Morgunblaðið - 15.08.1991, Blaðsíða 12

Morgunblaðið - 15.08.1991, Blaðsíða 12
12 MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 15. ÁGÚST 1991 Um kostnaðarhlutdeild barna- fjölskyldna í heilbrigðisþjónustu eftir ÓlafF. Magnússon Mikið hefur verið ritað og rætt um kostnaðarhlutdeiid almennings, vegna lyfjanotkunar að undan- fömu, í kjölfar útgáfu reglugerðar nr. 300/1991 um greiðslu almanna- trygginga á lyfjakostnaði, sem tók gildi 1. júlí sl. í fréttatilkynningu, sem heil- brigðisráðuneytið birti samtímis útgáfu reglugerðarinnar, sagði, að stefnt væri að hlutfallsgreiðslu sjúklinga vegna lyfjakostnaðar í stað núverandi fastagjalds og að þessu yrði komið á með nýrra laga- setningu í haust. Jafnfram var hvatt til þess, að heilbrigðisstarfsfólk og almenningur segðu álit sitt á hinni nýju reglugerð og kæmu þá vænt- anlega með gagnlegar ábendingar. í eftirfarandi grein leitast ég við að benda á réttlátari kostnaðarhlut- deild milli aldurshópa í heilbrigðis- þjónustunni en nú er við lýði og hliðsjón höfð af þeim ásetningi heil- brigðisyfírvalda, að minnka ekki kostaðarhlutdeild neytenda heil- brigðisþjónustunnar, þegar á heild- ina er litið. Réttum hlut barnafjölskyldna Ég tel það vera sjálfsagt réttlæt- ismál, að kostnaðarhlutdeild barna- og unglinga að 16 ára aldri vegna heilbrigðisþjónustu sé sú sama og hjá ellilífeyrisþegum og öryrkjum. Kostnaðarhlutdeildin á fyrst og fremst að koma á herðar „heil- brigðra" einstaklinga á aldrinum 16-66 ára. Ég vil skilgreina síðar- nefnda hópinn, sem „hinn almenna neytenda“. Ef kostnaðarhlutdeildinni væri breytt í þessa átt myndi hlutur barnafjölskyldna batna frá því sem nú er. Tel ég þetta vera eina af mörgum nauðsynlegum aðgerðum stjórnvalda, til að hlúa að fjölskyld- unni, þessari grunneiningu þjóðfé- lagsins, sem er meira hampað í orði en á borði. Um greiðslur fyrir lyf, læknisþjónstu og lækningarannsóknir Við núverandi aðstæður greiða böm og unglingar fyrstu 500-850 kr. sjálf vegna hverrar lyfjaávísun- ar, fyrstu 900 kr. fyrir sérhæfða Dyrasímarfrá Smekklegt útlit og gæði dyrasíma- búnaðarins frá Siedle er óþarfi að kynna hér eftir áratuga frábæra reynslu íslendinga af honum. Þau þægindi og það öryggi sem hon- um er samfara réttlæta það að þú klippir út þessa auglýsingu og hafir samband við okkur. Þar færðu greinargóðar upplýsingar og myndabæklinga. SMITH OG NORLAND Nóatúni 4, s. 28300. læknisþjónustu og fyrstu 300 kr. fyrir lækningarannsókn, eins og „hinn almenni neytandi". Gjöld ellilífeyrisþega og öryrkja fyrir sömu heilbrigðisþjónustu eru lægri. Þannig greiða þessir hópar fyrstu 150-250 kr. fyrir lyf, fyrstu 300 kr. fyrir sérhæfða læknisþjón- ustu og fyrstu 100 kr. fyrir lækn- ingarannsókn. Um kostnað vegna heimsóknar til heimiiis- eða heilsugæslulæknis gilda hins vegar sömu reglur fyrir alla aldurshópa og er hann greiddur að fullu af sjúkratryggingum. Þar sem engin gjaldtaka er til staðar í framheilsugæslunni er kostnaðar- vitund neytendanna oft lítil og því stundum haldið fram, að þjónustun- an sé „ókeypis", sem er fjarri raun- veruleikanum. Af framansögðu er ljóst, að til þess að börn innan 16 ára aldurs nytu sömu réttinda og aldraðir og öryrkjar varðandi niðurgreiðslu á heilbrigðisþjónustu, þyrfti hið opin- bera að greiða allt að 600 kr. meira en nú með hverri lyfjaávísun fyrir þennan aldurshóp. Hækkun á fram- lagi hins opinbera vegna sérhæfðrar læknisþjónustu fyrir börn yrði einn- ig allt að 600 kr. og vegna lækning- arannsóknar 200 kr. Vega mætti upp á móti þessum auknu niðurgreiðslum á heilbrigðis- þjónustu bama og ungiinga á fern- an hátt: 1. Með því að hækka lágmarks- gjald „hins almenna neytanda" þ.e. heilbrigðra einstaklinga 16-66 ára, vegna hverrar lyfjaávísunar. 2. Með því að hækka lágmarks- gjald „hins almenna neytanda", vegna sérhæfðrar læknisþjónustu. 3. Með því að hækka lágmarks- gjald „hins almenna neytenda", venga lækningarannsóknar. 4. Með því að láta „hinn almenna neytanda" greiða á ný gjald hjá heimilis- og heilsugæslulæknum. Ekki yrði um gjald að ræða fyrir börn, aldraða og öryrkja. Ég legg á það áherslu, að hækk- anir á gjöldum „hins almenna neyt- anda“ í ofangreindum töluliðum, þyrftu hvorki að vera miklar né að ná yfir allar töluliðina, vegna þess að „hinn almenni neytandi" í heil- brigðisþjónustunni er mun stærri hópur en börn innan 16 ára aldurs. Ég legg einnig áherslu á það, að með þaki á greiðslum, vegna lækninga- og lyfjakostnaðar hvers einstaklings á einu almanaksári, á að vera hægt að koma í veg fyrir of mikinn kostnað hjá neytendum heilbrigðisþjónustunnar. Slíkt þak á, að mínu mati, að vera lægra hjá börnum, öldraðum og öryrkjum en öðrum. Hér er ekki ætlunin, að fjalla um gjaldtökuhugmyndir vegna sjúkra- húsvistar fólks, enda tel ég slíkt með öllu útilokað og heppilegra, að ræða nærtækari hluti. Um greiðslur vegna sýklalyfja og annarra lyfjaflokka Ég tel, að falla verði frá því, að láta neytendur sýklalyfja greiða þau að fullu. Finna verður aðrar leiðir til að koma í veg fyrir margum- rædda ofnotkun þessara lyfja, og misnotkun á sjukratryggingum við kaup á þessum lyfjum fyrir sólar- landaferðir. Landlæknir hefur ný- lega upplýst, að sýklalyíjanotkun hérlendis sé mest hjá 2 ára börnum og það hlýtur að vega þungt við ákvarðanatöku í þessum efnum. Kostnaðarhlutdeild neytenda í lausasölulyfjum er umdeilanlegra atriði og flókið mál að finna far- sæla lausn í þeim efnum. Þar verða að koma til sérstakar undanþágur fyrir sjúka og aldraða samkvæmt læknisvottorði. Niðurgreiðslur á öll- um lyfjum fyrir almenning stuðla að ónauðsynlegri lyfjanotkun og það getur varla talist tilgangur sjúkratrygginga, að greiða kostnað, sem af henni hlýst. Mér vitanlega hefur engum dott- ið í hug að láta fólk borga fyrir óhjákvæmilega lyfjanotkun, vegna alvarlegra og langvinnra sjúkdóma, en nú gilda strangari reglur en áður í þessum efnum og læknisvott- orðs er krafist oftar. Svo vikið sé örfáum orðum að hinum mikilvirku „magasárslylj- um“, sem hindra sýrumyndun í maga og hafa umbylt meðferð magasárs og komið í veg fyrir sjúkrahúslegur og skurðaðgerðir hjá fjölda manns, þá mætti minnka hugsanlega ofnotkun þessara lyfja, með strangari reglum um símsend- ingu þeirra. Mikið magn símalyf- seðla í heilbrigðisþjónustunni hér- lendis er án efa mikilvæg orsök „óþarfa" lyíjanotkunar og hefur Ólafur F. Magnússon „Ég tel það vera sjálf- sagt réttlætismál, að _ kostnaðarhlutdeild barna- og unglinga að 16 ára aldri vegna heil- brigðisþjónustu sé sú sama og hjá ellilífeyris- þegum og öryrkjum. Kostnaðarhlutdeildin á fyrst og fremst að koma á herðar „heilbrigðra“ einstaklinga á aldrinum 16-66 ára. Ég vil skil- greina síðarnefnda hópinn, sem „hinn al- menna neytanda“.“ þessi kostnaðarhvati farið furðu hljótt í fjölmiðlaumræðunni undanf- arið. Um lilutfallsgreiðslur og lágmarksgreiðslur vegna lyfja 12. júlí sl. birtist í Morgunblaðinu grein um lyfjakostnað eftir Júlíus Ostlíki og annað viðbit eftirJón Þorgilsson Þegar umræðan um innflutning á smjörva stóð sem hæst með þeim formerkjum að smjörvi væri mak- arín var skotið inn í fréttir sjón- varpsins lítilli frétt þess efnis að ostlíkið hefði verið flutt úr landi. Ostlíkið var flutt inn fyrir nokkr- um mánuðum sem hluti af þeirri höfuð lífsstefnu kratanna í fram- kvæmd að leggja beri íslenskan landbúnað niður á sem skemmst- um tíma. Þegar ostlíkið kom til landsins fór fram um það nokkur umræða. Hvort sú umræða eða varan sjálf olli því fór svo að ostlíkið seldist ekki og því var það flutt úr landi. Þrátt fyrir allar hrakfarir með ostlíkið eru kratarnir ekki af baki dottnir og vilja nú endilega flytja inn smjörva á þeirri forsendu að smjör sé ekki smjör heldur mak- arín. Að þeirra mati á ákveðið toll- skrárnúmer að sanna þessa full- yrðingu. Það hefur lengi verð uppáhalds- iðja kratanna og nokkurra dug- legra reikningsstokksmanna að reka þann áróður að það sé allt oft dýrt að framleiða landbúnaðar- vörur á íslandi og því sé sjálfsagt að flytja þessar vörur inn enda miklu hagkvæmara. Það er vafalaust rétt að sýna má fram á að ódýrara sé að flytja til landsins flestar eða allar land- búnaðarvörar en framleiða þær í landinu ef eingönu er horft á út- komu reikningsstokksins. En þetta á einnig miklu víðar við. Eitt dæmi: Það er engin spurning að á því svæði serh stundum er kallað Stór- Reykjavík væri miklu ódýrara að hafa eitt sveitarfélag í stað þeirra mörgu sem þar eru nú. Með því mætti spara mikið fé árlega bara í stjórnsýslu og einnig á flestum öðrum sviðum. Auk þess væri að þessu mikið hagræði fyrir fólkið á þessu svæði. Þá þyrftu t.d. ekki að standa stór- deilur milli sveitarfélaga um það hvar vegir skuli liggja á þessu svæði. Það er einkennilegt að Hafnarfjarðarkratarnir skuli ekki fyrir löngu hafa áttað sig á þessu. Varðandi landbúnaðinn er sjálf- sagt hægt að flytja inn allar þær vörur sem menn vilja nema ef til vill mjólk. En er nokkur þörf á að vera að drekka mjólk? Er ekki til nóg af öðram drykkjarvörum? Má Jón Þorgilsson A „I þessari umræðu gleymist stundum að til að flytja inn vörur þarf gjaldeyri og hann hefur lengi verið af skornum skammti.“ Valsson lækni. Júlíus á sæti í nefnd þeirri, sem heilbrigðisráðherra skip- aði, til að gera tillögur um aðgerðir til að draga úr lyfjakostnaði. I grein hans er gefið í skyn, að nefndin hyggist lækka hlutdeild barna í lyfj- akostnaði og er það fagnaðarefni. Eftir að hafa fjallað um ýmis flokk- unartriði lylja segir Júlíus orðrétt: „Ef greiðslufyrirkomulag lyfja verður einfaldað og breytt á þann hátt, að sjúklingar greiði ákveðið hlutfall af lyfjakostnaði (t.d. 25% lífeyrisþegar og börn 10%), verður áðumefnd flokkun óþörf og sjúkl- ingum gert jafn hátt undir höfði á sanngjarnan hátt. Meðalverð lyf- seðilsskyldra lyfja í dag er u.þ.b. 2.000 kr. og myndi þá sjúklingur greiða um.þ.b. 500 kr. og lífeyris- þegi um 200 kr. af verði lyfsins. Svokallaður „bestukaupalisti" lyfja yrði einnig óþarfur, en slíkir listar skapa fleiri vandamál en þeir leysa. Hins vegar má reikna með, að skipt- ar skoðanir verði á því, hve hátt greiðsluhlutfall sjúklinga á að vera og undir hve háum lyjfakostnaði á ári einstaklingar og ijölskyldur eiga að standa. Eins og fyrr sagði þarf breytingar á lögum um almanna- tryggingar, til að þetta verði mögu- legt.“ Kosturinn við hugmyndir Júlíus- ar er sá, að þær eru skýrar og skil- virkar. Ég vil taka undir þær, en með tveimur fyrirvörum. I fyrsta lagi, að sjúklingar greiði ekki fyrir lyf vegna langvinnra og alvarlegra sjúkdóma, eins og hingað til. í öðra lagi sé ég ekki ástæðu til að niður- greiða fyrstu 200 kr. af öðrum en „lífsnauðsynlegum" lyljum hjá bömum, öldraðum og öryrkjum og fyrstu 850 kr. hjá „hinum almenna neytanda". Þetta tel ég nauðsyn- legt, ásamt öðrum ráðstöfunum, til að mæta tillögum mínum um aukn- ar niðurgreiðslur sjukratrygginga á heilbrigðisþjónustu fyrir böm og unglinga innan 16 ára aldurs. Að standa vörð um velferðarkerfið Á undanföram misserum hefur miklum opinberam fjármunum ver- ið ráðstafað án fyrirhyggju í vonlitl- ar atvinnugreinar. Þessi offjárfest- ing, útþensla ríkisbáknsins og pólit- ísk fyrirgreiðslustarfsemi á sér stað meðan brýn verkefni bíða úrlausnar í heilbrigðis- og velferðarmálum. Það er von mín, að víðtækar sparnaðaraðgeðir á næstunni skili ávinningi, sem verði varið til að treysta velferð og hagsmuni al- mennings. Höfundur er læknir og varaborgarfulltrúi i Reykjavík. ekki t.d. stórauka. rauðvínsdrykkju upp á franskan máta? Væri það ekki í samræmi við matreiðslu rauðvínspressunnar? í þessari umræðu gleymist stundum að til að flytja inn vörur þarf gjaldeyri og hann hefur lengi verið af skornum skammti. Það gleymist lika að fleiri vinna við landbúnaðarframleiðsluna en framleiðendur einir. Að ekki sé nú talað um þá miklu röskun á öllum þjóðfélaginu sem óhjákvæmilega fylgdi í kjölfarið. Svo er ekki víst, þegar eingöngu á að treysta á innflutning á þessum vörum, þá verði þær eins hag- kvæmar í fnnkaupum og nú er sagt. Gæðakröfur og gæðamat' gæti líka skipt einhveiju máli. Reiknimeistararnir þyrftu að líta oftar til þess að fólkið í landinu vill ekki alltaf láta reikningsstokk- inn ráða öllum sínum gerðum. Það vill ekki sameina sveitarfé- lögin á Reykjavíkursvæðinu þótt allir sjái að með því mætti spara fjölda ársverka og ótalda ijármuni. Það vill heldur ekki leggja niður landbúnaðinn þótt nokkru þurfi til hans að kosta úr sameiginlegum sjóðum þegar frá eru taldir háv- aðasamir kratar og nokkrir reikni- meistarar. Þess vegna seldist ekki ostlíki. Höfundur er búsettur á Hellu.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.