Morgunblaðið - 14.06.1991, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 14. JÚNÍ 1991
31
Hansína Jóns-
dóttir - Minning
Hún Sína okkar er dáin. Við, sem
þekktum hana, erum fátækari eftir.
Undirrituð hefur misst náinn vin.
Frá því ég man fyrst eftir hefur
hún verið nokkurs konar akkeri í
mínu lífi. Þessi gáfaða kona átti
alltaf nóg til að gefa. Ef erfiðleika
eða sorg bar að var hún ævinlega
komin til aðstoðar. Hjálparhönd
hennar var vís. Væri fróðleiks þörf
í náttúrufræði, bókmenntum, sögu
eða hveiju öðru sem menningu
varðar, vissi hún svarið. Hún bar
■virðingu fyrir lífinu og landinu,
kenndi okkur krökkunum að þekkja
steina, sjá grösin gróa og njóta feg-
urðar himinsins. Margar stundir
átti ég með þeim Hafsteini og börn-
um þeirra eins og ég væri ein af
ijölskyldunni. Ótaldar beijaferðir,
heyskapur í Ölfusinu, sofíð í hlöðu
í Flóanum, ferð að Tröllafossi. Það
var mikið sólskin í þessum ferðum
— endurminningarnar um þær allar
baðaðar sólskini. Sama er að segja
um heimilið á Kambsveginum —
eilíft sólskin — þessi mikla birta og
ylur, sem flæðir þar um stofur. Og
svo var það eitt kvöld í liðinni viku,
að hún Sína fór í sína venjulegu
kvöldgöngu. Hún gekk í vestur —
inn í sólgullna fegurð kvöldsins.
Ég kveð þessa miklu hugsjóna-
og gáfukonu með virðingu og þökk.
Hún hafði kjark til að lifa sam-
kvæmt sannfæringu sinni, hvað
sem öllum tískustefnum leið. Sóun
og hroki nútímans var henni fjarri.
Hógværð hennar og grandvart lí-
ferni ætti að vera okkur öllum for-
dæmi. Hún var gæfukona.
Eiginmanni hennar, Hafsteini
Guðmundssyni, þeim mikla sóma-
manni, börnum þeirra og fjölskyldu
allri votta ég mína dýpstu samúð.
Helga Friðfinnsdóttir
Þann 6. júní síðastliðinn lést
Hansína Jónsdóttir, Kambsvegi 33,
eftir umferðarslys nálægt heimili
sínu í Reykjavík.
Hansína fæddist í Miðdal í Laug-
ardal 29. apríl 1906. Foreldrar
hennar voiu Jón Hansson Wium og
Jónína Bjamadóttir, bæði Skaftfell-
ingar. Þau bjuggu á nokkrum bæj-
um í Árnessýslu, lengst á Iðu í Bisk-
upstungum, en fluttu til Reykjavík-
ur 1929 og áttu þar heima síðan.
Systkini Hansínu voru: Þórarinn,
f. 1900, d. 1961; Sigrún, f. 1903,
d. 1984; Guðrún, f. 1904; Magnús,
f. 1910, og Kristín, f. 1913. Hans-
ína stundaði nám við Alþýðuskólann
á Laugarvatni og síðar Kennara-
skólann í Reykjavík og lauk kenn-
araprófi 1933. Hún starfaði við
kennslu í nokkur ár í Nauteyrar-
hreppi, á Barðaströnd og í Reyk-
holtsdal. Lengst af var hún heima-
vinnandi húsmóðir, en oft tók hún
að sér að hjálpa bömum, sem áttu
erfitt með lestrarnám í skóla. Hún
giftist 1938 Hafsteini Guðmunds-
syni járnsmið frá Fossi á Barða-
strönd. Börn þeirra eru fjögur: Jón-
ína cand. mag., gift Ármanni Ein-
arssyni og eiga þau tvær dætur og
eitt bamabarn; Guðmundur veður-
fræðingur, kvæntur Þórhildi S. Sig-
urðardóttur og eiga þau tvö börn á
lífi; Hafsteinn rennismiður, kvænt-
ur Kristínu Magnúsardóttur og eiga
þau þijá syni; Gerður Hulda, sem
stundar skrifstofustörf, gift Runólfi
E. Runólfssyni og eiga þau þijú
börn.
Á unglingsárum mínum var ég
svo lánsamur að komast í kynni við
sauðfjárbúskap í Reykjavík, sem
þá var allumfangsmikill en heyrir
nú að mestu sögunni til. Fyrir ferm-
ingu var ég farinn að hirða kindur
í tómstundum og með ámnum
kynntist ég mörgu ágætis fólki sem
hafði sama áhugamál, flest komið
yfir miðjan aldur. Þeirra á meðal
var Hansína Jónsdóttir sem var með
fáeinar kindur heima hjá sér á
Kambsveginum fram á 7. áratug-
inn, sér og öðrum til yndis og
ánægju.
Eftir að ég fregnaði lát Hansínu
rifjaðist upp fyrir mér að fundum
okkar bar fyrst saman fyrir réttum
25 árum. Ég var að halda utan til
háskólanáms í búvísindum, en gat
ekki hugsað mér að farga kindun-
um. Á menntaskólaárunum hafði
ég byggt fjárhús og hlöðu í Fjár-
borg við Breiðholtsveg, sem var við
útjaðar íbúðarbyggðar í Blesugróf.
Mér er minnisstætt þegar húsfreyj-
an af Kambsveginum kom með
Hafsteini og fleira heimilisfólki til
að skoða húsin mín sumarið 1966.
Þar var ákveðið að hún flytti kindur
sínar þangað um haustið og hirti
einnig mínar. Bæði höfðum við hag
af, en af mér létti hún miklum
áhyggjum því að kindumar voru
mér kærar. Því er skemmst frá að
segja að Hansína sá um féð mitt
af einstakri prýði öll háskólaárin
sex, fyrst í Fjárborg og síðar í
Meltungu við Breiðholtsveg þar sem
Gestur Gunnlaugsson bóndi leyfði
okkur góðfúslega að koma upp að-
stöðu. Faðir minn og afi lögðu henni
lið þegar mikið Iá við, t.d. við rún-
ing og um réttaleytið, og ég naut
einnig góðs af verkum hagleiks-
mannsins Hafsteins því að hann var
alltaf traustur bakhjarl konu sinnar
við fjárbúskapinn.
En það var ekki aðeins að Hans-
ína héldi fjérstofni mínum við. Hún
gerði það með þeim hætti að ég
gat fylgst með kindunum úr fjar-
lægð. Skýrsluhald og bréfaskriftir
voru ekki látnar nægja heldur sá
hún til þess að öll árin voru mér
sendar ljósmyndir sem fylltu smám
saman margar síður í albúmi og
voru J)á og verða alltaf ómetanleg-
ar. Ég minnist gleðistunda úti í
Wales þegar slíkar sendingar voru
opnaðar, og fyrir jólin komu ætíð
innilegar kveðjur með glaðningi
fyrir börnin. Þá hugulsemi mátum
við hjónin mikils. Ætlunin var að
taka aftur til við fjárbúskapinn að
námi loknu og því urðu það bæði
mér og Hansínu mikil vonbrigði
þegar í ljós kom að svo gat ekki
orðið vegna starfa minna um ára-
bil úti á landi, en þangað mátti
ekki flytja féð vegna sauðfjársjúk-
dómavarna.
Árin liðu, en ég var aldrei sáttur
við fjárleysið. Hansína skildi þetta
öðrum betur því að hún var óvenju
næm á mannlegar tilfinningar.
Skömmu eftir að ég flutti aftur til
Reykjavíkur lánaðist mér að fá að-
stöðu tii „sáluhjálparbúskapar",
eins og ég kalla sundum tómstunda-
iðju mína. Og það jók mjög á ánægj-
una að frá Hansínu gat ég fengið
fimm fallegar gimbrar af gamla
stofninum mínum því að fé okkar
hafði blandast töluvert á árum áð-
ur. Því til staðfestingar fylgdu ætt-
artölur og þær öllu ítarlegri en al-
mennt gerist, enda voru nákvæmni
o g samviskusemi meðal hinna
mörgu eiginleika sem prýddu Hans-
ínu. Enn og aftur stuðlaði hún að
því að ég gæti átt kindur, hjálpsem-
in kom fram í stóru sem smáu. Það
kom sér til dæmis vel fyrir skuldum
vafinn húsbyggjanda að fá upp í
hendumar gott kassatimbur í fjár-
húsinnréttingu sem Hansína útveg-
aði frá góðum kunningja. Hafsteinn
smíðaði handa mér brennijárn og
eftir að Hansína hætti fjárbúskap
haustið 1986 gaf hún mér sitt
ágæta fjármark. Um árabil hafði
hún afnot af fjárhúsi ásamt vor-
og haustbeit hjá Ólafí Helgasyni
bónda á Hamrafelli í Mosfellssveit
og þangað var gaman að koma.
Kindurnar, oftast um tíu til tólf
vetrarfóðraðar, voru alltaf vel hirt-
ar, fallegar og afurðasamar. Hver
einstaklingur átti sitt nafn og sína
sögu, og nóg var umræðuefnið þeg-
ar sameiginleg áhugamál okkar bar
á góma. Sum símtölin gátu orðið
löng. Eftir sauðburð ræddum við
um fijósemi áa og lambahöld en á
haustin um heimturnar. Kindurnar
voru svo hændar að Hansínu að hún
þurfti ekki annað en ganga að safn-
girðingunni við Hafravatnsrétt eða
Fossvallarétt á haustin, þá komu
ærnar hennar strax aðvífandi og
var gjaman heilsað með brauðbita.
Það var skemmtilegt að vera í rétt-
um með Hansínu því að hún var
ijárglögg með afbrigðum, bæði á
eigin fé og annarra.
Oft ræddum við Hansína um
uppeldislegt gildi dýrahalds, ekki
síst í þéttbýli. Sjálf átti hún sterkar
rætur í íslenskri sveitamenningu og
henni var ljóst hve tengsl fólks við
hina lifandi náttúra eru mikils virði.
Auk þess hafði hún langa reynslu
af uppeldi og fræðslu barna. Með
kjarnyrtu og yfn-veguðu máli skýrði
hún sjónarmið sín þannig að eftir
var tekið. Eitt er víst að mörg voru
þau börnin sem fengu að kynnast
kindunum hennar Hansínu. Mér er
minnisstætt þegar þau hjón voru
lengi dags 17. júní 1986 í Hljóm-
skálagarðinum með tvær lagðprúð-
ar tvílembur í litlu gerði til að sýna
borgarbörnunum. Orð og gerðir
Hansínu einkenndust af umhyggju
og vináttu í garð bæði manna og
dýra. Það viðhorf kom m.a. glöggt
fram í ágætri grein, sem hún skrif-
aði um sauðfjárhald í Reykjavík í
Tímann, 18. september 1968, en
þar segir orðrétt: „Það er sannfær-
ing mín, að þau beztu uppeldisskil-
yrði, sem hægt er að veita bömum
séu þau, að þau eigi þess kost að
umgangast lifandi skepnur. Að
þeim sé kennt að meðhöndla þær
af skilningi og alúð. Barn, sem
hefur hlotið leiðsögn í þeim skóla,
mun aldrei vísvitandi vinna nokk-
urri skepnu mein. Þau frækorn, sem
sáð hefur verið í sálir barnanna í
æsku, festa þar oftast rætur og eru
að móta manninn jafnvel ævilangt.
Að vera dýravinur er fögur dyggð,
og ég tel nú, að hver sannur dýra-
vinur sé einnig mannvinur."
Minningin um sómakonuna sem
þetta skrifaði er mér ákaflega kær
og hennar er sárt saknað. Það reyn-
dist mér mikil gæfa að kynnast
Hansínu og þau ágætu kynni þakka
ég og fjölskylda mín af heilum
huga. Hafsteini, bömum þeirra og
öðrum vandamönnum sendum við
einlægar samúðarkveðjur.
Blessuð sé minning Hansínu
Jónsdóttur.
Ólafur R. Dýrmundsson
Minning:
Sigurhans Jóhanns
son, Sandgerði
Fæddur 20. janúar 1905
Dáinn 4. júní 1991
Nú er horfinn sjónum okkar vin:
ur minn, Sigurhans Jóhannsson,
eftir langa lífadaga. Ég kynntist
Sigurhans snemma á minni lífsleið
en hann mér seint á sinni. Við átt-
um lítið sameiginlegt en urðum
fljótlega vinir. Sigurhans kom á
sinn hæga og rólega hátt í stað afa
míns, sem dó þegar ég var aðeins
átta ára gömul, er hann fjórum
árum síðar flutti til ömmu í Garði,
Lilju Vilhjálmsdóttur. Þar bjó hann
síðustu tólf ár ævi sinnar. Hann
hafði þá átt við veikindi að stríða.
Það var mikill hagur beggja að
heija sambýli.
Sigurhans fæddist í Garðbæ á
Hvalsnesi þar sem hann ólst upp
ásamt fjölskyldu til tólf ára aldurs.
Þaðan flytur ljölskyldan að Fjósa-
koti á Miðnesi þar sem þau búa þar
til Sigurhans er uppkominn maður.
Hjarðarholt í Sandgerði kaupa
bræðurnir Sigurhans og Jón og
hófu þar búskap, en það varð þó
úr eins og með svo marga sanna
Suðurnesjamenn, að á sjónum voru
örlög hans ráðin og stærstan hluta
starfsævi sinnar starfaði hann sem
vélstjóri á sjó. Síðar starfaði hann
sem vélamaður í Hf. Garði í Sand-
gerði, en síðustu ár starfsævi sinnar
vann hann á Keflavíkurflugvelli við
vélgæslu eða til 74 ára aldurs.
Það verður skrýtið að koma í
Garðinn og finna þar engan Sigur-
hans. Nærvera hans þar var í fullum
samhljóm við þá kyrrð og ró sem
ég hef svo oft leitað eftir hjá ömmu
og Sigurhans. Hann sagði ekki
mikið en var traustur og áreiðanleg-
ur, hafði góðar taugar. Þannig
þekkti ég hann og þannig trúi ég
að hann hafi verið allt sitt líf. Kyn-
slóð þeirra íslensku verkamanna og
-kvenna sem áttu stóran þátt í að
hyggja upp íslenskt velferðarþjóðfé-
lag er að hverfa, einn af öðrum.
Sigurhans tilheyrði þessari kynslóð
sem þurfti að hafa mikið fyrir lífs-
baráttunni. Nú er þeirri baráttu
lokið og Sigurhans hefur mætt
skapara sínu.
Mér fannst tómlegt að koma í
Garðinn eftir langt ferðalag í út-
löndum og finna Sigurhans ekki_ á
sófanum innan af eldhúsinu. Ég
vissi að hann fylgdist með ferðum
mínum og lífi og ég hefði svo gjam-
an vijað hitta hann þó ekki nema
einu sinni áður en yfir lauk. Ég
vona og trúi að honum líði vel þar
sem hann nú er og að elsku amma
geti vanist einverunni.
Æska ellinnar samtíð
við eigum öll samleið
- og framtíð
Aftni svipur sólar er yfir
sumrið í hjörtunum lifir
Blikar blóms yfir gröf
slær brú yfir höf.
(Einar Benediktsson)
Dóra Magnúsdóttir
í dag, föstudaginn 13. júní, er
til moldar borinn góðvinur fjöl-
skyldu minnar, Sigurhans Jóhanns-
son.
Ég kynntist Sigurhans vorið
1973. Okkur varð fljótlega vel til
vina og byggðist sú vinátta á gagn-
kvæmu trausti og skilningi. Skiln-
ingur hans var einstakur og fágæt-
ur. Honum var hægt að treysta
fyrir öllu og dæmi um gagnkvæmt
traust var vinskapur okkar með
þeim hætti að hann fól mér að ann-
ast öll sín mál.
Þegar maður lítur til baka og
rifjar upp öll skiptin er við sátum
yfir kaffibolla minnist ég ógleyman-
legra stunda. Sigurhans var hafsjór
af fróðleik. Hann var raungóður á
alla lund. Aldrei bragðust ráðlegg-
ingar hans.
Þegar veikindi steðjuðu að hjá
mér kom hann daglega til að vitja
mín. Á ferðum mínum út á lands-
byggðina varð ég að hringja í hann
annan eða þriðja hvern dag til að
láta hann vita af mér, annars var
hann ekki í rónni.
Ég er þakklátur góðum Guði fyr-
ir að hafa fengið að umgangast
þennan vin. Það liggur við að mað-
ur lagi kaffi klukkan hálf íjögur í
þeirri von að hann birtist eins og
hann var vanur undanfarin ár. Það
er okkur ómetanlegt að hafa eign-
ast vináttu sem þessa.
Ég veit að Sigurhans er í góðum
höndum og þar munum við hittast
síðar. Með vinar- og saknaðar-
kveðju frá mér og eiginkonu minni.
Gísli H. Wíum,
Sigurlína Sveinsdóttir.
Föðurbróðir okkar, Sigurhans
Jóhannsson, lést í Landspítalanum
4. júní síðastliðinn.
Sigurhans fæddist 20. janúar
1905 í Garðabæ í Hvalsnesi í Mið-
neshreppi. Foreldrar hans voru
Sigrún Þórðardóttir og Jóhann
Ólafsson. Þau höfðu búið á Efri-
Hömrum í Holtum, Rangárvalla-
sýslu, en fluttust skömmu eftir ald-
amótin suður á Miðnes og voru þar
til dauðadag. Þau hjón eignuðust
átta börn og var Sigurhans næst-
yngstur barna þeirra. Stefán, faðir
okkar, er nú einn eftir á lífi. Fjögur
þessara systkina bjuggu í Sand-
gerði, þau voru Ólafía, Stefán, Sig-
urhans og Jón.
Sigurhans fór að vinna strax og
hann hafði aldur til. Á þessum tíma
þegar Sigurhans var að alast upp
átti ungt fólk ekki kost á mikilli
skólagöngu, þótt það hefði bæði
getu og löngun til náms. Um tví-
tugt fór Sigurhans á vélstjóranám-
skeið í Reykjavík og vann hann
lengst af sem vélstjóri eftir það.
Fyrstu árin á sjó en síðan um fjölda
ára hjá Garði hf. í Sandgerði. Sigur-
hans var duglegur og hæfur starfs-
maður í sínu fagi og naut trausts
og virðingar samstarfsfólks og
vinnuveitenda.
Sigurhans reyndist foreldrum
sínum góður sonur, hélt heimili með
þeim og Ólafíu systur sinni. Hann
var fyrirvinna heimilisins, en Ólafía
sá um heimilisstörfin. Eftir að for-
eldranir voru látnir bjuggu þau
systkinin saman nokkur ár þar til
Olafía fór á elliheimili í Keflavík.
Eftir það var Sigurhans einn í húsi
sínu í Sandgerði.
í janúar 1979 veiktist Sigurhans
af kransæðasjúkdómi og lá í Land-
spítalanum, en hann náði sér furðu
fljótt eftir þetta áfall. Ekki þótti
ráðlegt að hann byggi einn af
heilsufarsástæðum. En gæfan var
Sigurhans hliðholl, hann átti góða
vinkonu og til hennar flutti hann
20. janúar 1979 á 74. afmælisdegi
sínum. Vinkona hans og sambýlis-
kona heitir Lilja Vilhjálmsdóttir,
Garðbraut 15, Garði.
Það voru góð ár sem Sigurhans
átti með Lilju sem annaðist hann
af mikilli umhyggju. Við sendum
henni innilegar samúðarkveðjur og
þakklæti.
Alla tíð vora mjög náin tengsl
milli bræðranna þriggja, Sigurhans,
Jóns og Stefáns. Sigurhans var
daglegur gestur á heimilum bræðra
sinna. Og þegar Guðrún, ekkja
Jóns, var orðin ein eftir í Sandgerði
ók hann daglega úr Garðinum til
að heimsækja hana.
Sigurhans var prúður og mjög
dulur maður. Hann talaði aldrei um
sig né sína hagi. En hann gat verið
viðræðugóður um ýmis málefni,
enda las hann mikið, fylgdist vel
með og var minnugur.
Við minnumst Sigurhans með
þakklæti fyrir þá góðvild og um-
hyggju sem hann sýndi okkur ætíð
á sinn hljóðláta hátt.
Gísla Wíum og konu hans send-
um við innilegt þakklæti fyrir allt
sem þau gerðu fyrir Sigurhans.
Vinátta þeirra var honum ómetan-
leg.
Mætur maður er genginn. Guð
blessi minningu hans.
Systkinin frá Sunnuhvoli