Morgunblaðið - 20.06.1991, Blaðsíða 38

38
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 2,0. JÚNÍ 1991
// Gcttu hver „ i/ej'é’c ol&gs'ms." er.
Ég er „staðgreiðslukerf-
is“-maður, góði minn___________
Með
morgnnkaffinu
Nei, það er betra að hann
standi þar sem hann
stóð ...
Hvaða mál talar skríllinn?
í Kviksjá Ríkisútvarpsins 5. þ.mþ
var verið að kynna höfund nokkurn
með upplestri og viðtali. Rithöfund-
urinn rifjaði þá upp gamla sögu um
Grím Thomsen, að hann hefði sagt
viðmælanda frá Belgíu að ísiend-
ingar töluðu belgísku.
Nú er það svo með munnmæli,
að oftast er ógerningur að sanna
hvernig orð hafa fallið upphaflega
og hvað sé rétt á þann hátt. Því
höfum við tilhneigingu til að meta
það réttast sem best er - besta
útgáfan er réttust.
Nú eru um 65-70 ár síðan ég
lærði þessa sögu um Grím Thom-
sen. í þeirri gerð var hún betri og
væntanlega réttri, því að þá gerði
hún grein fyrir því hvert tilefni
Grímur hafði til að svara út af.
Slíkt tilefni vantaði alveg í meðferð-
inni í útvarpinu.
Grímur Thomsen var í veislu með
ýmsu stórmenni. Engu skipti hvort
það var í Kaupmannahöfn eða Par-
ís. Þar átti hann tal við mann frá
Belgíu. Sá fór að spyrja um ýmis-
legt frá íslandi og meðal annars
hvaða mál íslendingar töluðu.
Grímur svaraði því til að það væri
íslenska, hin gamla norræna tunga
Eddukvæðanna.
„Já“, segir hinn, „þið mennta-
mennirnir. En hvaða mál talar
skríllinn?"
Þá svarar Grímur: „Skríllinn.
Hann talar auðvitað belgísku."
Við megum sennilega gera ráð
fyrir því að viðmælandinn hafi áiit-
ið að mál Eddukvæðanna væri dautt
fornmál eins og latína sem lærðir
menn kunnu og töluðu er á lá á
þeirri tíð. Hins vegar vita þeir sem
þekkja skáldskap Gríms, að honum
var fjarri skapi að tala um skríl á
íslandi. Sá sem það gerði þekkti
ekki íslenska þjóð. Honum var
óhætt að svara út af. Og þegar það
svarar svo maður úr því samfélagi
sem ekki átti neina sérstaka þjóðt-
ungu sem svívirti þjóð Gríms með
þessum hætti, lá beinast við að
minna hann á það. Hvað var hann,
mállaus maður, að svívirða þá þjóð
sem varðveitti og notaði forna
tungu Norðurlanda?
H.Kr.
Um þjóðerni frægra manna
Þessa dagana er talsvert rætt og
ritað um þjóðerni Leifs Eiríkssonar
og um þá ósvinnu Norðmanna að
ætla að eigna sér hann. Mætir
menn hafa sent frá sér skjal þar
sem þessu er andmælt, og er það
vel. En erum við nokkuð betri en
Norðmenn í þessu efni?
í Morgunblaðinu, sunnudaginn
Vonandi er fyrsta skrefið tekið til
að hætta óþarfa námsmanna dekri
sem hefur viðgengist í áratug eða
lengur og er orðið löngu tímabært
að leiðrétta. Þvílíkt dekur við þenn-
an hóp fólks í þessu litla landi. Ég
veit um mörg dæmi um ónauðsyn-
leg námslán til námsmanna. Sumir
nenna ekki að vinna yfir
sumartímann til að skerða ekki
námslánin. Ef hjón eru bæði með
námslán er aðeins annað lánið borg-
að til baka samkvæmt reglum.
Hópur fólks kaupir sér íbúðir og
bíla fyrir umrædd lán, minnihlutinn
þarf á svo miklum lánum að halda.
Mér ofbýður 80 til 120 þúsund kr.
námslán á mánuði til námsmanna
á meðan stór hópur vinnandi fólks
hefur á milli 50 og 60 þúsund krón-
ur í mánaðarlaun. Gott er að gera
vel við sitt fólk en íslenska þjóðin
hefur alls engin efni á þessu gengd-
arlausa dekri. Ég myndi vilja hafa
þijár einfaldar reglur: Barnafólk á
háskólaaldir fái lán ef bæði eru í
16. júní sl., er Vilhjálmi Stefánssyni
í fyrirsögn lýst _ sem „frægasta
heimskautafara íslendinga". Vil-
hjálmur_ fæddist í Kanda, sonur
Vestur-íslendinga sem þangað
fluttust, en Leifur, sonur innflytj-
enda frá Noregi, var líkast til fædd-
ur á íslandi, þótt það sé hvorki
beinlínis tekið fram í Eiríks sögu
námi. Einstæðir foreldrar f háskóla-
námi fái lán. Og námsfólk erlendis
fái lán.
Þegar þetta námsfólk kemur út
í atvinnulífið með próf og aftur
próf gleymist fljótt hvað þjóðfélagið
hefur gert til að greiða götu þess.
Þeir sem hafa flest prófin hafa það
best. Þeir sem hafa engin próf eiga
varla nokkuð gott skilið. Ekki hef
ég áhuga á að fara illa með okkar
menntaða fólk en ég vil að það
þurfi að hafa meira fyrir lífinu eins
og við hin og tel það að það myndi
kenna þeim að meta betur þessi
forréttindi sem þeim finnst svo
sjálfsögð. Ég á þijú ungmenni í
menntaskóla og víst er það dýrt og
sjálfsagt verða þau engu betri með
kröfur um námslán þegar á háskól-
astig kemur. Okkar er að sporna
við. Þjóðin hefur engin efni á þess-
um peningaaustri í námsmenn og
og oft sýna námsmenn hroka og
frekju í stað þakklætis.
K.J.
rauða né Grænlendinga sögu. Hafí
Vilhjálmur verið íslendingur hlýtur
Leifur að teljast norskur. Ef nokkuð
er eiga Norðmenn fremur tilkall til
Leifs en við til Vilhjálms. Leifur var
um hríð í Noregi við hirð Ólafs
Tryggvasonar og rak á Grænlandi
erindi konugs, að kristna Grænlend-
inga. Vilhjálmur kom til íslands
einungis sem gestur, að vísu auf-
úsugestur.
Heldur þykir mér langsótt þegar
felldar eru inn í þessa umræðu
vangaveltur um það hverra þjóðar
vegabréf menn hefðu borið fyrir tíu
öldum ef slík skjöl hefðu verið til,
enda vona ég að það sé frekar sett
fram í gamni en alvöru. En bætum
nú svolítið við gamanið: Eiríkur
rauði var ójafnaðarmaður og
hrökklaðist ásamt Þorvaldi föður
sínum til íslands frá Noregi „fyrir
víga sakir“. Þaðan flúði Eiríkur síð-
ar sem sakamaður til Grænlands.
Hann hefði trúlega misst norskt og
síðan íslenskt ríkisfang, ef það hug-
tak hefði þá verið þekkt, og hann
og Ijölskylda hans setið uppi með
grænlensk vegabréf. Þegar Leifur
hélt til Grænlands sem sendimaður
Ólafs konungs væri hins vegar eðli-
legt að ætla að hann hefði ferðast
með norskan diplómatapassa!
Ef Leifur hefði verið spurður um
þjóðerni er eins trúlegt að hann
hefði sagt vera norrænn maður.
Ég efast um að íslendingar hafí
um 1000 litið á Norðmenn sem
útlendinga.__
Ornólfur Thorlacius
Onauðsynleg námslán
Víkverji skrifar
Nú í blíðunni er unga fólkið tek-
ið til við að snyrta umhverfið
og fegra. Fjöldi unglinga í Vinnu-
skóla Reykjavíkur hefur nú þennan
starfa og er í raun ekkert nema
gott um það að segja. Unglingarnir
hafa gott af því að umgangast nátt-
úruna og umhverfíð, en þá verður
einnig að ítreka við þau að gera
það með nærgætni.
Ástæður þess, að Víkveiji tekur
svo til orða, er að undanfarin sum-
ur hefur hann orðið fyrir því að
nokkrar aspir, sem hann setti niður
í litla graseyju í einni af götum
borgarinnar, hafa orðið fyrir tölu-
verðum skakkaföllum af hálfu
þessa unga fólks, sem komið hefur
með góðum hug og viljað snyrta í
kringum hríslurnar, en ekki gætt
sín á að meiða þær ekki. Til þess
að ná grasinu, sem vex upp með
stofnum hríslanna, eru jafnan notuð
svokölluð vélorf, þar sem vír snýst
með miklum hraða og bútar í sund-
ur stráin. En ef ekki er farið var-
lega særir þessi vír viðkvæman tijá-
gróður og plöntunum blæðir út og
þær deyja.
Það er því fullkomin ástæða til
að minna unglingana og þá, sem
bera ábyrgð á verki þeirra, að brýnt
sé fyrir þeim, sem stjórna þessum
orfum, að sár á stofni viðkvæmrar
hríslu geta haft alvarlegar afleið-
ingar fyrir lífsvon hennar.
xxx
Igóðviðrinu í fyrradag notaði
Víkveiji hádegisverðarhléð til
þess að fara í göngutúr um hafnar-
svæðið í miðbæ Reykjavíkur. Við
Grófarbryggjuna lá þá langskipið
Gaia, sem komið var frá Noregi um
Orkneyjar, Hjaltland og Færeyjar.
Víkveiji verður að lýsa aðdáun sinni
á skipinu, sem virðist smíðað af
mikilli list. Er gaman til þess að
vita að enn búa menn yfir þeirri
kunnáttu að smíða slík skip af
jafnmiklum hagleik og raun ber
vitni.
Ekki hefði Víkveiji þó getað
hugsað sér, að sigla á slíku fleyi
yfir úfna Atlantsála. Þó verður að
óska þeim skipsfélögum um borð
góðrar ferðar, en jafnframt skal á
minnt að líklegast er erfiðasta leið-
in eftir til Grænlands og þaðan
vestur um haf, þar sem búast má
við öllum veðrum jafnvel að sumri
til og ennfremur rekís úr norðri.
En þeir skipsfélagar hafa tímann
fyrir sér og geta tekið lífinu með
ró, því áætluð koma til Washington
er ekki fyrr en í október.
xxx
Gaman var að sjá kvikmyndina
af 100 ára afmælishátíð
Menntaskólans í Reykjavík, sem
sýnd var í sjónvarpinu að kvöldi 17.
júní. Mikill stórhugur hefur verið í
forsvarsmönnum hátíðahaldanna
og greinilegt var af áhuga fólks,
sem kom að horfa á, að afmælið
hefur vakið mikla athygli borg-
arbúa
Þeir, sem staðið hafa að endur-
gerð þessarar myndar, eiga þakkir
skildar fyrir gott og skemmtilegt
framtak. Allir aðstandendur endur-
gerðar myndarinnar munu hafa
gefið vinnu sína, sem af gömlum
MR-ingum er áreiðanlega þegin
með þökkum.