma.
Talað við konuna sína, sem sagði
honum að hún hefði lesið að það
vantaði tyrkneskumælandi Iækna í
Lausanne í Sviss. Bara að hann
gæti fengið vinnu í einhveiju landi,
þar sem hún gæti komið til hans.
En hvernig?
Fleiri menntamenn virtust vera
þarna. Nabin Dasudi Josef sýndi
mér skilríki sín. Hann er verkfræð-
ingur. Sagðist hafa unnið sem verk-
fræðingur í írak síðan 1979. Verið
látinn þræla fyrir stjórnina frá 7 á
morgnana til 7 á kvöldin fyrir ekk-
ert. Ekki upplýsti hann hvers vegna
hann flúði, en hann kvaðst hafa
komist yfir landamærin áður en
Kúrdarnir gerðu uppreisn gegn
hernum. Annar ungur maður gefur
þá skýringu á flótta sínum, að hann
hafi farið af því að hann gat ekki
hugsað sér að eyða lífi sínu í íraska
hernum að berajst fyrir Saddam
Hussein. „Frændi minn þama var
tekinn í herinn og látinn beijast þar
í 12 ár. Það er ekkert lát á þessu.“
Hann er fjölbreyttur hópurinn
sem situr þarna fastur í tjaldbúðun-
um. „Við flúðum fjöldamorð,“ segja
tveir ungir námsmenn, annar langt
kominn í tölvunarfræði að því er
hann segir. „En við viljum ekki sitja
hér fastir í þessum búðum. Við vilj-
um bara fá að halda áfram að læra
éinhvers staðar. Ilvað heldurðu að
við þurfum að vera hér lengi?“ Þessi
, óþægilega spurning er alltaf að
verður að hjálpa kristnu fólki frá
írak!“
Þetta er sunnudagur og þarna
eru komnir gestir, fólk frá kristna
söfnuðinum í næsta bæ, E1 Hasaka.
Þeir vilja verða að liði og fá að bjóða
fjölskyldum úr búðunum til sín í
heimsókn. í rauninni hafa Sýrlend-
ingar sýnt þessu flóttafólki samúð
og eru samvinnuliprir við Flótta-
mannahjálpina. Engin girðing er
um búðirnar, bara fjöldamörg dökk
tjöld í gulum sandinum. Hvert ætti
þetta fólk svosem að fara? Sýrlend-
ingar hafa strax tekið þá sem höfðu
verið í her Saddams Husseins og
farið með þá til Damaskus í aðrar
flóttamannabúðir. Einhveijir fjöl-
skyldumenn höfðu þó fengið að
koma aftur. Ekki má gleyma því
að þetta er lögregluríki, engu síður
en landið handan landamæranna.
Raunar furðar fólkið frá hjálpar-
stofnunum sig svolítið á því að ég
hafi fengið að leika svona lausum
hala í búðunum, án þess að ein-
hveijir frá öryggislögreglunni séu
að sniglast á eftir mér, þótt ég sé
með skriflegt leyfi frá æðstu stöð-
um í Damaskus. Og líka að flótta-
fólkið skuli taka mér svona vel og
vera svona óhrætt við að leyfa mér
að taka af sér myndir. Það hafði
það ekki verið við blaðamenn sem
komu fyrir 2-3 vikum. Líklega væri
það af því að ég kom með þeim í
búðirnar. Ég hafði aðra skýringu:
Gráhærð kona og ein sem röltir um
getur varla virst ógnun við flótta-
fólk eða öryggi sýrlenska ríkisins.
Þó sáu þau að öryggislögreglumenn
komu í jeppa um miðjan daginn af
því þeir vissu af gesti. Og eftir á
að hyggja hafði ég séð einn mann-
inn, sem hafði verið að segja mér
að hann væri lögreglumaður frá
írak, stíga upp í jeppa hjá tveimur
óeinkennisklæddum mönnum. Vona -
bara að það sé hugarburður. Maður
verður svo hvumpinn í svona landi,
sér draug í hveiju horni.
Þetta fólk er þó hólpið í bili. Það
hefur húsaskjól, mat og læknishjálp
í spítala í búðunum. Ég fer í
skemmuna þar sem verið er að út-
. hluta matarskammtinum, gjafa-
sendingum frá ýmsum Evrópuþjóð-
um. Því stjórnar dr. Aziz Kakar frá
World Food Program. Þetta er stór
og hlýlegur mannfræðingur frá
Afganistan. Hann hefur kennt við
háskóla, en fer öðru hveiju í slíkt
hjálparstarf. Á teppi á gólfinu bíða
matarskammtarnir fyrir hveija fjöl-
skyldu og hvert tjald og fólkið kem-
ur og sækir þá eftir númerum. í
einu horninu hefur hann látið breic
teppi á gólfið og leggja fram matar-
bita handa okkur. Hann er æði al-
þjóðlegur hópurinn sem situr þarna
flötum beinum og borðar með fingr-
unum eins og í útilegu: Janet Lim
frá Singapore og stjórnandi neyð-
arátaks flóttamannahjálparinnar í
Sýrlandi, hinn stóri og glæsilegi
Ahmeð Aziz frá Bangladesh, stjórn-
andi búðanna, sýrlenska konan frá
Alþjóða Rauða krossinum í landinu,
Líbanonsbúi og Jórdani frá Barna-
hjálparsjóðnum — og svo blaða-
maður frá Islandi, líklega eini
fulltrúi Evrópu. Allir eru 'að
leggja sitt til nema ég. Þegar
flóttafólkið spyr hvað ég geti
gert fyrir það verður fátt um
svör: Ekkert annað en segja
heiminum frá því að þið séuð
þarna! Því miður!
Ilrakinn og landlaus læknir, Mu-
hamed Jassi — en fínn í tauinu.
FÉLAG VIÐSKIPTAFRÆÐINGA
OG HAGFRÆÐINGA
Aóalfundur
Aðalfundur Félags viðskiptafræðinga og hagfræð-
inga verður haldinn mánudaginn 6. maí 1991 kl. 16.
Fundarstaður: Þingholt, Hótel Holt.
Dagskrá:
1. Venjuleg aðalfundarstörf.
2. Erindi: Banki á tíunda áratugnum, Björn Björns-
son bankastjóri fjallar
um sameiningu, rekstur og breytingar í
íslandsbanka.
Mætið stundvíslega. Stjórn FVH.
trúarbrögðin þeirra eru nokkurs
staðar til annars staðar. Og raunar
er ég ekki viss um að ég skilji yfir-
leitt þetta ágæta fólk eða það mig,
þar sem ég stend undir brennandi
sólinni.
Enn er ég sest inn í tjald stórrar
barnafjölskyldu. Fjölskyldurnar eru
raunar tvær, og hafa tengt saman
tjöldin. Húsfreyjurnar eru systur,
önnur með fjögur og hin með fimm
börn. Tvö ungbörn sofa vært á
dýnunni sem við sitjum á. Allt er
hreint og snyrtilegt. Einhver hleyp-
ur og nær í fullorðinn mann, sem
talar svolitla ensku, því pabbi hans
hafði unnið hjá útlendu olíufélagi.
Hann er þarna með þriflega konu
og þijár dætur. „Er þetta nokkurt
líf fyrir kristið fólk? Skrifaðu í blað-
ið þitt með stórri fyrirsögn: Það
koma upp og maður fær herping í
magann af að standa andspænis
henni. Hvert getur allt þetta fólk
farið, sumt alveg mállaust á önnur
mál en kúrdamál eða arabísku.
Er þetta líf fyrir kristið fólk?
Virðulegu mennirnir í hvítu kufl-
unum brosa bara framan í mynda-
vélina. Einhver reynir að útskýra
fyrir mér að þeir hafi einhver „sér-
stök trúarbrögð, séu hliðargrein af
kúrdum, en með ólík trúarbrögð".
Saddam murkaði þá niður, líka
bömin, hirti eigur þeirra og drap
þá, hann vildi ekki hafa þá, reyna
aðrir að útskýra fyrir mér. Ég er
ekki viss um að þeir skilji þá frekar
en ég. Mennirnir í hvítu kuflunum
vilja komast til Evrópu með fjöl-.
skyldur sínar, vita þó ekki hvort